Titi Liuii Patauini ... Decas prima 1

91쪽

ss DEC PRIMAE Valerius con ut intentus in occasionem multos simul crefusos improuilio adoriundi, in purata rebus negliges viator grauem sie ad maiora uindicem seruabat. itas ut elicem rei praedatores, edicit suis, ponero die frequentes porri Esquilina,quae auersifima ab hone erat,expelleretpecu se scituros id hones ratus, quod in obsidione ex same beruiritia insta trusfigeret. Et sciere persigae indicio: mulsos plures,ut instem uniuerse praedae me tra ciunt. P. Valerius inde T. Hermniu cara modicis copi s ad secundum lapidem Gabina uia occultam considere iubet:Sp. Largiticum expedita iuuentute ad portam Collinum stire, donechonis praetereat. deinde sie ob cere, ne sit ad flumen rediatus. consulim alter T. Lucretius porta Naeuia cu aliquot manipulis militum egressim ipsie Valerim coelio mole coinhortes delectas educit. la que primi apparuere honi. Heraminius ubi tumultum sen 1it, concurrit ex insidi1s: versissis Lucretiam Hetruscis terga caedit. dextra uuaqhinc a porta collina, illinc ab N aeuia redditus clamori ita caesi in medio praedatores, neq; ad pugnam viribus pares, Cradjugam si tu omnibus vijs, ininq; ille tam elline vagiri ju Hetrusci fuit. Obsidio erat nihilo minus,e fumenti casumma caritate inopiasedendos expugnaturum se urbe, stem Porsena habebat. cum c. Nullim adolescens nobilis, cui indignum videbatur, populum Romanum seruiente,

cum sub regibus esset , nullo bello, nec ab honibus ullis obstipum e e: liberum eundem populum ab ij dem Hotruscis obsideri, quorum sepe exercitus fuderit: itaque magno audaci que aliquo facinore eam indignitatem uinis dicandam ratus, primo suus Onte penetrare in hostia ni Bra connituit: dein metuens ne si consulam iniussu, Cr ignaris omnibus iret, forte deprehenctus a custodibus Romanis

92쪽

LIBER II. syRomanismiraberetur ut transfuga ortuna tum urbis crimen affirmante, senatu ad i. Transire Tγberis,inquit, patres, Cr intrares posim,castraboniu uolo,non praeodo, nec populationu inuicem ultor. maius,si dij iuuant,in animo est acinus. Approbant patres. abdito intra uestemfrrro proficiscituri. ubi eo veni in co=rtifima turba proope regium tribunal connitit. ibi cu stipendium forte militibus daretur,er scriba cum rege bedens pari fere ornatu multa agere eamq; nulites uulgo adiret: timens sciscitari uter Porsena esse ne ignorado regem siemetipsie aperiret quis esset:quo temere traxit fortuna facinus, scribam pro rege obtrucat. uadente inde qua per trepida turbam cruαento mucrone sibi ipsie fecerat uium, cu concussu ad clasmore facto coprehensium regis satellites retraxissent ante tribunal regiis denitutus tu quos inter tutas fortunae misnus, metuendus magis quam metuens, Romanus sum, inoqui ciuis: C. Mutium uocit. bonιs bone occidere uolui. nec ad mortem minus animi est,quam ad caedem fuit. Cr icere Cr pati fortia, Romanum est. nec unus in te ego hos imos gesi:longus post me ordo est idem petentiu decus proinde in hoc discrime,si iuua accingere ut in singulas horas capite dimices tuo:=rru bollenis in uestibulo huisbeus regiae. hoc tibi iuuentus Romana indicimus bellum. nulla aciem,nullum praelium timueris uni tibi, CT cu sinisgulis res erit. c si rex simul ira instrif/s periculos cote ritus, circundari ignes minitabundus iuberet, iis expro, meret propere, quas insidiarum sibi minus per ambages iaceret: En tibi,inquit,ut sientias quam uile corpus sit ijs qui magnam gloriam petunt. dextrum s accenso ad a. cirificium foculo in cit. quam cum uelut alienato ab sensiutorreret animo, prope attonitus miracula rex, cu ab sede

93쪽

DE c. PRIMAE sua prosiluisset, amoueris ab altaribus iuuenem lasisset,

Tu uero abi, inquit, in te magM in me honilia ausius. iubere macte uirtute esses pro mea patria θα uirtus smret. nunc iure belli lib- te, intactu inviolatumq; hinc

dimitto. Tum Nutius quasi remuneras meritin, O nudoquide,inquit, est apud te uirtuti honos, ut beneficio tuis term a me, quod mιnta nequini. treceti coniurauimus principes iuuentutis Romanae, ut in te hac uia grassaremur.

mea prima Fors luit. caeteri,utcunq; cecidait primu,quora ad te oportunum fortuna dederit, suo quisq; tempore a erunt. Mutium dii Fum,cui ponea Scevota a clude dexistrae manus cognomentu induunt, legati a Porsiena Roma secuti sunt. adeo mou t eum Cr primi periculi casus, quo nihil sie praetσ errore insidiatorri texi*ener βubeunda dimicatio toties quot coniurati seupreessent,ut pacii coditiones ultro iseret Romanu. I actatum in condit is ilibus nequicquam de Tarquiniis in regnum restitue du, magis quia id negare ine nequiuerat Tarquini1s, quams negatu iri sibi ab Romann ignoraret. de agro Veientatibus restituendo impetratu:expressas nec iris obsides dandi Romanis,si I aniculo praesidium deduci uellet. Huconditionibus composita pace,exercitin ab Ianiculo deriduxit Porbena,et agro Romano ex fit. Patres C. Μααtio uirtutis causa trans Tγbσim agru dono dedoe, quae postea fiunt Mutia prata appellam. Ergo in honorata virtute, Deminae quos ad publica decora excitatae. Cloesia virgo, una ex obsidibus, cum castra Hetruscorum forte haud procul ripa TIberu locuta essent: studrata cuctorides, dux agminu uirginis inter tela hostium Taberim tranavit: solbites s omnes Romam ad propinquos rectitatuit. Quod ubi regi nunciatum est,primo incensius ira oratores

94쪽

LIBER II. νη eores Romam misit ad cloeliam obsidem deposcendam, alias haud magni iacere. deinde in adi rationem uersus supra coclites Mutiosq; dicere id scinus esse: prae se strre,quemadmodu, si no dedatur obsies, pro rupto sie foedus habituru4icdedita,intacta inuiolatas ad buos renuJuru. Vtrinq; constitit fides: Cr Romani pignus pacis exfoeridere restituerunt:σ apud rege Hetruscim non tuta solu, sed honorata etia virilis fuit. laudatamq; virginem parte obsiduse donare dixit ipsa quos uellet,legeret. productis omnibus elegisse impubes dicituri quod ex virginitati deis coram, Cr costenctu obsissim inorum probabile erat eam aetatem potifimum liberari ab hone, quae maxime opportuna iniuriae esset. Pace redintegrata Romani nouum in foemina virtutem nouo genere honorta,'tua equestri donauere. in summa Sacra uia luit posita uirgo infidens equo. Huic tam pacatae princtioni ab urbe regis Hetruo sci abhorrens mos traditus ab antiquis usque ad nonram aetatem inter caetera solennia manet:bonia uedendis bona Porsens regis uendendi. cuius originem moris necesse est aut inter besim natam esse, neque omlbam in pace:aut amitiore creuisbe principio, quam hic praebe rat titulus,

bona hostiliter uendendi. proxima uero ni ex ijs quae traduntur Porsenam dilicedente ab Ianiculo cactra opulenta conuecto ex propinquis ac 'tilibus Hetruriae aruis commeatu,Romanis dono dedi e: inopi tum urbe ab Ionginis

qua obsidione.ea deinde,ne populo immisso diriperentur hostiliter, venisse bonu: quae Porsenae appellata,gratiam muneris magis significante titulo,quam auctionem friunae regiae, qκα ne in potestite quidem populi Romani esset. Onasso Romano bello Porsena,nestuctra in ea lorica exercituo adductud videretur, cu parte copiaru filium

Aruntem

95쪽

Aruntem Ariciam oppugnatu mittit. Primo Aricinos res nec opinata perculerat. accernita deinde auxilia Cr a Latinis populis, Cr a Cumis tantulet Ircere,ut acie deceris nere auderent. Praelio inito adeo concitato impetu be intularat Hetrusci, ut underet imo incursiu Aricinos. Cumaunae cohortes arte aduersus uim uiae, declinauere paululu:

estisses praelatos hostes couersis signta ab tergo adortae sunt. I ta in medio prope iam uicto=es cust Hetrusci: pars perexigua duce amisto, quia nudum propius per tigium erat, Romam inermes Cr fortuna Cr 1pecie supplicum delati sunt. ibi benigne excepti,divisiq; in hostitia. curat svulneribus alij projecti domos, nunci hogitatium beneficiorum: multos Romae hostitum urbisq; charitas tenuit. his locus ad habitandam datus, quem deinde Thuscum ui cum appelllarunt. P. Lucretius inde Cr P. Valerius Publicola tertium con ules Sciti. Eo anno postremum legati a Porsena de reducendo in regnum Tarquinio uenerunt.

quibus clim restonsium esset, nusurum ad regem limatum legatos:m i costatim honoratisimus quilis ex patribu non quin breuiter reddi responsium potuerit, non recipi reges : ideo potius delectos patra ad eu missos, ῆ Iegat seius Romae daretur restoribu sed ut in popetua mentio eius rei finiretur, neu in tantιs mutuis beneficijs inuiceanimi solicitaretur: cu ille peteret qd'cotra libertate pop. Ro. esset, Romani nisii in pernicie siui Iaciles esse uellent, negarent, cui nihil negatu uellent. Non in bello popula Rom. sed in libertate esse. ita induxise in animii: bonibus potius quam regibus portas patefacere. ea esse uoluntate

omniv,ut qui libertati erit in illa urbe finis,ltim urbi sit proinde si saluam ese uellet Romam,ut patiatur Iiberantes orare. Rex verecudia uictus, Quado id certum atq;

obstina

96쪽

LIBER . II. 93i obdinatum est,inqui nos ego obtundam, sepius eadem, nequicquam agendo, nec Tarquinios 1 e auxilij, quod . nultu in me est,stlinrubori ullum hinc, seu bello opus est, i seu quiete,exilio quaerant loca,nequid mea uobis cum pacem distineat. Dicuom anmciora adiecit. obsidu quod reliquu erat,reddidit.agrum Veiente, foedere ad I unicuis, linicto ademptura,renituit. Tarquiniusste omni rediatus incisa, exulatu ad genera Nan lium Octauium Tuae, sculum abi t. Romansi pax fila ita cu Porsiena fuit. con se i. fulta deinde M. Valerius, P. Ponbumius. Eo anno bene . pagnum cum Sabinis, confiules triumpharunt. Maiores inde mole Sabini bellum parabat aduersius eos. Cr nequid

simul ab Tusculo,unde etsi non apertu, s pectu . tamen

bellam erat,repcntini periculi oriretur, P. Valerius quari tam,T Lucretiim itera con*les jacti. Seditio inter bellii paci s autores orta in Sabinis, aliquanturm inde uirium i trustulit ad Romanos. nans Ap. Clausiws,cui ponea Ap. claudio fuit Romae cognomen, cu pacta ipsie autor a turbatoribus belli premeretur, nec par ictioni esset,ab Reogido magna clientium comitatusmanu,Roma transfugit. His ciuitas data, agerque trans Aniene, uetus claudia triobus,additis ponea nouιs tribulibus, qui ex eo uenirent ara, gro, appetitam. Appius inter patres lectus haud ita multo post in principwm dignatione peruenit. Confiulci inst loexercitu in agrum Sabinu prolicti,cu ita ua1titione,deinde praelio astitassient opes boniu, ut diu nihil inde rebelosionis timere possent, triumphantes Romam redierunt. P. Valerius omnium constenctu princeps belli pacisq; artio si anno post, Agrippa Menenio,P.Ponbumio C O s s. l moriturigloria ingenti, pijs iamliaribus adeo exiguis,

ut Aneri sumptus deesset.de publico est elatus.Luxere ma

97쪽

tronae,ut Brutu. E ode anno duae coloniae Latine,pomeritia cr cora ad Auruncos defcisit. cu Auruncis bellu iniis tura. usioq; ingeti exercitu, qui sie ingredietibus ines consulibus ferociter obtuserat: omne Auruncum bellum Pois metiam compulsium est. Nec magis post praelium,quam in praelio caedibus temperatum est. ex caesi aliquanto plures erant quam capti. er captos pasta trucidauerunt. ne ab obsidibus quidem, qui C C C. accepti numero erunt, ira belli abstinuit. Et hoc anno Romae triumphatum. secuti confiules Opiter Virginius, Sp. casius Pometiam primoui, inde vineisulijsq; operibus oppugnaverunt. in quos Auruci magistam inexpiabili odio, et De aliqua,aut occasone coorti, cum plures igni quam serro armati excurarissen caede incendios cuncta complent: uineus incensis, multis hostium uulneratu cr occisis, conctulum quoque alterum sed verum nomen autores non ad ciunt graui uulnere ex equo deiectum prope interfecerunt. Romam inde male gem re reditum. inter multos saucios consitit spe incerta uitae relictus, interiecto deinde haud magno jbatio, quod uulneribus curan&s supplendos exercitui satis esset: tum ira maiore belli, tum uiribus etiam auctis Pometie arma illata. Cr cum vineis resectis, alias molabelli, ii in eo esset,ut in viros euaderet nates,deditio est

fcta. caeterum nihilo minus foede dedita urbe quam si crapta foret, Auruci pasta principes securi percusii,sub misrona uenierut coloni alij:oppidum dirutum, ager umqt. confiules magis ob iras grauiter ultas, quam ob magnia tudinem persteti belli triumpharunt. Inbequens annus

Posthumium cominium, er T. Largium C. O S s. haribuit. Eo anno Romae cum per ludos ab Sabinorum i

uentute per lasciuium scorta raperentur, concursu homo

98쪽

LIBER II. 9snam rixa ac prope praelum fuit: paruaq; ex re ad rebetilionem spectare res uidebatur. Supra belli Latini metum ii quoque accesserat,quod triginta iam coniurase popuαlos concitante Octauio Mamilio, satis constibat. In hac tantarum expectatione rerum solicita ciuitate, dictatoris primu creandi mentio orta. sed nec quo anno,nec quibus

con ulibus, quia ex Iactione Tarquinia essent id quos enim truditur parum creditu sit nec quis primu dictator

creatus sit, satis constit. apud veterrimos tamen autores r.Largiam dicit uorem primaem, Sp. cinium magistrum equitum,creatos inuenis . conbulares legere. ita lex iuberibat, de dictatore creando lata. eo magιS adducor ut creae Largissim, qui conctularis erat, potius quum M. Vara

Priam, Marciflum, Volesii nepotem, qui nondum con ulfuerat,moderatorem Cr magiarum confiulibusuppositu. qui si maxime ex ea familia legi dictatorem uel lent, patre multo potius M. Valerium lectatae uirtutis er conctulavi rem uiruem legissent . creato dictatore primum Romae, postquam praejerri siecures uiderunt,magnus plebem meratus inc it, ut intentiores essent ad dicto parendum.nes enim ut in confiulibus, qui pari pote)tite elbent, alterius auxiliam, neq; prouocatio erat: nes ullum usquam, niti

in cura parendi auxilium. Sabinis etiam creatus Romae dictator eo magis,quod propter sie creatum crediderant, metam in coit. Itaque legatos de pace milunt. quibuε orantibus dictatorem senatiamque, ut ueniam errorutaminibus adolescentibus darent: restonsum, ignosciciolescentibus posse, senibus non posbe, qui bella ex belo lis fiererent. actum tamen est de pace, impetratas foret, si quod impensae factum in bellium erat, praejtire Sabini id enim ponularum erat in antam induxilbent. belli indictu m

99쪽

ρό DE c. PRIMAE

indictum. tacite induciae quietum anniam tenuri e. confustes Serum Sulpitius, M. Manlius Tullus,nihil dignit meis moria actum. T. Ebutius deinde Cr C. Vetusius. Hu consulibus Fidenae obsesse, crustumeria capta, Praeneste ab Lutinta ad Romanos desciuit . nec ultra bet wm Latinum gliscens iam per aliquot annos dilatiam. A. Posthaemius dictator, T. Ebutin magister equitum magia i copi s peditum equitumque prost dii ad lacu Regillum in agro Tum

sculano agm/ni hontium occurrerui. Cr quia Tarquinios esse in exercitu Latinorum auditum est, funineri ira non potuit, quin exemplo confligerent. ergo etiam praelia maliquato .quam caetera grauius atq; atrocius fuit. no enim duces ad regenda modo consilio rem afuere,fied fiuisimeto ipsis corporibus dimicantes milicuere certamina. nec quisequam procerum strine hac aut illa ex acie sine uulnere, praeter dictatorem Romanum,excefit. In Pontumium prima in acie uos adhortantem infiruetenis Tarquinius Superbus,quanquam iam aetate Cr uiribus erat grauior,

equu instnus udi sit,ictusq; ab latere cocursu buoru receptus in turum est. Et ad alterum cornu Ebutius magi fiere quitu in Octauiu Mamiliam impetu dederat. nec stiri litveniens Tusculaniam ducem:contra quem Cr ille concitat equum. tantas uis invis uenientiam hastis fuit, ut bruis chium Ebutio traiectum sit, Mamlio pectus percustium. hunc quidem in secundam aciem Latini recepere: E butius m saucio bruchio tenere telum non posset, pugna σαcefit. Latinus dux nihil deterritus uulnere, praelitigmciet. Cr quia liuos percuibos uidebat, accersit cohortem exulum Romanorum, cui L. T arquinii filius praeerat. ea quo maiore pugnabat ira ob erepta bona, patriamsademptam, pugnam parumper renituit. Restrentibus iam

100쪽

LIBER II. yγ. aam pedem ab ea parte Romanis, M. Valerius Publicolae frater consticatus ferocem iuuenem Tarquinium ostentae tem se in prima exuum acie, domestica etiam gloria accensius,ut curis amiliae decus eiecti reges erant,eiusdem inter stat forent: βubdit calcaria equo, Cr Tarquinium infecto sticulo petit. Tarquinias retro in agmen liuor infensio refit hosti. Valerium temere inuectum in exuli

aciem ex tran*σμ quidam adortus transfigit: nec qui quum equitis vulnere equo retardato, moribundus Romanus labentibim βuper corpus armis ad terram defluxit.Diactator Posthumius postquam cecidisse talem uirum, exura Ire ferociter citato agmine inuehi, suos per Uos cedere

animaduertit: cohorti siuae quam delecta manu praesidi i eo a circa se habebat,dat β. g um,ut quem seuorum Νgio, entem uiderint,pro hoste habeant. ita metu ancipiti uersis a fuga Romani in hostem, cr restituta acies. Cohors dictas tortis tum primum praelium inj integris corporibus antis i iiiisq; 'Ios adorti exules caedunt. I bi alia inter proceres: coorta pugna. imperator Latinus ubi cohortem exulum adimiore Romano prope circumuentam uidit,ex flubsidiis: arijs manipulos aliquot in prima aciem secum rupit. bos: agmine uenientes T. Herminius legatus colicatus, inae, tres eos insignem ueste armss Mamilium noscitans,din . to ut maiore, quam paulo ante magister equitum cum boo stium duce praelium iniit, ut Cr uno ictu transfixum peri latus occiderit Mamilium:er ipsie inter stoliandum coras pus bossis veruto percussus, cum victor in castra esset reae s lativi, inter primam curationem expirauerit. Tum adequites Adlator aduolat, obtestitis, ut 'Fo iam pedite, descendant ex equis, Cr pugnam capessant. dicto paruo, re: destiunt ex equis, prouolunt in primum,' Cr pro anae