장음표시 사용
521쪽
σχα DE c. PRIMAE discrepat quin dictator eo anno A. Cornelius lucrit. id ambigitur: bello:e gercndi causa creatus sit: an ut esset qui ludis Romanis, quia L. Plautius praetor graui morbosti te implicitus erat: fgnu nattendis quadrigis daret utimctuss eo haud sanie memorandi imperii ministerio sed ctatura abdicaret. nec facile est aut rem rei, aut autorem autori praefrre. Vitiatam memoriam lunebribus laudibus reor, salsiss imaginum titulit: dum familia ad se quaeque famam rerum ge1 ora, honorum s fallente mendacio trahunt inde certe ex singulorum g6ti, Cr publica moniamenta rerum confusa. nec quis quam aequalis temporibimillis scriptor extat, quo satis certo aut ore fletur.
LIBER IN. E V I T V R hunc annum nobilis clide Romana Caudina pax T. Veturio cauino, Sp. Posthum is Coss. Samnites eo anno imperatore c. Pontium Herennii folium habuerunt patre longe prudetifimo natum,prvnum ipsium bellatoren ducenis. Is,libi legati, qui ad dededas res misi erant, pace itincta redierunt: Ne
nihil actum, inquit, hac legatione ceribeatis, expiat Μη est quicquid ex foe dere rνpto iraru in nos coelestiu fuit. Satis scio,quibuscunq; dijs cordi fuit subigi nos ad necesentcni dedendi res, quae a nobis ex sordere repetitae*erat, ijs non fuisse cordi tam seuperbe ab Romanis foederis expiatione spretam. Quid enim ultra feri ad placidos deos, mitiguis dos s honunes potuit, quum quod nos scimu3 Res hostiuin praeda captas, qui brili iure nostrae uidebuntur,rena se
522쪽
LIBER IX. mustatutores belli, quia uiuos no potuimus,per unctos iam sto dedimus bona eorum nequid ex contagione noxae rem maneret penes nos, Romam portauimus. Quid ultra tibi Romane, quid Foederi, quid di s arbitris, foedem debeosque tibi tuariam se agni, quem meoru in litipplicioru iudiacem stram nemine nes populis,nes priuatu fugio. Quod se nihil cum potentiore tum humani relinquitur inopi: at ego ad deos uindices intolerandae seuperbiae coniugia: erprecabor ut iras buas uertant in eos, quibus no siuae redestae res, non adimae accumulatae satri stit: quorum saeuitia non mors noxioru,non deditio exanimatoru corpori , non bona siequentia domini deditione exatient: placari nequeriant, nisi hauriensi sanguinem, laniandus uscera nostra praebuerimus. Iuliam est bellum Samnites, quibus necesse sarissim: er pia arma, quibus nulla nei in urnita relinquiis tur spes. Proinde cum rerum hiaman si maxinsu momenaerum sit quam propitijs rem, quam aduersis agat dijs: pro ecrto habete priora bella aduersius deos magis, quam horimines gefilbe:hoc, quod instit,ducibus ipsis dijs gesturos.
Haec non lata magre,quam vera vaticinatus, exercitu educto circa Caudium castra quam pote1ὶ occulti fime locat: inde ad calatiam,ubi iam C os s. Romanos, castras esse audiebat,nmlites dece palloru habitu mittit: pecoras; diaversios alium alibi haud procul R omanis pascere iubet praesidijs: ubi inciderint in praedatores, ut idem omnibus sermo constet egiones Samnitium in Apulia esse: Luceria omnibus copijs circunsiedere nec procul abesse, quin ut capiant. I am Cris etiam rumor ante de industria uulgatus uenerat ad Romanos sed de auxere captiui,eo maxime, quod sic o inter omnes cogimebat. Haud erat dubiu quin
Lucerinis opem Romanus stinc bonis ac delibus sochi:
523쪽
σι 4 DE c. PRIMAE mul ne Apulia omnis ad praefientem tenorem deficeret. ea modo,qua irenticon ultatio fuit.Duae ad Luceriam feta rebant um:altera praeter oram superi maris patens aperans, ed quilo tutior,tanto fre longior: altera per Furaeculas Caudinus breuiori sed in natus locus est. saltus duo
alti, angusti oluosis fiunt, motibus circa se perpetuis inister se iuncti: iacet inter eos satis patens clauctus in medio campus,herbidus,aquosiusq;: per quem medium iter estsed ante quam uenius ad eum,intrandae primae angustis sunt: Cr aut eadem,qua te insinuaueris, retro uia repeteda: is ire porro pergus,per alium saltim arctiore, impeditio rems euadendum. In eum campum uia alia per cauam rupem Romani denuso agmine,cum ad alim angustius proritinus pergerent:beptus deiectu arborum, uxorumq; invatim obiacentem molem inuenere. cum fraus hostilis apparuisset:praesidium etiam in summo saltu consticituricinii
inde retro, qua uenerant, pergunt repetere uiam: eam
quos clausam liud obice, armus inueniunt. illunt inde gratam sine ullius imperio. stupors omniu animos, uelut torpor quidam insolitus membra tenet:intuentos a iij alios, m alterum quisque magis mentis compotem ac consili j ducerent, diu immobiles flent. deinde ubi praetouria couctulum erigi videre, er expedire quosdam utilia Operii quanquam ludibrio βre munientes perditis rebus,de spe omni adempta cernebant:tamen ne culpam malis addaerent,pro se quis, nec hortante ullo,nec imperate ad muis mendum uersi calli a propter aquam uallo circudant, sua ipsi oper laborems irritu,praeterquam quod hostes suα perbe increpabant, cum milierabili connione eludentes. ad C os s.moestos ne aduocantes quide in consilire,quido
524쪽
LIBER Ιαbuni coueniunt militesq; in praetorium uersi opem,quam uix dij immortales ferre poterant, ab ducibus exposcunt.
Querentes magis, consultantes nox opprefit. cum
pro ingenio quin si emerent alia per obices uiare,alius per diuersa montium, per oluus, qua Irrri arma poterat,
eamus:modo ad honem peruenire liceat, quem per annos iam prope X X X. vincimus,omnia aequa ac plana erut Romano in perfidum Samnitem pugnantialius, quo, aut qua eamus situm moles moliri sede siua paramus dum haec imis minebunt iuga,qua tu ad hostem uenicis armat inermes, sortes, naui pariter omnes capti, ut svicti fumus ne serum quidem ab bene moriendiι oblaturus est hostis: sedens bellu conficiet. His inuice sermonibus qua cibi,qua quietis immemor nox trudum est. Ne Samnitibus quidem consilitum in tam laetis suppetebat rebus. itas uniuersi Hermamum Pontiam patrem imperatoris per literas consulenducensient. Iam is grauior annis no militaribus solu, sed ciuilibus quos abstes erat muneribus: in corpore tamen a radio uigebat uis animi,confiiiij l. Is ubi accepit ad Furculas caudinas inter duos saltus clausos exercitus Romanos:
confiultus ab nuntio filij censiuit omnes inde quam primit inuiolatos dimittendos. quae ubi spreta sententia est: iteis
rumi eodem remeante nuntio collulebatur censuit ad unuomnes interficiendos. Quae ubi tam di cordia inter sieueis
lut ex ancipiti oraculo responsa data sunt : quiquam filius ipsie in primis iam animu quos patris consienuisse in al,
cto corpore rebatur: tamen confieri u omnium uictus est utinum in consiliu acciret. Nec grauatus senex plauseo incalli a dicitur aduectus, cuivis in consiliu ita strine locutus esse,ut nihil fienteliae suae mutaret, causas tantu ad inceret.Priorest co filiis,quod optimu ducere cum potetisa
525쪽
cem,amicitiamq;:altero consilio,in multas aetates, quibusam is duobus exercitibus haud scite receptura uires Romana res, bellum dii terre. tertium nullum conflium esse. cum flius alijs principes percunctando exquireret,quids media uia con lium caperetur ut cr dimitterentur inae columes, er leges ijs iure belli uictu imponerentur ρ Isti quidem siententia, inquit, ea est, quae aimcos pardi, neq; inimicos tollit: Istruate modo, quos ignominia iri veritis. Ea est Romana gens, quae uicta quiescere nesciat: uiuetsemper in pectoribus illorum quicquid istuc praesens nec itas inusseritines eos ante multiplices poenas expe 'd uobis quiescere sinet. Neutra sententia accepta, Herenius domum e ca ris est avectus.Et in castris Romo ius cum stustra multi conatus ad erumpendu capti essent, Cr iam omnium rerum inopia esset, uicti nec itate lega tos mittunt, qui primum pacem aequa peterent: si pacem non impetraret, uti prouocarent ad pugnam. Tum Pol tius debellatu esse restondit: er quoniam ne uicti quidem de capti fortuna fieri scirent nermes cum singulis uesti imentis sub iugum mjurum:alius conditiones pacis aequas uictis de uictoribus fore: si agro Samnitium decederetur, coloniae abducerentur, suis deinde legibus Romanum ac lSamnite aequo foedere uicturum. His conditionibus par
tum sie esse foedus cum c o s s. strire: si quid eorum disti, lceat, legatos iam redire ad se uetuit. Haec cum legatio reis nuntiaretur, tantus gemitus omnia subito exortus est,tanis moestitia incesit,ut no grauius accepturi uideretur,si nuntiaretur omnibus eo mortem oppetenda esse. cum diu
flentiu fuisset: nec cos s. aut pro foedere tam turpi, aut tra foedivi tam necessaria hilicere possient:tum L. Lent
526쪽
LIBER IX. σαγIm,qui rura princeps legator u uirtute dis bonoribus eaerat: Patre meu, inquit, Cos s. saepe audiui memorante,*in Capitolio unum non fuisse autorem senatui redimendae auro a Gallis ciuitatis: quando nec fossa ualloq; ab ignauisssimo ad opera ac muniendu hoste clausi essent: Cr montapere si non sine periculo magno, tamen sine certa pernicie possent. Quod si, ut illis decurrere ex capitolio armatis in hoste licuit,quo sepe modo obsesi in obsidentes eruperunt: ita nobis aequo aut iniquo Ioco dimicandi tantummodo cum bone copia esset: non inibi paterni animi indoles in consillio dando deesset. Equidem mortem pro patria praeclari esse fateor: Cr me uel deuouere pro populo Roαmano legionibus uel in medios me mittere hostes pararitus sumsed hic patriam uideo: hic quicquid Romanarum legionum est: quae niti pro sie ipsis ad morte ruere uolunt, quid habent quod morte sua struent s tem urbis dicat ariliquis, Cr moenia, Cr eam turbam, a qua urbs incolitur. imo hercula produntur magis omnia deleto hoc exerciatu, non struantur. quis enim ea tuebitur s imbellis uideliacet atque inermis multitudo es tam hercule, quam a Gun Ioris impetu destnditian a Veqs exercitum, Camillumsducem implorabunt s Hic omitta spes opess fiunt: quas seruando, patriam sieruamus: dedendo ad necem, patriaeam desierimus, ac prodimus. At foeda atque ignominiorisu deditio est: ed ea charitas patriae est, ut tam ignotaminia eam, quam morte nostra, i opus eruemus. Subineatur ergo Uti quantacunq; Hl indignitus: er pareatur
nec irati, quam ne iiij quidem superant. Ite C os s. rωdirnite armis ciuitatem, quam auro maiores uel ibi redemerunt. Cos s. pro steli ad Pontiu in coiloquiu,cu de foedere
uictor agitaret: negarunt iniussu populi foedus feri posse:
527쪽
DE c. PRIMA Ence ne Decialibus, caerimonias alia solenni. It que non ut uulgo credunt, claudiusq; etiam scribit, foedere pse
caudina, sicd per sponsionem Am est. quid enim aut storisoribus in foedere opus esset,aut obsidibus, ubi precatiois ne res transfigitur s per quem populum sat quo minus te gibus dictis stetur: ut eum ita Iupiter striat, quemadmoridum a foecialibus porcus striaturs Spoponderunt Cos s. legati, quaestores, tribuni militum: nominas omnium, qui stoponderunt extant: ubis ex foedere acta res est, praeterquam duorum foecialium non extarent. ex propter necessariam foederis dilationem obsides etiam D c. uiae tes imperati: qui capite luerent, si pacto non stireturi tempus inde stitutum tradendis obsidibus, exercitu que inermi mittendo. Redintegrauit luctum in castris eon iis lium aduentus ut uix ab ijs abstinerent manus, quorum te 'meritate in eum locum deducti essent: quorum ignauius ae dius inde, quam veniFent, abituri. illis non ducem lo, leorum, non exploratorem *ise: belluarum modo caeres iiii'ueam missos.alij alios intueri contemplari arma mox irradenda, Cr inermes futuras dextrus, obnoxias corpo ra hosti. Proponere sibimetipsi ante oculos iugum hoὰ ς piri er ludibria uictori ,π uultus superbos, er per aris hinatos inermium iter. inde foedi agminis milierabilem uis : , per sociori urbes reditum in patriam, ac parenistes: quo saepe ipsi, maioress eorum triumphantes uense lsent. Se solos sine uulnere, me sero, sine acie uictos: sibi Inon stringere licuisse gladios,non manum cum hoste conis ''re: sibi nequicquam arma, nequicquam uires, nequi qua animos datos. Hae est et ibus hora statis ignominis . aduenit, omnia tristiora experiendo Actura, quam que praeceperant animis. Iam primum cum singulis uestimetis
528쪽
LIBER IM inc res extra uasum exire iugi: r priua traditi dis in custodiam abducti Tum a C O s s. abire ius paludamentaq; detracta cistam inter ipsos,qui pauis
D ante eos execrantes, dendos lacerandoss censiuerat,m crationem ficit ut siue quilis conditionis oblitus ab tala deformatione tantae maiestitu uelut ab nefando stemiscuis auerteret oculos. Primc o s s. prope seminudi subrigis o fi:tum ut quisque gradu proximus erat ta ignotamniae obiectus tum deinceps singulae legiones. circunstiribant armat hostes exprobrantes,cludentres: gladi, etiaplerisque intentui π uulnerati quidus necatis, si vultus eorum indignitate raram acrior uictorem Oij ndisset. ita traductisub iugis,e quod pene grauius erat per hori.
Iliam oculos, cum exsiliu euasissent: et si uelut ab inferis extracti tum primum lucem albicere uisi sunt, rimen ipsa
lux ita deforme intuentibus agine omni morte tristior luit. Inq; cum ante noctem Capuam peruenire posent,incerati de fide sociorum,ct quod pudor praepediebat, circa via haud procul capua omniu egena corpora hami pro brataverunt. Quod ubi est capuam nutiatum: euicit miseratio iusti sociorum,superbiam ingenitam campanis. consistiminsignia sua cos s. abces,lictores,arma, equos,vestimet commeatus militibus benigne mittunt: er uenientibus capream cunctus senatus, populusq; obuiam egressus, tuosus omnibus hostitatibus, priuatus Cr publicis fungitur osticiis:nes illis sociorum comitas, uultuas benigni, Cralloquia non modo sermone elicere,sed ne ut oculos quia
dem attollerent,aut consolantes an cos contra intuerenα
tur,efficere poterant. adeo super moerorem pudor quidaefugere colloquia Cr coetus hominum cogebat. Postero die cum iuuenes nobiles misi a capud ut proficiscetes ad .
529쪽
σιο DE c. PRIMAE finem cmpanum prosequerentur, reuertisent: vocati
in curiam percundilantibus maioribus nutu multo sibi maestiores cr abiectiores animi uisos reserrent adeo filens,do prope mutum agmen incestse: tacere indolem illam R
manam ablatosq; cum armis animos: non reddere salute,
non salutantibus dare responsium: non hiscere quenquam prae metu potuisse: unquam ferentibus adhue ceruicibus iugum,sub quod ei fi e sient. Habere samnites uictoriam non praeclarum solum,sed etiam perpetuam: cepisse enim eos non Romam,sicut ante Gallos: μι quod multo belli coctus ueri Romanam uirtutem rocianis. cum haec di
errentur,audirenturs: CT deploratum pene Romanum
nomen in conflio sociorum fidelium esset dicitur ossius
calauius Oiiij filius, larus genere actus, trum etiam aerite uerendus,longe aliter se babcre rem dixitFe: silentiulud obstinatum,hosq; in terram oculos, Cr surdas ad Omnia solatia aures, pudorem intuendae lucis, ingenteis molem irarium ex alto animo cientis indicia esse: ise Romana ignorare ingenia:aut silenti u illud Samnitibus stabiles breui clamores gemitus, excitaturum: caudinae pacis aliquanto Samnitibus quam Romanis tristiorem moriam fise quippesuos ques eoru animos habiturum,
ubicunq; congressurissint saltus Caudinos non ubn somnitibus lore. I a Cr Romae sua infamis clades erat. obsessos primu audirest tristior deinde ignominiosae pacis in gis,quam periculi nutius fuit. Ad fama obsidionis delectui; haberi coeptus erat:dimisus deinde auxilioru apparatus, νο qua deditione tam foede factam acceperui: exlepios sine ulla publica autoritate concessum in omnem formani Iuctus est. Tabernae circa forum clausae iustitium que infra sua stonte coeptumi prius, quam indictura: lati es
530쪽
LIBER IV. 1,avLannuli aurei positi: pene moestior exercitu ipso ciuitasesemec ducibus solum atque toribu stonsoribusq; pacis irasci sed innoxios etiam milites odi1be:er negare inabe te'Que accipiendos. Quam concitationem animorum Iregit aduentus exercitus,etiam iratis miserabilis. no enim . ra quam in patriam reuertentes ex insterato incolumes,
sed captorum babitu uultus ingrafisero in urbem ita se in suis quis lue tectis abdiderunt,ut postero,as insequentibus diebus nemo eorum foriam aut publicum a1bicere uellet. G ules in priuato abditi nihil pro magisti utu age Lre,nisi quod expressum senatus consulto est,ut dictauorem
dicerent comitiorum causa. QiFabium Ambustam dixeis runt,m P. Aelium Paetum magiyrum equitium. quibus vitis creatis sulficti M.A alius pappus dictato L.Valeririus Flaccus magii lar equitum. nec per eos comitia habitarm quia taedebat populam omniam magistratuu eius anαri res ad interregna m redijLinterreges Q. Fabius Maxirnus, M. Valerius cominus. is cos s. creauit Publiu Philonem, er L. Pupγrium cursorem iterum, haud dubio
sensu ciuitatis, quod nulli ea tempestite duces icturiores egent. Quo creati fiunt die, eo sla enim placuerat patriabus magistratin inierunt,solennibus 9 s c. perstetis, de pace caudina retuleruLCr Publius,penes que fasces erat: Dic Spuri Posthum inquit. Qui ubi surrexit,eode illo uultu, quo sub iugaem missus erat, Haud sum ignarus,inquit,
C o s s. ignominiae,n5 honoris causa me primu excitatu:
i frunis dicere no niiqua senatore , sed cin qua reiam qua infelicis belli,qua ignominio pacis ego mine, quado noque de noxa nostra,nes de poena retulistia: omissa sese ilis sone,quae no difficilinia esset apud baud ignaros fortunara bararnaru,nec itatus: sentetia de eo, quo retulillis L α pauc