Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

541쪽

DE c. PRIMAE ieris est in Fus. caeterum id minus miror obscuram ese de hostium duce dedito, sos sub iugum id magia mirabile

est,ambigi Luciuis ne cornelius dictator cum L. Papγrio cursore magistro equitum eas res ad Caudium,atque inode Luceriam gessierit ultor b unicus Romanae ignominia haud sciam an iustifimo triumpho ad eum aetatem secur dum Furium camillum triumphauerit an cos. Papγ 'praecipuum id decus sit. Sequitur hunc errorem alius eris ror: curso, ne Paparius proximis comiths cum Q en lio caeretano iterum ob rem bene gestim Luceriae continnuito magis,atu consul tertium creatus sit: an L. Papγα rius Mugilanus: Cr in cognomine erratum sit. conuenitia inde per consules reliqua belli perfecta. Aemalius m Ferentinis uno secundo praelio debrilauit: urbemq; ipsam, quo se fusa contulerat acies, obsidibus imperatu in deditutionem accepit.Pari fortuna confiul alter cum Satricanis, qui ciues Romani post caudinam cladem ad Sanites deis secerant,praesidumq; eorum in urbem acceperant,re ges t. nam cum ad moenia Satrici admotus 4bet exercitusqcagatisq; misi ad pacem cum precibus petendam, triste reostonsum ab conctule redditum esci,nisi praesidio Samnistium interjicto, t tradito,ne ad se remearent: plus ea uoce,quam armis illuus,terroris colonis iniectura. Idis suboinde cum exequerentur qucrendo a consule legati, qu

namst pacto paucos, et infirmos crederet pressidio tam valido ex armato uim uillaturos ab ij dem consilium petere tu, quibus autoribus praesidiam in urbem accepissent, discedunt: aegreq; impetrato ut de ea re consuli senatu

responsas ad sie ferri sineret,ad suos restat. Duae actisones senatum distinebant: una cuius principes erant dor Goms a populo Romano autores: altera fideliam ciui :

542쪽

LIBER IX. 1 3 eertum ab utrisque tamen est,ut ad reconciliandam paciem consuli opera nauaretur.Pars alter cam praesidium Samnitium quia nihil satis praeparati erat ab obsidionem tolerandam,excessurum proxima nocte est iuntiare coosuli satis habui qua noctis hora, quanis per portam, Cr quam in uiam egressurus hostis freLaltera, quibus inuitis descitum ad Samnites erat,eade nocte portam etii Cos. i aperuerunt,armatosq; clam hoste in urbem acceperat. iti duplici proditione cr praesidiam Samnitium, ins is ciriseu uiam soluestribus locis, nec opinato oppresum est: cri ab urbe plena hostium clamor siublatus: momento unius horae Samnis caesus,Satricanus captus: er omnia in poterit: stite C o s.erant. qui quaestione habiri, quoru opera dest, ctio est Acta: quos sontes comperit, uirgis caesos securii percusit' praesidios ualido imposito,arma Satricanis ade; mit. Inde ad triumphum decesis Romam P diri curis, s rem scribunt, qui eo duce Luceriam receptam, Samnia, tesq; sub iugum m os,autoressunt. Crfuit uir haud duis, bis dignus omni belaica laude, no animis Iuni uigore, sed, etiam corporis uiribus excellens. praecipua pedum perniai citus inerat,quae cognomen etiam dedit: uictor in cursui omnium aetatis suae*is 'unt:cir seu uirium vi, seu exerx citatione milia cibi uini s eudem capacifimum: nec cum, ullo asteriorem,quia ipse inuicti ad labore corporis est, silis militi in pediti pariter equitis. equites etiam aliis: quando ausis ab eo peteme,ut sibi pro re bene gesti Iouis; ret aliquid laboris. quibus ille: Ne nihil remisium dicatis, remitto, inquit, ne utique dorso demulceatu cum exi equis descendetis. ex vis erat in eo viro imperi, ingens, pariter in socios, ciues que . Praenestinus praetor per trii morem segnius ex subsidijs suos duxerat in primm ine:

543쪽

quem cu inambulans ante tabernaculum uocari ius perelictorem expedi securim iusit. ad quam uocem exanimis Ente Praenestino,nedum lictor,excide radicem ha inisquit,incommodam ambulantibus pcr usi s ultimi bus .plici, metu,mulcta dicta distulit. Haud dubie illa amici qua nulla uirtuturus racior fui nemo unus erat uir, quo magis innixa res Romana Itiret. quin eum parcni dellia nant animis magno Alexandro ducem: si urina Asia per domiti in Europam uertiset. Nihil mgnus quaesitu a principio huius operta victri potcst, quam ut plus iusto ab retarum ordine declinarem, uarienuibu3s distinguendo operi

r cr legentibus uelut diuerticula amoena, Cr requie animo meo quiererem tamen tanti regu ac ducta mentio, quiabus saepe tacitis cogitationibus volutauit animum, eas euorat in medium ut quoere Iibea quinam euenitus Romaα

ius rebus i cum Alexandro foret bellatum, uturus uerit. Plurimum in bello pollere uidentur, litum copia Cr viristus,ingenia imperatorum, fortuna per omnia humana maxime in res bellica potens. Ea Cy singula intuenti er uniuersa icut ab alijs regibus gentibu3s ta ab hoc quoque felle praestini inuictum Romanum imperi . I am pria is ut ordiar ab ducibus comparandiu haud equide alisnuo egregium ducem iiise Alexandri . sed clariorem timen eum fari quod unus fuit: quod adolescens in incretamento rerum nondum alteram fortunam expertus decessisli. Vt alios reges claros siccis omittam,magna e pla

suum humanorum: orum,quem maxime Graeci laudi bus celebrant,quid nili longa uita, sicut M agnum modo Pomprim,uerteti praebuit nunae Recestum duces Romanos, nec omnes omni aetatum, sed imos eos cum

quibas c o s s. aut dictatoribus Alexandro luit bellandiu

544쪽

LIBER IX. - IN.Valerium Coruinum,c. Martium Rutilium, C. Sulpii l lium, T. Manliam Torquatum, Q. Publium philonem, VPararium cur*re, Fabium M aximum, os Deaei rios,L. Volumnium, Marcum curia cinceps ingenis; tes sequuntur uiri: si Punicum Romano praevertis' berua tam seniors in I riliam traiecit'. Horum in quolibet ta, indoles eadem quae in Alexandro erat, animi ingenijs: i tu disiplina Milireris iam inde ab initijs urbis tradita peria manus, in artis perpetuis praeceptis ordinatae modum ueri: i verat. I ri reges gesserant bella: ita deinde exactores regu

s Furius camillus, quem iuuenes duo quibus cum Alexanis dro dimicandum erat,senem uiderant. Milimria opera puta gnando obeunti Alexandro nam ea quoque haud minus o clarum eum faciunt) c ibi uidelicet in acie oblatus paris Manlius Torquatus,aut Valerius Coruinus, insignes anis temilites,quam duces sc isnt Dech deuotis corporibus, in hostem ruentes s regi t Papγrius Cursor illo comoesi ris robore,illo animi s uictus est conflijs iuuenis unius ne singulos nominem,matus ille quem qui ex regibus cos stire dixi unus ueram steriem Romani sinatus cepit. I darem erat periculum,ne solertius, quum qu i unus ex ijsi: quos nonanaui,castris locum caperet, commeatus expedi, ret: ab insidijs praecaueret,tempus pugnae eligeret:aciem, instrueret, ubMijs firmaret. non iam cum Dario rem es, dixiste quem mulierum aestudonum agmen trahentem, inter purpuram atque auram enervatum fortunae suae apis, paratibus,praedam uerius quum bonem, nihil aliud quam

bene ausas uana contemnere, incruentus deuicit. Longe, alius Indiae, quam I ndiae, per quam temulento agmine

; come, abundus incesit,uibus illi habitus est: altus Apuα

545쪽

lis,de montes Lucanos cernenther vestigia recentia domesticae classis: ubi auunculus eius nuper, Eperiri rex Alea xander ab inpius erat. Et loquimur de Alexandro nonad merso siccundri rebus, quarum nemo intolerantior

fuit. qui si ex bubitu nouae fortunae, noui ut ita dicam ingenii, quod sibi uictor induerat, stectetur, Dario mari

sis sinulis, quam Alexandro in Italiam ueni et: Cr ex eraritaem Macedoniae oblitum, degenerantems iam in Perissarum mores adduxi lat. Referre in tanto rege piget suo perbam mutationem uestis: Cr de aderatas humi iacenta lium adulationes,etii uictis Macedonibus graues, ned si uictoribus: π foeda supplicia: cr inter vinum er epulas caedes anacori :Cr uanitatem ementiendae stirpis. Quid,

si uini amor in dies ferct acrior s qui si trux ac praefrauida iras nee quicquam dubium inter scriptores restro

nulla ne haec damna imperatorijs uirtutibus ducimus s Id vero periculum erat: quod leuiginta ex Graecis, qui Parathorum quoque contra nomen Romanum gloriae fauent, dictitare solent: ne maiestitem nominis Alexandri, quenne Iania quidem illis notum arbitror fuisse, fustinere non

potuerit po Jus Romanus: er aduersus quem Athenis, ita ciuitate si a Macedonum armis,cernente tum in Ame prope diuinantes Thebarum ruinas, concionari libere ausi sitiit homines id quod ex monumentis orationum patet aduersus eum nemo ex tot proceribus Romanis uoucem liberamnvsurus fuerit. Quantalibet magnitudo bouminis concipiatur animo, unius tamen ea magii studo boomnis erit, collecta paulo plus decem annorum felicidire: quam qui eo extollunt, quod popuIus Romanus etsi nubio bello, multis inmen praeli s uictus sis, Alexandro mi

546쪽

LIBER IX. hominis res gestis,cr eius iuuenis,cum populi iam octinisil gente fimum bellantis annaem rebus confra e. miremur,si, , cum ex hac parte siccula plura numerentur, quam ex illa, anni: plus in cim longo iliatio,quam in aetate κ III. anait norim fortuna uariauerit. Quin tu hominis culm bonane, ducis cum duce, tunam cum fortuna confra in Quot, Romanos duces nominem: quibus nunquam aduersa prae, tuna pugnae luit puginus in annalibus magi iratu , fisi, suos percurrere licet,coctulum,dictatorums: quom nec virtutis, nec fortunae ullo die populum Romanuis poeniatuit. Et quo sint mirabiliores,quam Alexander, aut quis, quum alius rex: denos, vicenosq; dies quidam dictatura, a nemo plusquam annum consulatum gesiit. ab Triph deis, lectus impediti fiunt: post tempus ad bc d ierunt ante tem,l pus, comitiorum causa reuocati sunt: in ipso conatu reru l circumegit se annus: collegae nunc temeritas,nunc praui. , ras impedimento, aut damno Ait : male gestis rebus alteri rivssuccesum est: tironem, aut mala disciplina instituis

tum exercitum acceperunt. At Hercule reges non Ioeis, ri solum impedimentis omnibus, sed domini rerum teum, portim que,trabunt consilijs cunm,non sequuntur. Inae, victus ergo Alexander cum inuictis ducibus bella gesse, set: e T Ode fortunae pignora in dis rimen detuli fet: imo, etiam eo plus periculi ubilbet,quod Macedones unum lexandrum habuissent, multis casibus non solum obnoa, xium, ted etiam ollerente fie: Romani multi uisent Aleis, xandro uel gloria, uel rerum magnitudine pares: quorusuo quisque fato sine publico discrimine uiuere morereriturq;. Restit ut copiae copijs comparentur uel numero, uel militum genere uel multitudine auxiliorum. censebaini tur eris .eturi lioni ducena quinquagena millia cupitum. II α

547쪽

1 3 DE C. PRIMA EI tus in omni defessione sociori Latini nominis urbano prope delectu decem scribebatur legiones. quaterni, quianis exercitus saepe per eos annos, in Hetruria, in Vimbri Gultis honibus adiunctisun Samnio,in Lucanis gerebant bellaem. Latium deinde omne cum Sabinis, er Votiscis,Cr Aequi CT omni campania parte Vmbriae Hetrurias,er Picentibus,er Marsis,Pelignius ac Vestinis atq; Apulis, adiunctas omni ora Graecorum infri maris a Thurijs Neapolim Cr cuinas,Cr inde Antio atque Hopia tenus Samnites,aut socios uaelidos Romanis, aut raractos bello inuenisset hostes. Ipse traiecisset mare cu'm vera temanis Macedonibus, non plus triginta millibus hominu, Cr quatuor millibus equitum, maxime Thessalorum, hoe enim roboris crat. Persis,Indos,aliaues si adiunxisset vates,impedimentum maius quam auxilium traberet. Adde, quod Romanis ad manum domi supplementum esset: Aloxandro quod postea Annibali accidit alieno in agro bellanti exercitus consenuiset. Arma, lγpeussarisaes illis: Romano scurum maius corpori tegumentum, Cr pilum, haud paullo quam hasti uehementius ictu missuq; telum. stitarius uterque nates, ordines seruans: sed illa phalanx immobilis er unius generis: Romana acies dictinctior ex

pluribus partibus constitis: Acilis partienti quacunque opus esset, Acilis iungenti. Iam in opere quis par Romano miles s quis ad tolerandium laborem melior s Uno praelio uictus Alexander, bello uictus eset. Romanam, quem Caudium,quem cannae non fregerunt,quae regisset arius Nae ille saepe tiam si prima prostere eum et, Persas er Indos, imbellem Asiam quae fel er cum foeminis sibi bellum sese dixisset quod E priri regem Alexactum mortifero uulnere ictum dixisse ferunt, fortem be,

loriam.

548쪽

torum in Asia genorum ab hoc ipso iuuene cum sud minis

ferentem. Equitem cu per annos quatuor er viginti priamo Punico besto clusibus certatum cum Poenis recordor:

uix aetatem Alexandri uolecturam fuissee reor ad unum bellum. Cr forsinii cum ex foederibus uetustis iuncta Punical res Romanae esse Cr timor par aduersus communem boisi stem duas potent imis armis uitiis urbes armare serus. ι Punico Romano obrutus bello esset. Non quidem Ne 3 xandro duce,nec integris Macedonum rebus, sed experti, tamen fiunt Romani Macedonem honem aduersis Antio, chin,Philippum,Cr Persen,non modo cum clade ulla di ne eum periculo quidem sto. absit inuidia uerbo,cr ciuia: lia bella sileant nunquam ab equite hoste,nunquam a pras dite,nunquam aperci acie, nunquam aequis viis nuquam; iniquis locis laborauimus.E quitem, sagittassitus imperi', ditos, ta comeatibus lac grauis armis miles timere poaei te'. mille acies grauiores quam Macedonum atque Aleae r xandri,auertit: auertas, modo sit perpetuus huius qua; uiuimus pacis amor, Cr ciuilis cura concordiae. M. Folis .i litu Flaccina inde, σL. Plautius Venox Cos s . facti.

Eo anno ab frequentibus Samnitium populis de Ded i l renouando legati cum senat humi si, uti mouillient, reail tecti ad populum haudquaquam tam sicaces habebunt, preces . itaque de foedere negatum: induciae bienn*,cum per aliquot dies fit asent singulos precibus,impetratae.

Et ex Apulia Theanenses Canusinique populationibus fgi, obsidibus L. Plautis c o s.dsuun deditionem uerinerunt. Eodem anno primum praefecti capuae creari coeae pii egibus ab L. Furio praetore datis: cum utrunque ipsὶ pro remedio aegris rebus discordia intestina petissent. Et duae Romae additae tribus , ontina ac Fuisina. Inclio

549쪽

sso D E c. P R I M A gnatis semel in Apulia rebus, Theates quoque Apuli a Inovos COS S. c. Iuniura Bubulci , E A γlium Berbulam foedum petitum uenerunt. pacis per omnem Apuliam praemiadae populo Romano autores,id audacter stondendo, impetraucrunt ut I ordus daretur: neque ut aequo men foedere edis ditione populi Romani essint. Apulia perdonum. nam Tarento quoque ualido oppido lunius potitus erat in Lucanos perrectum. inde repentino aD uentu A Ilii Cos. Nerulum ui captum. Et postquam

res capuae stibilitas Romana disciplina fina per socios uulgauit: Antiatibus quoque, qui sie sine legibus certis, sine magistratibus agere querebantur, dati ab senatu adiura stituenda ipsius coloniae patroni. nec arma modosed

iura etiam Romana late pollebant. c. Iunius Bubulcus, o Q . Aem lius Barbula Cos s. exitu anni non cos s. ab se creatis, Sp. Nautio Cr M. Popilio,caeterum di timis ri L. Aem lio lagiones tradiderunt. Is cum L. Fuluio insgfro equitum Satriculam oppugnare adortuue, rebellana di causam sanitibus dedit. Duplex inde terror illatus Roaman:s. hinc Samnis magno exercitu coacto ad eximendos

obsidione socios haud procul cauris Romanorum castra polluit. hinc Satricani magno cum tumultu pate sectis rea pente portis in stitiones hostium incurrerunt. I nde pars utraqueste alieni magis auxilij, quam uiribus freta seris.

iusto mox praelio inito Romanos urgent. er quanquam anceps dimicatio era tamen utrinque tutam aciem dictaator habuit: quia ex locum haud βcilem ad circi ventea dum cepit: er diuersamiuit signa. in lar tame in eruα

pentes incestimec magno certamine intra moenia compulit.tum totam aciem in Samnites obuertit. ibi plus cera mi

ηis t. nictoria sicut scra, ita nec dubia, nec varia fit.

550쪽

OBER In mTin in castra sanites extinctis nocte ignibus tacito agmine abeunt:er spe abiecta Satricula tuedae,Plistia ipsi suiscios Romanom,ut parem dolore hosti redderen circunis stant. Anno circvacto,bellum deinceps ab Amtore Q, Fabio gestum est. cos s. novi, sicut seuperiores, Romae manserunt: Fabius ad accipiendum ab A alio exercitu ad Satriculum cum supplemento uenit. nes enim Samniates ad Plistium manserant sed accitis ab domo nouis mitistibus,multitudine steti castra eodcin quo ante loco posuerunt, lac lentesq; praelio Romanos auertere ab obsidiois ne conabantur. Eo intentius dictator in moenia hostium uersus, id bellum tanti ducere, quod urbem oppugnabat: securior ab Samnitibus agere ,1titionibus modo oppinistus,nequa in castra ui feret. eo Docius adequitare Samnites uallo,nes otium pati,CZ clim iam prope in portu c

prorum esset hostis,nihil consulto dictatore magister equitum in Aemγlius coetanus magno tumultu cum omniabus turmis equitum euectussummouit hollem. tum in misinime pertinaci genere pugnae sic ortuna exercuit opes, ut ii gius utrinque clades, er clara ipsorum ducum ederet funema. prior Samnitium imperator aegre patiens ,

quo tam ferociter adequit set , indose fundi Iuguri que.

orando hortandos equites praelium integrauit. In quem insignem inter suos cientem pugnam magister equitum Romanus insisti custide ita per sit equum: ut uno ictu

exanimem equo praecipitaret: nec ut fit, ad ducis casum perculsa magis, quam iritata est multitudo omnis. Qui circa erant, in Aenidisium temere inuectum per hostium turmas tela coniecerunt: statris praecipuum dccus ulti Samnitium imperatoris dederunt. Is uictorem detractum ex esuo mulctrum equitura plenus moerons atque ira: