Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

171쪽

DE c. P R I M A Enim plebes quadrantes, ut funere ampliore est retur amise fertur. Pace parta, instire tum tribuni patribuque P. Valerij fidem exoluerent, instire claudis,ut collegae deos manes si de liberaret, agi de Iegesineret. consul, antequam collegam sibi subrogasset, negare passuru agide lege. hae tenuere contentiones us p ad conatia consulta subrogandi. Decebri mentie summo pati ustudio L. Quinistius cincinnatus pater caesionis consul creatur,qui magia pratum stitis occiperet.Perculsa erat plebes consule haribitura iratum,potet fluore patrum, virtute sua, tribus liberis, quorum nemo caesoni cedebat magnitudine unitam consilium Cr modum adhibendo ubi res poscere priores erunt. Is ut magistratrum inhi, Viduis cocionibus pro tribunali non in plebe coercenda,quam senatu can anaedo uehementior luit. cuius ordinis languore,perpetui tantiribuni plebis non ut in republica populi Romani, sed ut in perdita domo lingua,crinanibusq; regnarent. cum taesone silio suo virtutem,conitinuam, omnia iuuentutis belli donas decora pulsa ex hoe Romana, Cr fugati esse: loquaces,seditiosos,semina dscordiarum, iterum ac terti m tium tribunos pefinus artibus regia licentia uiuere. Auctius,inquit,ille Virginius, quia in capitolio non fuit,truisnus seupplici ,quam Ap. Herdonius meruit s plus hercula aliquanto,qui uere rem aestimare uelit. Herdonius si nihil aliud, hostem se alendo prope denuntiauit,ut arma caperetis. hic negando bella ese,arma uobita adcrat, nudossseruis uestris er exulibus obiecit. CT uos coclaudij pace,Cr P. Valerii mortui loquar prius in clivum capitolinusigna intulillis, quum bos hostes de foro tolleretis s pudet deorum,bonlin q;: cum hostes in arce,in Capitolio essen exul , σseruora dux profanatis omnibus in cella

172쪽

Iovis optimi ηυαλι habitare Tbusculi ante,quam Roαmae sarapta sunt arma in dubio fuit, utrum L. Mamilius Thusculanus dux,an P. Valeriss er c. claudius co ules Romanam arcem liberarent. Cr qui ante Latinos ne pro

se quidem ipsis,curm in sinibis hostem haberet, attingere arma pusis rus: nunc tis Latini Ja sl onte arma sunt,

psissent,capti Cr deleti eramus. Hoc est tribuni auxilium plebi syrre inermem eam hosti trucidandum objjcere sciali et si uiu uobri harmitimus homo de uestra plebe, quam partem ueluti abruptam a caetero populo uestra patria, peculiarem, ren scistis quis ex tis domum suum obris seni a familia armata nuntiare frendum auxiliam puaereretis: I upiter optimus maximus, exulum atq; seruorum septus arim ,nulla brumana ope dignus erat s er hi postvisunt,ut sacrosancti habeantur s quibus ipsi dij nes sacri,nes sancti sunt. at enim diuitus humanιis obruti sceleri

bus legem uos hoc anno perlaturos dictitatis tum herculassio die,quo ego consul bum creatus,male gesti reipublica es peius multo,quam cum P. Valerius consul perhis tuis larius. Iam primum omni: ,inquit, Cristites,in Volscos cr Aequos mbi atque collegae legiones ducere in animo est. nescio quo fato magi, bellantes quam pacati propiatios habemus deos. quantu periculum ab illis populis fueriri si capitolirum ab exulibus obses scihent, fusticari

de praeterito,quam re ipsa experiri, est melius. Mouerat plebem oratio considia. erecti patres restitutam credebant rempublicum.consid alter comes animosior, quam autor, suscepisse collegam priorem actioncm ti grauis rei facile passus,in peragendis co utaris ossicis partem ad sie uendiis Οιat. Tum tribum eludentes uelut uana dicta,persequi, qMerendo quonam modo exercitu educturi coctules esent,

173쪽

rro DE c. PRIMA Equos delectum habere nemo passeras esset s Nobis uero.

inquit Quintius, nihil delectu pus est, a quo tempore P. Valerius ad recipiadum capitoliam ama plebi dedit, omnes in uerba iurauerint, conuenturos belusu consula, nec iniussu abituros. edicimus itas,omnes,qui in uerba iuractis,crastina die armati ad lacum Regillu ad us. cauillari tum tribuni,cr populum exoluere religione uelle privatum eo tempore Quintium jilst, cum sacrameto ad elisint. ed nondum haec, quae nunc tenet siculum, neglia gentia deum uenerat: nec interpretando sibi quisv iusiurandu m, Ieges aptus faciebat, sita suos potius mores ad ea accommodabat. I gitur tribun ut impediendae rei nutilastes erat,de prurrendo exercitu agere,eo magis,quoder augures lasos ad D ad Regillum lacu fina exierat: Iocunq; inaugurari, ubi austicato cum populo agi posset ut quicquid Romae vi tribunitia rogatum est, id coaemiiijs ibi abrogaretur. Omnes id iusuros, quod conctules vellent. nes enim prouocatione ely longius ab urbe mille passum:Gr tribunos,si eo ueniant, in alia turba Quiritatium fiubiectos fore constulari imperio. Terrebant hae sidiae maximus terror animos agitabat, quod saepitos Quinistius dictitabat consulis comitia non habiturum. no in

ciuitatem aegram es,ut consi cui remedi s Ili p t. diactatore opum es reipublicae, ut qui si mouerit ad solicitidum stilum ciuitatis, syntiat sine prouocatione dictatura

es. Senatus in capitolio erat. eo tribuni cum perturbata plebe ueniunt. multitudo clamore ingenti nunc consi tu, nunc patrum fidem implorant. nec ante mouerunt desintentia confiulcm,quam tribuni st in autoritate patrum βαturos es polliciti βnt. Tunc restrente consile de tributanorum,er picbis postulatii matus cor ita sunt: neque tribuni

174쪽

LIBER III. retri ibunilegem eo anno ferrent,nes consules ab urbe exer citaem educerent. in reliquium maghiratus continuari, Creos de tribunos rejic iudicare senatu in contra rempubliacam esse. consules juere in patrii potestite. tribuni reclari Inantibus consulibM ror in patres quos,nequid cederet plebi, ct ipsi L. Quintium consul rejiciebant. Nulla toto anno uehementior actio consulis luit. Mirer,inquit, si uana uestira patres coscripti ad plebe autoritas es suos eleuatu eum. quippe quia plebs senatus consultu in continua&s magistratibus boluit , ipsi quos solutum uultis,ne temeritati multitudinis cedatis: tanquam id sit plus posse in ciuitate,plus leuitatis, ac licentis habere. leuius enim, uantasq; prolio elisua decreta fulta todere,quam aliorum. In tamini putres coscripti turbum inconsultam: 'er qui exemplo alys ese debens, alio m exemplo pe cetis potius,quam alii uestro recte faciat: da ego ne imitater tribunos,nec me contra senatus consultu consule ronuntiari patiar. Te uero C. claudi adhortor, ut Ct ipse populum Romanum hac licetia arceas, Cr de me hoc tibi perstudeas: me ita accepturum, ut non honorem meum ire impeditum , sed glorium 1 reti honoris auctam, in uia

dianis quae ex continuato eo impenderet,leuatam putem. communiter iude talicunt,ne quis L. Quintium consulesceret si qui 'cise se id fulserugism non obseruaturos.

consules creati Q Fabius Vibulanus tertiu,CT L. Comnelius Maluginensis. census actus eo anno.Iuhrum prodipter capitoliam caprum,co utem occisum,condi religiori sum sit .QFabio,Cr L. cornelio consulibus,principio nimiis res turbulentae.instigabant plebe tribuni. belis Iam ingens a Volscis,Cr Aequio Latini dis Hernicinuisitabit. Id AntJ Volscorii legiones ese, et ipsum colonia

ingens

175쪽

37α DE c. PRIMAE ingens metus erat desecturam. aegres in creatam a triabunus, ut bestum praeverti sinerent. consules inde partiti prouincias. Fabio ut Antiis legiones ducere dum coranelius ut Romae praesidio esci, nequa pars hostium, qui Aequis mos erat,ad populandam veniret. Hernici cr Latini tufi milites dare ex foedere. Daes partes sociorum iri exercitu,tertia ciuiu fuit. Ponquam ad diem praestitutum venerunt socii, consul extra portam Capenam cactra Discat inde lusi, ato exercitu Antium pro βctus, haud procul

oppido stitiis hostium consedit. Vbi cum Volsci,quia

nond- ab Aequis uenisi exercitus, dimicare non ausi, quemadmodum quieti uallo se tutarentur pararent: postero die Fabius non permistam unam sociorum ciuiumqsed trium populorum tres separatim acies circa uallum honiam instruxit. ipsie erat medius cum legionibus Romanis. inde signum obsecruare rufit, ut puritcr cr socij rem inciperent,reserenis pedem, si receptui cecinisset.equiates item suae cuique parti post principia collocat. Ita trifirium adortus cuia circumuenit CT cum undis instiret, non funinentes impetum Volscos uallo deturbat. transigressus inde munitiones,pauidam turbam inclinatam, in partem unam castris expellit. inde effuse jugientes eques, cui superare uestion haud facile uerat, cum ad id ste tor pκgnae ostist ibero campo adeptus,parte uictoriaestuitur,territos caedendo. Magna Cr in canris,Cr extra munimenta caedes fugientium luit: sed praeda mala quia uix armabem 4 rre hossis potuit. deletusq; exercitus βαre 1 ifugientes sisIuae texissent. Du ad Antigm haec geru- tur,interim Aequi robore iuuentutis praenino,sarce Thurisculanum improuiso nocte capiunt reliquo exercitu haud

procul moenibus Thusculi cis Munt,ut dictineret hosti copias

176쪽

ωpias. Haec celeriter Romam,ab Roma in ea bra Antiam perlata mouet Romanos baud siecus, quam sit capitolium captu nutiareturia o Cr recens erat Thusculanora mearitam, crisinalitudo ipsa periculi reposcere datu auxiliuuidebatur. Fabius on is omnibus,praedam ex cactris ruraptim Antiu conuebit.ibi modico praesidio relicto, citatum vim Thus tu rapit. nihil praeter arma, Cr quod coeli ad manu fuit cibi errenaliti licuit . comedium ab Roma consul cornelius subuebit. Aliquot menses Thusculi boulat . parte exercitus conlius caia Aequorum oppugnaba partem Thusculanis dederat ad arcem recupera dum.

hi nunquam eo subire potuit. fames postremo inde detruis xit hostem,qu) postquam uetum ad extremu est, inermes, nudis omnes sub iugum ab Thusculanis nasi. bos ignori miniosa fuga domu se recipientes Romanus coiiDI in Augido cosecutu ad unum omnes occidit. Victor ad coluismen id loco nomen est exercitu relicto cui bra locat. Et alter consul, postquam moenibus Romanis iam pulso bone periculu ese desierat,m ime ab Roma profectus ita bifauriam consules ingrest hodiu fines,ingenti certamine hine Volscos, hinc Aequos populantur. Eodem anno descisse Antiates,apud plerosq; autores inuenio. L. Corneliu consulem id baeum ges bri oppidum s cepise, certum astirn

mare,quia nulla apud uetuniores scriptores eius rei menaetio est, non ausim. Hoc bello perlicto tribunitium domi beatem patres territat . clamant, fraude sim, quod foris teneatur exercitus: rus brationem eam legis tollendae esse. se nihilo minus rem susceptam peracturos. Obtinuit tameP.Lucretius praefectus urbi ut actiones tribunitiae in adisne itum consulam di irrentur.Erat Cr noua exorta cauas a motus. A. Cornelius, er Seruilius quaestores M.

Volscio

177쪽

r DE c. PRIMAE Vol cla,quod falsus haud dubio tectis in caesonem extitisset,diem dixerant. multis enim emanabat indictis, neque fratre Volscij,ex quo semel fuerit aeger, unquam non modo usim in publicosed ne assurrexisse quidem ex morbo inultori s tabe mensium: nec his temporibus, in quae testis crimen coniecisset, caesonem Romae visuem affirmaαtibus,qui una meruerant,s cum eum tum requentem que ad signa sine ullo commeatu fuisse . ni ita esset multi pria iudices uatim ferebant Volscio 'iudicem. cum ad iudicum ire noauderet, omnes eae res in unum congruentes bclud magis dubiam damnationem Volscij,quam Caesonis Vol la teis spe fucra faciebat. in mora tribuni erat, qui comitia quaeae flores habere de reo, nisi prius habita de lege essent,pafuros negabant. ita extracta utraque res in consula aduenae tum est. Qui ubi triumphantes uictore cum exercitu urabem instrunt, quia silantium de lage erat, perculsios nidis gna pars credebat tribunos. at illi etenim extremum anani iam erat quartum affirmntes tribunatum in comitio rum diliceptationem ab lege certamen averterunt. Cr cum consules nihilo minus aduersus continuationem tribundaetus, quam si lex minue dae suae maiesti tis causa pro lautata scrretur, tetendi ferit, victoria ceri minis penes tribuis nos Ast. Eodem anno Aequis pax est petetibus data. Ceis sus,res priore anno inchoata, perficitur: idj lustrum ab

origine urbis decimum conditum. Fuerunt censa ciuit Opita cent trigintaduo milia, CCCCXIX. consit

Ium magna domi bellis eo anno gloria fuit: quod foris pacem peperere:Cr domi, etsi non concors, minus tamen quam alias infesti riuitas luit. L. Minutius inde, CT L. Nautius consules ficti duas residuas anni prioris causas exceperunt. Eo in modo con ules legem,tribuni iudiciude

178쪽

LIBER III. de Volscis in talabant. sed in quaestoribus novis maior

in maior autoritas erat. Cum M. Valerio Valerij filio,

Volesi nepote quaestor erat T. Quintius capitolintu,quiter consevi fuerat. tis quoniam nes Quintiae fualiae caeso, neq; reipublicae maximus iuuenum rcstitui possiet, fictum testetu, qui dicendae causae innoxio potestitem adon et, iusto,ac pio bello persequebatur. Cum Virginius maxime ex tribunis de lege ageret, duum mensium spatium conrisulibu/ datum est ad insticiendam legem usicum edocuista scint populi ,quid staudis occultae strutur, sinerent deis inde suffragium inire. hoc interualli datum res tranquilales in urbe fecit. N ec diuturnam quietem Aequi dederui. Qui rupto foedere, quod ictum erat priore anno cam Rominis inperium ad Gracchum Cluilium destrunt. is tum longe princeps in Acqllis erat. Graccho duce in Lanuuiis 1ium agram,inde in Thusculanum hostili populatione ueniunt,plenis praedae in Algido castra locat. In ea castra QI diu P. Volamnius, A. Ponbu iu3sigati ab Roma. venerunt quoum iniurias, Cr ex eo foedere res repetiis tura . cos Aequorum imperator quae mandata habeant ab senatu Romano, ad quercum iubet dicere: se alia interim actur . quercus ingens arbor praetorio imminebat. cuius umbra opaca seedes erat. Tum ex legatis unus abiens,Et hae inqui sacrata quercus, Cr quicquid deorum est, duri

diant foedus a uobis ruptum: nostrisq; nunc querelis deorum boviliumq; simul uiorii

adfint,m mox armis, ri PJ lata iura exequemur. Roma ut rediere legat senatus iusta sit abera consulem contra Gracchum in Rigidum exeris

citura ducere:alteri populatione finiis Aequora prouinciam dedit. Tribuni suo more impedire delectum. er foris

si ad ultimu impediset,sed nouussubito additus terror est.

179쪽

rro D E c. P R I M A E est. Vis sabinorum ingens prope ad moenia urbis insista 'populatione uenit oedati agri,terror iniectus urbi lusi x plebs benigne arma cepit reclamantibus frustra tribunis, magni duo exercitus scripti. alterium Nautiu3 cotra Sabinos duxit. cadriss ad Eretiam positis, per expeditiones paruas pleruns nocturnis incursionibus tantam uallitate in subino agro reddidit, ut comparati ad eam prope inricti bello fines Romani uictrentur. Ninutio neq; frturi na,nec vis animi eadem in gerendo negotio fuit. nam cum 'haud procul ab hoste castra poseuiset, nulla magnopere iclade accepta castris se pauidus tenebat. Quod ubi senseta runt hostes,creuit ex metu alieno ut sit audacia. cr nota icte adorti castra, postquam para m uta aperia pro ecerat, munitiones postero die circundant. Quae priusquam unis dic vallo obiectae clauderent exitus, quin s equites inter stitiones bonism emis Romam pertulare,cUulem,exeriscitums obsideri. N ihil tam nec opinatu ni,nec tam insteis ratum accidere potuit . itaq; tantus pavor, tanta trepida tio fuit,quaci,si urbe,non castra hostes obsiderent. N auis illam consulem accersunt. in quo com parum praesidii uia 'deretur ictatoremq; dici placeret,qui rein perculsam reis stitueret: L. Quintius cincinnatus consensu omniwm diiscitur. Ope pretiu est audire, qui omnia prae diuitque huis mana sternut,nes honori magno locum,neq; virtuti putant esse, nisi u fuse ostiuant opes . Spes uuica imperqpopuli Romani L. Quintius trans T berim contra eum ipsum locu m,ubi nunc navalia fiunt,quatuor iugerum co lebat agris, quae prata Quintia uocantur. I bi ab Iegdisiis seu fossam friens bipalio innixus,*u cum arare operiri cera id quod constat, agresti intentu salute data inviarem, edditas, rogatus ut quod bene uerteret ipsi, reis

publico

180쪽

LIBER III. .r77 publicae tortus mandata senatus audiret adcitratus, rorarita iras satin' salua omnia, toga propere e tugurio proosirre uxorem Raciliam iubet. qua simul absterso puluere ac sudore uelatus procesit, dictatorem eum gratulantes consulatan in urbem uota qui terror sit in exercitu,exisponunt. Navis Quintio publice parata fuit, tra uectumstres obuiam egrest filij excipitu inde alij propinqui,dis drachium patrum maior pars. ea frequentia stipatus anae recedentibu3 lictoribus deductus est domum. Cr plebis coiscursus ingens fuit: sed ea nequaquam tam lata Quintium uidit, imperii nimium, Cr uirum in ipso imperio ucheis mentiorem rata.Etilla quidem nocte nihil,praeterquam uisi tum est in urbe. Postero die dictator crum ante luce infrum venisset agictrum equitum dicit L. Tarquiniis patriciae gentis, sed qui crum stipendia pedibus propter pauis perditem scri Ichbello tamen primus longe Romanae iuueaturis habitus esset. cum magistro equitum in concione ueni iustitium edicit, claudi tabernas tota urbe iubet, uetuquenquam priuatae quicquam rei agere. Tu'm quicunque aetate militari essen armati cum cibarijs in dies quius coctis,ualltas duodenis antefolis occasum Martio in eam, po adessent. quibus aetas ad militandum grauior esset uiciano militi,dum is arma pararet, uatam p peteret, cibaria eoquere iusiit. Sic iuuentus dis urit ad uallum petendum, sempsere unde cun proximum luit, prohibitus nemo est: impigres omnes ad edictum dictatoris precto fuere. I nde composito agmine non itineri magis apto,quam praelio,si res ita tuli flet, legiones ipse dictator, in gister equitum suos equites ducit, i ii utroque agmης quas tempus ipsum poscebat,adhortationes erant: adderent v si , maturirato opus es ut nocte ad hostem peruenire posenti cona

m sulem