Viri illustris Nicolai Claudij Fabricij de Peiresc, senatoris Aquisextiensis vita, per Petrum Gassendi ..

181쪽

1 can. cae, seu, ut vulgo indigitant, Sanctae Capellae Gazophylacium. In rarissima autem illa, pretiosissimaque stipellectile , Cimelium detexit omni pretio maius, Cana cum videlicet, siue Achatem Orientalem, Sa donychemve Arabicam, amplitudine Parisiensi, seu Regio pedi exaequatam ; in qua sculptae viserentur miro artificio viginti quinque figurae , omnes candore eminentes, & in nigro aequore flauedine quadam subobscura interstinctae. Exornata illa circum fuerat Christianis figuris, & epigraphis a Graeco quo dam Imperatorer adeo ut cum Balduinus eam oppignerasset D. Ludovico , ac postmodem tandem venisset in manus Caroli Regis, nomine quinti, α crederetur sacra quandam continere historiam'; in eum Thesaurum, quasi Donarium religiosum, fuerit illam. Petreskius porro , cum rem spectasset, &ad figuratum conditionem attendisset, cognouit pOtius, prophanam quandam repraesentari historiam;& quantum coniecturis potitio assequi, credidit esse Apotheosin deiancti Augusti. Eam nuper Ioannes

Tristanus Santamantius, rorum antiquarum eximie. peritus, aere inciso exhibitam in suos insensitCommentarios. Testatus est autem se primam illius notitiam hausisse ex Peircthio ; praefatus minum rara

adro, exquisitaque eruditionis , ut omnem suam commendationem inferiorem censeat ea claritate nominis, qua tota

Europa euasit illustris. Scribit dcinceps se prima vice in comitatu Petreskij spectasse hoc rarum antiquitatis monumentum, occepisseque coniicere, ecquid reircyraesentaret. Quandoquidem vero temporis pro

182쪽

xit, contigitque, ut aliquoties disserentem ea de re τον audierim , ideo rem ingratam fortassis non faciam , si praecipua quaedam interpretationis discrimina heic attipero, in illorum gratiam , qui rem totam studiosius examinaturi Achatem ipsum,

aut ei hypum, memoratumve habuerint librum. Ergo , quem Santaniantius interpretatur esse Iouem, Iuccedente Enea; Petreshius csse censuit Augustum,

Deaei Romae ope elatum in coelum ; vi quem ille vult esse Augustum ; ipse interpretatus est Marcellum equorum. amantem , quem fata terris solum ostendere, innuento Roma, quod . ab illo recus batur Or- . bis imperium , tradere sue Tiberio proxime supposito Et certe , si attendas ad prototypum , adolescentis potius, quam senescentis vultum agnosces. Sic. quem Patreskius sub Marcello existimauit esse Dru- . sum Tiberij filium, manu versus Iouem extenta, tani quarix postulando, post patrem, imperium; autumat

saniamantius osse Numerium Atticum , contemplanitem , attestantemque fuisse Augustum raptum in coelum: Et quam assidentem Druso Liuillam uxo rem ille censuit; censet hic esse posse Iuliam Augu- sti filiam in exilium actam ; ut credidit illum ad dex tram Iouis esse D rusum Tiberia fratrem ; quem pOrius Iulium Caesarem Petres ius esse existimauit. De

Germanico,/grippina, Caligula, discrimen nullum ;imo nec so Tiberio ; nisi quod Petrethius vestena Imperibim i serpen tibus circumdatam esse dixit AEgjdem Iouis ; appellauitque i lynceam sine ferro,

183쪽

ic centuit Antoniana Germanici matrem , quam Santamantius Liuiam ; &contra Liuiam esse putauit, quam Santamantius An toniam. Sed haec obiter. Caeteriam Petreskius ita exsultauit, ob praeclarum adeo Cimelium repertum, ut non modo ad intuendum & Santamantium , occaeteros, quotquot erant Parisiis, curiosos viros i

uitarit; sed etiam de eo literas ad amicos in Angliam , in Germaniam , in Italiam, per totam Galliam dederit. Scripsit autem de eo praesertim ad Petrum Paulum Rubenium Antucrpiensem , pietorem celeberrimum , & totius antiquitatis, sed Ca- meorum imprimis studiosissimum, peritissimumque, qui dicto citius exsiliit, ut rem spectaret cominus, dc exprimeret coloribus vivis. Tulit autem Petres-hius, Cimeliique vice nobilem habuit vigiem, praeter ectypos varios sulphureos, gypseos, chartace , quos ex Achate ipso expressit. Adiiciendum vero, quod praeterea, non sime quodam numine, ectypum sulphureum obtinuit Canaei alterius, in ipso Imperatoris Cimeliarchio asseruati. Achates est similiter,

sed superiore nonnihil minor, quem Philippus Pulcher Pissiaci monialibus legauerat cum habuisset ipse ab Hierosolymitanis Equitibus, illum in Palaestina nactisὶ quemque per bella ciuilia furto sublatum, Mercatores quidam detulerunt in Germaniam, ac diuendiderunt Rudolpi secundo duodecim millibus aureorum. Expreuus autem fuerat, adseruatusque es typus, quem nescio qua serte Petreskius fitetit assequutus. Neque Vero ectypum modo, sed ger-

184쪽

L i a E R T E in I v s. 18 imanam etiam pinistria 'muutus est, elaboratam Isio. iampridem celebris illius Nicolai pictoris manu, c i .egregia opera in Fontis- bellaquei xysto inspo

stanturia Praetereo autem eius figuras ita esse in terpretatum, ut opinatus fuerit illis designari Ap

theosin viventis Augusti. inippe uti apud los phum legitur factus ab Herode Caesaris Colossiis,

forma, ac magnitudine Iouem Olympium referens, iteisque alius Romano par, referens Iunonem Argivam: ita videtur in his figuris repraesentari Augu- habitu Iouis Olympij, una cum Dea Roma ha bitu Iunonis Argivae: apparentque aliunde lupiter , Ac Iuno abeuntes, locum cedere ; itemque signunt Scorpij contrahere brachia, caeteraque huiuina odi. Laborauit quoque deinceps infestissimo oculorum morbo. Sed ut prosequamur quam multa propterea non destiterit per saec interualla morborum moliri, curauit ecce aeri incidi elegantissimas figuras, quibus illustraret librum a Rege Renato Comite Prouinciae

de Torneamentis conlcriptum, ac editioni destina rum ; idque postquam obtinuit a Ioannα Iacobo Chimetio Ueluntino , medico claro, aliud de Torneamentis volumen. Meminit huius curae Andreas Faucius in libro Theatri honoris , ordinumque Equestrium tertio. Resumpsit & curam memorati

supra Constantiniant Kalendarij, de quo proinde scripsit ad Schilderum Cameracensem Canonicum, a quo illum habuerat ; smulque ad Franciscum Carondeletium , eiusdem Ecclesiae Decanum, qui eximia rerum bonarum curiositate tenebatur. Sollici-

Z iij,

185쪽

181 DE ISTA p EI RESTII16ro. tus' it de variis rebus ii Ieraabanrur in Musaeis Ducis Arscholani, & nominati mox Rubenit: ea vero in re fecit illi satis Ioannes Gaspar Geuar tius, celebris, di, si quispiam alius, gerinams M farum' alumnus, quicum amicitia non leuis: fuerat Parisiis iam inita. Praeterea singularia quaeque cuin

Ramberuillerio Vici commorante nummata Communicauit , ne vicissim commemorem ipsiam Ramberuillerium nihil prorsus habuisse in pretiosis lo-r6M. culis, quod non fecerit cuni ipso commune. Anni insequentis primo statim vere amplius, quam men- se decubuit: adeo ut neque discessurum iterato rum

Rege Varium comitari potuerit ; neque Hugoni Grotio , tum primum in Galliam appulso , quam multa , magiiάque ossicia destinauerat , exhabere: scilicet tanti illum ducebat, ut in vicem Scaligeri aD sertum Galliae diceret. Praetereo autem , cdmGrotius deinceps sese ad scribendum histoe iam suorumtemporum compararet, communicasse cum illo Petres- hium tum monumenta Vatia , tam priuata , quam

publica, quae fuere sibi prae manibus t, tum complura , quae ex Italia repetita obtinuit, nominatim vero ab Antonio Querengo docto , & magni nominis r viro, ad quem multa fuerant ex Gallia transmissa, conscripturum Ducis Parmensis, seu Alexandri Farnesi j gesta. Transilit sub id tempus Parisiis memora-- tus supra Vicelegatus a Balneo, Pontificis Nuncius destinatus in Flandriam ; qui ctim vellet, sargularia quaeque in urbe spe stare, sed tamen quasi incognitus, commodum profectd conualuit Petreatus, qui

186쪽

: Lrs E R , T E in I v s. I8s, ipsum varie deduceret ad enditos , ad Musaea , ad opera omnia rariora ; ac insigni alacritate praestaret unus officia , ixta pluribus simul expectanda. AGque id quidem mense Iulio : sequutus est vero Augustus, quo luctuosiorena non nabuit. Eo nempe mortuus in Varius, cui per octiduum laboranti non potuista suprema quaeque exhibere obsequia, mole itissimum: san fuit. Obiit autem vir ille magnus To. nini Nitiobrigiam , in obsidione Cieracensi, tertia dicti iam mensis die , ingenti Galliae totius luctii. Quam vero i speciatim perculsus eo casu fuerit Peia resinius, nihil est necesse commemorare: quippe per-ssecta iam indoles, vehemensque amor, dc diutumnus cultus, quo prosequutus virum fuerat, vel me tacente, satis insinuant. Merito sane quotquot pene de Varij morte condid&e carmina , nuncupaueret Pelaeshio : nemo enim fuit ut afflictior, ita consolatione dignior. Fuere in iis Hugo Grotius, qui sic illum astitus est,

ηι nuper Regni moderantibus omne Arbitrium curis dulce leuamen eras,

Morte super cunctos fasceis exstantis, amici. Attonitus, tanquam propria damna, dole , - Optime Peirs , tanto indignissime casu, : Inaidei buri luctum Gallιή tota tibi. . ἡ . im communi Mundi , Patrisiue dolore, ,

Praecipuas parteu mnim esse vetat. utirique Petrus Bertius, cuius hoe inter caetera, ' νS , Petresco; tamen sic placuit Deo, Quid ma in querimo i quin potius modum:

187쪽

I 6 i. figimus , cr nos uoque, cum vocat Sors nostra , has patimur vices 'Alios ut mittam ; dico solum, cum Pelaeshius in eo incubuit, ut honores Viri virtuti, dignitatique debiti, & decernerentur, & exhiberentur; egisse id dolum, & quod foret unus ex tribus supremorum mandatorum Curatoribus legatis simul Cimeliis , quae

fuere maxima ex parte numismata Gotthica ) de quod non posset satis pro votis erga eius Mancis testari affectum. Casum istum fuit consequutus alius, quem etiam aegerrime tulit. Obiit enim Romae Barctatus, eodem pene tempore, quo in Castris Varius radeo ut illum Petreskius tum elatum acceperit, climab eo consolatoriam, epicediumque exspectaret. Vrgebat tum forte Petreskius, ut editioni Argenidis

extrema manus imponeretur: quare , inter caetera,

doluit visam absolutam A uctori non fuisse. Conso- lationi alicui fuit , quod praehabuisset illius elegantissimam iconem : subscribi autem ipsi voluit cammine elogium, ex eiusdcm Groiij vena diuite, quod ad ipsum quoque Debo nerum misit. Non fuere casus isti satis; sed superuenit breui mors alia , quam aegerrime etiam tulit. Ea fuit Henricy Lotharingij,

Meduanh Ducis, qui die Septembris decima sexta

Montalbani occisus est. Amor illius erga Petreskium fuerat vehemens , & candoris plenus et unde volucrat, suam et sponete . Abbatiam Aquistriensem sar- tam , reetimque facere in seseque recipere & is idorum, & hominum , per ea bella , protectionem. Cum renunciata haec mors fuit , laborabar Petres-kiuS

188쪽

L I R TE χὶ I v s. 18skius octauum iam diem dolore renum, ac stranguria ; sub cuius initium non potuit id Prodigium perspicere, quod non in ipsis modo castris, sed Parisiis etiam, & per totam Galliam , alibique visum , stuporem creauit. Claritas nempe insignis fuit, quae nocte sequente diem duodecimam , borealem coeli faciem ita occupauit, ut auroram clarissimam permultas horas fuerit mentita. Id sane mirum, silente Luna ; sed mirabilius visum est , vaporem ea regione fusum, & ad polum usque euectum, sic fuisse istinctum in quasdam veluti columnas albescenteIS, α subobscuras , alternatim sitas ; ut cum horizonti ad amussim forent, promouerentur lentissime ab Oriente in occidentem. Denique miraculo fuit, exalbescentibus attolli, breui spatio, ad verticem usque pyramides quasdam, siue obeliscos valde candidos; ipsisque consistentibus, traiectos vapores, ut tenuis-1imos, ita candidissimos, motione adeo celeri, ut fulgetra imitarentur. Haec attingo, quia Petreficius laetatus est, rem fuisse nobis obseruatam ; factusque exinde est certior, nihil aliud fuisse, quam naturae t sum , quem Apparatum bellicum , aut Ideam exemcitus multi fuerant interpretati. Addiderant sane nonnulli visas sibi instructas acies, incedentibus peditum , equitumque ordinibus; ac postremo visum conflictum, cum explosione globulorum e tormentariis fistulis. Mirum , quod non simul clangorem tubarum, clamoremque virum auditum depredicauissent; quando eadem credulitas, infirmitasque humana est , quae his figmentis locum facit. Credibile Aa

189쪽

profecto est, nisii omnia, at betae multa, quae in historiis similia exstant, ex eadem esse origine, neque ampliorem fidem mereri. Ad lugubreis illos euentus ut redeam . nihil est quod memorem de morte Cardinalis Bellarmini, quae sub idem tempus Romae contigit. Quippe licet ea inaudita Petreskius nonnihil

conturbatus fuerit, consolationem tamen cepit ex

opinione praehabita, & subsequuta statim fama admirabilis ranctitatis. At texenda est potius, quae virum eximie constantem exanimare pene potuit , nunciata Pauli Gualdi mors, quae contigit mense Octobri. Ea nimirum fuit aestimanda ex habita vLque apud Pinellum consuetudine , & ex ossiciis variis, literisque suauissimis supra vicennium communicatis. Miserat ad illum Petreskius mox ante, climvaria Telescopia , tum vitra Microscopica , non ita pridem adinventa a Cornelio Drebelsio,ipso quoque Alcmariensi, &Regi Britanniae a Mechanicis. Quia porro Gualdum iptum tandiu , tantopereque amauerat; carissimos propterea habuit illius exfiatre nepotes , Iosephum Archipresbyterum , ω Ioannem

Baptillam Equitem ; huncque imprimis i qui sede

Romae delecta . ut rerum bonarum fuit studiosissi mus, ita illarum promptuarium cumulatissimum apparauit. An heic adiiciam non proprium quidem, sed lamentabilem tamen casum , cui interesse eum, contigit Θ Is fuit incendium memorabile sublicij illius, ac gemini Pontis, superexstructarumque aedium, . quibuscum opes argentariorum , sericeorumque. Mercatorum aut exustae sunt, aut submerse. Ille er-

190쪽

te & promptus accurrit,& magno dolore spectauit,& sollicite descripsit quicquid infanda illa ignis vehementia patratum cli. Dicere autem solitus fuit, se quouis pretio redempturum pictam tabulam , in qua illae eructationes , molesque flammarum exhibitae forent. Siquidem nihil aeque horrendum fuisse a Nerone spectatum ; quod tota pene materies ardens heic esset mera lignorum strues: cum succensa

illa spectante Nerone aedificia lapidea fuissent, neque fluctus,aut gurgites adedimmensi suppositi. Post- haec , subiit illum quidem cogitatio redeundi domum ; sed sensim tamen procrastinauit in unum, at

terumque annum. Commissam tulere per ea tempora Sigilli facti custodiam tum non postremus amicorum dictus saepe Mericus Vicus , tum Ludovicus Faber Caumartinius, quorum uterque eius assectus, quo Varius illum prosequebatur, videri haeres voluit. Pcrseuerauit quoque gratus, carusque aerarij Praefectis, eoque maxime nomine, quod sibi nihil postulans , intercessorem solum egit virorum bene meritorum. Deinde finem nunquam fecit mittendi quoquo versum libros. Quamobrem Cam denus praealtis, Par est, inquit, tibi de tua munificentia, em opti morum librorum tanta supelle hie gratias agere cumulatas. Ad Seldenum cum mitteret, rogauit ipsum aliquando, ut, vel sui caussa, obseruaret situm Ecclesiarum Angliae, an nempe ingredientibus constitutae forent

VerIus ortum,& respectarent-ne AEquinoctium, an

Solstitiorum alterum. Rem videlicet dignam iudi carat, quae exploraretur; ad examinandum, ut puto,