장음표시 사용
221쪽
IN RAMIDIA L. 2os doctrina bene loquodi. tum requiret in eadem urna partitionem Grammaticae, de collocabit secundo loco : Partes Grammaticae sunt duae: Etymologia &Syntaxis. Deinceps in eodem vase definitionem Etymologiae de vocibus M parabit,& tertio gradu antecedentibus adjunget: tum vocis partes in literis δc syllabis, speciesque in vocibus num eri & sine numero re Quiret, eximumq; transitiones suis locis collocabit. Atq; ita omnium etymologiae partium definitiones, distributiones, colligatione S, e
xempla deniq; specialissima in singulis dispo
net. Idemque in Syntaxi faciet. Hanc viam omnes artes sibi propositerunt.
illustratione per exempla poetarum, oratorum Pistoricorum. Atqui methodus, non solum in materia a tium dc doctrinarum adhibetur; sed in omniabus rebus, quas facile &perspicue docere volumus : ideoque poetae,OratoreGOmnesque Ο-mnino scriptores, quoties docendum sibi a ditorem proponunt, hanc viam sequi volunt; quamvis non usquequaq; ingrediantur atquo
insistunt. Virgilius in Georgicis distribuit propositam materiam inquatuor partes, Ut ante
dixi: primoque libro res communes persequiatur,ut Astrologiam, Meteorologiam, deq; si getibus de earum cultu disserit ; quae pars ope
222쪽
- I. PIS C PAN I M A D. ris prima erat. tumque transitio adhibetur intitio secundi libri:
Hactenus arvorum cultus Isidera caeli, Nunc te Bacche canam'
Deinceps scribit generaliter de arboribus, tum specialiter de vitibus.Trasitio secunda adhibetur ad tertiam parte, sed imperfectior ocsine epilogo.Tertii libri initio de bobus, equis,
ovibus capris,canibus: Te quos magna Palta te memorande ca-
Pastor ab M phrys. Tandem initio quarti libri transitio tertia est de quarta parte, seditu imperfectae sola propolitione de apibuS Protinus aerii mellis sylvestria dona
Sic igitur Poeta generalissimum primo,ssi alterna medio,specialistima extremo loco ponere studuit. Sic Ovid. in Fastis, dispositionis hujus gratiam sequitur: proposuit initio summum operis:
Tempora cum caussis Latium digesta per an
Lapsassiub te in ortassigna canam. Mox imploratione facta, partitionem anni statuit , factauia Romulo primum in decem
menseS,quam reprehendit: Tempora digereret cum conditor urbis, mannot
223쪽
Et paulo post Numae divisionem pleniorem adjungit:
At Numa nec Ianu,nec avitaspraeterit umbrari. Sensibus antiquis praeposiviis duos. Denique Poeta communes differentias interpretatus diei fasti,nefasti, comitialis,nundinalis,calendarum, nonarum, iduum,tum atri; tadem unum quenque mensem suo loco prosequitur,& praefatione ordinis hujus agener libus ad specialia studium indicat: Huc mihi dictasime totis harentias is, P Ueriem rerum scindere cogar, erunt. in Tandem singulis partibus expositis trasitio conjungitur, ut in fine I.& initio 1. Sed jam prima mei pars est exacta laboris, cumri u nem mense libellis habet. Ianus habesnem, cum carmine crestat I am
glter ut it mensissic liber alter eat. In singulis libris postea transitiones adhibetur,sed minus ccurate. Oratores in prooemio, narratione, confirmatione, peroratione hunc ordinem asseehant; eumque artis & naturae &rei ordinem appellant, & interdum studiosius assectantur: ut in accusatione Cicero primum proponcndo tum partiendo,Quaestor inquit) ιι Cn.Papyrio Cos. fuisti ab hipc annos quatuor- cedecim ex illa die ad hanc diem quae recish;,in re judiciam voco;hora nulla Vacua furto,scelere, ce
audelitate; ὀitio repletur. Propositio hic de ci
224쪽
definitio summae rei est, tanquam in hocjud, ,, cio generalissima. Partitio sequitur: Hi sunt anni consumti in Qu. Mura & legatione Asi M tica, & Praetura urbani , & Pra tura Siciliensi:,, quare hec eadem erit quadripartita distributio
. ., totiuSaccusationiSmeae. Quas partes quatuor,
carumq; partium particulas,deinceps liuo qu . que ordine & loco tractavit, & transitionibus '' copulavit;tres primas tertio libro: Quamobre, ait Quaestura istius demonstrata, primiq; m ., gistratus δc furto dc scelere perspecto, reliqua
νγ attedite. Tum vero expositis legationis crinib. nibus, transitio ad Praeturam sequitur: Verum ., ad illam jam veniamus praeclaram Praeturam,
' criminaq; ea, quae notiora sint his, qui adfiint, D quam nobis, qui meditati ad dicendum paratiam que venimus. Transitio haec imperfectior est sine epilogo: tandem principio quartae Orationis transitio est consimilis ad quartam partem is, de Praetura Siciliensi : Multa mihi necessario, di, judices,praetermittenda sunt; ut possim aliquom modo de iis rebus,quae meae fidei comissae sunt, D dicere: recepi enim caussam Siciliae: ea me ad ,, hoc negotium provincia attraxit. Sic Livius summam septingentorum annorum initio complectitur, tum per decades dividit.
methodi. Haec igitur in variis axiomatis hom0geneis
suoque vel syllogismi judicio n a methodus erit,
225쪽
IN RAMI D IA L. 2 osterit, quoties perspicue res docenda erit: At cum delectatione mollive aliquo majore, in parte aliqua fallendus erit auditor; homogenea quςdam rejicientur, ut definitionum,pam titionum, transitionumqtie lumina: quaedamas lumentur heterogenea, velut digresIiones are& in re commorationes; sed praecipue rerum ordo initio invertetur, antecedentiaque nonnulla consequentibus postponentur.Itaq;
ad illam perfectar methodi regulam haec alicubi imperfectior forma non sol sim detractis r bus mutila est vel superadditis redundat ; sed ordinis sui quibusdam gradibus inversis praepostera est. Quod Poeta facit majore quadam artificii specie, dum populum ducendum libi
proponit, id est, belluam multorum capitum; ideoque variis modis decipit, incipit a medio, ibique primum cepe comprehendit, postre- mum denique incerto aliquo & inopinato casu concludit. Sic ut Horatius ait) Homerus
TVec gemino bellum Trojanum orditur ab ovo: Semper ad eventumfestinat,ta in medias res Non secus ac notas auditorem rapit:& qua Desperat tractata nite reposse, relinquit. ADI hiam titur c verisfalsia remisset, Primo ne medium,medio ne diserepet imum. Sic Virgilius AEneam a Sicilia excepit, nconvivio Carthaginis praeterita narrantem fecit: postrema variis perturbata casibus induxit.
226쪽
εts L PIS C ANIMAD Sic Comici poetae tametsi magno judicio cc moedias per actus Sc scenas distinguunt ; efiicia
unt tamen ut omnia fortuita videatur. Oratores vero ad victoria omnia referunt. Itaq; non
tam docedi, quam permovendi gratia firmissiamum quodq; primu ab iis collocatur ; dum t
men ea quae aeque eXcellent, servetur etiam ad extremti,S Homerica dispositione mediocria in mediam turbam atq; in grege conferantur.
Methoi J Id est, ordo notionum tum simplicium tum complexarum, qui in artium ac disciplinarum i stitutionc observari debet. Qui ordo a Platone & --
αρχας ηοδός. hoc est, Bene enim & Plato de hoc d hitabat & quaerebat,utrum via scilicet docendi a pri cipiis,an vero adprincipia duceret. Galenus vero in Ariste parva διδεσμωαr, id est doctrinas vel potius docti nes ut ita dicam appellat.Verum iste docendi ordo seu via, nomine jam in scholis recepto, & apud doctos ustitato methodus vocatur per metonymiam subjecti .nam ροδος proprie significat alicuj us artis aut scientiae im R. stitutionem,ratione & via ut Cicero loquitur suscepta: interdiun etiam ipsam artem & rei cujuspiam bene eLficiendae facultatem: quae quidem utraque ideo μέθοδος veteribus Graecis, ut Platoni, Aristoteli,Galeno dicta si it: quod sit μιεσα ο; ῆ id est cum via: hoc est, quod legitia via ratione &quasi recta vi vel ad essectionem operis artificiosi,vel ad cognitionem praeceptorum artis aut theorematum scientiae deducat. Porro duplicem illam hujus ruocabuli significationem horti inductione exe
227쪽
huius tractatus est,methodum invenire, a qua instructi argumetari pollinius de quovis propolito problemate, ex probabilibus: & ipsi disputationem sustinente' nihil dicamus pugnans. Hic Aristotcles Dialectica suam seu Topicam cui tanquam contrariam speciem opponit podictica, dicit elleus θοδον:id est meo quidem judicio arte seu bene quippiam estici edi facultatem. Eod.cap.in
gor, το δυνα diu γ αγρι υνο πωσῆν ἔκα ν αυ. v. hoc est: Quapropter de nullo istoru accuratam rationem reddere propositum nobis est: sed quantu eriporeis r di adumbratione, te iis volumus disserere: existimantes omnino satis este pro siuscepta methodo, posse utcunq;
cognoscere unumquodq; eorum. Hic susceptam Dial cticae seu Topicae institutionem, vel cerie rursus ipsam Topicam αεθοδον appellat. Sic & c. a. ubi utilitates susceptae tractationis enumerans, primam ponit σκος γυμνα-σicere ad exercitationem: quo vocabulo intelligere videtur exercitationem Illam icholasticam qua certis thesibus in medici propositis, contra disputatur. tum si un-
επι ρεῖν ησομεθα. hoc est,nam si methodum habeamus, facilius poterimus de quovis propolito alte 7 iam gum-ntia udo aggredi. Hic rursus M εὐοδον vocat ipsam Dialecticam. Deinde in expolitione utilitatis tertiae, ita loquitur: in δε αος τα κωτα δου περὶ ἐος ἡρχων. hoc est: Praeterea ad prima cujusq: scientiae prinopia.sc. utilis est suscepta tractatio.Et paucis interjectis, ἡσα, ri λαλεWrικη πος ταρ απασων μεθοδυν αρχας οδον εχd .h.e. Quum enim Dialectica e quisitrix sit, ad omnium methodoru principia viam habet. Ecce hic methodos nominat,quas paulo ante appellaverat ε -mtio,id est, cietias.Et mox: ἔμμεν δεε τελεωρώω - θοδον, ordiu eμοιως ἐπ μεν, ως περ επὶ ρητορι ινς λοπικῆς ient τί mουτιυνδυραμεων. h.c. Habebimus auto
228쪽
I. P I S C. A N IM A D. perfectό hanc methodum, quando similiter affecti es
mus, ut in rhetorica & arte medendi aliisque id genus facultatibus. Hic rursus methodi nomine ipsam Dialecticam intelligit, ut ex comparatione cum similibus a
ἐκτι, η μέθοδος:hoc est, mum igitur videndum est, ex quibus rebus liaec methodus constet. Hic rursus ni
thodi vocabulo Dialecticam intelligit. Atque haec sunt loca in Topicis: jam e Rhetoricis consideretur hςc.
I .Rhet. I. ter hoc vocabulum reperitur, capite autem 2.
semel: quibus omnibus in locis institutionem artifici sani significat. Etenim primo capite Aristoteles magi
pterea enim, quum una eademque methodus sit quae Acirca caussas populares & circa judiciales versatur: quu-que illa de popularibus caussis tractatio pulchrior & cia vilior sit, quam ea quae occupatur in contractibus: de illa nihil dicunt: de litigando autem omnes conantur artem tradere: quoniam in illa de popularibus caussis di vitatione minus operae pretium est ea dicere qtiet eratra rem sunt:&popularis oratio minus malefica est quam litigatio. Hic Aristoteles artem rhetorica μεθοδεν appellat. huic enim arti considerationem causis una civilium attribuit. sicut ex illa ipsa tractatione satis apparet. Ibidem paulo post, Hrει δὲ Φαν γόν ε , Orma μεν εντεπορμέθοδες περὶ οις αἱ ρετίν. h.e. Quoniam igitur manifestum est, methodum artificiosam versari circa probationes. Hic rursus Rhetoricam methodum nominat:& addit in , artificiosam: ut veram & l
229쪽
2I3 sitimam artem, a falsa illa aliorum technologia distina guat.Sic in fine capitis: περιδε αυτ m Hvr te με θρύου πήρωμεθα hoc est, Sed nuc de ipsa methodo disserere conemur. hoc est, de ipsa arte dicendi. Mox enim in principio capitis secundi,Rhetoricam definit,inquiens: τω δ' ἡρίκικη υναρι &c. Item paulo post,quum probationes distinxisset in ατέχνους & ἐν ε ους, id est, in artificiales & artificiales: definit artificiales ad hunc modu:
per methodum &per nos comparari possunt. Quam autem quaeso methodum luc intelligit Aristoteles, nisi iam artem Rhetoricam In qua tradenda doctrinam ris εντεπων πέτεων, de artificialibus probationibus, ab aliis perperam omitti dixerat capite primo. Atque haec et Rhetoricis. Videamus nunc unum atque alterum locum in Ethicis Nicomacheis. Lib.1,cap. I,sta-.tim in principio: - σα τελγη κ - σα μεθοδες,ομοίως α ἐς τε γήοαίρεσις, ἀγχθου -ος Epiεθαι δεκεῖ. id est,
Omnis ars & omnis methodus, similiter vero&aetio&propositum, bonum aliquod appetere videtur. Hic methodus significare videtur artem aliqua liberalem, S ingenuam: sicut τεχνη significat artem mechanicam. Vel certe si nificat ratione susceptam institutione, quomodo Lambinus vertit. Deinde in fine cap. 2. ἡ μὲν ἶν
tur methodus, ista appetit: quum sit civilis quίedami euom. Hic dominam de moribus seu scientiam euu-cam , methodum appellat. Quin etiam scientiam quam vulgo vocat metaphysicam, quamq; Aristoteles σο φίαν, id est sapientiam n minat eandem etiam metiaodum appellat,vel certe disisertationem de illa. Etenim cap.3.veterum philosophorum de primis caussis opiniones enumeraturus, ait,sibili aς percurreti aliquid occursiurum quod ad institutam
methodum conducat: επελθουσι inquit,ετα τι ποουρ
230쪽
Sed haec de vocabulo methodi satis: ipsam aute hane de methodo doctrinam verisIimam,&. exemplis artium videlicet Grammatices, Rhetorices, & Dialectices) a nostro authore optime traditarum,satis testatam atque confirmatam este judico. Ut autem & nos aliquid quantum Dominus hoc t pore dederie ad praeclarissimam hanc de methodo doctrinam illustradam afferamus: pro nemus in eXcmplum epistolam S.Pauli ad Romanos: quam surrima s pietia scriptam esse, nemo divinorum interpretum unquam dubitavit.
Ea igitur epistola in tres principales partes distingui potest in prooemium,institutionem doctrinae Christi
nae,& perorationem. quarum partium ordo utique naturalis est.Prooemium seu praeratio cocinetur cap. I,usq; adversi 6.Institutio, av.1is,cap.Ι,usque ad V.I ,C.IS. Pe
Oratio denique,a vers I cap.Is usque ad finem epistolae. Deinde vero ipsa doctrinae Christianae institutio ru
sum in quinque partes potest distribui: quarum sing
Iarum haec summa est. I. Depeccato: Omnes homines este peccatores.cap.
II. De jussi catione: Neminem justificari ex op xibus Legis sed quotquot justificantur,eosjustificaris Ia fidem Christum. cap. 3, 4,s II s. Defuncti Atione: Qui justificantur,cos etiasanctificari: sed sanctificationem esse in hac vita impe
fectam. cap. 6, 7,8. Et cap.8. etiam de toleranem crucis&s v aeterna: Eos nimirum qui justificati & cinctia ficati sitiit patienter ferre alsictiones propter Christum illatas, easq; vincere spe certissima vitae aeternae. IIII. Refutatio objectionis contra doctrinam de justificatione propositam: nempe Si per Elam fidem in Christum justificarentur homines ac tandem salvare tur: oporteret Judaicam quoque gentem in Christum credere. At ea gens in Christum non credit. Ergo n5 videtur vera esse illa Pauli de justificatione doctrina. R