장음표시 사용
271쪽
urgumentorum inventione, hoc est, argumerorum inveniendoruin facultate comparetur, ut forma ad in teriam se videtur habere,& utraq; hac facultate unive sim artis disserendi vim atque naturam contineri. Hic autem miror,te isti meae sermς tam iniquum esse,ut nequide doctrinae sullogismi eam convenire concedas. At
ciati ista forma coprehendi dico. quorum illud e syllogismi definitione pspicitur: hoc vero intelligi ex eo potest, s dispositio argumeti cum quaestione simplici, hoc est,cum ea re de qua quaeritur simpliciter, nihil aliud est
quam enuntiatum .ut,quid est peccatumξ Peccatum est ανομια .hic definitio disponitur chi nomine definito:quae
dispositio scilicet enunciatu est. Cujus excpli occasione obiter admonere placetadefinitionem absolvi posse uno verbo. id quod prima fronte miruu deatur ei qui didicerit , partes delinitionis duas esse, genus nimiru & dis.
serentia ad quae utraq;enuncianda aut mente concipi da,duabus vocib. videtur opus este. At istud necesia ium. non este,& interdu utraq; partem Voce unica coprehendi posse desinitio illa peccati Apostolica aptissime evincit. Esle. n. definitionem articulus in Gimo additus a monet:quippe ait Apostolus,s ες νη ἀνομια Ne- IJoam rum haec vox ανο uis etsi unica est,tamen propter compositio nona vim duard obtinet.Qutura enim composita vox sit ex particula privante α,&nomine νορος : perinde
est ac si diceretur ςiρηρος τῆ νόμου, privatio legis, id est, conformitatis cum lege: quam fortasse εννομίαν haud inscite aliquis appellaverit. Quid enim aliud est peccatum quam inconformitas cum lege seu a lege discrepatiae sed haec extra propolitia. Venio nunc ad quam . eam quaestione disputationis tuae: an stilice in menti vocabulum recte adhibeatur ad significar tation cim qua aliquid de quo quaestio simplex instituta est,nude re absque syllogismo declaratur. Tu κύαχρητικῶe in eo sensu usurpari, non valde te mihi assentiri dicis. At cata. ichresin exempla probatissimoriun traguae Latinae a
272쪽
fioru, maximό Ciceronis, abunde evinceret: ud auos argumentum quoties docendi instrumentum notat, semper ad quaestionem conjuctam syllogisino demonstrandam resertur. Ais, nullum ex omnibus vocabulis occurrere huic loco aptius, nullum elegantius Ar imihi quidem perquam ineptum ac ridiculum videtur novum
hoc, & ante Dialecticam arata traditam inauditu loquendi genus, quo jam illius sectatores dicere solent: In hac oratione, Ignu uriri duo argumenta sunt. Unde praeclara illa scilicet cujusdam Ramoetelotae distinctionata est, qua iste divisit argumentum in arguens & a gutum. O argutum acutissimi philosephi inventumlSed nullum inqui Q occurrit elegantius:meumquestud
de Liramentum vel documentum cum verbo arguori
nulla ex parte conferendum putas. Parcius ista viris. Ad elegantiam sane quod attinet:fateor libenter atque etiaprofiteor, declaramentι vocem tam male meas ipsius aures ferire,vix ut apud quenquam pronunciare ausim. Sed non ideo nulla prori us ex parte declaramenti vox cum vocabulo argumenti conferenda est: quin potius illi κα- ηςιμωρ usurpato longe, tanquam proprie rem significans,anteferendum est. Etit enim elegantia ve borum merito laudatur:tamen philosophis quoties d cendi perspicuitas postulat, ονι ιατοποιειν ut Aristoteles loquitur)concessum est.Hin ul.C sar Scaliger,purissiamus alioqui scriptor, quum Graecum verbum ασυμM ere e in disputatione contra Cardanu ei occurrisset:Qus inquidquam ob caussam a nobis dici nequeat improport/onabras,no Video .mn.n in foro versamur,aut in Romano comitio: sed in communi theatro sapientum, stib oculis veritatis: cujus supellectilem atque appar tum, non tam nitidum,quam opuletum esse decet. Nec ipsius M iversum hac de rejudicium fuit: ut qui in appellatione specierum pro vocabulo formarum , pC
spicuam topicq veritatis intelligenti ut Talarus ait)
maluit, quam rhetoricam Ciceronis elegantiam: ac si peccandum hic si judicavit multo satius esse peccare iavoluptam
273쪽
voluptatem avitum, quam in rerum notionem & sen- iasum: quod accideret,si duo argumeta uno verbo appellaremus . Nec propterea in fingendis vocabulis monstrosiam illam barbarorum qui scholastici vulgo dici tuo temeritatem probo: sed analogiam prudenter observandam judico: qua equidem, vocabula illa a me
surpata, documenti inquam & declaramenti,tueor a
que defendo. Porro duplicem argumenti usiim P. R mo plane incognitu fuisse non sentio: sed tamen nec distinctis appellationibus ab eo explicatum,nec in exemplis Inventionis distinctἡ & quantum satis erat,proponendis observatum esse conqueror. Id quod uno atque altero exemplo demonstrare non gravabor. In capite ae materia, item de forma,item de effectis, mullum ponitur exemplum demonstrationis . nam qui syllogismus ex facto Alexandri, qui Parmenionem dc Philotan3 propter con talionis suspicione morte mul ctavit, elici potest:eo non demonstratur quaestio ex effecto, sed ex caussa: Etsi cuim coiij uratio ac deliberatio Parmenionis & philotae de necando Alexandro, effecti cujuspiam rationem habem videtur,si comparetur cum iis ipsis viris: tamen collata ad quantionem quam Alexander concludebat, caussar rationem habuit. Sic enim nimirum ille argumentabatur:
u, in necem meam conjuravit, u morte mulcta
. Ar Parmento Nilotas in necem meam conjura runt:
ν Ergo morte mulctand Ane. Hic certe conjuraso, id est teccatum: ad mortem,ta est poenam, sese habet ut caussa ad effectum. Jam e empla declarationis ac demonstrationis no esse distincte proposita, passim animadvertere licet. In prima distinctione efficientis, primum ponitur exemplum a gumentationis ex Ovidio, Fuge otium :& efrug is morem. Secundum exemplum ex Virgilio de parentiabus Anea continet quidem illud argumentationis c
274쪽
clusione: sed quae procedit ab effectis: AEneas non inli retur amantis Didoni , hospitae beneficentissimae : Elgo non est natus matre Venere & patre Anchise . Quatenus vero liuid exemplum lauc pertinet, declarationem continet quaestionis simplicis qua quaeritur, Quibus p rentibus ortus sit AEneas. At declarationis exempla via dentur exemplis demonstrationis praeponenda, tan- qua priora Ni cpυιτ .quippe quemadmodu se trabet enu elatu ad syllogismum ita se habet declaratio ad demonis strationem.Mihi certe confusio ista probari non potest, qua diversariim actionum vocabula, declaratio nimiru& demonstratio, promiscue & tanquam synonyma surpantur. quemadmodum Talaeus illud Visilianume onit, Degeneres an mos exmor arguit. id est, ostedit. . declarat. At,inquam,rictiore n5 est idem quod ostendere seu demonstrarescii denique probare Hoc enim
no nisi syllogismo,illud absque syllogismo fit. Sic nos e
definitione declaratur,non demonstratur seu probatur. Itaque arguendi verbum in isto Virgilii loco exponendum est verbo demonstrandi seu probandi, noli autem dcclarandi. Argumentatur enim iis verbis' Dido apud Annam sororqm de novo hospite IEnea,
eumque virum genti osum esse, concludit tali jllogismo:
Degeneres animos timor arguit: r AEneas non timet: i Non gerit igitur an mum degenerems en roseum.
In summa,optari in ego , luce hujus distinctionis quam clarissime omnib' veritatis studiosis innotescere.Quod quidem fieriplene non potest nisi simul distinctio qua stionis quam attuli, observetur. Mihi quidem certe uintraque ista distinctio magnam lucem doctrime Inven- ' tionis logudit a serre videtur. Tibi vero, mi Tempelle, ut ad quintam quaestione accedam distinctio illa quγstionis probari n6 videturiipsam quidem meam de quς- stione puriceptionemvis iam reprςhendis. primum,
275쪽
flecti non videatur in artis praeceptis esse re informanda: deinde, quod,si informanda ubi esti explicatio sit,siubjectum generale & ad om ne tam artes tapertinens indicari debeat. tum ait imis: quaestionem iasenerale Dialecticae artis subjectum non esse: ut quq no α1it inventionis,non semper axiomatici judicit,non me- iasiodi subjectu.Postremo prcceptum quaestionis,utpote in
quae ex argumentoru conjunctorum ambiguitate ori- ..atur in arte dialectici judicii exponendu fuisse. Agesin- ula ista ordine consideremus. Subjecti praeceptio viaetur sani non semper necessaria esse: ut apparet in rithmetica& Geometria : quaru illa distinctionem rei numerandae, haec metiens nullam ut videtur postulat:attame est quado subjecti distinctio utilis immo necessari' ir. ut quando in Musica cantus in molle
ac durua ir: i' ' usque canedi non eade certε est ratio. Sic mihi edistinctione quaestionis in Dialectica, quum illa dividitur in simplicem & conjunctam:eo sensu quia me in animadversionibus declaratus est: quippe quum utriusque quaestionis explicandae non Eadem fit ratio:nisi declarare ac demonstrare idem sint. Atque haec mea de subjecti praeceptione sententia est. Sed esto praecipiatur de subjecto Dialecticae:tum certό notari debetsubjectu generale & totius artis c mune: quale subjoctum Dialectices, quaestionem no es.se contendis: quippe quod nec invetionis sit nec semper axiomatici judicit,nec deniq; methodi subjectu. Hic tu Tursium artis vocabulo artis precepta, no ipsam secunduilla praecepta agendi facultate intelligis: quu ego quin stione Dialecticet ut facultati in mente artificis, subjecta esse sentia:quippe quum in qu stione explicanda omnis disserendi vis occupetur atq; exerceatur.na prςceptionis de bene disserendo qua nonnulli Dialecti. idocente ap
pellae subj ectu, sunt ipsa disseredi seu dcta: l nimirusunt ea quς tu enumeras,invetio argu muri, FI/ίω.axioma seu enunciatum, syllogismus &methodus. nam exercisa.qScaliger poni non fiunt omnia, nec recte enumerata: .
276쪽
videlicet propositio, divisio, definitio & demonstratim
Propositionis nomine intelligit pronunciatui quod tucunt veteres Grςcos,Cicerone teste, secutus, coma nuncupas. Divisio& definitio duae species argi menti sunt:omittutur ergo tot reliqua arsumenta. Denique demonstratio Scaligero nisi talloc non quivis syllogilinus intclligitur ed is tantum qui constat ex materia necessaria: qualem intelligit ac describit in suis An lyticis Aristoteles. Excluditur ergo is qui ex materia co- stat continuente, quem syllogismum dialecticunt Ariastotelici nominant. Sed ut ad reprehensionem tuam redeat illud quoque te considerare velim me usum loquendi magistrum sequutum , quaestionem appellasse νυετωνυμικως , idipsuin quod ad docendum est propoliatum.quod ii cociderasses: animadvertist pro isto me
Dialecticae subjectum revera idei inat . bonere, nimiru generale illud quod erbis Aristotelei,
ἔντος - μη λος notare solitati ruit. Tu vero vocabuli
quaestionis propriam significationem luc sequeris: tu Iam non satis constanter de quaestione sic intellecta isserere mihi videris.dicis enim,quaestio una non semper esse subjectum judicii axiomaticr. quibus verbis s ne innuis, interdum esse. id quod ego sic intelligo: non semper,sed interdum axiomatis seu enunciati usim hue esse ut eo ad quaestionem aliqua respondeatur. Quod si ita intelligis: fatearis igitur necesse est,esse quaestionem aliquam simplicena.nam ad hac solam nudo enunciato respondetur..At paulo post affirmas, quaestione oriri ex argumetorum conjunctorum ambiguitate, hoc est ut eoo loqui malim ex dubitatione de enunciati alicujus veritate. id quod de conjuncta solum quaestione verum est. Simplex enim quaestio non ex dubitatione de veritate, sed ex rei obscurae ignoratia proficiscitur. Nec vero quum Nae quaestionis divisione a praeceptione Dialectices alienam esse disputat, ea qua ego attuli, divisio in mentem ei venisse videtur: sed solummodo distinctio illa Aristotelea in quatuor genera, ἐς ἰ seu
277쪽
. πτου υἰ ι rici δμ εςυ.item divisio illa του oeroe in decegenera, silbstantiam qualitatem,qualitatem,& cetera-Cotrahas enim divisiones nominatim disputat. Et in rito: quum illae non sint rationis,sed rerimi.At nostra divisio, rationis est. nam certe alia ratio Quaerendi cst qua quaeritur de natura rei limpliciter: alia,qua de duaru rerum inter se logice sper aflirmationem scilicet aut negationem coniunctarum, hoc est de pronunciati vo
Restat nunc ut consideremus, quo in loco &in qua artis parte de quitstione praecipiendum videatur. In arte Dialectici judicii, inquis. Quid itaZQuoniam quaestio, ainquin, ex argumentorum conjunctorum ambiguitate ιι oritur. At praeterquam quod haec ratio non est in totum vera: quaeritur enim non solum de pronunciati verit te: sed etiam de rei natura: ut paulo ante admonud non etiam videtur firma. neque enim major ratio videtur
esse ut de questione praecipiatur ibi, ubi praecipi tur de ipsius originali cassa:quam ubi de adjuncto. Adjunctu autem qu stionis,est ipsa in universum disserendi ars,ut supra declaratum est. Ut autem statim in principio post Dialecticae definitionem definitio divisioq: illa qu stionis tradatur, prorsus gravis videtur esse ratio:qu6d exilla distinctione quaestionis, pendet admonitio de dupliaci argumetorum usiti: quae mihi quidem videtur doctrianaeInventionis permagnam lucem afferre.
Sed meam documenti distinctionem vehemenaei improbas. An una eademque res inquis pro duplici usu is duplex statuetur3 Si intelligis unam eadem': rem generalem simpliciter astirmo quaero enim vicitum ex te,an non ex De aeque atq: aliis caussarum generibus partiri liceat ξ non negabis, opinor. At quidnam usus aliud est,
quam rei destinatet ad surim finem applicatio3Quod nisi distinctionem quae ex rei usu petitur, ad distributione ex fine referre placet: referri tame meo quidem judicio poterit ad distributionem ex ad unctis. Etenim utilitas rei, est qualitas quaedam rei inhaerens ad certum finem
278쪽
essicien dum .Si vero intelligis rem specialem & singula rem equidem multiplicitatem illa ut ita loquar aliquo
. modo conccdenda puto. etsi enim res numero una in net, tamen pro vario usu seu utilitate,varias rationes re-
,, cipit. Sed pergi s interrogando me urgere : Idem e- quus inquis arationi scilicet& vecturae deservire pori testi ideone in duo genera distraheturi Emphaticε sciliacet hoc verbo uti voluisti: metuis enim fortasse patere qua o me tecum jocari ne si idem equus nunc aret,alio tempore vehat in diversas partes miser distrabatur, atq; ita pessum detur. Sed tu hic elenchum committis ii monyin Iae. nam documentum cujus tu distinctionem meam reprehendis a me consideratur ut genus:tu vero duum consideras, non ut genus: sed ut speciem specia- imam .nam quid vetat,quo mInus equus ut genus, rocte & logicε ex adj uncta utilitate,aut ex finibus ad quot destinari equi solent in certa genera distribuatur:ita scilicet ut equorum alii dicantur esse aratores, alii vect res: cujusmodi esse solen t illi quidem rusticorum,hi v ro nobilium . quam quidem d inctionem ipse usus,im quendi magister, approbavit. hinc enim nostrae gentis appellationes illae,quum equos rusticorii vocant merae, id est, equos aratores nobilium vero, rem ergid est, quos vectores. Etsi enim & rusticoru equi ad vehendum, & nobilium ad arandum natura sunt idonei: tamen educatione alii ad aliud opus magis assiiesacti sunt, ac proinde magis etiam idonei: unde vulgo tanquam a principaliori ut loquuntur fit denominatio. Tertia tua interrogatio de Sequana Parisiens parumper me commovit:ὶed mox vidi,eandem illius cum procedente rationem esse . nam Sequana re quidem unus manens fluvius, plures tamen propter varios usus ratio nes recipit. Sed membrorum divisionis meae consideratio,&υ mi ιωρεσις majorem iustir reprehensionis
speciem habet: eo qu6d dissidentibus generibus e dem species affingi videatur. At ego bic quitatem a te posti lin. neque enim distributionem documenti meam pro
279쪽
Mersecta generis in species divisione, sed latum pro quadam distulistione accipi volo : cujusmodi distinctiones
caussae essicientis a praeceptore nostro Ramo traditas esse non ignoras. Atque hanc meam esse sententiam,ex
verbis meis percipere planε potuisti: ubi dixi, rationesquet tum ad declarandum, tum ad demonstrandum, id est, omnino ad explicandum docendumve adhibentur, easdem esse rei in sed ratione usus differre.Itaque milii sic sentienti necesse non ei declaramentu & argumentum tanquam ειδε ἁ διηρημένα, seu ut tu elegater ita queris dissidentia genera,peculiari Linumquodq; υ αδι-- μή partiri: satis est,si documentum in eadem illa genera distribua,in quae argumetu a Ramo dividitur. Qua . meae sententiς declarationem si aequus admiseris: ero, inchoatam illam meam Logicae artis delineationem, Elegantiorem tibi deinceps visum iri. 'Sequitur septima quaestio, rectene argumenta per se considerari dicantur. Reclamo: idque nisi vehementer fallor merito: quia scilicet argumentum, sine eo quod quitur nec esse nec intelligi potest. Tu quid contra.
Quid pius velit in P no assequeris Fieri potest ut no is
estequar: sed sive ante tuam declarationem, five nunc 'demum assequutus fuerim ; non tamen in ea sententia
mens mea acquiescere potest. Quid enimῖ potestne uti tum relatum quod mere ac pure relatum est quod si dum esse vocat sine eo cosiderari ad quod refertur ZMinime,inqua. At arsumeti nome & natura tota i latione quada consistit.neque enim antε argumetocus quam nomen certi generis attribuere potes, nisi ipsimcu quaestione cotuleris:quippe pro diversitate rerum de
quibus quςritur, notio quq ad explicadum adhibetur id
est argumetum varias rationes admittit. Immo unum
idemque argumentu in uno eodemque syllogismo,pro duplici ad partes quςstionis cocludendae ratione,dupleaxomen admittit.Verbi gratia, Omne animal sentit: nu bra, sanimari
280쪽
Hic argu entum animal si conferatur cum qua . 1tionis parte antecedente, rationem habet generis: si jecti vero,si cum consequente: cum quo quidem potius an omni syllogisno conferendum videtur, utpote cum principaliori parte, de qua quaeritur an parti antecedetivel e attribuatur,nec ne. Jam vero haec argumenti cum altera questionis parte collatio, potestne a mente institui aut perfici absq; axiomate seu enunciato Equidem si noclit: quomodo fiat,me non assequi fateor. Ego quidem certe ad non interveniente enunciato, taquam n cellario i nstrumento, facere posse milii no videor. Quuenim unde argium turn siam tum sit, inquiro: ita cogutationem Instituo: Argumentatur ille ad hunc modum:
Homo est animat: ergo homo sentit. quomodo igitur animal adsensum se habet 3 certe ut sit echum ad pr prIum adjunctum. Ex quo enunciato nempe Animal ad senium se habet, ut subjectit in jam intelligo, argi mentum istius enthymematis a subjecto sinatum eiae: quod certe absq; illo enuciato quomodo intestexissem.
ut ita telligere possim, non video.
Jam in prima argumenti partitione reprehendenda non minus tibi errasse videor. Gaudeo certu si utriusque Iepi elicia fionis par sit ratio:nam in priore me nequaqua Crraste, evidenter modo demonstravi. Sed quam ob caussam testimonium argumentum inartificiale a py licatur, non satis acute me interpretatum dicis.Eoo vero non moror, quo sensii Ramus eo verbo usiis sit: sed quam bene usiis si animadvertendum mihi esse putavi. Quaero igi tur: Argumentum artificiale cur sic appello turὶ Num quia ex sese arguitZ at haec definitio ad nomianis rationem nihil attinet.Cur igiturὶ Nempe ideo,quia ut recite Aristoteles exelicat)δια τῆe μεοοδου-δι' i Gκαlασκευαemati δυνατον ἐς ι. hoc est, quia per artificiosarn institutionem ac per nos acquiri atque comp rari potest. Quare contra, inartificiale ideo dici intellige dum cst, quia per artis praeceptionem ac rex nos com-s rari