장음표시 사용
251쪽
aliquando aut est,aut esse potuit.Nam qualitas, specialis adiuncti ratione notati. Ac proinde Tadiici de qualitate noli sic praecepit, tanquam citet argumenti inveniendi viam traditurus,ed ad illustratione praecepti illius quod adjuncti definitione comprehenditur ut alia quaeda a Gj uncta sic qualitates recsnsivit&adbibuit in quaru pro ferendo exemplo comunem loquendi 'nsiuetudinem sequutus est. Deinde utcunqtasta a da licatur certe animadversionis tuae ratio mihi non fac t satis. Propria qualitas inquis) est,quae soli subjecto convenit. At istud
non est , θοΛου γαωτον.Anima vitae, sensus, rationis partia
cepssoli homini covenit: anima tamen non est propria hominis qualitas Ulmus seli terrae actis radica b.innascitur:ulmum tame in propriis terrae qualitatibus minime opinor numeraveris. Ueru reliqua persequamur. Dis, Icb. paratorum in tiaralitate & avaritia exemptu reprehendis. Adversantur inquis non disparantur. Assirmationis argumentum expecto. Quaquam quid expectem,cum hoc ipsum a te de contrariis agente iterum rescitatur Mihi liberalitas & illiberalitas adversa sunt: species vero illiberalitatis in avaritia est liberalitati dijaratum,cum non e regione cide adversetur. Neq; vero e prima Tu- II. sculana ad contradicentia illustranda exemptu illud nosatis consentanesi videri debet. Fatetur tandem Atticus, mortuosin i laros non esse. Quo argumento hanc colas isione ab Attico expressit Marcus3 An n5 argumento c tradictionisZSane vero.Nari mum admonitus a Marco se cotradicentia locutu esse mimadvertit fateor inquit quonia extorsisti qui omnino non est ent,cos ne miseros quide esse. At si quis ita disserat, mortui no sunt, ideoq; ne miseri quidem,eu a subjecto disterere conte-des. Sit ita. Quid Aia idcirco Marciis contradictionis
argumento illam Attico consessione non extorsitZMortui sunt, mortui non sunt, contradicentia esse concedes.
At quorsiim ista cotradictio explicatur λ Equide aut nullo consilio, aut idcirco ut ista de qua loquor confessione ab Attico Marcus eliceret. Non absimilis in privantib. 18.
252쪽
reprehensio est. Exemplum istud Sempere-pauper si pauperes, Θ e Martiale prochietum a udicandum& tollendu esse censes: quoniam hujus argumenti con secutio ut ais) non e natura privantium,sed proprii,d pendet:nam sublata nota proprii, consecutio non valet. At inquam Pauper & Dives privantia sunt: utrum vero recte con tu, id ille viderit, qui argumentum e privantibus ad Pionis demonstrationem petit. Sed
quid est cur argumentum a proprio esseputes Z Particula CFlui sit per se spectetur, propriam semper qualit tem no designat:designet tamen si libet: an ideo a Ma tiale in illo cisticho, adjuncti argumentum adhibetur Si dixeris; dicas etiam necesse est, argumentum illud soLos D I v I T E s) esse vel pauperibus vel opibus adjunctum. Sed ut pauper & dives, sic vita & mors, tacere& loqui,in privantibus numeranda sunt. At parium sin- quis collatione tractantur. Quid tum 3 Quasi in istius. modi exemplis, non duplicis assectionis ratio spectari
possit. Si corum oppositionem,quae e mutua dissensionis affectione elucescit,consideres: possunt ad praecepti de contrariis expositi illustrationem referri. Sin vero ipsorum in pari quantitate comparationem attendas, nonnullam ad praecepta parium demonstranda vim aD serunt. Pervenimus jam tandem eruditissime Pisc tor ad comparatorum animadversiones tuaein quibus es accurationem quandam secutus, sed neutiqua meo judicio consecutus R. praecepta, tanquam inania&nullo judicio tradita animadverseones tuae sitstulerunt. Nunquid etiam & nova pepererunt certe nova. Non enim in sesc aliquid Rameae ac veteris elegantiae complectuntpr. Id facilime intelligemus,si allatas abs te c¶torum desinitiones excusserimus. Age igitur: pr ponantur, & possintne logicarum legum severitatem ferre,videamus, Argumentum inquis) a pari est,cum in antece-- dente & consequente enthymematis par estiatio veritatis,seu par probabilitas. Argi.
253쪽
Argumentum a majori est, cum enthymematis antecedens est magis probabile quam cons
Argumentum a minore est, cum enthymem iis antecedens est minus probabile quam c sequenS.
Haec est illa tua in comparatorum explicatione tam insignis accuratio: ad quam refellendam quid a me in genere disputetur, attende. Primo definitionibus istis, non quae sit essentia & natura comparatorum, sed quaevis sit consequentiae, cum enthymemate disponuntur, diserte explicaturiadeo ut judicandi comparati,non a tem inveniendi praeceptum tradideris. Deinde qui per syllogisini partem antecedentem & consequentem a gumentum logicae inventionis definit, an non praeposterum quiddam in definiendo &heterogeneum consectatur 3 Dialecticae inventionis argumentum, est antecedente ac consequente syllogi sint, multo prius & generalius. Tuae vero definitiones ejusmodi sunt ut si aD mittantur , ante explicanda ac cognoscenda syllogisni doctrina sit quam tradi de comparatis praecepta intelligique possint. Praeterea cum singulorum comparatorii singulae definitiiones ita instructae sint, ut non omnibus in suo genere coparatis conveniant: nonne lex illa in τα-ντορ violatur 3 At definitiones istae quas affers, comparatis illis minime conveniunt, quae tu ad declarationem rei adhiberi vis, sed iis solummodo quae syllogistia
caedemonstrationi inserviunt. Quod vero ad majoris& minoris definitionem attinet, utraq; in alia etiam a gumenta cadit. Nam si quis hoc modo argumentetur: Catilina est doctus, ideoque bonus: hic enthymematis antecedens est magis probabile,quam c5sequens: nulla tamen a majore argumentatio est.De h oc porro enthymemate quid dicemus: satrapes non potest sufferre tantos si tus: tu igitur non potes. An probabilius est. minus in Satrapa ad perserendos sumtus inesse facult
tis quam in homine mediocrisfortunae Equidem huj iis
254쪽
enthymematis & caeterorum simillum, quibus tu argumentum a majore contineri vis,antecedens minus pro-
, babile est. At dice , probabilius esse, satrapam Iosse sitfferre' tantos sumtus, quam alium quempiam inferioris conditionis hominem. Concedo: sed illud addo, consi cutionis rationem jam plane mutata esse. Satrapes p test suferre tantos sumtus: quid hinc consequetur 3 An illud λ Tu igitur potes. At inquam tibi argumentatio a majore semper negando conficitur. An ergo illud 3 Tu igitur non potes. Atriusinodi a majore coniectatio ridicula fuerit: & allatis abs te majorum axiomatis minime consentanea. Quocirca in comparatorum animadversionibus assentiri tibi non possit praesertim cisim de ' quolibet fere enthymemate, sive comparato sive simplici argumento concludatur, id dici possit, antecedens esse vel pari clim consequente probabilitate vel impari.
2O. Sequitur dissimilium animadversio. In dissimilibus exemplum e prima Virgilii Ecloga desumtum adhibita
correctione perpol is. IIt canistra caesi c. Ais disii militudinem non esse, nisi ita expliceriir i Non ut cantibus catuli,sic Mantua Romae similis est. Atqui vero R mus contractam dissimilitudinem, non explicatam eL se vult. Mantua inquit non est Romae similis. Dissim, litudo ista contracta, est a pastore Virgiliano illustrata simili: IIc nec canibus catuli,nec matribus hoedi sic nec 2I. Mantua Romae similis est. Quam affers de subal erno genere&subalterna specie divisionem, veram esse M. fateor, sed minimό neces lariam. Hic Ovidianum de animalium divisione exemplum minus idoneum csse putas: quia in eo non generis in species divisio, sed dis tributio a sibjectis contineatur. Mihi secus videtur: Nam primo genus in species tribuitur:tum unaqu aeque
species subjecto loco illustratur. Appendix illa, quam distributioni subjecisti, suis ipsa vitibus plane concidit. Nam
255쪽
Nam xis, te de vocabulorum ambiguorum significationibus praecipere. At distinguere ambiguam vocem
in sua significata, non est artis dialecticae; quae disserendi praecepta tradit: sed hominis potius Leticon aliquod
Sed enim in testimoniorum animadversionibus murificam subtilitatem exprompsisti. Vide tamen quanta ex ista subtilitate emerserit confusio. Doces, testumonium quatuor modis dividi posse: a forma: ab e ciente : ab objectis : ab adjuncto. Istas ego divisi nes nescio quid magnae confusionis complexas esse disputo. Nam quaelibet testimonia, sive verbis aut factis contineantur, sive promissiones aut confessiones fuerint, sive cum jurejurando aut sine jurejurando extulerint, quaelibet inquam testimonia, divina sunt vel hi mana: adeo ut testimonii ab essiciente distribullo,c
tera omnia comprehendat. Deinde promissio&confessio, verbis continentur, aut factis repraesentantur: dc utraque quum verbis continetur, est pronunciata aut scripta. Sic divina&humana testimonia verbis aut fa- ct s serε consistunt. Porro e praecedentibus testimoniis quodlib et ruin jurejurando aut sine jurejurando. Ac proin quadruplici testimoniorum dis .
tributione logicae disciplinae leges negliguntur. at no& methodi invergo istituς accellit.Na in illa ab cssicientibus distributio praecedere debuit. Si enim autJ:or sit a quo testimonium proficisci potest, non tamen enumς- rata illa testimonia esse sequitur.
Devi probationis , si quis in genere perexiguam esse minxerit, id tibi κατα παντος non erit: quia testimonium verE divinum vim probationis habet maximam. De authoritate divinitestimonii, maximam illam es.se libentissime fateor de praedico : at quae ratio ξ ce ia non tam propter nudum testimonium, quam prompter adiuncta perpetuo artificialia argumenta. Cum
mim Deus testatur, is profecto testatur, qui infinita:
256쪽
semper potentiae est, qui res universias quantumvis abG trusas ac reconditas accurate cognoscit, qui errare fautiq; non potest, qui arbitratu suo res singulas hoc iliove modo & creavit olim& creatas sapientissime adminia strat. De Ramea humani testimonii divisione nonii elabor tecum. Mihi θολψ αιυτc ν nunquam fuit. Hactenus tua: in logicae inventionis pra cepta animadversiones productae sunt. In animadvertenda judiacii doctrina non ita multus es. Utrum intoma, affirm tum an assirmans dici debeat,levis est controversia: m jor est illa de veri axiomatis definitione. De veritate definitionis Rameae confiteris, sed tuam accuratiorem esse j udicas. Mihi tua non satis videtur instructa como-de.In hoc enunciato, anquam Pis est Belus,ramen, robus ect, dissentanea asAmado componi tu attamen verum axioma est. At fortasse dices,ratione vinculi disjungi ista dissentanca. sit ita. Dicamus igitur boemodo: A ' quanquam P se ect δε tus, tamen eΠιmprobus. Vides jam distentanea utroq; modo disjungi: falsum tamen enunciatum est, at ex tua definitione ve-27. rum esse debuit. Distributio veri axiomatis in contii gens & necessarium, a te non immerito retrehenditur: non enim καθόλου κωτον est. Hoc pse anima vertit, ut & caetera si quae sint consimilia. Sed quomodo28. adhibita c0rrectione subtilius limabitur ZAgedum. In axiomate discreto ais te a Talaeo dissentire. Ille negationem discreti, putat esse posse legitimam contradictione connexi affirmati. at tu istud non probas; quia antecedens connexi non vere affirmatur, sed affirmatio ejus fingitur: at in discreto negato anteceden S conceditur esse, tanquam simpliciter & verε affirmatum fuerit. At inquam) cum discretum negatum affirmato connexo contradicit, illius antecedens non alio modo coceditur& ponitur,quam antecedes connexi, ut in illo exemplo quod affers. S, abe I a culpa, caret etiamsi picione ς
Euanquam ab I a culpa,non tamen caret sussicione.
Perinde est ac si diceres,Si abest a culpa,vel detur abesse
257쪽
I culpa, non tamen suspicione caret. Indisiunctis in- 2 . stiper elenchum quendam animadvertisti. R an neratim ait significari, e disjunctis unicum esse verum. Tu id κ ψὰ ναντος no este disseris: quia in eo disjuncto in quo divisio de genere diviso enunciatur, falsum esse
constat. ut, omne animal rationale est vel irrationale.
Hic inquis non significatur, e disjunctis unicum esse verum. Immo vero,Piscator,& in hoc dis uncto illud Ggnificatur. Nam si illud disjunctionis membrum de a nimali quovis verum fuerit, hoc certe de eodem fessium
erit:cum utrumq; nulli animali conveniat. Sic e continis gentibus disjunctis unicum esse verum,mente concipiamus, & significare volumus. Sed ut falleris cum axi
ma istud falsium esse dicis in eo disjuncto,in quo de ipsio
genere enunciatur divisio: sic non minus erras,cum verum esse contendis in eo tantum disjuncto,in quo divisio enuciatur de sipecie generis divisi. Equidem 1n omnie Uisjunctis divisione parem veritatens t; sive sit divisio generis in species, sive sit ectim adstincta, aut adjuncti in subjecta: prauertim cum inon dissorat, unicum ε disjunctis semper esse re ipsa verum, alterum falsum: sed id ab en unci ante significari & intelligi, e disjunctis propositis unicum esse verum. Utcunq'a' - cte merito reprehendantur caetera, equidem syllooisini simplicis in affirmatum & negatum partitio reprehendi no debuit. Non est inquis καθολου πρωτον. At inqua in syllogisino composito nulla ratio habetur affirmationis & negationis, si exceperis id quod de propositione compositi prςcipitur,ut nempe perpetuo affirmetur. Quod in syllogisimo composito reliquum est, id totum asstimendo & tollendo conficitur: id vero quod assiimitur tolliturve, utrum affirmatum an negatum sit, nihil interest. In simplici syllogisino aliter res nabet: quia scialiced ex assimatione & negatione ratio consequentiae 'dependet.Quod cum minimε fiat in compositomecesse non est ut assirmationis & negationis affectio ad syllo
258쪽
nire composito ut assirmatus & negatus dicatur. Quo. inuis harurn compositum deliniesZan ex assirm tione omnium parcium Z at nullus tum edisjunctis eritata matus. an ex assirmatione duarum 3 at tum disjunctus semper assirmatus,nunquam negatus eritam ex affirmatione uniusῖ at hoc modo omnes composita erunt inmati. Quomodo etiam negatus compositus definieturZan ex negatione omniumZat propositio compositi sena per est amrmata,an ex duarum negationey at noconvenit disjuncto. an ex negatione unius partis cujus
tandem si coclusionis: non cadit in primu disjuncitum. Si alicujus ex antecedentibus: quid est cur syllogismus nomen negati potius ab aliqua antecedetis parte, quam a conclusione acciperet Dissicultates istae non patiuntur ut assirmationis & negationis allectio, communis
syllogi sint simplicis&compositi essiciatur. Consim lis error est insequenti partitione syllogismi simplicis. Eundem tan generalem, specialem, & proprium
partitur. Partitio a te rejicitur, quia duo posteriora me bra sunt cMesi ea. quomodo oblecro consentanea
proprius inquis) est se es lyllogisni specialis. At inquam longe erras ut e definitione specialis, quae proprio syllogismo non potest attribui potes intelli Pre. Gen ris autem definitio semper speciei convenit Id te festulit, quod in divisione enunciati simplicis, speciale cnunciatum genus emciatur particularis & proprii .Vocabuli i tur similitudoerrorem peperit. Eaeposui jam o natissime Piscator) de animadversionibus tuis quid sentia.In quo si id assecutus sim ut te ad uberiorem Gineae disciplinae explicationem, & ad depromendum aliquide tuis praeclarissimis studiis,unde egst multa possim in am ad utilitatem petere,vehementius excitarim: cepisse me e literis hisce ad te datis perhercle ma)nu fructum
259쪽
tabrigi ensi, Jo an.Piscator S. P. D.
Isi candor animi tui praestatissime Tem- pelle cum ex amica illa Christianique ani' mi plena salutatione,tuaeq; erga me sim i mae benevolentiae professione, quam tua manu in libello ad me missio inscripsisti: tum ex illa de tuae scriptionis consilio contestatione: tu denique ex caeteris libelli tui disputationibus quas de rebus plillosophicis variis contra diverssis commentatus es, abunde mihi cognitus atque perspόctus estet: equidem suspicionem irritionis mei quam ex principio epistolae ad me tuae conceperam, deponere vix potui siem.
Quum enim nonaen meum tantopere abS te extolli,t
tasque animi dotes quantas ego excepta judicii libertate non agnosco, attribui milii viderem: veniebat milii in mentem praefationis clariss viri acutissimique philosophi Jul. Caes. Scaligeri, ad Cardanu: qua de subtilitate ad illum, vel potius contra illum scripturus,tantis eum laudibus effert, ut maximi eum facere videatur: quem tamen n ipsis illis exercitationibus summae stupiditatis crassistimaeque inscitiae subinde coarguit. Similiter me abs te laudari suspicabar. Verumenimvero quum costarem,ab ossicio hominis Cluistiani alienissimum eia, sinistram facilε de quoquam suspicionem concipe
re , conceptamve alere: id mihi operam dandam existimavi, ut genium animi tui ex caeteris illis commentationibus tuis quet me non attingunt,penitius explorarem dc quam maxime possem intimis intuerer. Perlectisti
260쪽
gitur universis praeter alias insignes animi dotes quibus te a Deo Opt. M . ornatu esse perspexi,eximium qu que candorem atque sinceritatem in te esse animadverti: quo factum est ut sinistra illa opinione quam initio de te conceperam, plane sim liberatus.Id quod ideo tibi si mificare volui,optime Tempelle,ut meum erga te αν- justissimum quidem illum,iestatum tibi facere. Etenim si redamant aquilae,redamant delphines amam tem cur non homo hominem,& quod plus est Christia anus Christianum redamaret praesertim juvenem o natissimum atque amabilissimum, a quo ipse gemino beneficio ultro sit affectus. Nam & nomen meum la dibus quam liberalillime prosecutus es: quanquam id parcius factu velim &tua me disputatione atque provocatione ad philosophadum de rebus subtilillimis v hementer excitasti. Atque utinam tantum milii ad Gnimadversiones meas vel vindicandas vel emcndandas otii esset, quantum fuit ad illas meditandas & conscriabendas non equidem gravarer,vel accuratissime copi sissimeque de his rebus scribere. Nunc quoniam gymnasii Moersensis nuper ab illustri Comite A DoLΡHoa Ne menar mea opera aperti atque constituti, cura multi incumbit:cogor levi ut uno brachio negoti tun hoc tractare. Dabo tamen operam ut quantilan in me erit, desiderio tuo satisfaciam,& mearum in Rami Dialectucam animadversionum rationem paulo uberius tibi
. Aoe igitur,quid primum in animadversionibus meis desideras3 Nempe quod adverbium Bene in divo i Logicae definitione redundare dixi: ut quod ipso artis
vocabulo contineatur. Contra hoc judicium meum tu ex artis caullis es lentialibusdisputas: quas ponis praeco pia ta luam materiam, & Metnodum tanquam forma. tum alii imis, id quod arti tanquam summum bonuri proponitur s.e. finem artis nullam partem e materia formaque constitutae artis assumere. Hic primum a 'tendas velim, distensionis inter nos cardinem in defintiatione