Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

371쪽

cisis iit. collaudatis ab senatu tribuniser ipse camillas

conjuctus animo gratius egit. Ingens inde ait onus a soapulo Romano sibi, qui se dimiorem iam quartum creasisset, magnu a senatu talibus de se iudicijs eius orsitis,indaximiam tam honoratorum collegarum obsiequio iniungi itaque siquid laboris uigiliarumq; adjci posit, certante secum ipsim annicturam, ut tanto debe consiensu ciuitatis opinionem, quae maxima sit, etiam constantem efficiat. Quod ad bellum atque Antiates attineat, plus ibi minarimm,quam periculi essese tamen,ut nihil timendi,' nihil contemnendi autorem elle. circunsederi urbem Romana ab inuidia er odio finitimorum itaq; er ducibus pluribus er exercitibus administrandum rempublicam esse. Te,inraquit, P. Valeri socium imperij conflijs legiones meam

aduersius Antiatem hostem ducere placet te in. seruili arutero exercitu instructo paratos in urbe castra habere inritentum: sive Hetruriast interim, ut nuper, siue noua haec cura,Latini atque Hernici mouerint: pro certo habeo in rem genuram,ut patre,auo, res ipso ac sex tribunatibus dignum est: tertius exercitus ex causirijs senioribuas a L. Quintio scribatur, qui urbi moenibusq; praesidio sit.L. Horatius arma,tela timentum, quaeq; besti alia tempora poscent,prouideat Te Sergi corneli,praesidem huius suo blici consilij,custodem religionum, comitiorum, legum, rerum omnium urbanarum, collegae facimus. cunctis in partes muneris sui benigne pollicentibus operam, V

lerius ocius imperii lectus adiecit M. Furium sibi pro diaetitore: fies ei pro magistro equitum futurum : proinde quam opinionem de unico imperatore, eam stem de bello haberent. se uero bene sterare patres er de bello er de pace, uniuersa que republica erecti gaudio fremunt: nec A dictatore

372쪽

γ DE c. PRIMA Edictatore unquam opim fre reipublicae, si testa uiros in

magistratu habeat, tam concordibuε iunctos animis, pararere utque imperare iuxta paratos, laudonis confercntes potius in medium quam ex communi ad be trahentes. Iuristitio indicto,delectuq; habito, Furius ac Valerius ad Saratricum propcii: quo non Volscorum modo iuuentutem

Antiates ex noua sobole lectamsed ingentem Latinorum Hernicorum s conciuerant ex integerrimis diutina pace populis. itaque nouus hostis ueteri adiunctus commouit animos mιlitu Romani. Quod ubi aciem iam innruenti castasso centuriones renuntiauerunt, turbutus militum

mentes esse: siegniter arma capta, cuia labundos que Crre mentes egressos cactris essee: quin uoces quoque audiotas, cum centenio hoctibus singulos pugnaturos: Cr aegre inermem tantam multitudinem, nedin armatam sustineri

posse : in equum inflit: Ct ante signa obuerbus in aciem,

ordines interequitans: Quae tristitia i lites haec, quae iusioliti cun ctatio est s hostem, an me, uti vos ignoratnthonis est, quid aliud quam perpetua materia virtutis gloriaeque uena ae s uos contra, me duce ut Falerios Veios beaptos, er in capta patria Galloru legiones caesas tacea modo trigeminae uictoriae triplice triumphum ex his ipsis Volscis er Aequis Cr ex Hetruria eginis. an me quod nodictator uobis, sed tribunus signin dedi, non agnoscitis ducem s neque ego maxima imperia in uos desidero: eruos in me nihil praeter me ipsum intueri decet. neque enim dictatu ra imbi unquam animos scit, ut ne exiliam quideademit. I idem igitur omnes sumus: er cum eadem omnia in hoc bellum distramus, quae in priora attulimus: eunodem euentum belli expectemus. finiui concurreritis, quod

suisiue didicit ac conbueuit, sciet; uos uincetis, illis α

373쪽

LIBER VI. 371gient. Duo desede signo ex equo desilit: cr proximum signistrum manu arreptum secum in hostem rapit: infirmites clamitans signum. Quod ubi uidere inum canati lim iam ad munera corporis senecti inualidum vadenditem in hostes, procurrunt pariter omnes clamore sublatato, sequere imperatorem pro se quisque clamantes. emisissurin etiam signum camilii ius il in hostiam aciem strunt: id que ut repeteretur, concitatos antesignanos. Ibi prionitim pusu in Antiatem, terrorem que non in primum tantum aci sed etiam ad fiub diarios perlatiam. nec vis tantum imlitum mouebat excitata praesentia ducis: sita quod volscorum animis nihil terribilius erat, quam ipsius camilli forte oblata steries. ita quocunque se intulisset, uiae loriam fecum haud dubiam trahebat. maxime id euidens fuit, cum in I cum cornu prope iam pulsium arrepto rea pente equo crum scuto pediari aduectus constem seuo

praelium restituit, osten talis vincentem caeteram aciem.

Iam inclinata res erat: sed turba bonium Cr fuga impodiebatur: er Iongi taede conjicienda multitudo tanta fesisso militi erat: cum repente ingentibus procellis fusius imaber certam magis uictoriam quam praelium diremit. Stagno deinde receptui dato, nox insecuta quietis Romanis perfecit bellum. Latini nunque er Hernici relictis Volis scis domos prolicti sunt, malis consilijs pares adepti eventus. Volsci ubi se desertos ab eis uidere, quorum fiducia rebellauerant: relictis castris, moenibus Satrici se inclaridunt. quos primo camillus uallo circundare er aggere operibus oppugnare est gdortus. Quae postquam nulla eruptione impediri uidet: minus esse animi rutus in botasse, quam ut in eo tam lentae spei uictoriam expectaret: cohortatus milites, ne tanquam Veios oppugnantes in Α ab opere

374쪽

37x DE c. PRIMAE opere longinquo sese tererent, uictoriam in manibus esse: ingenti militum alacritate moenia undique aggressius si iis oppidum cepit. Vollici abiectis armis sese dediderunt. caeterum animus ducis rei maiori, Antio imminebat. id cupiit Uo6corum, eam uise originem proximi belli. sed quia nisi magno apparatu, tormentis machinus tam ua sida urbs capi non poterat: relicto ad exercitum collans Romam di profictu3,ut senatum AEd excidendum Antium hortaretur. Inter sermonem eius credo re Antiatem diuis turniorem manere dijs cordi fuisse legati ab Nepete do Sutrio auxilium aduersus Hetruscos petentes uenint,brouem occasionem esse ferendi auxilij memorantes: eo vim camilli ab Antio fortuna duertit. namq; cum ea loca opuposita Hetruriae,er uelut claustra inde portaes essent: illii occupandi e cum quid noui moliretur, er Romanis recuperandi tuendi que cura erat. Igitur sienatui cum Caintro agi placuit, ut omisso Antio bellum Hetruscum suo sciperet.legiones urbanae, quibus Quintius prouerat,ei decernuntur:quanquam expertum exercitum assuetumsimperio qui in Volscis erat,malle nihil recus uit: Vae rium tantummodo imperii socium depoposcit. Quintius,

Horatius, succcssores Valerio in Volscis misi. Profecti

ab urbe Sutrium Furius σ Valerius partem oppidi iam captam ab Hetruscis inuenere: ex parte altera intersiptis itineribus aegre oppidanos vim hostium ab se arcentes. tum Romani duxilii aduentus, tum Camilli nomen celariberrimum apud bones socios que, Cr in praesentia rem inclinatam sustinuit, cir statium ad opem ferendum de dii. I taque diuisio exeuitu camillus eoileg in eum in paratem circuliductis copijs quam hones tenebat, moenia avgredi iubetaeon tantasse scalis capi urbem posse,quam iit

375쪽

LIBER VI auersis eo bonibus er oppidanis i in pugnando I DI xaretur labor, Cripse statium intrandi sine certamine moenia haberet. Quod cum mul utrinque fictum 4bet,

ancepss terror Hetruscos circunstiret: er moenia sitim inutii oppugnari, ex intra moenia esse hostem uiderent, portabe,quae una forte non obsidebatur,trepidi uno agmine eiecere. magna caedes sugientium ex in urbe Crperagros est facta. plures a Furianis intra moenia taesi: Ud ieriani expeditiores ad persequendos fuere: nec ante noαctem, quae constectum ademit inem caedendi fecere. suestrio recepto, reditatos focijs, Nepete exercitus ductus, quod per deditionem acceptum iam totum Hetrusci habebunt. Videbatur plus in ea urbe recipienda Iaboris fore,

non in eo solum quod tota hostium erat, sed etiam quod parte Nepesinorum prodere ciuitatem Adla erat deditio. mitti tamen ad principes eorum placuit, ut secernerent se ab Hetruscis:=dcans qua implorasciit ab Romanis, ipsi praemunt. Vnde cum restonctum astutum esset,nihil uepotemta esse: Hetruscos moenia, clinodi s portariι tonere: primo populationibum agri terror est oppidanis adis motus: deinde postquam deditionis quam societatis fides

sanctior erat, silicibus sarmentorum ex avro collatis duae ctus ad moenia exercitus,complatisq; fosis scalae admotae, Cr clamore primo impetus oppidum capitur. Nepesinis inde edictum ut arma ponant, parciqiufum inermi. ΗΟtrusci pariter armati atque inermes caesi. Nepesinorum quoque autores deditionis securi percusi: innoxiae 1 iatitudini redditae res oppidums cum praesidio relictum. Ita duabus focijs urbibus ex hocte receptis, victorem

exercitum tribuni cum magna gloria Romam reduxerirunt. Eodem anno ab Latinis Hernicios res repetit

376쪽

374 DEC PRIMAE quae tins cur per eos annos militeni ex instituto nhudedilbent. Reston um stequenti utriusq; gentis concilio

est,nec culpam in eo publicam,nec concilium fulse,quod suae iuuentutis aliqui apud Volscos militauerint: eos clarmeninos praui confiij poenam habere, nec quenquam

ex ho reducem escimilitta autem non dati causam, terram

rem Viduum a Volscis suise: quam penem adhaerentem lateri seuo tot super alia aliis bellu exhauriri nequisse.

Quae relata patribus magis tempus, quam causam non uisa belli habere. Ihbequenti anno A. Manlio,P. Corneislio, T. Cr L. Quintiis capitolinu, L. Papγrio cursore tribunis consi lari potemte, grave belli frιs, grauior domi seditio exoro: bellum a Volscis adiuncta Latinois rura atque Hernicorum destctione: seditio, unde minime timeri potuit, a patriciae gentis viro er inciditaeninae M. Nanlio Capitolino: qui nimius animis cum alios princiapta sterneret, uni inuideret, eximio simul honoribus araque uirtutibus M. Furio: aegre strebat solim eum in in gictratibus. , solum apud exercitus esse a tantam iam enuonere, ut fidem austichs creatos non pro collegisses prominibis habeat: cum interim, si quis uere aestimare uolit, a M. Furio recuperari patria ex obsidione hostium non potuerit, nisi a se prius capitolium atque arx struata bet: Cr ille inter aurum accipiendum,er stem pacis soalutis animu Gallos aggressus sit: ime armatos capi αtesque arcem depulerit: illius gloriae pars uirilis apud οαmnes milites sit, qui simul uicerint, suae uictoriae nenuis nem omnium mortalium socium esse. Hiri opinionibu3 inis fato animo, ad hoc uitio quoque ingeni, uehemens erimpotens, postquam inter patres non quantum aequincensebat excellere Das opes animaduertit:primu omnium ex patr

377쪽

cosilia communicare, criminando putres, alliciendo ad se plebei iam aura non conflio βm, Amaes magnae muliequam bonae esse: Cr non contentus agrariss legibus, quae

materia semper tribuniis plebita beditionum fuisset,ide mori liri coepi acriores quippe aeris alieni stimulos esse,qui nomemtem modo ais ignominia minetur,sed neruo ac vinculis corpus liberu territet Crerat aeria alieni magna uis,

res Ouin yma etiam diuitibws, aedificando contracta. Bellum iris Volscum grave per se, oneratu Latinorum ais Hernicoru delictione in steciem causae iactatum, ut maior potestas quaereretur. Isti noua consilia Manlii mutagis compulere benatu ad di latorem creandum. creatus A. Cornelius costus magistru equitii dixit T. Quintiu capitoling. Dictator es maiore dimicatione propositam dorim,quam foris cernebat: tamen beu quia celeritate ad belluopus erat, seu uictoria triumpho dictaturae ipsi uires sieaddituru ratus,delectu habito in agrum Pomptin ,quo η Volscis exercitum indictam audierat,pergit. Non dubito praeter satietatem tot iam libru Vidua bella cum Votiscis gem legentibus illud quos succus rum, quod mihi

percentienti propiores temporιbus haram rerum autores

miraculo fui unde toties uictus Uoscis er Aequissiuscerint milites. quod clam ab antiquis tacita praeterini j ssit: cuius tandem ego rei praeter opinionem, quae sua ambcontemnit esse potest, torsim s Simile ueri est, aut interuallis bellorum , jicut nunc in delactibus sit Romanis, alia atque alia sobole iuniorum ad bella in Euranda torities ubos essee: aut non ex ij dem symper populta exercitus scriptos: quaquam eadem semper gens bellu intulerit aut

378쪽

3 6 DE c. PRI MAElocis, quae nunc vix seminum exiguo militu relicto semitia Romanu ab solitudine uindicant. Ingens certe quod inter omnes autores conueniat quanquam nuper camilli ductu atq; austicio acci e res erant, VoUcoru exercitus βiti ad hoc Latini Hernicis accesserant, er circeiensiuquidam,Cr coloni etiam a Velitris. Romanus dictator e

pris eo die positis, ponem cum avsticato prodisset, hostias caesa pacem deum adorasse laetus ad milites iam a ma ad propositum pugnae signi , sicut edintim erat, Misee prima capientes procefit. Nostra victoria est milites, inquit,siquid dij uatesq, eorum in futurum uidet. itaq ut decet certae stet planos,Crcin imparibus munim costri ros, pilis ante pedes positis, gladijs tantum dextrum aramemus: ne procurri quide ab acie uelim , sed obnixos uos stabili gradu impetum homum excipere. ubi illi uana inaeiecerint m ilia, er ejusimntibus vobis se intulerint, tu micent gladij,Cr veniat in mentem unicuis deos esse,qui Romanum adiuuent deos,qui secundis auibus in praelumnastrint. Tu Qvinti equitem intentus ad primum initium

moti certaminis teneas: ubi herere iam aciem collato pede videris, tum terrorem equestre occupatis alio pauore inis fir inuectusq, ordines pugnantium disipa. Sic eques, sic pedes,ut praeceperat,pugnant. nec dux legiones, nec oris

tuna sistitit ducem. Nhltitudo bonium nulli rei praeterquam numero freta Cr oculis utramq; metiens acie,tem

re praelium iiij ut emere onusit: clamore tantum ilibus, telis, Cr primo pugnae impetu strox gladios er collaα tum pedem Cr uultum bonis ardore animi mirantem frare non potuit. Impulsa stolis prima, Cr trepidatio sub φdire istam,Cr suum terrorem intulit eque rupti inde multu locis ordines,mota, omnia, er fluctuanti stati acies

379쪽

erat. deinde postquam cadentibus primis iam ad se quissperuenturam caedem ceracba terga uertunt. Istire Roα

manus: Cr donec amati constriis abibant, peditu laboris persequendo fuit. Postqua iuchiri arma papis,fugus per agros spargi aciem hoctium animaduerim di: ti equitum turmae emissae, dato signo ne in singulorum morirando caedestatiam ad euadendum interim multitudini darent: saths esse nollibias ac terrore impediri cursum, obequitandos agmen teneri,dum assequi pedes et ii ticaede conficere bonem posci. Uie, sequendis non ante noctempnis luit:capta quos ac direpta eod die catira Volscorum,praedas ommi,praeter Iιbera corpora, militi concesse est. pars maxima captiuoru ex Latinis ais HGnicis tui: nec hominu de plebe,ut aedi posci mercede milit se: sed principes quida iuuetutus inuentium inti fodes publica ope VolIco hostes adiutos. circeiectu quos

quidum cogniti,σ coloni a Velitris:Romamque omnes misi percunctantibM primoribus patrum eadem,quae di

ctatori,desectionem sivi quisq; populi haud perplexe indi

cauere. Dictator exercitum injtitiun tenebat,minime dubius bellum cum bis populia patres ivlburos: cum maior domi exorta moles coegit acciri Romam eum, giscete in dies seditione, quam solito maras metuendam autor aciebat. nos enim iam orationes modo M. Manlij, sita icta popularia in speciem, tumultuosa eade qua mente feret, intuenda erant. centurionem nobilem militaribus Actis, iudicatum pecuniae cum duci uidiset: medio stro cum cariterua sera accurrit,er manum iniecit: cistravis de suis perbia patrum, ac crudelitate foeneratorum, Cr m erijs plebis, uirtutibus eius uiri Νrtunas, Tum vero ego, inaquit, nequicquam hac dextra capitolium arcem questris A I uauerim

380쪽

333 DE c. PRIMA Euaxerim, si ciuem commilitonenis meum tanquam Gallis victoribus captum in seruitutem ac uincula duci uideam inde rem creditori palam populo soluit: libras er aere liberatum emittit, osais homines obtegante ut M. M anlio liberatori suo,parenti plebis Romanae, gratiam res rant. acceptus extemplo in tu multuosam turbam Cr ipse tumultum augebat, cicatrices acceptas Veienti, Gallico, alijsq; deinceps bellis ostentansse natitantem,se restituentem euersos penates multiplici iam forte exoluta,mergentibus semper sortem usuras pbrutum foenore esseCuidere Iucem, brum,ciuium ora, M. Manlij opera:omnia parentubeneficia ab illo se habere: illi deuouere corporis uitaesac sauguinis quod supersit: quodcunque sibi cum patria,

penatibus publicis ac priuatis iuris luerit, id cum uno homine esse. His uocibus innitim plebs cum iam unius Dis minis esset, addita alia commotioris ad omnia turbanda consilij res. undum in Veienti, caput putrimonijsubiecit praeconi, Ne quem uestrum, inquit, Qnirites,donec quic quam in re mea supererit;iudicatum,addictum ue duci patiar. I d uero ita accendit animos,ut per omne as ac ne assecuturi uindicem libertatbs uiderentur. ad hoc domi contacionantis in modum sermones pleni criminum in patres: inter quos cum omisbo discrimine vera an vana iaceret, thesauros Gallici auri occultari a patribus iecit: pec iam

posidendis publicis agris contentos esse, nisi pecuniam quos publicam auertant: ea res si palam fiat,exolui pleobem aere alieno posse. Quae ubi obiectastes est,enimuero

indignum facinus uideri, cum conferendum ad redimen dum ciuitatem a Gallis auram luerit, tributo collutionem fictam idem durum ex bo libus captam in paucoru pr.

dum cst e. itaque exequebantur quaerendo ubi tantae rei furtum