장음표시 사용
131쪽
quoad transmissionem, si decedat legatarius. Idem iui aliis seruitutibus,& in quibusdam aliis casib. notat. Co. de cad. toll. g. nouissimo.& 3. eo. l. si habitatio .Haereditate uero ad ita cedit dies quo ad petitione, no quo ad tras ' missione, cit no traseit ad haeredes. d. g in nouissimo. &insti. de usu seu .f. finit. nisi sint relictae Titio, & haeredi.
C. de ui se .l .cum antiquitas. Caetera uero legata ced ut a
di morte testatoris quo ad trans inissione, licet non possint peti nisi ea aditante si sunt relictae ex die certo,uel incerto, uel sub condi Siae, no cedit an die. I. 2.3.e. & s. qn dies α - . usus .le. ce.l. II Sed caetera lcgata ex die certo cedrit: ut C. de cad. tot. S. cu igit. & sic collat qa s diximus duobus
modis diem cedere. ut etiam not. d. l. una. C. de cad. toll. ς ει legatorum , seu fideicommissorum seruandorum ca caueasur.
. Haec rubrica in Codice cumulat cum illa, ut in posses Satisda- sione legatorii,&c. quae est 1. prox. Oportet igitur fatisdare nomi- re note legia torum: ut quibus testator dari legata, fieri vera legati uoluit, iisde legatarius ut det, uel fiat, dolusq; malus abfuturus sit. Et p hoc cogit haeres semper satisdare cuiuscunq; sit dignitatis,uel quaruncunq; facultatem . Fallit hoc in casibus: primo in fisco: secundo in legato repetito: terito, si testator uetuit: quarto,qn offert cognitio, & dicit haeres, Hodie costat, hodie agamus: quinto , qu calu-niose petit: quia costat fidei comissum no deberi uel constat repudiatu fideicomissum, uel haereditate non adita. Ite liberti testatoris no fatisdant, nisi tessator pceperit: l .iubemus.f. r. C.ad Treb. Et non solii legatariis satisda- re oportet, sed et succesibribus eorum , & procuratoribus:& non solum haeredes cauent, sed et successores eorundem.J.e.l. I. 3. non solum. Est at satisdati opstanda demum adita haereditate,net agnita bonorum possessione. - - : Vt in possessioris legatorum , uel fideicommissorum seru ωeatur. . dorum causa esse liceat. Quando. Supra ri. prox. propolita est quaeda satisdatio, uel cautio fideiussoria. qua pstare debet haeres legatariis , uel s-- deiussoribus, de loluendis legatis,uel fidei commissis : la haeres eandem cautionem praestare recuseuerit,& no uti iure cautum est, satisdederit, mittitur legatarius, ues
132쪽
fideicom missarius in possessionem bonorum caula legatoro, uel fideicommissorum : de qua missione tractat nigii. Non tamen ex tali missione dominus esse incipit, nec tam possessio reru ei quam custodia datur. Mittitur ergo solum causa custodiendi, neq; ius habet expellendi haeredem, sed simul cum eo possidere iubet ur,ut alter
taedio perpetuae custodiae extorqueat ab haerede cautiomem. Et tamen alia possesso haeredis,alia legatarii : haeres enim uere pomidet, & usucapit: sed legatarius est in postessione iuris pignoris.infra pro haere .l. 2. . pria. LIBER XXXVII.
De bonorum possessionibus. Bonoru possessio est ius persequendi retinendiq; pa- trimo iiij siue rei, i cuiusq; cu is moritur,suit. Et dicatur bona uuiuersitatis cuiusque successio qua succediturius mortui, suscipiturq; eius rei commodum, & incoinmodum. Nana siue soluendo sint bona,sive non sint, siue damnum habeant,sive lucrum , siue in corporibus sint sue in actionibus , in hoc loco ,pprie bona appellantur. Et in Oibus habetur bonorum possessores uice haeredfi, non at sunt ueri haeredes: unde non habet petitione haereditatis directa, sed bonorum possessione . Et inductae fuerunt bonorum possessiones a praetore emedadi, sup- εplendi, & coadiuuadi iuris ciuilis gratia. Et competunt .
tam ex testamento , quam ab intestato .Praetor.n.cii ui- .deret 'multos a iure ciuili exclusos. secutus naturalem aequitatem, eisdem successionem pollicitus est: non tamen fecit eos haeredes, quia id non potuit.cum haereditas iuris ciuilis sit uocabulum: sed perinde concessit eis honorum postfac si haeredes a iure ciuili fuissent:& con- Imbeum situuntur loco haeredum: uocanturq; bonorii possesso- ρο sis
res. Et sunt bonorsi possessiones ex testo duae : una con- rre. tra tabulas,alia sim tabulas.Ab intestato uero erat olim
octo: hodie uero latum sex sunt bonorum possessiones ordinariae:& septima extraordinaria quae locum hῆt,ut ex legibus nouis bonorum possessio detur : de quibus plene iusti. eo. f. quos autem praetor.usq;. S.cum igitur.
133쪽
Si tabulae te tamentum exrabunt.
Hic tit .dssert ab illo 3 .li tab . testam . nullae extiterint: quia hic dicit .extabunt ibi, nullae extiterint. Et est hic titul communis bonorum possess.fim S contra tab.Superior uero generali solum bonorii possessionu . Et sunt communia utriusq; secudum tabulas & contra tab. Pri-i mo in eo, quia Utraque competit capacibus: non cap cibus non .i. de contra tab. l. 3., liberi. Secundo, quia utraia; competit eisde tabulis. i. eitisu potuit testarias. de secund. tab. l. s.f.zxigit.Tertio,quia ex quacunque materia scripta sit . utiaque competit.j. de secuad. tab. l. I. in princi p. auai to,qura utraq; cc petit, tam ex testamento scripto Q no scripto. Sed tunc dicitur sim nuncupatione, uel econtra nuncupatione: ut G. des cun d. tab.lI .Quinto,quia competunt & dantur qntabulae sunt ipe mortis, licet postea intereat.). de secun d. tab .l. i. .siuiscit. In multis aut differunt: ut infra de contra tab. . il lud. . adtestamenta . Et in multis alus conueniunt & differunt:
ut patebit i. in specialib. titui. de secundu . S contia tab. De bonorum post sorte insenii, furiose muto,
Quinque personas exprimit hic tit.admittε das ad bonorum posi essiones, de primis duabus tractat lex prima: praesertim s. tit. 2. l. non est ambigendum .ubi spaliter de, furioso. de infante aute sipaliter tractat l. seruu S. s. ritu.2. Ali uero tres, nauius, surdus, caecus pcedunt iure .col inipetenda bonoru possessione,& in die cedenda I.eo l. 2. De bonorum possessione contra ta talas. Liberis pleritis. i. non mitHucis ut oportet, pler bo-Praeteri- norum possessionem contra tab. testamenti paterni consiti cedit. pnt. n. petere bonorum possessonem in rebus paternis, non obstante, ut pater in testamento suo nullam
de eis secerit inent ionem .Et debemus accipere hoc loco Meia. Liberos,non solum naturales & legitimos,sed et adoptiuos, si neq; instituti neq; ex haeredati sunt, rite possunt contrabulare. Et vocantur ad bonorum posscssionem cotia tabulas eo iure & ordine, quo uocatur ad successione iure ciuili. Et pertinet haec clausula et ad posthumos
134쪽
praeteri tos.Si at liberi sint ex haeredati:&sorte minus legitimi, nolint hac bono tu possessione cotra tabulas, sed in ipsoru arbitrio est instituere in ossiciosi qresa, s uelint.
De legatis prae ianuis contra rabulas bonorum pselsiorue petita. Hic titulus aequitatem quandam habet naturalem, &aliquid nouum: ut hi qui iudicium patri .i. ultimam uolantatem rescindent per bonorum posIessionem contra , tabulas petitam, iuxta eius uoluntatem saltem legata &fideicommissa quibusdam personis praestarent: hoc est, liberis,st parentibus ipsius testatoris, S uxoribus nurubusq; dotis nomine legatum. Generaliter autem paren- tex& liberos praetor excipit, nec gradus liberorum paretumve enumerauit: ergo in infinitum eis praestabitur.
Quisquis igitur ex liberis,parentibusve fuerit, ad legati
petitionem admittetur : non obstante irritatione testamenti per bonorum possessionem contra tabulas facta.
Collario bonoruus, dr communicatio, quasi in commune latio. Nam quod erat proprium, confertur,& communioni subiicitur. Et habet hic tit. manifestam aequitatem e cum enim Praetor ad bonorum possessionem contra tabulas emancipatos admittar participesque essiciat cum his, qui sunt in potestate bonorum paternorum: consequens esse credidit, ut sua quoq; bona in medium conserantur,qui appetunt paterna. l later eos ergo dabiatur Collatio, quibus bonorum possessio data esst . Et fit collatio cum tali distinctione: Nam aut sim haeredes e.
ascendetes,& tunc siue ipsi suc edat tibi risco umini ncipatis, uel in potestate cosi tutis, no tene cur inter se in luice aliqua bona conferre. Et id ep oia in collateralibus flo extraneis haeredibus et similiter no astringunt sibi tui conserre: siue tale; psonae succedant ex testamento iue ab intestato:quia hoc non reperitur aliquo iure cad-tum. Si ergo titulus ille no habet locum in suprascriptis psonis,sed in solis haeredibus descendentibus,qui liberi appellantur, inter quos ita distinguitumaut soli emaci pati succedunt patri,uel auo.& tunc sola psectitia i nentur conserre sibi inuice. ut a batur in l. ut liberis.
135쪽
De coniungendis cum emancipato liber ii Hur ἴPer l .antiquam I r. tab d. solum sui staccedunt: ut Instit. de haered ab intest S. I . Et sunt Sus,etiam nepotes in potestate retenti,si patereorum est emancipatus: ut Institui. de haered qua.& diff. sui. Per praetore autem etia emancipatus ac si in potestate permasisserui s. de bono. possest contra tab. l. i. 3. uocantur. Hanc disicordia sedat hic praetor,ut partem quam erat habiturus emacipatus, .
fi in potestate steti siet, diuidat cum suis filiis: ut ipse dimidium, illi aliud dimidium habeant:& eis solum conserat,non aliis fratribus. Ideo dr ille tit. contingere emicipatos cum eorum tiberis. Sed ad hoc quod fiat haec columnio, multa sunt necessaria. Prinid,ut pater sit emaci qui si apatus,alias ipse solus succederet iure comuni: ut I. eo. l. n e I .in princ. Secudo, φ liberis eis sint in familia. i. in pote ria incomstate aut tipe quo is morit. Tertio,' hi nepotes sint na- iuniri turales & legitimi, no legitimi tantum. i. adoptiu P ut ja eman eo. l.si sis.Quarto, u= hqreditas plineat ad eos .s nepotes& filium. fu, filius praeteritus sit,& illi institu ti: uel eco . tra: uel omnes praeterita Jc alius institutus ueI prorsus intestatus decessit. Quinto,ui suo nomine P tineat,alias secus. j.eo. l. si nepos. Sexto,i haereditas sit paterni generis,ut aus paterni: uel qis praeteritios ex iis redat ione habeatur. s. de contra tab. l. illud. f.ad testamenta .S eptimoa, non sint ex haeredati filius S nepos: qa tuc.in cotratabu . non iiugerentur: qa omnino ei denegatur suo S aliano iure. Oetaud, et emancipatus non sit in adoptiovem datis mam tunc fit ei luctio, qa nec habet contra tabul. .nis sit constitutus,& alius comittat edictum. ut .deco ra tab. l. no putauit.F. in adoptione. Sed hoc edictu h
die locu non habet,qa sublata est disseretia, patriae poteitatis: ut i auth .de hqr.abite. F. I coli. IV. Vn solus filius hodie iccedit, siue suus, vel emancipatus, di no nepoll.
D. earboniano edicto. i. Hoc edictu in uetum est a Carbone plore,& ab eo de T. 'Ominatum. sicut Publiciana a Publicio: instit. de act lig. Et habet locum hoc edictum, qnaluui filio non ia et stituto, uel exhaeredato , sed praeterito controuersia fit ν
136쪽
a possidente bona paterna: an inter liberos sit contin-meradus.Et ita de flatu eius.i .filiatione simul & de b c is agitur. si tunc talis est impubes ca cognita,perinde possessio corpalis rerum haereditariarum sibi datur, aes nulla de ea re controuersa esset, & iudicium in te pus pubertatis cacogntra differtur.Et habet hoc edicta locum tam in masculis, q foeminis ex uirili sexu desceta dentibus oes.n .commodum Carboniani habet: S gna diter his competit Carbonianum,quibus S contra tab.
bo.pos His uero qui repelluntur a contra tab. bon. pocnon competit. Et uertit causae cognitio in eo,ut si manifesta calumnia appareret eorum, qui insantib bon.posipeterent, non daretur bon, post. sit mari Ergo cum petitur ex Carboniano edicto bono. pos debet praetor
cognoscere:& si quidam absolutam causam inuenerit, id est, sine dubitation euidenterq; probetur filium no. F: quod duob.modis probari pit ut est tex. in l. filium. s.de his qui sunt siti uel alte.tur. negata debet ei bonori
poss. Carbonianam.bi uero ambiguam cau sam,hoc est, uel modicum pro puero facientem ut non uideatur fi lius euideter non esse. dabit ei Carbonianam bon. post Duae ergo causae sunt,de quibus praetor cognoscet.V
de dandae Carbonianae possessionis,quae habet commodum illud, ut perinde ac si nullam controuersiam pat retur,impubes possessionem bonorum accipiet. Alia est causae cognitio,utrum debeat differri in tempus pube tatis coguitio,an praesentari possessio. De bonorum possessionibus contra tabular. Iuriscon stultus secutus ordinem bono. posL primo Ttractauit contra tab. quia ista prius deferturin sim tab.
ut . S. tit. pr X.l. ideoqs. Et nunc demum de secundum tabu.quia ista posteriorcst. ed imperator.C.eo.ti.aliam habuit considerationem, praemittendo secundum tabu. . tanquam digniorem: quia magis nitit ex uoluntate defuncti. Et debemus accipere tab.testtoem figuram materis.Siue igit tubuls sint ligneae,siue cinia iisq; alterius zabulae materia ,siue charta siue me hiat ad .fiue comita licuius aialis abuta recte diculur. tainen curanius bicoestabula a
137쪽
. rabulas, sed supremas, id est,eas, i nouissime facts sunt. Sufficit autem extare tabulas, etiam si non proferatur, si certum si eas extare. Si autem apud furem sunt , uel apud eum apud quem depositae sunt: dubit iri non oportet admitti pose bonorum posse onem. Nec. n opus est
aperiri eas, ut bonorum possessio secundu tabul. cognoscatur. Et est secutus praetor Ordine aeqssimum: uoluit. . primo ad liberos bonorum possessione contra tab. pertinere. Qu9d si hoc occupatum no suerir, iudicat dc suacti sequendum est. Expectandi igitur libera erut si diu bo Iriorum possessione petere possunt. Qtiod si tempus fuerit finitu, uel ante decesserit,uel repudiauerit, uel ius petendi bonor si possessione amiserit, tunc reuertit bonOru possessio ad scriptos haeredes:& ,p qua usq; parte haeres scriptus est, ea accipiat honors p iss. sic tri, ut si nosit qui ei concurrat, habeat solus honor si postcssionem.
Si a parente quis marinanissulfuerit. Mam Manumissus hoc titulo improprie ,pem acipato po- missus .. nit Seruus .n.dr manumitti, filius at emaci pari: ut C. qn manetraac. depec.estan. l. l. Quia at. s. debo. poss.cotra tab.quae tui.
dat liberis cotra te sim parentu actu est , ut ibi dictu est: nuc eco trade ea possessione qnae parentibus contra i sta metu liberoru dat ut dicet lixe no sit ita fauorab iis, sicut alia,q recto ordine natur liberis debetur. no at e corraeut 1. un lib.l. scripto. in s. Et caute dr in hoc tit. contra te sim emancipati.Na ille qui est in ptite, non poterat olim habere haeredem,et parentem, nisi haberet castrese peculi ur& facere te sim S adiret lis reditas:& tune cessat contra rab.& querela: ut C. de inof tem. s. Simiater et in quasi castrensi non potuit per t. nam & si parentibus. s. de in os test.& da. s. Hodie it m quasi castrensitici r habeat locum quei ela,& contra rab. ut C. de epis & cle.auth. presbyteros. Si autem non adii et ur haereditas, pater cia occvnat iure peculii, ut 3. detest pec. l. 1. Sicut ergo pater praetereundo fili si suum in testamen ro, patit contra tabui bonorum posses filio adiudicari et ii emancipato. ita & filius etia emancipatus patrem praeteziens, eundem exitu contra tabul. testamenti sui patiet
138쪽
nisi parens pecuniam acceperit,ut filium emanciparet. uel postea filius in eum quantum satis est, contulit.: ne iudicia eius inqu: etet: uel nisi filius malitare coepit, militia uel armata, uel inermi . infra. e.l. I.3. si parens. De bonorum possessionibus ex testamento mittis. ama qdam spatia seruant in bon.posissim tab .ex t soni litis, quae in tecto pagani locum non habendi io de hac dr. Non est aut dubium, sinuoluntate v eorum ratae
esse debeant, qui in hostili loco. i. expeditione,uel pro- .cinctu suprema iudicia quoquo modo ordinassent se bi- deisq; diem suum obiissent oes ergo qui eius sunt condonis, ut iure militari testari no possint, quia sorte milites non sunt: si in in hostili loco deprehendant: & illic decedant,quoquo mo uelint,& quoquo mo possint i stabunt: siue plias sit .puinciae, siue legatus, siue qs alius Q iure militari testari non pol. Item nouarchos.l. princeps nauis: & trierarchos classium.i. qui psunt n au ibus triremib. iure militari posse testari nulla dubitatio est.
Supra titu. secundo uisum est,quo patri & patrono, quod liqum est contra tabulas testamenti bon. pol s. de tur. Nuc de omni iure patronatus tractat,quod in multis consistit. Pi imo. n. siccedunt patroni & eorum libe-P ei liberti, ab intestato decedetibus, si liberos nullos re liquerint Ex test5 au te si libertus habeat in bonis mi-ς Iς ' ' cetitum aureos,excluditur patronus penituS; si trabeat plus qua cetum,& instituat extraneum hqrede, non pol patronus excludi, quin habeat ad minus tertiam de bonis liberti ut insti.de suc.lib. post prin. secundum ius est,ut patronatus no uocetur in ius a liberto si, ne uenia: ut C. de in ius uoca. l. 1 . Tertius, ut libertus alat eu inopem: ut s.de lib. ag. l. si quis aliberis. g. solent.
Quartum .ut turpem adtionem,uel exceptionem cotraeum non proponat: ut. s. de excu. dol. l apud Celsum .,.. aduersim .Quintum,ut possit eum ingratum in seruitutem reuocare:ut in auth. ut liber. de cae.g. I . Sextum, ubi patronum inuenerit, sectat ei reuerentiam. s. dein tu uo. i. gnaliter. Vnde dr: patrono debetur honor,on usi
139쪽
utilitasq;. Praesenti praesit,defendat,alatur egenus. Glo. i. c. nobis. de iure patro. Et haec iura multis inodis tollueur: quos ponit gl. inst. de suc lib., . cum uero maiores. De obsequii liberis,ct libertis, parentibus, o patronis roriandis. Honori parentum ac patronoris tin tribuitur, ut qua uis per procuratorem iudicium accipiant i5 nec actio de dolo, neq; iniuriarum in eos datur. Interdictu quoq; unde vi, non est aduersius eos reddendum. Et tanta pietatis ro et militib.in parentes constare debete v si filius,
et miles. in patrem aliqua comisit, pro modo dilecti puniendus est. Et si filius patrem aut matrem quos uenerari oportet) contumeliis assicit, uel impias manus eis inseri,pro modo delicti, talis trasgressa pietas punienda est. Et indignus est militiae iudicandus,q patre S matre Magistri de aliquo maleficio accusauerit: quia filio & liberto semper honesta,& sancta perscina patris, ac patroni, uideri debet. Et etiam magistri: ut dicit gl .in l. liberto. .e. item nec iusiurandum calumniae a patrono exigere potest. s. de iurei . si patronus. & l.iusiurand.
M ustimus huius. De ορεris libertorum.
O Perae simi diuturnum officium. i. ossicium' id quia exhibet alicui per diem, scilicet artificialem, non naturalem. ut s.de alim.le.l. 2.& I. de uer. sig. l. 2.3. I. Aliqua do tamen opera ponitur pro breuioris temporis ossicio
ut i n salu tando,uel assurgendo,& similia. ut supra de co-di.inde.l. si non sortem . libertus. Et consistit opera in actu .s Ae op. ser. s I. Et differt hic tit.ab illo quia ibi deoperi: serui, hic de liberti operis dicit.Et pollicetur praetor in hoc edicto se daturum iudicium in libertos & li- . bertas super operis praestandis,ad hoc ut emere tatque hoeoraret libertinas Psonas. Qui ergo opas praestare det diurnas no eo die pstare tenet,quo promisit. Nec illi,qiex horis an meridianis paratus est seruire hodie: x alia die s alia a sex horas liberii eius dici cotingit: quia opera' ' .ciui . Et aliae xiit orae diei, hodiernae, aliae crastinae
140쪽
Hoc edictum a praetore propositum est honoris, qoeliberti patronis exhibere dc bent,moderandi grama. Ni ut Seruius scribit, ante soliti fuerunt pationi a libertis dui issimas res exigere. L ad remunerandum tam grande N inaestimabile beneficium. quod in libertos confertur,
cum ex seruitute in ciuitatem Roniani perducuntur. Et quidem primus praetor Rutilius eduxit , se amplius non daturum patrono,quam oporarum S societatis actione uidelicet, sit hoc pepigisset, ut nisi obsequium ei praest rei libertus, in societatem admitteretur patronus: ut uadixit dris, ob hoc te solum manu mitio, ut mecum contrahas societatem: talis autem societas iure postia prohibita suit: ut in l. Labeo. S. titu. proxi. poster Iores autem praetores pollicebantur patronis certae partis bon. po C.
seis. quod & postea per imperiales constitutiones reda. Quin est in id ius, quod habetur insti. de succ. lib. & diactum est. s. de lur. pat r. circa prili. De liberiis uniuersitatum.
Municipibus. i. uniuersitati plenum ius in bonis libertorum libertarum is clesert: hoc eis, illud ius,quod ee patronis piat ergo Onanino pecere bo n. post libertorum S tempora bon. pos . petendae cedunt municipibus exinde. i ab eo tempore, ex quo deccrnere de petenda potuerunt.i. eligere lyndicum uel actorem.
De assignandis libertis. Temporibus Claudii Impetat oris, Velleio Rufo&Scapula consulibus,fietum est senatusconsultum de assignatione libertorum: quo cauetur,* patronus habens plures libet os in potestate, potest uni ex eis libertum assignare,s ue ex te ito, siue ab intestato:quae assignatio evanescit, si talis filius postea emancipatu fuerit: & ille cui assignatio est facta solus succedit liberto, exesu sis aliis, etiam in eodem gradu constitutis. Est ergo Assignatio quaedam praelegatio, & prae at is liberis donatio:& potest fieri quacunque uoluntate , & quibuscunque uerbis, etiam nutu 1.eod l. i . S. assignare. S pure, & sub conditione. j. e. l. assignate.