장음표시 사용
241쪽
maxima aut militum Praefecti ipsi, aut militibus addicti fuere. Ab his decretum est, ne quis posthac sese in pacificationem cum Rege interponeret: ut lamma imperii penes populum esset, Cu- Ius imaginem inferior Curia referret: Regis autem & superioris Curiae auctoritas ac potestas
Rex eon- abrogaretur. Judices inde numero α. constituum,4ςm ζur. potestate Regis citandi, condemnandi, &supplicio assiciendi armatos : ab eo judicio plerique omnes abhorrebant : ipsi quoque Pastores Presbyteriani in concionibus graviter in id invehebantur , ac Scoti se invitis id haberi denuntiabant ;Batavorum denique aliorumque Principum oratores omne suum studium ad eam rem impediaendam nequidquam conferebant. In hoc judicium, cui complures infimae sortis homines interfuere, Regem adducunt, proditionis, tyrannidiS, Pra das rebus turbidis ad hoc usque tempus factae, sam minisque temere profusi, reum peragunt. Rex quum istis hominum purgamentis de sua caussa cognostere Ius thaud esse, strenue ac sortiter,' uti
aequum erat, asseveraret, & caussam se ultra dicturum negaret, Capitis damnatur, quum sexaginta & septem tantummodo Iudices adessent: reliquis , quos facinoris indignitas deterruerat, judicium subteriugientibus , in quorum numero Rea se- etiam Fairtaxius fuit. Exin Rex a militibus cm- Π Pς deliter & ignominiose habitus, ad ultimum, in φμV R ' catasta ad Withaliam exstructa secari percutitur
j. 29. Post Regis mortem, umbra ac simulacra imperii penes Ordines vis autem ac potestas penes exercitum Ducesque fuere. Operum
imum fuit, liberos atque omnem adeo stirpem regiam in exsilium ejicere, &reliquum denique
242쪽
Re Cronvellius quidem in Hiberniam missus os ibinit. ubi Regia adhuc factio valida admodum fuerat, doniatur. Insulam illam unius anni spatio, Virtute duce, Comite fortuna, domat. Interea dum haec geruntur, Carolum II. Regem Scoti adsciverant, durissimis propositis conditionibus: qui e Gallia, quo profugerat, quum se in Scotiam contulisset. insignia Regia suscepit. Advcrsus eum ordines Cron vellium evocant ex Hibernia. Ii, Fat axio, cui minus fidebant, imperio abrogato, Cronvellium, delata ad eum rei militaris summa, in Scotiam mittunt. Ibi Scotis saepius & maxime Justo ad Leytham oppidum praelio victis fugatisque, inter alia permulta loca arcem Edimburgi , invictam alioquin habitam, expugnat. Rex interim tumultuario collecto exercitu, repentinam in Angliam irruptionem facicbat , iperans fore, ut, ubi covenistet, magna se hominum ad eum aggregaret multitudo. Sed ea spes eum fefellit: namque qui se ei alunxerunt, perpauci erant: &a Cronvellio ex improviso oppressus , ad Vorceltriam , quum copiae edus vidiae profligataeque essent, ipse ui peregrino, ne nosceretur, habitu indutus fugae se mandare cogitur: in qua multis periculis mira fortunae benignitate defunctus, tandem navi oneraria vectus in Galliam profugit. Rege pulsio, Cronvellius, Monckio duce , Scotos perdomat, &gravisssimo iis, ut meruerunt, Jugo imposito, penitus sub Anglorum potestatem redigit. Ordines
inde agitare ac deliberare secum coepere, quo pa-dio exercitum partim dimitterent, partim per provincias sparsum attenuarent. Verum Cronvellius,
iis, qui tantum sibi ad hanc usque dicm negotii exhibuerant , dissipatis , novum hominum Cen tum quadraginta & quatuor qui fanatici maximam partem & stolidi fuerant) COnVentum con-
243쪽
stituit: quibus Cronvellius astutiores quosdam suarum partium homines , qui ad Cus voluntatem cuncta dirigerent, intermiscuit. Ii quum misellos illos homines & insulsos turpiter iu dare stulti 11imis conii liis, & omnium incurrere odium, facile paterentur, ad extremum Reip. summam adcronvel Cronvellium detulerunt: eam is, reculato Regis Ilus fit nomine, Protectoris contentus titulo, quum ProxeM siuscepisset, sianctius instituit Concilium, principibus cmusque sectae viris allectis. Ita ab iis ipsis, qui tantopere Regium aversati imperium fuerant, novus derepente Monarcha nascitur ac populi Cervicibus imponitur, qui tribus Regnis amplissimis, Angliae, Scottae & Hiberniae, nemine vel histere contra audente, pro lubitu imperitaret. Is exercitus, qui sibi terra marique praesto esset, Conscribendi causiam quaerens sid enim dominatiopesium recens acquisitae ratio postulabat in bellum in-Bata. is ferre Batavis instituit, qui adversus novam Reip. infert. irmam contemptim se gerere videbantur. Eo bello adeo feliciter res gessit Cronvellius, ut ei divinitus adjunctam λrtunam crederes: naves onerarias amplius Cro I cc. hostibus eripuit praeliis navalibus quinque superior distessit : post riori hostes Martinum Tromptum Architalassium una cum navibus bellicis xxv xx. desiderarunt. Atque eo quidem tempore Belgae scederati victas dare manus, pacem expetere, & conditiones a Cronvel lio latas accipere sine exceptione coacti fuerunt: in iis erat, ut Principem Auriacum ab honoribus ac dignitatibus avitis Hollandia provincia in perpetuum amoveret. Sed nee Carolo
Regi exsuli perfugium diutius praebere per eas licuit. Eam postea ulciscendae Reip. Belgicae Caus. iam Regi fuisse, sunt qui affirment: quanquam ea expiari istam injuriam tum, quum Rex in Regnum
244쪽
gnum reversurus per Hollandiam iter faceret, variis delinimentis nitebantur, anno cla I cLI. Sed& fieri potuit, ut aliqua Regis animo suspicio
insederit, Belgas foederatos mutuam patrem inter& Ordines discordiam aluisIe. Ceterum, tantum sibi auctoritatis eo bello Cronvellius comparavit, ut potentissimi Europae Principes, missis Legatis, non secus, ac si legitimus Dominus esset, amicitiam Mus expeterent. Ad haec in detegendis, quae in cras caput fiebant, conjurationibus singulari usus tortuna est. Atque eo consilio dispositos passim , & in ipso etiam Regis exsulis comitatu 1peculatores habebat summus in utramque partem, seu adJungere sibi hominum studia, sive
reprimere malevolos vellet, artifex. Pace cum Belgis composita claslem in mare Mediterraneum imittit, quae praedones ad littus Barbariae ex late-hris suis productos in ordinem redegit: alteram in Americana proficisci jubet: cui eos imposivit milites, quos alioquin amovere tanquam sibi inutiles omni modo studebat. Quanquam in obsidione cullelli St. Dominici optatis eventus haud re-1pondit: Jamaicam tamen Hispanis ademit, quum
maximam classiariorum partem morborum viSabsumpsisset : classe insuper argentaria direpta magnam iisdem cladem intulit. In Flandriam quoque, ubi auxilia Gallo misit, Dunkerham,
praemium navatae operae, accepit. Moritur anno
CIDI cI I IX. formidolosissimus domi sorisque Protector , ut cum potentissimis etiam Angliae Regibus conferri queat: eo inprimis artificio clarus, quod non alius mortalium in re divina disiensiones peritius accommodare ad suam utilitatem potuit : dum suo quamque sectam sensu abundare& suo modo operari secris sineret, singularum sibi studia conciliabat. Qua re id consecutus est, N a ut
245쪽
ut diviso religionibus populo omnis coeundi & in
eum comurandi facultas praeriperetur.
q. 3o. Cronvellio defuncto injusta ac violonta dominatio subsistere diutius haud potuit. Et quanquam in Protectoris & nomen neque enim aliose appellari Cronvellius pater passus erat, repudiato semper Regio titulo & dignitatem successit Richardus filius, oneri tamen isti ex dignitate sustinendo haud fuit par. Itaque paulo post ab Ordinibus gradu de)ectus est. Quibus in diversas
abeuntibus partes, quum omne imperantium Parentiumque discrimen sublatum esset, Monckius, Scotiae Praesectus, per eam occasionem exercitu
in Angliam ducto, Londinum subigit; & mil
tari ordinum conventu dissipato , Carolum ΙΙ. Regem in Regnum revocat anno cIIIocLx. Rex imperium , rebus Ecclesiasticis & Civilibus ordiis natis instauratisque, ad pristinum reduxit statum, popularibus ad obsequium , in plerisque rebus, promtis paratisque : quippe qui magno suo malo
didicerant . quantum calamitatis mutatus Reip. status afferat ; verumque esse, quod apologus tradit , ranas inpen mero , tigillum Regem adspernatas , Odro postea, qui dente aspero core peret singulas, parere cogi. Rex rei Anglicanae summam in imperio maris & commerciorum usu positam esse ratus, quum ad utramque rem solos sibi Batavos impedimento esse intelligeret animum ad coercendam negotiatorum istorum a rogantiam intendisse videtur. Spem magnam fescit cladium, quas iuperiori tempore Cronvellius intulerat, memoria. Itaque bellum Reip. Belgi- eae infert anno clalacLXv. aequo primum Marte, paribus ultro citroque cladibus illatis & acceptis, pugnatum est. Ceterum, quum Λngli bellum du
cendo ac praelia subterfugiendo hostes debilitare
246쪽
statuissent: hi ingens ausi facinus, Cum magno Anglicanae gentis dedecore, adversia subvecti Tamesi, naves ad Chattamum incendunt. Ergo pa-Cem , Sueco conciliatore, cum Belgis foederatisfacere Rex cogitur: sed & res Gallorum in Flandria prospere gestae eam pacificationem vehementer Juverunt. Verum tamen in mus pectore inexpiabilis vindictae cupiditas resediste videtur: quam intempestiva plebis Batavae insolentia ac protervia
in Regem vehementius accenderunt. Igitur navale bellum Reip. Belgicae secit anno CI ID LIXI I. eo
ipso tempore , quo & in continenti , ducto inclus fines exercitu, eandem Gallus adortus erat.
Sed id bellum haud ex animi sententia Regi successit. Namque & naves onerarias Anglorum Hollandi vehementer amixerant, nec Angli praeliis navalibus ullam de hostibus victoriam repor tare poterant: segniter in hollem pugnantibus Gallis, Belgis autem ita caute ac provide in acie versantibus, ut tecto semper latere discederent, nec ullum unquam aditum hosti ad exscensiones in Batavia aut Leelandia faciendas praeberent. Fieri quoque potuit, ut intestinis suorum machinationibus Regis consilia vana sint reddita.Rex quidem certe, quoniam populus Anglicanus invidiosis armorum Gallicorum successu dolebat,
Pacem seorsim cum Belgis facere coactus est anno ClalacLxxiv. Exin reliquarum gentium, quae armo inter se disceptabant, controversias tanquam arbiter honorarius componendas suscepit. q. 3 i. Quod ad ipsam attinet gentem, foecun-Gentis
da est, & incredibili hominum frequentia illustris. Α'Elicae Qui calculum paulo subtilius ponunt, parochias 'μψ 'in Anglia septingentas &'viginti quinque supra novem millia numerant: jam si singulis parochiis Octogenas attribuas familias , efficientur septies
247쪽
eentena septuaginta & octo milliat rursus si septena singulis familiis capita continere fingas, supra quinquies millena millia fient quadringenta & quadraginta sex millia, quo in numero decies Centena hominum, qui arma ferre possunt , millia existere, quidam conjiciunt. Ad colonias deduCendas inprimis accommodata ista natio vel ideo via detur, quod Angli, ut primum novas domicilio sedes ceperint , statim & ad uxorem ducendam animum adjiciunt, & in iis aetatem agere flatuunt. Quum reliquae gentes lucri tantum Cupiditate adductae longinquas regiones petant, quod deinde in
patriam reversi per otium consumunt. Iidem manu promti, strenui, temerarii, ac mortis contemtores: superioribus enim temporibus praelio terrestri Gallis multo. superiores fuere. Ad rem mari.
timam postquam animum aleCerunt, Elisabethae Reginae inprimis aetate, belli navalis usu ac pugnandi alacritate nulli omnino genti concesserunt; niti quod Batavi paria cum ipsis facere, & in Ce tamen laudis venire hac in parte videntur. Sed habet hoc ipsorum fortitudo, ut primo duntaxat impetu, dum incitatus est animus, rebus bene gerendis sint idonei: sed ad diuturnos latiores, reliquasque belli aerumnas & miserias perferendas, nec patientiae satis nec roboris eli; propterea quod
domi omnium rerum copia propter terrae benignitatem assivere consueverunt. Itaque Mauritius
Princeps Auriacus, si quod temerarium & periculi plenissimum audendum facinuS erat, Anglorum, qui ad eum convenerant, opera uti solebat: quod uti per jocum dictitabat bubula necdum concocta stomachus fervesceret. Ad artificia quoque,& inprimis lanae sericique tractationem ingenio satis apto sunt : quae quidem maxima ex parte,
Belgis magistris, didicere. Insita autem superbia
248쪽
DE BnITANNI A. 199 ac vitae mollitia, & quod quotidie horas aliquot
deambulationibus & exigendae herbae fumiserae tradunt, fit, ut otii ratio ipsis haud fatis constet, nec tantum, quantum oportebat, pensum absol-Vant: ergo dum etiam temporis male collocati mercedem exigunt, majus quam reliqui mercibus suis pretium statuunt. Eam ob caussam Gallicis artificibus, qui apud eos degunt, invident, quod ii nullis se illecebris abduci ab opere inchoato sinunt. Ceterum, in gente ad atram bilem sua sponte proclivi complures reperiuntur homines acutissimo ingenio praediti, qui dammodo rectam in grediantur viam, ad quamcunque disciplinam animum appulerint, mirificos progressus faciunt: sed eadem quoque caussa est, cur, si quando vitiata
Corporis temperatura eos transversoS egerit, per-Amulti fanatici homines & vesani existant, qui m-Σ eptissimis inducti rationibus peculiares sibi opinio-' ' 'nes fingunt, ac mordicus tuentur, ut ab iis ab duci , nulla ratione possint. Itaque , nulla orbis Christiani pars plures atque absiurdiores in religione haeresesividit, quam Anglia. Plebs furtis ac latrociniis deditissima carnificem in suspendendis noxiis perpetuo occupatum habet. Non alia gens guta ac ventri magis indulget, aut majori studio palatum victus illecebris demulcere g stit. Quanquam sunt qui existimant, Anglos ebrietatem, ignotum antea vitium, bello Belgico primum exterorum contagione haustam in Angliam transtulisse, atque omnem deinde populum ea labe insecisse. Porro, seditiosos eos, ct rerum novarum studiosos esse , historicorum monumenta abunde satis evincunt. Quamobrem Regibus ipsorum securis esse nunquam licet: nec enim quiescere eos aut dormire indomitum gentis ingenium patitur.
249쪽
Seotorum f. 31. In gente Scotorum invidia inprimis &virtutes superbia vulgo notantur. Ad spes magnas praeCePS c Vixi animus vana rerum , quas Comminiscitur ipsQ,
specie delectatur. Terrestribus praeliis strenui beIIatores Scoti , & laboris, quam finitimi Angli ,
multo patientiores. Gulae quoque minus quam illi dediti: quorum utrumque nativae soli sterilitati debent. Vindictae supra fas humanitatis Cupidi: ac priscis temporibus familiae illustriores intestinis inter se bellis frequenter exercebantur. S Iebat quippe unaquaeque gens Nobilium e suis aIN quem sibi Principem deligere, eumque maJori ferme, quam ipsum Regem, cultu prosequi: & siqua accepta injuria, ad illud suae quisque familiae caput rem deferre. Eo duce, siquidem ultione dignam inJuriam esse decreverit, tota Cus, qui la sus est, familia genus laedentis cum ferro atque
igne invadebat. Eam consuetudinem publice perniciosam Jacobus VI. tollere & abolere vehemen. ter annisus est. Seditiosi iidem , ac rerum novarum cupidi; suo quam alieno vivere arbitratu malunt : in defendendis, quae semel animo come- perunt , pertinaces. Nimia sobole foecundi, quoniam multitudine laborant sua , terra alimentis
hominum haud lassiciente, in omnes mundi plagas victus quaerendi caussa se diffundunt: & in civitates ae municipia irrepentes sedem figere apud
exteras nationes ubique student. Eam exonerandae multitudinis necessitatem auget usitatum N hilibus jus, quo fiatrum natu maximus praedia paterna fundosque omnes in lamilia erciscunda ante capit, quum reliquis statribus exigua rerum vilium ac mobilium portio relinquatur. Itaque hi vitam inopem quovis modo, & maxime rei milit ris,aut litterarum studiis, tolerare coguntur. Maxima
quippe Ecclesiae Pastorum Scotiae pars natu mi.
250쪽
DE BRITANNIA. 2 nores Qusmodi familiarum illul trium liberi esse perhibentur. In Anglia autem etiam mercaturam CXe
cere filii minores natu, quantumvis nobili stirpe orti, haud erubescunt. Superioribus temporibus quum necdum Scotia cum Anglia sub unius Regis imperio comuncta esset , magnum erat militum Scoticorum apud omnes nomen: propterea quod & eorum opera frequenter Galli utebantur,& domi ipsi continentia fere cum Anglis bella gerebant. Postea vero armorum usum Vehementer
dedidicerunt, & pristina rei militaris gloria a Cronvellio, qui eoS penitus pessiim dederat, inprimis obscurata fuit. Est quoque Scotorum gens ingeniorum praestantissimorum ferax, & maxime Latinae Linguae cognitione illustrium. Nam cum in reliquis Europae partibus bonarum artium disciplina barbarie oppresis jacerest, diu in Scotia viguit: quippe quae reliquis gentibus complures Doctores& Magistros eruditione conspicuos suppeditavit
dicam an commodavit. Quemadmodum autem
qui in agris & locis campestribus ad Austrum spectantibus degunt Scotti, politi admodum & humani sunt : ita ii qui in montibus habitant, qui Scoti sylvestres vulgo, seu moutant, appellantur, ac reliqui Hebridarum & Orcadum intularum incolae rudos adhuc & inculti existunt. q. 33. Hiberni audaces fere, temerarii, ac ver-Hibern suti habentur: segnes item ad opus faciendum, la- . in horum autem militarium patientissimi. Pertinax pra, q* terea animus, quod semel sibi persuasit , mordi. cus tiaetur. Perdomita ab Henrico II. Rege Hibernia , quum magna Anglorum multitudo in ea insula consedisset, tanta deinceps hominum accessio facta est, ut priscis incolis vix quarta agrorum parS vacua relinqueretur. Hiberni Pontificiis