Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

201쪽

rys D E c. PRIMAE ibi cr prehensare homines xoepit: er non orare solu preae cariam ope,sed pro debita petere.se pro libens eoru de eo iugibin quotidie in acie stire: nec alium uiris esse,cuius 'prenue ac strociter sim in bello plura memorari pinet. quid prodesse, si incolumi urbe quae capta ultima timeanae tur, libens suis sint patienda s Haec prope concionabunta qdus circuibat homines. Similia his ab I cilio iactabatur. eo inutatus muliebris plus tacito fletu, quam ulla uox moueta bat. Aduersus quae omnia obstinato animo Appius renta Rin amentiae uerius quam amoris mente turbauerat in trita bunal ascendit:Gr ultro querete pauca petitore,quod ias

sibi pridie per ambitionem tactum non ebet, priusquam Raut ille postulatum perageret, aut V irginio restondendi

daretur locus,Appius interfatur. Quem decreto sermone 3 praetenderi frsan aliquem ueriam autores antiqui tradita iderunt. quia nusqui ullum in ditici foeditate decreti uerissitulem inuenio,id quod constit,nutam uidetur propone dum. decresse uindicias secundu seruitutem. Primo stupor omnes adn ratione rei dim atrocis defixit: silentium inde ialiquandiu tenuit. drinde cum M. claudivi circu tintibus imatronis iret ad prehendendum uirginem, lamentabilisseum mulieru comploratio excepiset: Virginius intentans a in Appiu manus,I cilio,inquit, Appi, no tibi Asia Dibonis id Cr ad nuptias no ad stupra educauiplacet pecudu stra ri s ritu pronuscue in concubitus rueres pusurinetae

isti sint,nescio. non stero esse passuros illos qui arma Mae libent. cMn repelleretur assertor uirginis a globo mulieru circu tintiumq; aduocatorum, silentium δε iura per prae conem. Decemuir alienato ad libidinem animo, negat ex jhesertio uti tu conuitio I riiij uiolentias Virginii, cuius χt te P. R. habeat,sed certis quos indicijs compertum se trhabere

202쪽

L r B E R III. Dybibere: nocte tota coetus in urbe fictos ese ad monetam seditionem. ires se haud insciu eius dimicationis cu armatis descendiise,non ut quenquam quietum uiolaret, sed ut turbantes ciuitatis otiu pro mai6tite imperi, coerceret: proinde quiesse erit melius. I,inquit lictor, si molle turribai er da uiam domιno ad prehendendu mancipium. cubec intonu et plenus irae, multitudo ipsa se sua stonte dimouit,desertas praeda iniuriae puella flabat. Tum Virmius ubi nihil usqui auxilii uidit: ORGo,inqui Appi, primum ignosce patrio dolori, si inclementius in te sim

inuectus: deinde sinas hic coram uirgine nutricem percuri

dari quid hoc rei sit fui ctylso pater dictus ure,aequiore

hinc animo discedam. Data venia seducit filia ac nutrice prope cloacinae ad tabernas,quibus nunc nouis est nome: ibi ab Ianio cultro arrepto,Hoc te uno, quo possum, Et, modo filia in libertatem uindico. pectus deinde puel letrisfigit restectisq; ad tribunal, Te,inquit, Appi,iure bcquisanguine hoc consecro. clamore ad tam atrox sciantis orto excitus Appius comprehendi Virginium iubet. i e 'ro,quacunque iba uiam Acere, donec multitudine etiam prosequentium tuente ad portam perrexit. Icilius Numitoriusq; exangue corpus sublatum ostentant popuislo scelus Appii, puellae injxlicem 'nnum,nec intem p tris deplorantsequentes clamitant matronae,eamne libearorum procreandorum conditionem es ea pudicitiae praeismia ei e s caeteras quae in tali re muliebris dolor, quo est maestior imbecillo animo, noerabilia magis queretibus subqcit.Virorum Cr maxine I cilii uox tori tribunitie pote, titu ac prouocatio ms ad populum ereptae, publicam , indignationum erat. concitatur multitudo partimamcinte sceleris,partim ste per occasione repetendae lion berniis

203쪽

aeo DE c. PRIMARberritis. Appius nunc uocari Iciliu,nunc retractante ampi: postremo cum Iocuue adeundi apparitoribu3 non dare tu ipse cum agmine patricioru iuuenum per turbam uuae ridens in uincla duci iubet. Iam circa I cilium non sola mi iatitudo,sed duces quos multitudinis erant,L.Valerius er Id.Horatius qui repullio lictorest iure ageret, uindicare se a priuato l cilium aiebanis uim asstrae conaretur, ibi bquos haud impares stre. Hinc atrox rixa oritur. Valeriit Horatiums lictor decemviri invadit anguntur a muti titudine fisces. I n concionem Appius ascendiisequuntur Horatius Valeriuss. eos concio audit, decemviro obfir pitur. Iam pro imperio Valerius discedere a priuato licto Ires iubebat: cum stactιs animis Appius uitae metuens in domum se propinqua yro inscijs aduersurijs capite obis uoluto recepit. v. Oppius ut auxilio collegae set,infra ex altera parte isti pit, videt imperium vi victu. Agitaritus deinde consilijs ais ex omni parte inentiendo multis autoribus trepidus, senatu ponremo uocari tufit. ea res quod magnae parti patrum dist licere acta deceuiram uti. debatur De per senatu βnsedae potestius eius multitudia ne sedauit. Senatus nec plebe ιritandam ce suit: er multo magis prouidendum,nequid Virginij aduentus in exercitatu motus faceret. imi ι iuniores patrii in castra, quae

tum in monte Uecilιo erant, nutiant decemuistis,ut omni ope ab seditione lites contineant. ubi Virginius malo rem quum reliquerat in urbe,motu excivit. N am praetera quam quod agrane prope quadringentora homnum ve

niens,qui ab urbe indignitatem accensi comtes eise deriderant,cons ectus ni 1irictu etiam telum,rest suss ipse

cruore tota inst catira couertit. Cr togae multi aria in ca

204쪽

a ss

LIBER III. a extitudinis feceranL Quaerentibus quid rei fetetens diu uocem no misit. tandem ut iam ex trepidatione concurrentiuturba costitit ac filetium fuit:ordine cuncta ut gesti erat, exposuit. Supinus deinde tendens manuη, conlilitones appellans orabat,ne quod scelus Ap. claudi sic sibi attriis bueret: neu se ut parricida liberum auersaretur. sibi uita filiae sua inariore fuse, si libere ac pudice uiuere sicitu insulset. crum velut seruum adstuprum rapi videret, morte amiti melius ratu quam contu melia liberos, sericordia se in si ecie crudelitatis lapsu m. nec se superstite filiae Iuturum sufe,nisi stem ulciliceti mortu eius in auxilio comae Gitonium habuiset.iliis quos etiam filiassorores coniugess se. nec crum filia sua libidine Ap. Claudi, extincta Ue ea quo impunitior si eo Ufraenatiore fore. aliena calantate docu merum datum illis cauendae sinulis muriae. quod ad sie attineat, uxore sibi fato ereptam, filiam, quiano ultra pudica uictura fuerit,mseramsed honestim mortem occubuissessi non esse iam Appis libidini lacium in domo sua ab alia tiiolentia eius eoia be animo suurm corpus uitiae dicaturs,quo uindicauerit filiae . caeteri sibi ac liberis fiuis consuleret. Haec Virginio uocifranii succlamabat mutilitudo,nec illius dolori, nec buae libertati se defuturos . Et MViministi turbae mlitum togati caem eade illa querendo doricendos quanto visa, quam audita indigniora potuerint uideri: simi profligatam iam rem nuntiando Romae se, insecutosq; qui Appium prope interemptum in exilium Gise diceret:perpulerunt,ut ad arma coci amareturrium Prenis signa,Cr Romam proficisceretur. Decemuiris ia i ijs quae uidebant, iis que quae acta Romae audierant, perturbati, alius in aliam partem canrorum adsedandos nota3 discurrunt: er leniter agetibus restonsum no re n I ditur.

205쪽

ditur. im erio si quis inbiberet, uiros er amatos se esse resspondetur. cunt agmine ad urbem,eν Auentium inmsidunt,ut quisque occurrerat plebem ad repetendum liberritatem creddosq; tribunos plebis adhortantes. alia uox nulla violenta audita est enatum Sp. Oppim habet. nihil placet astere agi quippe ab ipsis datum locum s editiona es se. tiuntur tres legati copulares,sp.Tarpeius,c. Iulius, P. Sulpitius, qui quaererent senatus verbis, cuius iussu cari

pra destruit enis aut quid sibi uellent,qui amati Auentinum obsedissent s bellos auerso ab hostibus patria suam cepissenis Non defuit quid rehonderetur: deerat qui data

rei responsi ,nullodum certo duce, nec satis audentibus singula inuidis se ostencid modo a multitudine concladimatura est,ut L. Valerium Cr M. Horatium adsie n litterarent,bis se daturos restonsum. Dinusta legatis, admonet milites Virginius,in re non maxima pauloante trepidatuesse,quia fine capite multitudo fuerit reston rumi qua quam non inutilite fortuito tamen magis consensu quam comuni consilio esciplacere decem creari,qui si mae rei praeessent, nalitaris honore tribunos mittis appellarticis ad ea ipsium primu is honos deferretur: Melioribws meis utamque rebus reseruare,inquit,im de me iudicia. nee nubi filia in uiri honorem ullwm iucundum ese parititur: nec in perturbata repub. eos utile est prae be vobis,

qui proximi inuidiae sint. siquis usus mei est, nihilo minor

ex priuato capietur. Ita dere numero tribunos militares

creant. Neq; in Sabinis quieuit exercitus. ibi quos autore Icilio Numitorios siec io ab decemviris 'cta est: nominore motu animoram Sicch Gessis memoria renouata,

quam que noua Ama de Virginia adeo foede ad libidinem petita accenderat. I cilius ubi audiuit tribunos militum in Aventino

206쪽

Auentino creatos, ne comitioru militarium praerogatiua

urbana comitia ijsde tribunis plebss creantis sequeretur: peritus rerum popularis,imminensq; ei potestither ipsie

prius quam iretur ad urbe, pari pote, tite eundia numeruabsutis creandu curat. Porta collina urbem intrauere sub signit,medius urbe agmine in Auentinu pergunt. ibi coaiuncti alteri exercitui x x. tribuni mistu negoti de aerunt,ut ex suo numero duos crearent, qui si mae reriant praeessent. M. Oppium, Sex. Maniliu creant. Putres foliariti de s marerum,cusenatus quotidie essiet, iurgijs sopius terunt lepus quam costlijs. Siccij caedes deceuiris CrAppiana libido,Cr dedecora militiae ob sciebatur. placerabat Valeriis Horatiumq; ire in Auentinu. illi negabant se aliter ituros,quam fi deceuiri deponerent insignia m si bratus eius,quo anno id ante abisent. Decemviri quearentes se in ordine cogi, non ante quum periatis legibus, quam causa creati essent,deposituros imperia se aiebant. Per M. Duellium qui tribunus plebis fiera,certior plebs, tentionibus idua nihil tras i,in Sacrum motatem ex Auetino tris it: afrinante Duellio no prius quam deseri urbem uideant,curam in animos patrum descens ram:admonitura Sacr- monte costintiae plebn: scit ros, quod sine restituta potemte redigi in concordia res nequeant. Via Nomentana cui tum Ficulnensi nonae fuit, projicti castra in monte Sacro locauersimodestia patrins ru,nihil uiolado,inlitati. Secuta exercitum plebs,nulloqui per aetatem ire posse retramnie:prosequuntur comiuges liberis,cui ni se relinqueret in ea urbe, in qua nec pudicitia nec libertas sancta 6beis serabiliter rogitates.

cum uam Romae omnia insueta solitudo scibet, in foro

Draeter paucos seniorum n o es truocatu utis in sen

tum patrib

207쪽

tum partibus, desertu apparuiset ym: plures iam quani iHoratius cir Valerius uocistrabantur. Quid expectabia et tu Pa. conscriptii si decemviri sinem pertinacis non siis e ciuit ruere ac deflagrare omnia pasuri 6bris mod aute ii istud imperium eji decemuir quod amplexi tenetis e tectis de parietibus iura dicturi estia snon pudet lictorum uestro : trum imaiorem prope numeru in foro constici quam togata . torum aliorum ρ Quid si hostes ad urbem ueniantcicturi ii estis ρ quid si plebs mox ubi paruis secesione moveamn es armata ueniat' occasune urbis uultis sinire impertu atqui haut plebs non est habenda, aut habendi sunt tribuni pleri , bis. Nos citius caruerimus patricijs maginratibus quam illi plebeqs. nouum inexperianis eam potestitem eripveare patribus nonris, ne nunc dulcedine semel capti strant lctbderium: cu praesertim nec nos temperemus imperijs, quo minus illi auxilij egeant. cum haec ex omni parte ia iictarentur,uicti colibentiu decemuiri Νturos se, quando ita videatur ii potestite patrum affirmant. id modo fimul ois trant ac monent,ut ipsis ab inuidia caueaturi nec uo sanis guine ad suppIicia patrum plebem afusciant.T um Ua iterius Horatiuas nini ad plebem conditionibus quibuis

videretur reuocandam, componendus que res ecemuiris

quoque ab ira Cr impetu multitudinta praecauere iubentatur. Princti gaudio ingenti plebH in castra accipiuntur: , quippe Iiberatores haud dubie Cr motus initio, er exitu rei. ob haec ijs aduenientibus gratiae actae. I cilius pro mul ilitudine uerba Acit. idem cum de coditionibus ageretur, quaerentibu3 legatis quae postulata plebis sent: coposito hiam ante aduentu legatorum consilio ea postulauit,ut appareret in aequitate reru plus quam in armιs reponisteti

potestite enim tribunitiam provocationenis repetebat, qua

208쪽

quae ante decemviros creatos auxilia plebis fuerant. Crnecui staudi esset, cocisse milites,aut plebem ad repetenαdam per secesione libertate. de decemuiroram modo supαplicio atrox postulatu uit. dedi quippe eos aequum censebant, tuosq; igni concrematuros minabantur. Legati ad ea: Quae consilii fuerat, adeo aequa postulastis, ut ultro uobis defrenda erint. libertati enim ea praesidia petitis, non licetiae ad impugnandu alios. irae ite brae magis ignori scendu quam indulgendu est: quippe qui crudelitatis odio i in crudelitate ruitis, Cr prius pene quam ipsi liberi sitis, dominari iam in aduersurios uultis. N uquam ne quiesceti duitas nostru a bupplici,s,aut patru in plebem Romana, aut plebis in patres s Scuto uobis magis quam gladio opus: hi satis supers humilis est,qui iure aequo in ciuitate uiuit, , nec inferendo iniurii,nec patiendo. etii siquando metuen ι ἐρs uos praebituri estis,cu recuperatis magistratibus, legis bass uestris iudicia penes uos erunt: de capite nostro fr, tantis tunc,ut quaeq; causa erit tituetis . nuc libertatem, repeti satis est. Facerent ut uellet permittentibus cunctis, s mox redituros se legati rebus pesctis afrinunt. Prestctis cum mandata plebis patribus exposuissent,alii decemviri,

ι strandoquide praeter stem ipsoru in supplicii sivi nulla me, iis feret, haudquicquam abnuere. Appius truci ingenio, : er inuidia praecipua, odiu in st aliorum suo in eos metiesi odio: Haud ignaro inquit, tantinet fortuna. uideo doneci crina aduersariis traditur,diserri aduersus nos certame. dandus inuidiis estsanguis. nihil ne ego quide moror,quoi minus decemviratu abeam. Fuctum sienatusconsultu m, ut si decemviri se primo quos tempore magistratu abdicaretri L. Furius pontistae maximus tribunos plebis crearet: σ

i sultis

209쪽

aos DEQ P R Isu an sillis perfectis, dimisso senatu decemu iri prodeunt in con I: cionem, abdicanis se magistratu ingenti bonunu utitia. αNuntiantur baec plebi. legatos quicquid in urbe hominusupererat,prosequitur.huic multitudini lare alia turba ex hcastris occurrit. cogratulantur libertate concordiam, ci nimii restituti. Legati pro concione: Quod bonum fausta reflix s sit uobis reis publicae,redite in patriam ad penari αtes coniuges liberosq; utaros. sed qua hic modestia filiis istis,ubi nullius ager in tot usu reris necessario tantae multitudini est uiolatus ea modestia ferte in urbem. in Auenα tinum ite,unde princti estis. ibi felici loco,ubi prima iniis alia inoboallis libertatis uestrae, tribunos plebis creabitis. . praesto erit pontifex maximus, qui comitia habeat. I ngens asensus alacritasq; cuncta approbantium fuit. couellunt inde signa, profectis Romam certant cu obuiis gaudio. hae mali per urbe silentio in Aventinum perueniut. ibi ex templo pontifice maximo comitia babente tribunos pleri ,

bis creaverunt,omnum primu A. Virginium,inde L. Icia hlium Cr P. Numitorium avunculu Uirginiae,autores se. . cestonis:tu c. Sicinium,progeniem rius,que primum tria sbunum plebis creatum in Sacro monte, proditum memoα trie esst,m M. Duellium,qui tribunatum insigne ante deis icemuiros creatos gesserat: nec in decemviralibus certami illibus plebi defuerat spe deinde magis quam meritis electi, in. Titinnius, M. Pomponius, C. Apronius, Ap. Iulius, C. , Oppius. Tribunatu inito L. I cilius extemplo plebem rora i

gauit: er plebs sciuit, necui fraudi esset secesse ab decea ii uiris facta. confestim de consulibus creanssis cum prouoca 4tione M. Duellius rogationem pertulit. ea omnia in pratis Flamoujs concilio plebis ast quem nuc circum Flaminia i pedant. Fer interregem dcinde cosules creati, L. Vale

210쪽

LIBER III.

ta Η gratius. qui exteelam pistratu occeperat: qnorum cosulatus popilia,sInc TTatrum inieria nec sint of sione filii. quicquid enim libertati plebu cauere

tur dim decedere opibus credebant. Omnium primum, cum veluti in controuerso iure esse tenerentur ne patres plebiscitu: legem ceturiatis conut ijs tulere,ut quod tribuotis plebes iugisset, populum teneret. qua lege tribunitijs rogationibus telum acerrimum datum est. Alium d unde consularem legem de monocationea cum Draesidium I bertatu ece irati notestite eueriam non rellitulit in aedo ed etiam in posterum muniui: sanciendo nouam lege, requis iam magistratum sine prouocatione crearet. qui πω siet, eam iasys p esset occidi: neue ea caedes capitalis noxae haberetur. er cum plebem binc prouocatione, bine

tribunitio auxilio satis firmassent: ipsis quos tribunis ut

sacrosancti viderentur: cuius rei prope iam memoria abaebuerat: relatis quibusdam ex magno interuallo caerimo i sinenouarunt: Cr cum religione inuiolatos eos,tum Iovetiam fecerunt sanciendo,ut qui triban eleuadilla με sis judicibra. decemviris nocuisset tig c.mui I oui saα i crine let nulla ad aedem Cereris, Liberi Liberas ueαm iret. Huc lege iuras interpretes negant quenquam sacro anctum esse d eum,qui eorum cuiquam nocuerit,sacrum sanciri. itaque aedilem prehendi, ducis a maioribuanagistratibus: quod etsi non iure fui noceri enim ei, cui hac lege non liceat tamen argumentum esse non haberi pro sacrosancto aedilem tribunos uetere iureiurando pleissis,cum primum eam potestitem creauit,sacrosanctos ψαρ. Fuere qui interprementum eadem hac Floratia lege costilibus quoque ex praetoribus,quia eisdem austicijs, quin has consides crearentur, cautam se. iudicem enim conα