Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

191쪽

bini magna manu incursionem in agrum Romanum feeis rectates populat cum homnum ais pecuda inulti praemdis eglen recepto ad Erctu, quod pasta uagαμ erat, agmine, castra locant: bem in discordia Romana ponetistes,eum impedimentum delectui yre. Non nuntij solam, sed per urbem agrestium jga trepidationem iniecit. decem uiri consultant quid opius Acto sit. destitulis inter patrum cr plebis odia addit terrorem insuper alium fortuna. A qui alia parte castra in AlgidαIocant:depopulatus inde excursionibM Thusculanu agm,legati ab Thusculo prae diu in orantes,nutiantiis pavor percidit deeemuiros: ut senatum simul duotas circunflantibia urbem bellis,consι serent. citari iubent in curiam patres, haud ignari quanta inuidiae immineret tempestis omnes uastiti agri pericularunis immitentia causas in se congesturos: tentationes

eam re abolendi sibi mugi ratus,ni consensu rectisteret,

imperios inbibendo acriter in paucos praeprocis animi, conatui aliorum comprimerent. Postquam audita uox in foro est praecorus,patres in curiam ad decemviros vocantatis,uelut noua res,quia intemferunt iamdiu morem contasulendi senatus irabundam plebem conuertit:quidna iniscidisset,cur ex tanto interuallo rem desuctam ourparent,

hostibus bellos gratiam habedam, quod solirum quicqualiberae ciuitans feret. circulpectare omnibus fri partibus

senatorei raros iis qzam noscitare:curiam inde, desolitudinem circa decemviros intuerincam ex ipsi confractu invisum impcrium plebs,quia priuatu ius non qbet uocundi senatummon conuenire patres,interprementur. ia carisui feri libertatem repetentis si se plebs comitem sena tui det,Cr quemadmodum patres uocati no coeant in sonus sic plebi abnuat delectum . Hας fremebat plebes.

192쪽

LIBER III. Patrum haud Iere quisquam in pro,in urbe ruri erant.incid ignitate rerum cescrant in agrossuariatas remm erat, unusa publica tantiam ab iniuria se abesse rati, quantum a coetu congresus impotentium dominorum se amouisissent. Poctquam citati no conueniebat, distini circa domos apparitares simul ad pignora capienda, sciscitandums, num consulto detrectarenti referunt, senatum in agris esses Laetius id decemviris accidit,quam si praesentes detre. Eliare imperiam restarent. iubent acciri omnes, senatum

in diem posterum indicunL qui aliquanto ste ipsorum si

quentior convenit.quo Acto proditam a patribu splebs libertatem ruta,quod ijs,qui tum magistratu abillient, priuata, ius abcsesitanquam iure cogentibussi atrus paruisisset. Sed magis obedienter ventiam in curiam est,quam obis p noxie dictis sententias accepimus. L. Valeriam Potitiami, proditiam memoriae est,post relationem Ap. clavd , priusquam ordine sentetiae rogarentur, postulando ut de re liceret dicere,prohibentibus minaciter decemviris,prodiis turum se ad plebem denuntiatem, tumultu excivisee. Nec minus Ierociter Id. Horatissim Barbarum i e in certamen, x.Tarquinios appellantei admonentems, Valerijs, crHorati s ducibus pulsos reges:nec nominio homines tiam

periclum esc quippe quo Iovem appellari Assit,quo Romulum conditorem urbis,deinceps que reges appellatos,

quod sacris etiam ut solenne reterum sit uperbiam,uioletianis tum perosos regis. quae si in rege tum eodem,aut in fila regis prenda no fuerint,quem laturum in tot priuaestis suiderent,ne uetudo in curia libere homines latui, exotra curiam etiam moueret Mosines se uidere, qui sibi minus priuato ad concionς populum uocare,quam illis senaritum cogere sic Lubi uellent,experiretur quilo ferocior dolor

193쪽

, DEC. PRIMAE dolor in libertate sua uindicud quam cupiditas in iniusti minutione esset. De bello Sabino eos referre,tanqua ma ullum populo Romano bellum sit, quum cum ijs, qui te igura sis edarum causa creati nihil iura in ciuitate reliqueae irint: qui comitia,qui annuos magiIstratus, qui uicisitudine i imperitandi,quod unum exaequandae sit libertatust luteis rint: qui priuati asces ex regium imperium habeat. Fuisis se regibus exactis patricios mugilbratus, creatos postea rpost secesionem plebis,plebeios. cuius illi partis essent,ro gitare. populares quid enim eos per populum egi te opti emates qui anno iam prope senatum no habuerint,tunc ita habeant,ut de repub. Ioqui prohibeant f ne nimium in meta tu alieno stet ponerent. grauiora quae patiantur uictri ia ;hominibus, quam quae metuant. Haec uociterante Horatio heum decemviri nec irae nec ignoscendi modum reperiret: 'nec quὁ euactura res esse cerneret: C. Claudii, qui patruus h

Appi j deceuiri era oratio fuit prccibus quam iurgio simi ila, oratis per sui fratris, paretus eius manes,ut ciuilis po tius societatis,in qua natus esci, quam foedcris nefarie icti cum collegis meminisset. multo id magis se illius causi orare,quam reipublicae. quippe remp)i a voletibus nequeat, ct inuitis ius expetitu ra. sed ex magno certarimne magnas excitari j me iras,earum euentum se horrere . cura aliud

praeterquam de quo retulissent, decemviri dicere prohiberent, claudium interpellandi uerectatu fuit.sententia Uitatur peregit,nussu placere senatus consulti feri omnes' ' ita accipiebant,priuatos eos a claudio iudicatos: multis; ex consularibus uerbo asensi sunt. Alia sententia astcrior in lectent,uim n norem aliqganto habuit, quae patritios coire ad prodendum interregem iubebat. censendo enim

qgoscunque magistratus cFGquis ut haberent, iudiis

194쪽

LIBER III. Tyreabat quos priuatos fecerat autor nullius senatus con ultifciendi. I ta labante iam causa decemvirorum, L. Corneralius Maluginensis M. cornelii decet miri frater, cum ex

consularibus ad ultimum dicendi locum consulto seruatus esset,ssimulando curam bellidratrem collegasi eius tuebaturi quonam sito incidibet mrarist dictitatis,ut decemviri ros,qui decemviratum petissent,aut soc , aut hi maxime

oppugnarent aut quid ita, cum per tot menses uacua ciuitate nemo iusti ne magistratu3 summae rerum praeessent, atrouersiam fecerit: nunc demum cura hostes prope ad pororis sint,ciuiles discordias serant: nisi quod in turbido mirinus persticuum fore putent quid agatur. Caeterum nem nem maiore cura occupatis animis, uera ex se praeiudicia rei tantae aberre. sibi placere de eo,quod Valerius,Horaritiusq; ante idus Maias decemviros abise magistratu iussio mutent,betis quae immineant,pescta,republica in trunis quillum reducti senatu disceptante agi cr iam nunc ita separare Ap. claudium,ut conlitionu,quae decemviris creandis decemvir φρ habuerit , sciat sibi ratione reddendam esse, utrum in unum annu creati sint,an donec leges, quae deessent, perstrrenturi in praesientia omnia preter belistam omitti placere . cuius si falso famam uulgatam, uarina que non nuntios solum, sed Thusculanorum etiam Iogatos attulisse putent: 1peculatores mittendos censere, qui Graius explorata restrant. sin fides er nuntiis Crlegan habeatur, delectum primo quoque tempore hariberi: decemviros quo cuique eorum uideatur, mercitus ducere : nec rem aliam praeuerti. I n banc sentent ut discederetur, iuniores patrum euincebant. ferocisis res que iterum coorti Valerius Horatiusq; voci rari, ut

de retub. liceret dicere:diagro ad populum,si in senatu

195쪽

rρα DE c. PRIMAE per fictionesti no liceat. nes enim sibi priuatos aut in cuta iris,aut in concione posse obstire: neque se imaginariis Ascibus eorum cessuros esciTum Appius iam prope essera itus ut,ni uiolentiae eorum pari rei eretur audaci uictu i imperium esci: Non erit melius, inquit, nisi de quo consis iiimus,uocem misisbe.G ad Valerium negantem se priuato ereticem,lictorem accedere iusit. I am Quiritium fidem im iplorate Valerio a curiae limine,L. corneliu3 coplexus Ap pium,non euictimilabat consulendo diremu certamen. μαctas per cornelium Valerio dice di gratia quae uellet , cu ilibertas no ultra uocem excesse decemiri propositu in itenuere. consulares quos ac seniores ab residuo tribuniα tiae potestitu odio, cuius desiderium plabi multo acrius, iquam cosularis imperij rebatur esse, prope malebat posm . modii ipsos decemviros uoluntate abire magi bratu,quam inuidia eorum exuargere rursus plebems leniter dum res

fine populari strepitu ad costules redi siet, aut bellis interis

p ius,aut moderatione consulam in imperiis exercedis, i pose in obliuionem tribunorum adduci. Silentio patrum edicitur deIectus. iuniores, cu fine prouocatione ispersi esset,ad nomina restondent. Legionibus scriptis, inter se decemviri comparabat,quos ire ad bellum, quos praeessὸ

exercitibus oporteret. Principes inter decemviros erant' in Fabius,ta Ap. claudius. bellum domi maius, quam friris apparebat. Appi uiolentiam aptiorem rati ad comprimendos urbanos motus:in Fabio minus in bono constitis,

quan*ndum in malitia ingenium Uribunc enim uirum egregium olim domi militias ,decemviratus collegasti l

mutauerant: ut Appii quam sui similis mallet esse. bule bes lam in Sabinis, M. Rabuleio, Cr Q . Petilio additis collegis, mandatu . n. cornelius in Algidum nullius

196쪽

L. Mnutio, Cr T. Antonio, ex caesone Duellis,er M. Sergio. Sp. Oppium Ap. claudio adiutorem ad urbem tuendam aequo omnium decemviroru imperio decernunt.

Nihilo missiliae quam domi melius restub.admini irata est. i amodo in ducibws culpa, quud ut odio sent ciuibus, fecerant alia omnis penes milites noxa erat. qui nequid durida atque austicio dccei miraris prostere usquam gerentur,uinci se per suum atq; illorum dedecus patiebantur. Tulli cr ab Sabinis ad Eretum, cr in Algido ab Aequis exercitus erant. ab Ereto per silentiu noctio profugi prootius urbem inter Fidenas crustumentanis loco edito curis i communierant. persecutis bonibus nusquam se aequotarzmine committentes, natura loci ac uallo, non uirtute

crinus tutabantur. Maius flagitium in Algido: maior nim clades accepta : castra quos amfa erant exutu3strinibus utensilibus miles T buscuhum se fide, nubericoris is uicturus hostitu quae tamen non is erunt conti

ierant. Romam tanti erant terrores ablati, ut posito iam decemvirali odio patres uigilias in urbe habendas censorent: omnes,qui per aetatem arma ferre pinent, custodire ani ,ac pro portis stationes agere iuberet: arma Thuri

sculum ad supplementu decernerent, decemviros' ab ars a Thusculi digresos in cactris milite habere: castra alias: a Fidenis in subinum agrare tristemi: bellos ultro infera rinio deterreri hostes a consilio urbis oppugnandae . Ad x, Vclades ab honibus acceptas duo nefanda facinora decemα viri belli donus ad ciunt. L. Siccium in Sabinis per inuidiam decemviralem tribunorum creandorum, secesiooris ue mentiones ad uubus militum sermonibus occultu cycntem, prosteculatum ad Iocrum castris cupiendum mi nat. datur negotiam militibus, quos imberant expedias κ tionis

197쪽

M DEC PRIMAE tioilis eius comites, ut eum opportuno adorti loco interficerent.Haud inulturm interfecere. nam circa repugnitem italiquot insidiatores cecidere: ipse se praeualidus pari id

uiribus animo circumuentus tutaretur. N untiit in e ra e

caeteri, praecipitatum in insidias esse Siccium egregie puri agnantem,nlilitescs quosdam cum eo amisios. Primo fides hnuntiantibus fuit: princta deinde cohors ad sepeliendos i. qui ceciderant,decemirorum permissu,postqnam nullum itas boliatis ibi corpusSicciumq; in medio iacentem,armari rituras omnibus in eum uersis corporibws uidere: hoctium ii neque corpus ullum,nec uestigia abeuntium: prosicto ab usuis intersectum memorantes retulcre comm . inuidiaes h plena castra erant,er Romam seri protium Siccium pia sicebat,ni decemviri funus militare ei publica impensa fureis hre matur ent. Sepultus ingere mistum moestiti psima 4 decemvirorum in uulgus fama est. Sequitur aliud in uris hbe nos ab libidine ortum,haud minus foedo euetu, quam iquod per stuprum caedemin Lucretiae urbe regnoq; Tarae 4 quinios expulerat: ut no sinu solum idem decemuiris, qui iregibus , sed causa etiam eadem imperij amittendi esset. 1 Ap. claudium uirginis plebeiae stuprandae libido cepit. pa iter uirginis L.Virginius bonestum ordinem in Algido ducebat,'uir exempli recti dom militias . perinde uxor ino ipituta fuera liberiq, instituebantur. dsonderant filiam .

L. I cilio tribunitio,uiro acri, Cr pro causa plebis expera ite uirtutis . hanc uirginem adultam, βrma recellentem , Appim amore atrias pretio ac ste pellicere adortus, posto iquam omnia pudore septa animaduerterat,ad crudelem suci perbanis uim animum conuertit. M. claudio clienti neis igotium dedit, ut uirginem in seruitutem assereret: neque ,

cederet secudum libertatem postulantibus uindicias: i

198쪽

LIBER III. rnii paler puellae abesset,locum iniuriae esse ratus . virgini uetai nienti in forum ubi nunque in tabernis literarum ludi Gi l mi minister decemviri libidinis manu iniecit , beruactuail tu serum que appellans essee:*qui quest iubebat,cu , t mntem ui abstracturum. Puuida puellas lupente ad es s morem nutricis fidem Quiritium imploranus fit concum

sus. virginis patris stonsis I ciiij populare nomen celeaei bratur: notos gratia eorum,turbam indignitas rei uirgiis, ni conciliat. Iam a ui tuta erat, cum assertor nihil opus, ese multitudine cncirim ait se iure grassari,non vi. vocat, puellam in ius,autoribus qui aderant,ut sequeretur. ad tri bunal Apph peruetum est. nonni iudici ybulum petitor, i quippe apud ipsium autorem argwmenti,peragi puellum domu suae natum urto que inde in domum Virginii transui larim supposirim ei esse. id fie indicio compertum afferre: , probaturum s uel ipso Virginio iudice, ad quem maiora pars iniuria eius pertineat.interim dominum sequi anciti, iam equum esse. Advocati puellae, cum Virginiu reipub. a causa dixitFent abesse, biduo affuturum, si nuntiatum eii fit: iniquum ese absentem de liberas dimicare: ponulant , ut rem integram in patris aduentum diserat lege ab ipsoli lati uindicias det secundum libertatem, neu patiatur utra, ginem adultam famae prius,quam libertatis pericu u adire. Appius decreto praestius quam libertati Auerit, ea ipsim, legem declarare, quam Virginii astuci postulationi suae a praetendunt. eaeterum iri in ea firmum libertati fore praesii dium,si nec causis nec persolus uariet. in las enim quae asini strantur in libertatem,quia quiuM lege agere posit d iu, ni essie:in ea quae in patris manu sit,nemnem esse altu, ii dominus possiesione cedat. placere itas patrem accersiri:) interea iuris sui id iuram assertori non fare,quin ducat nais puellam

199쪽

rys D E c. PRIMAE puellam, Ilendamq; in aduentum eius qui pater dicatur. promittat.Aduersim muriam decreti ciam multi magis fremerent,quam quisqua unus recusare auderet:P. Ninito rius putatae auunculus,Cr Dotifim Icilius interueniunt vitas inter turba via, cum multitudo I ciiij maxime interis uentu resisti pose Appio crederet ictor decresedit:uocifrantems Icilium summouet. Placidum quos ingenium tam atrox iniuria accendisset. Ferro hinc tibi sis mouendus sum Appi inquit, ut tacitu Irrus, quod GIari uis. uir ginem ego hanc sum ducturusnuptamq; pudicum habiturus. proinde omnes collegarum quos lictores conuoca, expediri uirgas Cr secures iubemon manebit extra domu patru sponsa I cilii. non, i tribunitia duxiliu er prouocationem plebi Romanae, duas arces libertatis tuendae ad nus hue, ideo in liberos quos ti bros coniuges s regnum uestrae libidini datu est saeuite in tergu Cr in ceruices noὰ stria pudicitia saltem in tuto sit. Huic si uis affiretur,ego praesentia Quiritim pro sponsa,Virginius nullium pro unica filia, omnes deoru hominu s implorabimus fide: neq; tu istud unquam decretum sine caede nonra referes: postulo Appi, etiam atq; etiam conisderes quo progreis diare. Virginius uiderit de filia, ubi uenerit, quid agat. hoe tantum sta sibi,si huius uindicijs cesseri conditione filiae quaerendum esse. me uindicantem sponsam in libertuistem uita citius destret quam fides. concitata multitudo era certamenque instire uidebatur. Iictores Icilium circuis steterant: nec ultra minus tamen procesum est, cum Apri pius no Virginium defendi ab Iciliosed inquietum homiis nem Cr tribunatu etiam nunc stirantem,locum seditionis quaerere diceret: non praebituru sie illi eo die materia : sed

ut iam sciret io id pctulatis suae,sed Virginio absenti cr

200쪽

, patrio nomini er libernii dum,m eo die se no dicturi , i l nes decretum interpositurura M. Claudio petiturum,ut decederet iure suo,uindicaris puelli in posterum die prateretur. quod nili pater postero die afuissct,denuntiare se Icilio similibusq; Icilij,nes legi suae latore,nci; decemviro constititia denremec se utis collegarum Iidiores contavocaturu ad coercendos beditiorus autores, contentum se

suis lictoribus ore. cum dilatum tepus iniuriae esse eri fisenis aduocati puellis,placuit omniu primum statreicii ,suum s Nunatorij,impigros iuuenes pergere inde recta ad portam,Cr quantu accelerari poset, Virginium dcciri e castris. in eo uerti puellae salute i postero die uinis dex iniuriae ad tempus praesto esset. Iusi pergu citatus equis nuntiu ad patrem perstrunt. cum instiret albertor pucle ut uindicare stonsores s daret: atq; id ipsium agi diceret Icilium,sedulo tempus terens, dum praeciperet iternunti j msi in ca*ra: manus tollere undiq; multitudo, crsiquises paratu adstondendum I cilio ostendere. atq; ille lacumabundus,Gratu est, inquit, crastina die uestra opera an onsorum nunc sum est. Ita uindicatur Virginiastondentibus propinquis. Appius paulister moratus, ne eius rei causa sedisse uideretur: postqva o in rebus alijs

prae cura unius nemo adibat,domum sie recepit: collegissia castra scribit, ne Virginio conreatum dent, atque etiam in custodia habeant. I inprobum consiliu ferunm,ut debuit,

jit: er iam coniectu bumpto princtus Virginius prima

vigilia erat cum postero die mane de retinedo eo nequi quam literae redduntur . At in urbe prima luce,cum ciuia

tu in foro expectatione erecta stiret, virginius sordida tus filiam secum obsoleta ueste comitantibus aliquot in troius cu ingeti aduocatione in forum deducit. circumire