장음표시 사용
171쪽
tia vix habet quindecim, aut seX decim cubitos, non autem octo tantum ; Licet non sit hic ille mons, de quo nunc Aristoteles; tum quia non exit ex ipso fluuius alius; tum quia non est mons magnus verum Aristotelicus Pyrenaeus non valde distans a b isto colliculo situs inter Alpes Noeticas, se ii Rhaeticas in Hercyniae syluar principio; unde coe cis ductibiis permeat aqua tum in minorem collem, ex eo factura Danubium 3 tum in alium procreatura Tartessum.
Istium oriri ponit a Germanicis I=J iugis, multiplicem eius fontem insinuans. M VILO M. Atque haec satis de Danubio . Cuius ob ex- γγ cellentiam, ortum & sontem particularem hoc in loco dea, scribendum esse existimaui. Pyrenaeis montibus Galliam,1 ab Hispania diuidi, eosque ad occasum aequinoctialem a Graeciae esse perspectum est. LIC. Quomodo Pyrenaei montes Hispanici sunt ad occasum aequinoctialem Graeciae si terminant Galliam Aquitanicam a meridie maxime, & a prima parte occasi p. Graecis occasus aequinoctialis est Rhaetica, & Pyrenaeus Germanicus: Pyrenaei vero Gallico Hispanici Greecis non sunt nisi ad occasum hyemalc. Sed hac de re late superius. Constat igitur Aristotelem veram sententiam protulisse de fluminis istri ortu, progressu,& amplitudine. Iam nunc eiusdem placitum de Tartesso consideremus.
De ortu Tarte se fluminis a Pyrenaeo Celtico, , eius
exitu extra Columnas. Disputatis Decima. ARistoteles ex eodem monte Tartessum defluere seribit extra Columnas desinentem, ex quo nuperrime a 31. me dixerat Istrum effuere in Pontum Euxinum, his IH notis
eo sum A. repetitis: Ex Pyrenaeo autem, hic autem est mons adoreia
172쪽
iste quidem extra Columnas, Ister autem per totam Europam in Pontum Euxinum. Sane de Istro late sit perius, nunc de
Tartesso tractandum est. Cuius originem ab Aristotele propositam , ita se putat euertere. VICO M. Nec Tartessus a Pyrenaeis originem sumit. is Quin potius Tartessus emolitibus qstibusdam oritur , qui is
Hispaniam Boeticam, quae nunc Granata est, attingunt. Is is enim, autore Strabone libro tertio existimatur esse quem , , Boetim nominant , unde Hispania Boetica, in mari ultra is Herculeas Columnas, ut de Tartesio hic dicitur, sese im- ,,
LIC. Certe de Tartesio quae nunc attulit Aristoteles, longe maiorem difficultatem habere videntur, quam allata de ortu Danubii: eam tamen fortasse superare poteri, mus improbo labore. Concedimus Tartessum non oriri e montibus Pyrenaeis Hispaniae ; nuperqtie vidimus de illis hic non agere Magistrum: at de Pyrenaeo Celtico in Germania prope Noricos & Rhaetos; e quo quomodo Tarte Dsus defluat, age nunc inspiciamus. Porro Tartessi nomen apud antiquos commune fuit fluuio ,&ciuitati extra columnas Herculis;& ut notissimum cuiuis est, Tartessum fluuium,& urbem extra Columnas, non tamen procul a
Columnis distantes, aliis etiam nominibus insigniri ; nam urbs dicitur etiam Carteia, & fluvius Boetis ; ita coniectari possumus alium fluuium extra Columnas antiquitus es- suxisse nomine Tartessum , quem nunc intellexerit Aristoteles 3 ad quem inuestigandum nobis iter aperire poterit noti Tartesii repetita contemplatio. Sane de Tartesio Hispanico sic ait in posterioribus ibi Eliacis Pausanias. 'bJlib. 6. Tartessum certe pluuium Hispania esse tradunt Ubi duobus in
mare descendentem: amni cognominem urbem inter virumque
alueum stam deum fluuium omnium Hspanie fluxiorum maximum , o praeisis vorti fumgingitibus, Baetim huius aetasis
173쪽
se lib. I. homines nominant. Sunt se qui prisco nomine TarIessum Carapiam vocitatam dicant. Strabo vero sic : IcJ Non procul au rem a Castaone mons est, e quo Baetis coluit, quem Argentae, M Polyb. nominant, quum in eo sint IH argentaria: Auior vero est Poly .i c 3 1, o hoc Ana, or Celtιberaa nascι, qui nongentis distane. inier sod,se diuum enim Ccltiberi piarima ortunae ac di . gnitatis accestonem vendicassent , finitimam Ioiam regionem codem nominatam vocabulo rediaderunt. Viae tur sanesrisco isios Eatiis nominasse Tartessum. Iadc s vero infulasque vicinas λυιhiam: Idco eis chorum de Geryonis armιnto firc cecinisse existimant. I t e regione illustris Erythiae progenitum sutrit Penes argenteos immensi I artis ontes occubasq. pereas. Tunm autem fluvius duobus erumpat olis, o picium inter V sius e fram quondam habitatumosse constat,quod Taraessum, eodem quo fluvius nomine appellasum est , extiteris, agrumque Tartespum , qu/m Turduli hac atate pascuntur. Eratosthines quoque contigua Calpe icyram Tartessam vocitari perhibet, ct Euthiam eximiae felicitatis insula . de paulo post . Carathaginenses cnim ducZore Barca aduersus Hispanos ductantes excretium,eos, cuti scriptores prodiaereὰ argenteis in Turdua ntis praesepibus cst dolijs utentes in potestatem redegerunt.Coni ctura aceret quispiam e plurima eoru licitate, homines inco fractu longaevos anc stari, principes maxime; ob hanc causam Murcontem hunc in modum dixisse. Equidem Amabhea cornu nolui minus. Neq; an νῶι centum cst quinquaginta imperiam tenuisse Cateram Herodotum regem Vsum nominatiis defri Arganthonium vocitasse: vel enim sic accipipotest, υel huic H-ctos mile illud Anacreontis, vel communius. Notim multo tem. pore Taraesi tenere regnum. Nonnulli Tamtessum huius rem
- poris Cari iam appellant. Columelu dum de cultu Horto talib. ro tum agit, haec pepigix, Es
174쪽
. ' mea, quamgeneram Tartesi littore Gades Candida iis rata discrimme candida thrrso est. Plinio quoque, in Coesia Tartessos a Graecis dicta est ivi similiter , EJ Dum hac ad Baetim fluuiumgeruntur, Laelius imrerim fero in Oceanum euectus, ad Carteiam classe accessit: urbs ea in ora Oceani sita est, ubi primum e faucibus angustis panditur mare. Tetetzs miriter, thi Hercules 'Ad Tartessum praeciaram urbem Iberiae - i Alyben o Abinam columnas firmat dras. Aristoteles etiam superiora confirmans ait, IiJ Legitur 'Lscos illos Phoenicia indigenas, quum ad Tarsessum nauigare caeripissent, tantam argenti copiam pro oleo atque alia δενδcie nautica delata exportasse, ut nec plus habere, nec surripere κτω-rum ex eo poterant: Caeterum quum adnavigarent aliorsum, cuncta non seolum quibus utebantur argentea ,sed or anchoras omnes ex argento confecisse . Maginus tandem infit. Ill Ba iis qui Guadalquibis Arabice ab Hispanis dicitur ,-Circen etiam ab . incolis , Straboni autem Tinussus est . His ita se ha
bentibus, duas rationes habemus propositum locum Aristotelis ill obscurissimum illustrandi. una quidem est, unico posito Tartessi flumine Boeticam Hispaniae partem alluente; altera vero est, praeter Boetim altero inuento Tam tesso Germanicum ortum & progressum habente apud antiquos. Siquidem Tartessi fluujus nunquam non unicus suit, qui nunc quoque prope Columnas effluit iris Oceanum , illud probabiliter de ipso, ac non incredibit cer ut ego imi Strabonis verbis utar dici potest, quod de Istro Strabo, & Inl Aristoteles, deque abjs fluminibus a Lserunt ; Aristoteles quidem inquiens. disia autem Antimos fures,odistantia terrae, marissiant abs pusuv. A ridis avium hoc in multis locis terra. Nimirum aliquando amnes deficere, vel ex toto,vel secundum aliquam sui magnam partem, seu quod arςscant omnino , seu quod a te
175쪽
ra absorpti viam sibi subterraneam facianes quod eueniisse constat alteri ramo fluminis Istri, qui per Istriam destiens olim Iasqni ex Ponto ad Cyaneas nauiganti sussi. cientes aquas praebuit in Adriaticlim sinum; ut ol anteat 'i, Α a notauimus exfJ J Aristotele . Quibus itaque rationibus ip- eap. ia. de sesqJ Strabo probare studuit alterum Istri ramum satis inadae. aud, signem, e montibus Germaniae dudum decurrentem in
Adriaticas undas , defecisse a siue potius a tellure absorptum per subterraneos cuniculos in Adriam effluere. ijudem nos pariter asserere possumus, Tartessum Aristotelis aeuo sui exortum patentem habuisse prope sontem Istti e κeodem monte Pyrenaeo Celtico Germanicas inter Alpes ad Heruniam elato; seseque longis ac tot tuosis itineribus contulisse ad Hispaniam Boeticam in Taygensem saltum avnde fluxerit ad Columnas in Oceanum: posterioribus
vero iaculis magno quopiam terrae motu Germanicum Tartessi fontem, ac fluuium absorptum, subterraneis cuniculis nunc etiam fluere ad Hispanis Boeticae saltum Taygensem ; unde Boetis nomine donatus effluat, ut olim existra Columnas in Oceanum. Ac ut huic nostrae conieci urar magnam fidem sacit tiim Celtica tellus obnoxia magnis
io Illy- terra motibus, quibus olim claris Appiani testimoni js urbes absorptae Berer tum maxime fluuij Boetis immensa magnitu', quς non potest nisi a multo longinquiori loco, quam sint Granatae montes, non valde ab ostijs amnis di stantes, fluuium deduci nobis ostendere. Sane Tartesi, seu Boetis suu ij magnitudinem immensam Nutimi testanis 4 lib. . tur; in primis enim supra vidimus apud J Strabonem Stesichori carmina donare Tartessiim fluuium immensi titu-PIlib ν. lo: quin & a I J Pausania similiter habuitnus Tartessum es se fluuium omnium Hispaniae fluuiorum maximum,& pG sis inde se. alti S vorticosum gurgitibus: quibus nunc adiiciendum x uicae. IuJMagini testimonium, cui Merica a B ii sim,io
176쪽
memora bili eam intersicante denominatur, aut in fastu Treensi ortus in Oceanum decurrit Atlamicum, hodie vero Arabice Rio ad qmbir dicitur, id est fluuius magnus: Ita rationes a Strabone propositas passim confirmantes assici scriptores, Eustathius, Seneca , & alij plures. Eustathius quidem cui IxJ Sicilia porro peninsula olim erat, contigua circa Isthmum fael Sehol. AAsonum terra: magno vero terrae statu facto , Isthmo discisso , IincIdsse maine.aiunt, Poderat iuxta Isthmum, cingensque in- bis.sulam e icisse Siciliam, non longe distanIem aurea. & mox . Tale quid et ram ρ messe Nel pontum, ut MMo post dicetur . Geographus vero b J scribit pro certo haveri Lesbum ab Ida sieph.
Eruptum ,-bui Siciliam ab Rhegina , on Ossam a Macedonico Olympo ,.quorum in modio tum Peneus suebat: Euboicam etiam terram tenuis Euripi unda a Boeotia istore se parauit.
Seneca vero qui talia scribit: scJ Statuam diuisam non miror, sui lib. 6.quum Hxoim montes a montibus recessisse , or ira m di pium esse ab imo solum. Haec loca, vi quondam cst vasta convasa mina, Tantum aut longinqua valet murine vetustasPDimisisse frunt, quum protinus utraque Iellus Una foret, venit medio vi pontus, ct undis Hesperium Siculo latus abscidit, aruaque or urbes Liriore diductas, angusto interluis aestu. GHes rua1 regiones fluis peditus reuelli , ct transi me iacere, quod in consisto fuerat: vides o urbium fieri gentiumque draiciat.m , quum pars naturae concisata est ex se , vel aliquod mare ingens spiritus impegit, quorum mira, τι ex toto , vis est: Pamuis enim parie saeuiat, mundi tamen viribus suis: sic orHispanias a contextu Africa mare eripuit: sic hac inundatio. ne , quam Poetarum maximi celebrant, ab Italia Sicilia reiecta est: aliquando autem plus impetus habent, qua ex insimo veniunt: acriora enim sunt,inquitas niseus est per angusta: tauam μή re1 is terrarum tremores , quamque mira spectacala crid -si
177쪽
sa cap. . rint, satis dictum est. Dictum est autem fal Tyro, aliqua, 'ari infumis ruinis suis anno priore Achaiam σ Macedoniam quae t cunque est ista vis mali qmae incurris, Hunc Campaniam LM. in eap . & mox: LbJ Eluaeramus ergo quid sit quod terram ab infimo mo ueat, quid tanti molem corporis impellat, quid su illa υalemitus, quid tantum onus vi sua labefactet: cur modo ιremae, modo luxata subsidat, nunc in pntes diuisa discedat,stabas in
ter uallum ruinae siuae diu ferues, alias cito comprimat, nunc amanes magnitudinis notae couuertat introrsus, nunc nouos exprimat , addit, mille miracula mouet faciemque mutat locis , es defert montes ,subrigit plana, valles extub rat , nouas in pro-
magna spacia terrarum, o nouos montes subiectos extollere, orinsulas non ore visas , in medio mari ponere; Thera uin nossνa aetatis insulam ,spectantibus nautis in Aegaeo mari natam, quis N cap. 4 dubitat quin in lucem spiritus vexerit e Postea . Cuius rei argumentum vel maximum hoc potest esse, quo, quum veὐ menti motu adapertum ingenti ruina selum est, totas nonnun quam urbes se recipit hiatus ille , ct abscondit. Thuridiae sau circa Peloponnesiaci belli tempus Atalantam insulam aut so tam , aut crete maxima ex parte superfusam. Idem Sidoni accid=se, Post donis crede . Nec ad hoc testibus opus est, meminimus enim ιcrris interno motu diuulps, seca disiecta, o cam. s. cap is. pos interi se . fel Euod iam dicam , quemadmoduW existimem fieri ; quum opiritus magna vi in vacuum terrarum locum fleolutus applicuit, carpitque rixari, o de exitu cogitare, lasera ipsa
intra quae latet, is pius percutis ivra quae urbes interdum sis a
sunt, haec nonnunquam adeo concutiuntur , ut aedificiasuper. posita procumbam ; nonnunquam ita tantum , ut parietes quibus friur omne regimen caui, decidant in illum oub emaeam pem locum , totaeque urbes in inmensam altitudinem mergantur . si velis credere aiunt, aliquanis Ossam Olympo haesisse, deinde tenuram mom recessisse, Osirissam unius magnitudinem
178쪽
momis in duas partes: tunc essetisse Peneum, qui paludes quihus Iaborabat Thessalia , siccauit , abductis in se quae sine exitu
stagnaverant agais. Ladon fluuius inter Helimor Megalem. potin medius est , quem terrarum morus es dit , oc. Si ergo terra , cuius proprium est stare, ac pondere suo centrum uniuersi sibi occupare, spiritu flatu lento concutitur tre- Nmore, attolliturque nonnunquamine nascentes montes,
N iri nouas insulas ; non poterit flumen , cuius proprium est ad ima descendere, terraemotu aperta tellure penitus absorberi,& per occultos canales eo serri, quo prius su Pra terrae dorsum per patentes alueos sub dio serebatur λcerre Ist Straboni, Humidum multo mobilius est, & per- IIblib. GaDutationes celerius suscipere potest, quam soliduin: Pari ratione potuit Ladon fluuius terra motu nasci, hoc est, qui prius occultus sub integra terra ferebatur, hiatu terra facto, foras prosilire, cCeloque aperto fluere ; ac non poterit Istri ramus, ac etiam Tartes usolim ex Alpibus Hercyn:js , adeoque ex Pyrenaeo Celtico inter Germaniae iii ga defluens supra terram ille quidem in Adriaticum sitium, hic autem ad Hispanos prope Columnas in Oceanum, non poterit inquam terraemotu magna ex parte absorberi λ An obstiterit itineris longitudo imagna per cuniculos nihil minus h quia tum Senecae hJu es interruptum T gramm . cap. 11. medio itinerisficcari, o non uniuersum auerti, sid flauiri , ii 4 6. nae. non anaremibus damnis minui primum, deinde consumi: quo '' illum putas abire niuis obscura trerarumZ wique quum videas emergere iserum, non minorem eo, qui rius fluxerat. .id quum vides Alpheum celebratum poetis in Achaia mergi, o in Sicitia rursus traseucro mari et dere amaenissimum rem in
rhusum' tum Plinio siJ Nilus ex lacu profusus indignatis 'fluere per Menosa sesqualentia, condis est aliquos dis rum iii
nere; mox alio lacu maiore, in Caesiniensis Mauritaniae gente
Messestum erumpit , es hominum coetus veluti circumspicit
179쪽
dem animalium argumentis: iterum arenis receptas condituν
rusus viginti dierum deseriis ad proximos Aethiopas; atque tibi iterum senseris hominem , pros ς , fonte sis verisimile est illo, quem Nigrim vocavere: inde Africam ab Aethiopia dispe I hJ in Ge. scens, Sc. tum demum Diuo Augustino , I JEa flumina,vςL 3d sit. quorum fontes nori esse dicuntur, alicubi esse sub terras, or postrae Ius prolixarum regionum locis alijs erupisse, ubi tanquam in suis fontibus nota esse perhibentur, nam hoc solere nonnullas
aquas facere quis ignorat 'sed hoc ibi scitur, ubi non diis sub
terris currunt. Si Tigris potuit iri medio itineris siccari, deinde abire per obscura terrarum ,& emergere non minor
eo, qui prius fluxerat; cur id Istro Italico, di Tartesta G eria manico contingere non potuit , ut in principio itineris apud Alpes Noricas siccarentur,& Tartessus emergeret magnus in Hispania Boetica λ Si Nilus bis condi sub terra potest, ac per occultos cuniculos itinere viginti dierum currere ; cur minori via subterranea fluere nequeunt a Pyrenaeo Germanico Ister in Aditam, & Tartessus in Hispaniam λ Si suuius Alphaeus ex Achaia subterraneis ductibus traiecto mari potest in Arethusam sontem ferri s cur Tartessus ex Hercynio saltu per occultas terrae vias deserri nequeat vel traiectis montium plurium radicibus ad Boeticum sontem Si Lucullus potuit suffossis montibus reci pere in terras mare 1 quod asserit Velleius Paterculus his Id Hist. e. notis: Ih M Lucultas sumus alioqui vir ,profusae huius ina poli. Vo- μνs, conuictibusque se apparatibus luxuria primus auto uis, quem ob iniectas moles mari,streceptum seu Uys montibus in
terras mare, haud infacete Magnus Pompeius Xerxem togatumetocare assueuerat. Cur non potuit Natura Lucullo pote tior Tartessi fluuium abortu Germanico ad usque Tyge sem saltum terraemotibus acto chasmate submergere, a que absorbere Si Ptolemaeus obseruat maximum amnem
Libyae terra quandoque absorptum suisse, aliumque Bu
180쪽
uium educere, scribit enim citatis verbis iti In medi erranea stJlib.4 vero fluunt amnes maximi , nempe sis , coniungens Vsagalam
montem vallem Garamanticam,a quo diuertens amnis conti
νum medium q9.2o. . Et qui deficit ut aiunt serra ab ariptus alium educit fluuium. Cuius terminus occidentalis habu gradus 2 6.l6.o. Cur fieri non possit ut magnus fluuius Tartessiis defecerit, ac terra absorptus alium eduxerit fimitu in eodem nomine Tartessi apud Boeticam Hispaniae λ Anob siterit assertio Strabonis, cui ImJ Boetis effluit ex monte sis lib. . Casta one , in cuius verticem aqua non videtur posse physice conscendere λ sed in primis non ait Boetim ex montis vertice defluere ; nam si e radicibus eius effluat, nihilominus ex Casta one monte Boetis effluet. Deinde nonne saepissime sursum aquae fluuiorum scandunt ex imis terrae visceribus in sontes alta montium iuga tenentes eo namque scandunt nullo miraculo sponte naturae ductae, seu pilisae ab aquis mire crescentibus per continuam sui generationem , atque alium locum erumpendi non habentibus . Deinceps nonne certissimis constat experimentis hydraulicis aquas tatundem ascendere naturaliter quantum prius descenderint quum ergo mons Pyrenaeus Germaniae,lo incusque Rhaetiar, ubi Tartessiis habet sui primordialem originem, sit altior montibus Hispaniae Boeticae, iam nullo negotio potest Tartessus fluuius primordialem originem
ducens ex monte Pyrenaeo Celtico Rhaetorum ad Hercy- niam per subterraneum alueum fluens tandem in Hispaniam, erumpere ad montes Granatae nullo miraculo. Sic igitur, si semper unicus fuerit fluuius Tartessus, qui per . Hispaniam Boeticam decurrens duobus ostres prope co-' lumnas in exterius mare Oceanum labitur, eius ortus esse' potest ex monte Pyrenaeo Celtico, qui verticem attollit
' celsissimum ad initium Hercinii saltus inter Alpes Rhaeti-R a cas