장음표시 사용
61쪽
1s DEC PRIMA Ebelli er pacis Uus, ne si per armis opes acquirerentur, consilio augere imperia conatus est, si nul et aliquod ad odere urbi decus. Iam tum erat inciditum Dianae Ephesiae in v. id coimniter a ciuitatibus Asiae fctu sima Debuticum colientium, deosq, collociatos laudaret mire Servius inter proceres Latinoru, cum quibus publice priuatims hostilia amicitiasq; de industria iunxerat, saepe iterando eadem,perpulit tande,ut Romae anum Dianae populi Latini cum populo Rom. Sceret. ea erat con fio,caput rem ram Romam es: de quo toties armis certatum fuerat ad quanquam onussim iam ex omnium cura Latinorum ob rem toties in liciter tentatam armis, uidebatur, uni st ex
Sabinis Ars dure uisa est priuato consilio imperij recuperandi. Bos in Sabinιs nata cuidam putrisnaliae dicitur miranda magnitudine ac specie: Da per multas states comnua in i estibulo lcmpli Dianae monumentu ei luere miram culo:habita, ut era res prodigij Ioco est: π cecinere Mamres, cuius ciuitatu eum ciuis Dianae immolasset bi fre inrperium ridq carmen peruenerat ad anti lite sani Dianae. Sabinus,ut primu apta dies sacrificio uisa est,bouem Rominam actam deducit ad sensi Dianae,Cr ante aram Itituit. Ibi antines Romanus, cum eum magnitudo uictimae celebrata fina mouityre, memor responsi, Sabinu ita alloquiatur, Quidnam tu hostes parus,inquit, inceste sacrificiam Dianae secere quin tu ante uiuo perfunderis flumine' inissima ualle praefluit Tγberis. Religione tactus hostes,qui omnia, ut prodigia restoderet euentus,cuperet rite Ana, extemplo descendit ad Tγberim: interea Romanus immolat Dianae bouem: id mire gratum regi, ais ciuitati Ast. Servius, quanquam iam ou haud dubie regnum possederirat,tamen quia interdum iactari uoces a iuuene Tarquianio
62쪽
LIBER 1. 19 nio audiebat, se iniussu populi regnare, conciliati prius 8 uoluntate plebis, agro capto ex hostibus uiritim diuitio,
ductus est ferre ad popuIu,uellet,luberet ne se regna. e: tan tos colimseu,quanto haud quibquam alius ante, rex est declaratum. tres ea res Tarquiniostem asectandi regni vilisnuit imo eo impensius,quia de agro plebis aduerson pario tris uolantate fientierat agi, criminandi Serus apud paruvi tres,cres endis in curia sibi occasionem datam ratus est, ' cr ipsie iuuenis ardentis animi,er domi uxore Tulliu in ii quietum animu stit lante. Tulit enim et Romana regia sceleris Tragici exempli ,ut taedio regum maturior von niret libertas,ultimums regnum esset,quod scelere partu foret. Hic Tarquisius Pritici Tarquinij regis filius ne' posue fuerit, partim liquet: pluribus tamen autoribus ita lium crediderim: fratrem habuerat Arunte Tarquinium, mitis ingenij iuuenem. His duobus,ut ante dictum est,duae ' Tulliae regis filiae nupsierant, cr ipsae longe distares mori ribus. Forte ita inciderat, ne duo uiolenta ingenia matrias monio iungerentur, fortuna credo populi Romini, quo' diuturnius s eruti regnum esse connituis ciuitatis mores possent. Angebatur ferox Tullia nihil materiae in uiro in nes ad cupiditatem,nes ad audaciam esse: tota in alteruversa Tarquinium, eum mirari,eum uirum dicere, ac rea
gio sanguine ortum: sternere sororem, quod uirum naricta,mu.liebri cessaret audacia. cotrahit celeriter si lituis in do eos,ut ferest malum malo aptifimum sed initium turi bandi omnia a foemina ortum est: ea stcretis uiri alieni ue icta sermonibus, nullis uerborum contumelijs parra cere de uiro adstat rem, de sorore ad uirum: Cr se rectius viduam, er istum coelibem futurum fuissee contendere, cum impami iungi,ut elanguescendum aliena ignari
63쪽
DE c. PRIMA Euia esset: si sibi eum, quo digna esset, dij dedissent uirium, dona be propediem uisuram regnum fasci quod apud patrem uideat: celeriter adolescetem buue temeritatu implet. Aruns Tarquinius, Cr Tullia ii nor prope continuatu uneribus cum domos uacuus nouo matrimonio pessent, iunguntur nuptiis magri non prohibente Servio, quam approbante. Tum uero in dies itinnior Tulli benectus,inyctius coepit regnum esse . iam enim ab scelere ad aliud stinare mulier scelus:nec nocte,nec interdiu uirum cor quiescere pati, ne gratuita praeterita parricidia essent: no)ibi desulse cui nupta diceretur,nec cum quo tacita serui
reti. dejvise qui be regno dignum putaret, qui meminissee se esse Prisci Tarquini Alium, qui habere quam sperare
regnum mallet. si tuta es,cui nuptam esse me arbitror, mustam,CT regem appellosn minus,ed nunc peius mutata est res,quod istic cum ignauia est scelus. quin accingeris gnon tibi ab Corintho,nec ab Tarquinijs, ut patri tus,peregrina regna moliri necesse est. dij te penates,patri)s,et patris imago, CT domus regia,er in domo regale folium,eT nomen Tarquiniu creat,uocas regem. aut si ad haec parum est animi, quid si ustraris ciuitatenis quid te ut rerugium iuuenem constici sinussi cesse hinc Tarquinios,aut corinthu deuoluere retro ad stirpe, fratri sinutior quam patri. Ηu alijsq; increpando iuuenem in ligat:nec cor
quiescere ipsa potest: se,cum Tanaquil peregrina mulier
tantum moliri potulfiet animo, ut duo continua regna,viro,ac deinceps genero dedisset:ipsa regio siemine orta nullam momentum in dando adimendos regno saceret. Humuliebribus inflinctus Νrijs Tarquinim, circumire Crprehensare minorum maxime gentium putres,admoncreparerni beneflcij,ac pro eo gratiam repetere:allicere domnu
64쪽
LIBER I. έrnu iuuenes: tum de se ingentia pollicendo, tam regis critamnibus omnibws locis crescere. Postremo ut iam agendae rei tempus usum est: stipatus agmine amator in yruirrupit inde omnibus perculsis pavore, in regia bede pro cxria sedens,patres in curiam per praecone ad rege Tarα .pinium citari tufit. conuenere extemplo, alij iam ante ad hoc praeparati,alis metu:ne no uenise fraudi esset nouvitate ac miraculo attonit etia de Seruio actum rati. Ibi Tarquinius maledicta ab stirpe ultima orsius: Seruum, fieri a b natrem post morte indignam parentis Di,non interis regno,ut antea, inito, no comiths habitis,non per ustraogium populi,no autoribus patribus,muliebri dolo regnuoccupasse. Ita natum, ita creatum regem Iautorem in imigeneris hominum, ex quo ipst sit, odio alienae bon6tatis
ereptum primoribus agrum sordidistino cuis diuisisse:
omnia onera,quae communia quondam luerint,inclinase in primores ciuitain instituisbe censium:ut insignis ad inovidiam locupletiorum fortuna esset, Cr parata,ubi uellet, egentifimis largiretur. Huic orationi Seruius cum intera veni et, trepido nuncio excitatus: extemplo a uectibulo curiae magna uoce, Quid hoc, inquit, Tarquini rei est qua tu audacia me uiuo uocare ausus es patres s aut inseo
de consuere meus cum ille ferociter ad haec: se patris fiuit ere sedem, multo quam struum potiorem filium regis regni haeredem: sutis illum diu per licentium eludente ino ut be dominis. clamor ab utrius, autoribus oritur,Crconcursus populi fiebat in curiam:apparebatq; regnatuari ,qui uicisset. Tum Tarquinius nec itate iam etiamina cogente ultima audere,inulto et aetate,er uiribus ualidior,medium arripit Seruium: elatumq; e curia in inferariorem partem per Iradus deiicit: inde ad cogendum isto
65쪽
εα DEC PRIMAE nutum in curiam redit. fit fuga regis apparitorum, atquς coiturum i e prope exanguis cu siemianimis regio com binu dom iube reciperet:peruenissetq; ad summu cγprium nici :ab qs,qui nasi ab Tarquinio fugientem conbecuti erant, interjicitur. creditur, quia non abhorret a caetero scelere admonitu Tulliae id lactu. carpento certe,id quod satis comt,in forum inuecta, nec reuerita coetum uiroru, cuocauit uirum e curia,regemq; prima appellavit: a quo 1icesere iussa ex tanto timuitu, cum sie domum reciperet, peruenissetq; ad summum caprium uitam, ubi Dianium nuper fuit: flectete carpetum dextra in Virbium clivum, ut in col iem Esquiliuru eueheretur, renitit pauidus, atq; inhibuit fraenos iis,qui iumenta agebat,iace tenis dominae Seruium trucidatum Hledit. Foe , inhumanums inde truditur scelus monumentos locus est:Scelerutum uictim vocat:quo *nes agitantibus furijs sorortis,ac uiri, Tullia per patris corpus carpentum egisesbetur: partems sanugulius ac caedri paternae cruento uehiculo, contaminata
ipsa restersas tulise ad penates suos, uiris fui: quibus iratu malo regni principio similes propedie exitus sequerent uri Seruiud T vilius regnauit annos quatuor Cr qVadraginta: ita, ut bono etiam, moderatos succedenti regi disticilis aemulatio esset. caeterv id quos ad gloria accesse. sit, quod cu illo simi tuiti, ac legitima regna occiderui. Idipsum tam mite,ac tam moderatu imperium, tame quia unius esset,deponere eum in animo habuisse quidam autores sunt: ni scelus intestinum liber adae patriae chilia agio tanti interuenilpet. Inde L. Tarquinius regnare occepit, cui Superbo cognomen facta indiderunt: quia socerugeaner sepultura prohibuit, Roimium quoq; insepultum perilbe dictitans: primortas patrum, quos Servii rebus jau
66쪽
ae I B E R I. 6suisse credebat, interficit. conscius deinde male quaerendi regni ab seipso aduersus se exemplum capi poste,amatis corpuε circulo sit. neque enim ad ius regnι quicqua praeriter uitii habebat ut qui nes populi iustu, neq; autoribus
patribuw regnare eo accedebat,ut in charitate tittium nihil spei reponenti metu regnum tutandum esset. quem litpluribus incuteret,cognitiun es capitalium reru, sine conrasiliis per se solus exercebat perq; eam causam occldcre,in exilium agerc,bonia inuictare poterat no u pectos modo aut inuisos, scd unde nihil aliud , quam praedam sperare poset. Ita patru praecipue numero imminuto,)Etuit nutalos in putres legere:quo contemptior paucitate ipsia ordo esset,minimi perbe nihil agi indignarentur. Hic enim rogum primus traditum a prioribus morem de omnibus seis natum con utendi soluit, do medicta confiiijs rempublica admininrauit bellum, pace,foedera, societates per se ipse cura quibus uoluit, iniussu populi ac senatus I cit diromte Latinorum sibi maxime gentem conciliabat, ut peregrinis quoque opibuε tutior inter ciues qbet. neque horastutia modo cum primoribus eorum, sied a finitates quos iungebat. Octauio Mui lio Thusculano: id longe prino ceps Latini notam ita erat, si famae credimus, ab Vbsedea que circo oriundus: et Mamilio filiam nuptum dat:
per que eas nupties multos sibi cognatos, amicos que eius conciliat. Iam magna Tarquinis autoritas inter Lamtinoris proceres erat, cum in dιem certam ut ad lucum Ferentinae conueniunt,indicit. esse quae agere de rebus comα munibus uelit. coueniunt frequetes prima luce. ipse Tam
quinius diem quide struauit,bed paulo antiaquam sol occideret,uenit. multa ibi toto die in cocilio uari s iactata fieritionibus erant. Turnus Herdonisue ab Aricia scrociter iu
67쪽
64 DEC. PRIMAE absentem Tarquinium erat inuectus. Haud mirum esse, di Superbo inditum Romae cognomen iam enim ita cum quidam inusitantes,uulgo tamen eu appellabat an qui quam superbius esse,quam ludificari sic omne nomen Lara litinum principibus longe ab domo excitis,inum,qui coacilium indixerit, no adesse. tentari pro βcto patientia, ut f iugum acceperint,obnoxios premat. cui enim no appa irere,asectare eum imperium in Latinos s Quod si fui beo lite crediderint cives ,aut si creditum illud ex non raptum parricidio sit:credere er Latinos. quanquam ne sic quide alienigenae deberent. sin suos eius poeniteat, quippe qui alij super alios trucidentur,exulatu eant,bona amittant, quid 1 ci melioris Latinis portendisse audiant,domum i suam quens inde abituros: nes magis obseruaturos die iconsili ,quam ipst,qui indixeri obseruet, Haec atq; Aia eodem pertinentia beditiosus scinorosusq; homo, bu que artibvi opes domi nactus,cum maxime dissereret titeruenit Tarquinius. Is finis orationi fuit. Auersi omnes ad Tquinium salutadu. Qui flentio flcto, monitus a prooxis S ut purgaret st,quod id teporis venisset,discepstato, rem ait se sumptum inter patre ex filium,cura recociliandi eos in gratiam,moratum esse. Cr quia ea res exemisset illum diem,postero die acturu, quae costituisbet. Ne id qui idem ab Turno tulilbe tacitum 'unt. dixitFe enim, nullam ibreuiorem esse cognitionem, quam inter patre ex filium, ipaucis s transigi uerbis posse:ni pareat patri,habiturum sin ortunium esse. Haec Aricinus in regem Romanu increvi pans ex concilio abhi. Quam rem Tarquinius aliquato, quam uidebatur,aegriusfretis,cUnim Turno necem machinatur: ut eundem terrorem, quo ciuium animos domi
oppresserat, Latinii in ceret. et quia pro imperio palam linterf
68쪽
LIBER I. 'ξ interfici non potera oblaro fisso crimine in onte oppres a fit. per aduerse Actionis quosdam Aricinos ferumni Turis, xi auro corrupi in diuersoriam eius uim magnam gladio ι inferri cum sitiere ea clim una nocie per m essent, a b Tarquinius pauloante lucem accitis adsie principibus Lae sinorum,quasi re noua perturbatus, irroram suam hederaeu nim velut deorum quadam prouidcntia illatam, ait saluti
, si i ris illis fuisse. ab Turno dici sibi ex primoribus pota
lorum parari necem, ut Latinorum solas imperium tela E ate. agvesicram fuisse hesterno die in concilio: dilatam a remese, quod autor concilij ab uerit, quem niaxime petati, ieret. inde illam absentis insectationem esse natam, quod a morando stem destituerit. non dubitare, j i uera di stranae it tur, qκin prima luce ubi uentum in concilium sit, iii struis', stus cum coniuratorum manu,armatus s uenturus sit t. diis it cis diorum ingentem numerum esse ad eum conuectum. a id uatim necsne sit, extemplo sciri posse. rogare eos, ut i inde fictum ad Turnum ueniant. Sus ectam fecit rem, Cr, ingenium Turni strox,er oratio hecterna, ex mora Tur, quini , quod uidebatur ob eam differri caedes potuisse. i Eunt inclinatis quidem ad credendum animis, tamen, nisi gladi s deprehensis, caetera uana exinimaturi. ubi est eoi ventum, Turnum ex somno excitatum circunsistunt mis, stodes: comprehen sq; seruis, qui charitate domini uini; parabant, cum gladii abditi ex omnibus locis diuerticulii protraherentur: enimuero munifim res visa, iniectaeq;, Turno catenae: er constatur Latinorum concilium matagno cum tumultu aduocatur. ibi tam atrox inuidia orta
j ψ, gladijs in medio positis, ut indicta causa nouo gener .i leti, deiectus ad caput aquae Ferentinae crate seuperne invii stra, saxi s congestis mergeretur. Reuocatu deinde ad X Ν Νi e concilium
69쪽
όό DEC PRIMAE concilium Latiniri Tarquinius, naudatris,qui Turmon nouantem res pro inamstcto parricidio merita poena aftas eis ent,ita uerba licit: Posse quidem sie uetusto iure ageaea re,quod cum omnes Latini ab Alba oriundi sint, in eo foedere teneantur, quo ab Tullo res omnis Albana cum colo eius fiuiu in Romanum cesserit imperium. caeterum se utilitati s id magis omnium causa cen ere,ut renovetur id foedus: secundas potius fortuna populi Romani ut participes Latini fruantur, quam urbiu excidia,u titioncis agrotarum,quas Anco prius,patre deinde sevo regnante perpesi sint, semper aut expectent aut patiantur. Haud difficulta ter per ualium Latinis: quanquam in eo foedere superior
Romana res erat. cisterum CZ capita nominis Latini stitare,de fientire cum rege uidebant: Cr Turnus fiui cuis petari li, si aduersatus esset,recens erat D mentum. Ita reis nouatum foedus indicturas iunioribus Latinorum, ut ex foedere die certa ad lacu Ferentinae armati frequentes adlaesent. Qui ubi ad edictum Romani regis ex omnibus potapulti conuenere,ne ducem sivum, neue siecretium imperii propria ue signa haberent,miscuit manipulos ex Latinis, Romaniss ut ex binis1singulos sceret,binosi ex singuis l. s. ita geminatis manipuli centuriones impolluit. Nec ut iniunus in pace rex, ita dux belli prauus fuit. quin ea arae te aequasset stuperiores reges,ni degeneratum in alijs,bula quoque decori obstcisbet. is primus Volscis bel lum in Discentos amplius post siuam aetatem annos mouit:Suessanici: Pometiam ex his vi cepit. ubi cum diuendita praeda κ L. talenta argenti,auris recepisset: cocepit animo cum amisplitudinem Iouis impli: quae digna deum hominumqreis ge, quae Romano impcrio, quae ipsius etiam loci maiestiis te e siet. captiuam pecuniam in aedificationem eius templi
70쪽
LIBER I. po uit. Excepit deinde eum lentius ste bellum: quo Guae bios propinquam urbem nequicquam ui adortus, cum obae P sidendi quoque urbem stes pulsio a moenibus adempta sl- fci: postremo minime arte Romana, si de ac dolo agis. gressus cl. nam cura uelut posito bello fundamentis temisi pii sitiendis, alijsq; urbanis operibus intentum se esse s mdaret: Sextus filius eius, qui minimus ex tribus erat, irans git ex composito Gabios,patris in se fruitiam inis' tolerabilem conquerens. I am ab alienis in suos uertise siu rbiam:er liberorum quoque cum sequentiae taedere, t quam in curia solitudinem stcerit, domi quoque sciatmes quam stirpem,ne quem haeredem regni relinquat. se qui, dem inter tela er gladios patrii et Dum,nihil usqua sibi ' tution,iihi apud hostes L.Tarquinij credidibycinam ne eris ' rarent,manere bis bellum, quod positum simuleturam per c occi ionem eum incautos invasurum. Quod si apud eos supplicibus locus non sit, pererraturum se omne Latium:' Vol cosque se inde, Cr Aequos, Cr Hernicos petiturum do nee ad eos perueniat,qui a patrum crudelibi s dis imp sμ suppliciis tegere Iiberos si iant. frsicin etiam ardoris aliis' quid ad bellium armas se aduersius Iuperbifimum regemec procifimis populum inuentarum. Cura,si nihil mouerentur, inflictus ira porro inde abiturus videretur: benitagne ab Gabinis excipitur. Velut mirar is qualis in ciues, qualis in socios, talis ad ultimu in liberos eset. in fiet minpostremo saeuiturum , si alia defint. sibi uero gratum a ventum eius esse: futurums credere breui, ut illo adiuuanis te ab portis Gabinis siub Romana moenia bellium transis' turi inde in conflia publica adhiberi. ubi cum de alijs rebus alctentire se ueteribus Gabinis diceret, quibus bae nosiores esent,ine identide belli autor esset, in eo sibi prae-