장음표시 사용
201쪽
- At quoniam nimis arduum,&operosum esset ex singulis caeli qualitatibus ras pro iustis populis affectionibus velle praedictiones ferre, quibus fides adhiberi queat, idcirco eas ad Septemtrionales tantum, Australes, Orientales, & Occidentales restringemus, quibus etiam eos addemus, qui medias obtinent regiones, ex quarum notitia, atque obseruatione plura de ipsis populis incolentibus poterunt sanὶ sine errore pramunciari. Atque ut a Septemtrionalibus,
de Australibus ordiamur, qui illi sunt, qui regiones incolunt proximas Polo A istico, ex illius inclementia cani eas praenosse licet in populis habitudines, quibus populi ipsi Septemtrionales dicuntur ad grandia nasci facinora, cum sint
corpore,& animo procerosi,& robusti; ex quo etiam dicuntur mi in me periculorum metuentes,sortes, ac validi, ipsius mortis aspernatores; ex ipsa enim perpetua hyeme, quam patiuntur Septemtrionales maxime duratur in laboribus,aC periculis subeundis, quod de Australibus dici non potest, quorum natiuus calor, ex perpetua aestate, quam patiuntur, facile dilabitur, atque cum ipso calore impetus agendi Ocyus dissipatur; haecque omnia habentur in utrisque po-Pulis ex varia caesi, ac soli natura; ex qua etiam diuersae praedicuntur aegritudines in Septemtrionalibus, & Australibus; nam Septemtrionales obnoxij sunt ijs aegritudinibus, quae ab humorum putredine oriuntur,cum corruptio freque-rius fiat in humido,& calido, quam in calido,& sicco, quo abundant Australes, qui ex eo dicuntur summopere leprae obnoxij; neque enim aliunde, quam ex Australibus regionibus in reliquas orbis partes dicitur lepra propagata; quarc etiam Punicus morbus est appellatus; & testatur Plutarchus Italiam ante Pompeium magnum ex Australi plaga redeuntem leprosos non vidisse; dicitur namque atra bilis, quae maximὸ in illis regionibus abundat, esse leprae
Ex caelo etiam Septemtrionali coniectare decet, eos populos helos fore, so- 2 2 6 CialeS,liberales,minime malignos, ornatus negligentes, ad opificia aptissimos; si Cut contra ex plaga Australi homines oriri ad tristitiam proclinantes, solitarios, astutos, infidos, timidos, & crudeles; cum enim Septemtrionales calore, ει humore abundent, ex quo spirituum copia nascitur maxima, unde ad hilaritatem, & laetitiam procliues evadunt, hinc etiam in ipsis facilis cum alijs conuictus, ac benevola consuetudo; Australes vero quia atra bile persunduntur, inde dicuntur subtristes, morosi, solitudinis amantes, tenaces, &auari; quemadmodum & tenes, qui quin melancholici sunt, cum frontis tristitia, & rugis auaritiam, & parcitatem prae se serunt. Universὶ vero bona maiora in Septemtrionalibus praenoscuntur,ac praenunciantur, quam in Australibus, quia dicuntur Septemtrionales dextra mundi partem obtinere, Australes vero sinistram ;Omnia vero quae a dextris sunt semper meliora sunt, quam ea, quae sunt a siniostris ; Astronomi namque licet dextram caeli constituant Occidens, sinistram Oriens, Anticam Meridiem, posticam Septemtrionem, ipsum tamen Septemtrionem dextram quandoque antonomastich compellant; licet Geographi
terrae situm describentes de dextra, & sinistra parte mundi aliter sentiant; &quamuis
202쪽
i8 a De Fide adhib. Diu. ex Caeli natura.
quamuis Romani Augures auguria selieia ex sinistris, ac laeuis fulminibus captarent, ut testis est Cicero de divin. & dicat etiam Virgil.2. aeneid.
- subitoque fragore intonuit laeuum γ' de caelo lapsa per auras Stella facem iacens multa cum luce cucurrit.
Graeci tamen dextra fulmina feliciora habebant propter eamdem rationem qua sinistra Romani, ut pote quae essent ab Oriente, quam ipsi dextram mundi partem appellabant. 227 . Sic etiam ex orientalibus, atque occidentalibus regionibus licet varias, aediuersas in populis diuinationes captare, cum magno discrimine dissideant, quod magnum etiam in pronitatibus ad agendum dissidium parit; unde orie tales in ijs maxime prestare censentur, que nituntur ingenio, occidentales vero in ijs, quae pendent a corpore,quo orientalibus pnestantiores sunt; Hin etiam in orientalibus luxus, ae deliciarum studium facile praedici potest, nam ex ea caeli temperie dicuntur eiusmodi pronitates corriuare; & ideo Socrates Per fas segnes,& old amantes saepe nominabat; quemadmodum etiam Xenophon in Cyropaedia Medos molles, atque in Venerea nimis effusos. Item Virgilius lib. Io. Georg. de Arabibus illa protulit
India mittit ebur, moltissua thura Sabaei annuente ad haec etiam Claudiano in q. Honori) Consulatum Medus, te mollis Arabs, te Seres adorant Atque ex hac moIlitie, & otiositate prεnotatur apud Asianos semper maior *minarum numerus, quam virorum ;&satis notum est apud Indos unius, eiusdemque viri plures esse uxorest neque alia ratione nonnullos Scythas magnates ridebat Hippocrates, quod quotidie Ioui sacrificia offerrent mascuis prolis suscipiendae gratia, cum impedimentum in causa esset, quod nimio diiuuerent luxu ex ipsius regionis mollitie, ac indito torpore. 118 Denique de ijs,qui medianas incolunt regiones, nimirum hinc calore, hinc
frigore contemperatas,ad congruam agendorum habitudinem reuocatas faustiores in omnibus praedictiones serri possunt; sortiuntur enim ex tempe Tatiore Cani plaga, & promptiora ad intelligendum ingenia, & expeditiora ad
agendum incitamenta; videntur namque benigniores Iouis influxus experiri, quae stella quaedam media est inter Martis sementissimam, & Saturni frigidissimam; hacq. de causa, quae in meditullio Septemtrionis, & Meridiei iacent regiones dicuntur omnia temperata possidere, ac propterea gentes suas alere ad extrema in rebus cauenda summoperE proclinatus; quo enim temperatior est aeris, vel soli constitutio,eo moderatiores homineS gignit, a mediocritate in agendis nunquam deflectentes; atque ex hoc meliora semper praenuncian da veniunt in eiusmodi regionibus, quam in alijs. DIS Disiligod by Corale
203쪽
Diuinationibus ex signis Tempe-
ramenti. . II ANTI pendenda st in homine primarum qualitatum 2 2 9
compago, atque temperies ad praegnoscendos quosdat i inaturales effectus, ex eo coniectare sis est, quod tradit Aristoteles 2. Rhetor. cap. 1 ao 3. I 4. nimirum ex ipso cor poris temperamento, ut plurimum fieri , ut aliqui ad certas actiones, & passiones, alij ad alias proniores reddantur; ita Vt ubi magis effervescit sanguis, promptior clim sit motus ad iram, ubi contra tepescit magis, maior sit ad torporem propensio, scde caeteris; quae varietatis causae, cum ex parte animae peti non possint, quae in omnibus ho minibus sunt eiusdem plane speciei, a sola qualitatum temperie videntur a cipiendar ; ait namque ad rem optime Seneca a. de ira cap. IS. quod morum varietates mixtura Elementorum facis, & cuius Elementi portio praeualebit, inde mores erunt, eoque iracundo, seruidi mixtura facit, quod feruens, &actuosus ignis si, quemadmodum frigidos frigidi mixtura facit , quod frigus Pigrum, contractumque sit. Cum vero homo hanc, vel illam corporistem. perrem, siue a primo exortu, siue ex victus ratione, siue ex aere, astrorum. que influxu, siue ex alijs externis causis participet, inde etiam fit quod variam ad hos, vel illos affectus pronitatem nanciscatur, ex qua varia propensione per corporis temperationem indita liceat nobis subsequentes quosdam euem tus eiusmodi temperationi consonos quoquo modo praenotare , idque est, quod docuit etiam saepe Plato in Timaeo, in Menexeno, in lib. 8. de rep. in lib. 1. de legibus, omnes nimirum actiones ab anima emittendas corporeae dispositioni quodammodo respondere, atque pro varia corporum dispositio. ne animas ipsas diuersimiode operari; non ita tamen, ut sensus sit, extorqueri animi Dissili Cooste
204쪽
184 De Fide ad h.Div. ex sig.Temperamenti.
animi mores a corporis temperamento, atque omni agendi libertatem exscimidi, quod saepe contra Galenum reiectum est, sed tantum ut facultates agendi, vel actiones ipsae dicantur temperamento accommodari pro inclinatione per illud collata, saluo per omnia iure libertatis.1 , o inia vero eorporis dispositio, seu temperatio vel solum, vel maximEpendet ex humoribus, quos non uno sanguinis nomine comprehendere licet, propterea in serendis piaedictionibus ad temperamentum spectantibus maxime humorum qualitates animaduertendae sunt; ac primo loco sanguis in hinmine spectandus venit, ex quo sere omnes ad agendum proclinationes enam
scuntur; si enim sanguis sit subtilis ac clarus, ac spirituum splendidorum m teria, ex eo quaedam proesiuitas ad gaudium in homine ingeneratur, ex qua fausta semper, ac laeta ab illo homine sore peragenda poterimus iudicare; ex temperie namque in sanguine illo proportionata, scilicet neque praeseruida, neque frigidiore non solum propensio ad gaudium ingenerari dicitur, sed etiam ad caeteros alios gaudio coniunctos affectus, ut sunt amor, oblectatio,& id genus alia, quae sibi consentientia deposcunt obiecta, in quibus obue sentur; perspicue si quidem experientia docet sanguineos bona sanguinis temperie constantes naturaliter laetos esse, amatores, pios, benignos, liberales, faciles ad risum, & etiam ad Venerem pronos, quod praesertim diserte docet Hippocrates lib. de hominis structura . Quςmadmodum contra ex sanguine intemperato ob praedominantem calorem non solum mobilitas ad iram in homine coniectari potest, sed etiam ad quosdam alios effectus, & euentus, qui
persepe iram subsequuntur, ut sunt audacia, honorum appetentia, arroga tia, temeritas, garrulitas, iguca celeritas, & impetus in rebus agendis, ex
quibus praecipites agendi modos augurari fas est: Sic ex intemperato ob prae- dominans frigus sanguine, qualis est in phlegmaticis inclinatio ad pusillanimitatem, timorem, somnolentiam, honorum contemptum, torporem, irae
tarditatem sine nota praenunciari possunt; quae omnia proficiscuntur ex de- sectu caloris, ac spirituum exiguitate caloris parcitatem consequente. Similia , ac etiam discrepantia ex similitudine, vel dissimilitudine aliarum qualitatum in sanguine praedici posse iam satis notum est ; quo fortasse spectare voluit etiam Empedocles apud Tullium, &Lacoantium, cum docuit animam, eiusque agendi facultates in sanguine esse collocatas, a qua sententia neque discessit Virgil. AEne id s. cum dixit
Et inde apud Medicorum Principes firmatum est in sanguine hominis puriore
puriorem etiam animam commorari; scilicet ingenium ab imis abstractius, ad altiores disciplinas capessendas magis idoneum. Ea vero potissimum ratione ex varia temperamenti constitutione diuersa
si quaedam ab ipso homine peragenda praenosci possunt, quod anima rationaIis etiamsi quoad entitatem suam immaterialis lit, atque omnino in suo esse a corpore independens, cum tamen sit etiam corporis forma, di principium agendi
205쪽
agendi in ipso corpore, a quo etiam in pluribus actionibus suis exercendis dicitur pendere, inde fit, ut ex ipsius corporis & temperamenti propensione ad quasdam actiones, possint etiam quadamtenus ratione, ea quae ab anima agenda sunt, remote saltem praesentiri; anima enim concinna quadam proportione corpori immissa, cum materiae luto colligata, ac veluti Centaurus Thellaticus iuxta pulchram Clementi Alexandrini compalationem q. sti Omat. capit. I .coagmentata ex superiori portione, quae sim photeranima dicitur, & ex inferiori, quae corpus nominatur ob habitudinem ad istud tanquam ad subicctum receptionis, partem operationum suarum, eas nimirum, quae duobus gradibus inscrtoi ibus respondent) pc i facultates coi portinhaerentes exercenS, mirum non est, quod corporis, & lcmperamenti, cui
alligatur, conditioncm in operationes suas aliquatenus te fundi sentiat;quemadmodum enim pro instrumenti aptitudine melior , vel dcterior Operatio elicitur, sic anima per corpus, S temperamentum , quod inag ndis ab anima rationem instrumenti induit, dicitur ad meliora vel deteriora peragenda coaptari. Quod praesertim in facultatibus cognoscitiuis deprehendiatur ex Heracliti Doctrina, qui dixit splendorem siccum esse animam sapientissimam; & etiam, ex Platone in Timaeo, ubi humiditatem dementiae, ari ditatem intelligentiae causam esse pronunciauit; ex quibus licet inferri possit, quomodo pro varia corporis assectione sit in homine varia ad agendum propensio, non proinde tamen inferrendus est Galena error, scilicet, Animam
rationalem ex hoc esse omnino corpoream, atque eiusdem esse cum temperamento naturae, cum opposuum ex dictis satis aperte innotescat.
Ad hoc igitur caput solummodo redigendae sunt omnes illae de agendis ab a 3 2
homine coniectationes, quae fiunt per corporis temperamentum, ita tamen ut semper censeantur incertae atque fallaces, praesertim fide actibus liberε agendis iudicium seratur; licet enim ex corporis temperamento, &habitudine coniecturas aliquas petere liceat de pronitatibus ad certas passiones quod nemo nescit factum in Socrate a ZOpiro Physiognomo, tamen certos ex sola corporis atque temperamenti contemplati me euentus praenunciare omnino damnabile est. Hinc sine nota poterunt quidem conicctari ex sanguino a temperie quaedam in homine pronitates ad agendum, & etiam actiones quaedam, non tamen omneS, &singulae,qi ae libere sint;dicuntur namque sana gutrici laeti, atque hilares, atque ex laetitia, quae solet facile ut ait D Grego- rati 2 8. mota l. mentis arcana apti ire, potest coniectari, quod sanguinei, non sint adeo secretiti naces; piaeterea quod sint grati, suaves, amabiles,& benigni, quod neque diu, itquc multum irascantur, ex eo quod omne hiat dum cito dc struescat. S:c ex choletica temperie homines licebit animosOS Plaedlcare, certaminis cupidiores, adagcndum promptos, & expeditos, audaces, impatiuntes, eo praesertim, quod calutissimis abundent spiritibus; ex quoium etiam abundantia dicuntur mente piaecipites, im
206쪽
i86 De Fide adhib. Djuita ex Signis.
quamquam non adeo constanter, quia ubi furor, ibi inconstantia est. Ex Phlegmatica temperie ingenia argui possunt hebetiora , ac retus, propter nimium eius generis humorem; atque ex eo dicuntur Plegmatici timidi. quod timor a frigiditate procreetur; minime iracundi, vix amantes, quia frigidi,&humidi, de sic de reliquis. Ex Melancholico denique temperamento se pet institia, lactrurnitas, morositas, suspicio bene coniectantur. haecque sunt, & alia similia quae ex signis temperamenti absque centura in hominibus diuinaIi
207쪽
Divinationibus ex corporis constitutione.
IX paruitate praesertim,magnitudine, structura,membrorum. que corporis dispositione indicia hic sumenda sunt, ex quibus de toto homine rith diuinemus, atque diuinationibusfi. dem adhibeamus; ex paruo namque corpore quaedam comi lectari solent, alia ex magno, alia ex mediocris ac primit m ex corporis paruitate ingenij quedam celeritas, ac peripic citas certa ratione auguranda est, nam Aristotele docente, cum parua sit i tercapedo inter cerebrum & cor, quod est spirituum officina, breui quoque spatio dicuntur ferri spiritus a corde ad cerebrum, ubi exercetur ingenium,ac propterea inde consequitur ipsius ingenij in agendis, ac cogitandis celeritas,
quae potissimum laudata est in Alexandro Macedone Philippi filio, in vlys se, in Agesilao, alijsque illustrissimis viris, siue bellica, siue literaria gloria praestantibus, qui statura parui suere; quin Pipinus Brtissimus Princeps Caroli Magni Pater adeo paruus fuit, ut pusilli cognomen illi inditum sit, &sunt, qui existimant nomen Pipini deductum a voce Germanica, quae puellum significat; sic Horatius Flaccus vir ingenio celeberrimus inter Lyricos Poetas, habitu corporis breuis fuit, qualis a se ipso in Satyris deseribitur: In paruis tamen corporibus sepe cum ingenii celeritate quoddam mentis praecipitium in agendis coniungi solet; Ex e. namque quod corpus breue sit propter caloris ardorem, ac facilem spirituum concitationem, fit ut m ximE homo aestuet in agendis, ac deficiente consultationi tempore saepe ab que reparatione ruat in praeceps,dum minus de agendis cogitat; & licet Pygmaei , alijque homines Nani, ut furimum stolidi, atque in rebus suis torpem tes ab Aristotele proserantur, id fit ea de causa, quod Pygmaei potius naturae monstra dicantur, quam homines parui,de ipsis enim sic videtur ludere Iuuenalis Sat. IS. Αa x ad
208쪽
4 8 8 De Fide ad h. Diu . ex corp.Constitutione
adsibitas Thorcumr lucres, nubemque bonora P Primaeus paruis currit bellator in armis i. 'Mox impar hosti, raptusque per aera curuisVuembus a saeua fertur Grue; si mideas hoc a Gentibus in nostris risu quatiere, sed illic ..- uamquam eadem assidue spectenmr praelia, ridet
Nemo, risu tota cohors 'ae non es altior mo. Contra vero ex procerosa corporis magnitudine nqn nisi tarditas ad agen- 3 6 dum coniectari potest ;naia ex illo maximo interuallo, quod inter cerebrum, ω cor a satura eonstitutum eri spiritus non nisi tarde ad locum mentis,& aestimationis peruenire possunt; idque hominum genus adstrutiochamaelum resertup, quod vfinde quid eni animal est, at stupidissimum; quod si elusinodihomnes staturosi humiciores sint, ex frigiditate in pessimo res esse deprehenditur, quia tunc duplex insurgit obex, qui facit ut spirituum motus adhuc multo segniores stiit; quapropter recte anus conspicata Iovianum Imperatorem vasta, & ardua proceritate, cum stupidum iam Imperatorem suturum esse accepisset, dixis, quanta est longitudo, di profim ditas, tanta erit in agendo stoliditas; Si tamen viri statura grandes potius calore, & siccitate abundent quam humiditate, & frigiditate, tunc proceritatis vitium emendatur, suntque spiritus in agendo ςoncitatiores, ac proprerea hominem ipsum pd magua semper excitantes, quale fuisse legimus Georgium Scam derbec bellica gloria illustrissimum Principem, prudentia,& sottitudine admirabili pi aeditum, aliosque complures tum Graecorum, tum Romanorum Heroes, Agamemnonem, Nestorem, Neoptolemum, Romulum, Tamerianum Scytharum Imperato in rem ; hacque sortasse spectata ratione volebat Pyrrhus Epirotarum Rex, qui corpore inagnu erat, Vt ad militiam proceri homines eligerentur, ut quo gradiores essent, eo fortiores euaderent; atque etiam in Turno hanc formam commendat virgil. 7. aeneid, se inter primos praestanti robore Turnul
Vertitur, arma tenena , cs' toto corporesupra est.
Fx eiusmodi namque bene a natura compacta corporis proceritate non nisi magna, ac praeclara facinora praedici possunt; quemadmodum etiam ex eadem longitudo vitae coniectari potest, quod domonstrat Arist. exemplo palmarum, & cupressuum, quae sunt arbores procerae, ac Vitae diuturnae, exemplo etiam EIephantorum, qui dicuntur vivere ducentos, Vel trecentOS annos. Ex mediocri tandem corporis statura, quae debitam membrorum commensurationem obtineat, constitutio quedam perseeta ad omnia animae munia obeunda argui potest ; & refert Capitolinus ex hac in Pertinace bene constituta corporis structura quam plures praedixisse eum esse optime vi,sturum in imperatoria dignit te; quin Alexandi Aphiod. lib. I. Problem. 26. docet homines, qui modiocri sent corpore, ut plurimum prudentiores esse, imo sortiores; quod denion strat Homerus in V lysse, quem magis commendat ex hoc, quam
209쪽
Aiacem. Id vero quod dicitur de tota corporis structura, dicendum etiam . proportione seruata de singulis eiusdem corporis membris, ex quorum nimia vastitate, vel paruitate nunquam bonum in agendis ominari fas est; ac prae- isertim ex ca pite, quod est princeps in hominis corpore pars; si enim iusto maius sit, hominem somniculosum, ac torpidum indicat; quo enim caput maius est, maius quoque receptaculum est vaporum, unde somnus, & segnities in homine oritur; Caput vero magnum, at non proportionem reliquorum membrorum excedens optimi indicium est, sicut contra caput paruum, fastigiatum in mucronem desinens cum parua fronte, superciliis coniunctis puedipitis viri figura est; neque obhciendum est illud de capite commune dicterium, magnum caput parum sensus habere; potest enim hoc dici per antiphrasim, quod ordinarium sit, magna capita multuosensus habere, idest, uidicii, & ingenij; turpe autem omnino propterea sit aliquem praegrandi capite, parum sensus habere, ingenioque deficere.
210쪽
Divinationibus ex aetatis discrimine.
A, quae ex vario annorum, ac malum distri mine in hominibus praedici possunt, atque etiam cum fide teneri, plura sunt; cum enim cuique aetati sui conueniant mores,ut Arist.tradit in Rhet. nimirum pueritiae, adolescentiae, virilitati, ac senectuti, ex ipsis quoq. decurretibus annis in hominum vita, Iicebit plures euentus praenotare ad mores ipsos ut plurimum consequentes; quapropter ex tenera puerorum aetate leuitas quaedam in agendis, atque inconstantia sine nota argui poterit, itaui pueros in iis, quae acturi sunt, semper leves, atque inconstantes iudicemus; neque enim in pueris cum natura ita corroborata est ratio,
ut possit constantem vitae tenorem in omnibus sequi, unde benε protulit Sa piens ipse in Prouerb. ΣΣ stultitia colligata est in corde pueri, & virga disciplinae fugabit illam; pueri namque quia cupiditatum effervescentium aestu abripiuntur, facile dimittunt, quae prius Voluere; & cum magna etiam resu ignorantia laboret puerilis artas, hinc fit, quod facili negotio rerum gestarum pae. niteat, aliasque suscipiat peragendas. 237 Ex adolescentia, quae multis aestuat cupiditatibus, incontinentia, libido,
iracundia, & imprudentia, non sine ratione poterunt coniectari; cum enim aetas illa multo calore effervescat, parua vero constet moderatione, atque experientia, videtur etiam incontinentiam, iracundiam, & imprudentiam adoa
lescentes summo perh prouocare; ex quo etiam oritur, quod in cibo, & potu intemperantes sint, quod in omnes penὶ voluptatespaturae stimulo propendeant, quod a praue agendo non ita facilὶ reuocentur, quod in vindictas, Mdissensiones impetu quodam rapiantur, cum in ipsis vis caloris maxime agat, quae solet iras, rixas, & contentiones excitare. Dicuntur vero adolescentes minimὶ prudentes, propterea quod prudentia maxime experientia comparatur, prae aetatis autem tenuissimae experientia, quae non aquiritur nisi temporis: Iongi -