Ti. Hemsterhusii Orationes, quarum prima est de Paulo Apostolo. L.C. Valckenari Tres orationes, quibus subiectum est Schediasma, specimen exhibens adnotationum criticarum in loca quaedam librorum sacrorum novi foederis. Praefiguntur duae orationes Io

101쪽

o T. H. OR. DE LING. GR. PRAEST

tum, nihil exquisitius ornatum proficisci possit, quod meae audientiam faciat orationi, id unum superest praesidium, ut benevolentiam, cujus aura cursum meum dirigatis , a Vobis deprccer: qui ad Vos nulla mei fiducia processes, sed mori Majorum obsecutus, cum laudem mereri nequeam, satis operae pretium retulero, si culpam Vestro judicio vitaverim: qua possum sola, malignam ingenii venam oratio'nis brevitate compensabo, Vestrique in me

studii propensionem remunerabor. Id enimvero non mediocriter me Commovet, quod in gravem videar eamque non unam non. nullorum reprehensionem incursurus, qui, licet ornatissitne pertractetur, tenui certe ausaepius in recocto argumento inanem operam, cujus ad perpaucos utilitas sit permanatura,

mihi perire di litabunt: nam quid Linguao Graecae causa vel diligentissime dicta ad summain rei proficias, ubi hominum id est ingenium, ut, ad quam quemque studiorum rationem sive congruentis naturae lenocinium applicuerit , sive caecus impetus amicorumvoeonsilium detulerit , illam in deliciis habere. illam admirari ceteris omnibus posthabitis in haud minima ponat ossieti parte: quotus enim . quisque quod sibi semel, ut contemneret, imperavit, non semper esse contemnendum sententiae suae fiducia decernit, aut sui judieii praerogativam Veritati sertu intellectae donat 3

102쪽

si quis igitur ab hac eruditionis spreta regione longe refugerit, suaeque cursum disciplinae procul abducere constituerit, is nunc ad dignitatem Graeci Sermonis agnoscendam postliminio scilicet revocetur, errroremque, si Dr. te, jam consuetae familiaritatis usu in sinu habitantem exturbari aequo animo patiatur 7 nam illi profecto multo majore, quam in rem lite rarum fit, numero, quorum animus omnis humanitatis contemtor speciosum cujuslibet doctrinae titulum alto supercilio despicit, ut a celso suae majestatis fastigio ad has tam humiles & abjectas nugas levi declamatiuncula de-Vocentur, quis sperandi locus est y Verum ad veteris exempli formulam , quorum in animis temere susceptae opiniones S tractandi voluptate dicam an pertinacia corroboratae sic Ob haerescunt , ut arte nulla , nullis rationum

machinis, revelli queant, illos huic causae judices iniquos Guro; nec utcumque existima, turi sutat, in magno ponam discrimine: istos mihi disceptatores & cognitores non tantum non recuso, sed ultro deposco, qui nullis addicti vanae persuasionis ludibriis justo examine rerum momenta considerate perpendunt, Sistra veritatis intellectum judicandi libertatem coercent: horum si tulero suffragia, nihil est, quod eruditioni Graecae inimicos summopere pertimescam. Quin ex eo fiducia mihi crescit,

quod in splendido Gravissimorum Hominum C s con-

103쪽

eonsessu dicere de Graecae Linguae praesta tia ingrediar, qui, quicquid ad omnis doctrinae commendationem ac decus in medium ex hoc loco merit allatum, pronis auribus S prolixa voluntate sint accepturi Quemadmodum autem porro, multos opexam ante me hac in palaestra diligentissimam occupasse, non dissiteor, ita vehementer doleo, amplissimas eorum laudes adeo Graecae Linguae non proruisse, ut, quae Omnium cupiditates commovere debuerant atque inflammare , immoderati praeconii orimine fuerint

oppressae: in hanc enim invidiam honestis ii mum illud animi grati testimonium, quo Summi Viri Linguam Graecam, ex cujus instrurimento firmatis mirum in modum eruditionis

copiis publicam in existimationem abiissent,

sunt remunerati, maligni obtrectatores adda- .cere non dubitarunt. Id tamen me non absterrebit , quominus in eodem stadio, quamvis immutato paulum itineris flexu, decurrendum mihi sumam; non, quin utilissime hoc in argumento priores elaborarint, sed quia, cum tota sere hujus disceptationis summa suerit exemplorum loquendique formularum, quibus certe Graecus Sermo exquisitissimis affuit, finibus adhuc inclusa, quod in hac causa vel praecipue fuit obtinendum, haud immerito praetermissum videri potest: peritis enim j dicibus, quoa sua sponte studiorum experime

tum Duilirco by Corale

104쪽

tum ad has partes adjungit, etsi prorsus suerit satisfactum, minus tamen hujus causae mensuram impleveris, nisi S imperiti horumque sacrorum expertes liquidis rerum testimoniis evincantur, iis Linguam Graecam radicibus esse nixam, ex quibus ad pulcherrimam perse: ctionem adolescere potuerit. Quoniam igitur omnis ratiocinandi vis, si legem ab ipsa natu ra latam sequamur, a certis principiis deducta, atque argumentorum necesi ria colligatione Conserta, ut peraeque omnium in animos illabatur, ad planum quoddam atque expeditum disputandi genus referri debet, idcirco aliam mihi Viam ct huic loco hominumque studiis accommodatiorem esse communiendam duxi, quae ab ipsis Graecorum moribus & ingenio profecta cursu orationis perpetuo ad eumdem finem pertineret. Nec dubito, quin a nonnulis lis Auditoribus gratiam minime vulgarem sim initurus, qui, cum ad grave barbararum UO- cum Onus praeparatis auribus suscipiendum liue accesserint, illam se molestiam & cruciatum lucrifecisse laetabuntur. Atque hic, quid mihi Graecae Linguae v neres intenta cura pervestiganti, a quo studii

genere nullum aetatis meae tempus abhorruisse lubens profiteor, saepius ad animum acciderit, commemorare non gravabor. Non poteram sane, quo minus, quantum proficerem,

me poenitebat, quin immensam Graeci Ser-

105쪽

monis amplitudinem cultissimasque virtutes magis magisque admirarer: primum enim unus ad omnem orationis formam appositissimus S laeta verborum copia, ct amabili structurae varietate , ct ad unguem facta conglutinatarum vo- cum junctura dis ipatas ceterarum linguarum . ac multum diversas dotes ambitu suo complecti videbatur; tum deinde, cum nihil sit dissei-lius, S penuria cujuscumque linguae testatius, quam cogitatis retrusa meditatione percultis S a communi rerum usu reductis parem orationis vim ac lucem induere , homini Graeco suos vernaculus sermo de sacili colores submittistrahit, quibus animi sensiis quantuinlibet perre conditos ac subtilissima cogitatione informatos enucleate demonstret: his tertium illud per sane quam luculentum accedit, quod, quicquid abditae cognitionis e naturae penetralibus humana protulerit solertia, non modo recenti bus vocabulorum notis ad res novas veluti publica moneta signandas Graeca Lingua non destituatur , sed S verecunde fingentem atque aucta se verborum subole ditantem commodeserat, atque ultro magnae laudis praemio invitet. Quae cuncta cum animo recenserem, vix mirifica dictionis suavitate nonnullam invidiae commotionem a me Lingua Grae a redimebat , quippe qui oculo iniquiore tantam hujus Sermonis ubertatem intuerer, eandemisque laudem cum aliis etiam linguis esse communi Disiti so by Corale

106쪽

nicatam cuperem. Quid enim y tam cumulatae sint in hac unica Lingua virtutes, tanta fundi proprii felicitas, ut huic uni fasces reliquae submittere cogantur, & receptis. in . civitatis jus Graecorum vocabulorum infinitis propemodum coloniis egestatem suam tanquam servitutis auctoramentum profiteri 2 Quid porro cum omnis sermonis usus hortatu ipsiua naturae atque auspiciis ad continendam hominum S adstringendam societatem sit directus, ct cunctae fere similiter e verbis tanquam rerum animique sensuum indiciis lioguae sontexantur, hoccine tam excellens atque invidi'sum uni Graeciae populo privilegium donare fas siti nunne animum inepto Graecorum studio corrupti in occaecatum prodit, si quis huic praecipue nationi tribuere non vereatur, i aptius atque aliae gentes ut inventa rerum vocinula dispensarint, commodioribus orationem frameatis vipXerint, mentis denique cogitata facilius ac dilucidius explanarint 7 Verum enim 'vero hunc animi Graecae Linguae maiestati reluctantis aestum sedavit tandem S ad tranquillum composuidi .

plorata veritatis ratio,: nam reo diligentius in specta pronum erat' animadvertere, sumn Graecos industria acerrimaque laboris contemtione haec sibi culti sermoni praesidia compa rasse, nec fieri non potuisse, quin e divite optimorum ingeniorum vena late manans lingua in multiplices elegantissimi nitoris farinas dif-

107쪽

Δ Τ. H. OR. DE LING. GR. PRAEST

funderetur, ct deteris studiosius exercita palamam praeriperet. Quapropter eo alacrius ad hujus causae, patrocinium accingor; quod &judietum mihi meum sit tuendum, & indignum

videatur atque illiberale, si, qui . maximarum ad posteros utilitatum auctores extiterunt, non solum neglecti, sed praeterea pravis ignavorum sententus confixi jaceant. Neque ego non subvereor , qui palam Graecorum me causae patronum praebeam ac defensorem , ne ipse

magnum in invidiae discrimen apud Auditores meos deveniam; id enim eadem operi non pauci fortassis agere me suspicabuntur, ut summam per- iniuriam omnia doctrinae atque ingenii ornamenta quae sane sint praeclarissima, saetati nostrae detractum eam , quo pro spoliis opimis Antiquitatis in templo figantur Sed nee Veterum tam immodestus sum laudator, ut, quicquid humana natura praecellens atque egregium continet, illis fuisse solis manaei patum mihi persuadeam; neque eximias. h jug seculi virtutes prolatis mirum in modum seientiarum pomoeriis florentissimas tam m Fgna interpretor; nec denique tantam rerum molem nuda de Graecae Linguae nobilitate disputatio secum trahit : haudquaquam enim,

quod illi, qui ebnterendo vetustati; honorem sibi principalis ingenii famam eblandiuntur,

prae se ferunt, meritae Graecorum laudes cum notat temporis dedecore ac contumelia sunt.

108쪽

eonaunctae. Quam ob rem eo majore studio A. O. etsi vestrae prudentiae spectataeque animi moderationi minime dissidam, Vos rogo atque obtestor, ne quid inorata causa secius in utramvis partem statuatis, neve liberiora professum immaturi praejudicii significatione retundatis. In hoc autem genere cum plurima sint, eaque non unius. ordinis, quae nostris rationibus egregie conducant, tamen quicquid ab instituto longius remotum, quantumvis ad rem praeis sentem opportunum videri posset, praecidere consultum putavi, ne curae nimis sollicitae &cuncta cum pulvisculo corradenti fastidium ad haereret. Romanos igitur in hoci larum testes non adducam, etiamsi gravissimi Graecae dis ciplinae praedicatores pristinae resticitatis deinpulsionem omnemque eruditionis atque elegan tiae sensum huic soli reserant acceptum: non quod eorum judicio, cui nihil insulsum nihil decora specie fucatum verba dare potuit , Pasrum sit tribuendum; sed ne pluris in hac litodisceptanda summae auctoritatis pondus, quam rationum momenta , fuisse videatur. Neaporro nullum ab infinita singularium verborum copia praesidium est ad dotes Graeci Sermonis extollendas; praesertim h indoim ipsius Lin guae tum creandis vocibus itum duplicandis iacilem, si curam cultumque eruditiorum hominum addideris: quippe certum ividetur atquo

109쪽

extra' dubitationem positum , tantum ab hoc multiplici vocabulorum instrumento posse unam ante alias linguant esse paratiorem , 'quantum soler, cujusdam gentis industria suerit: in majore rerum varietate versata: sed quoniam sino longo exemplorum apparatu 'Collatisque pluurium singuarum divitiis illa res obtineri nequeat, & ad liquidum deduci gratiam huius

fastidii meis Auditoribus haud invitus facio. Quam ob causam ad illam nos partem potius

convertamus, cujus omnem ditionem formator orationis animus occupavit: etenim haud obusturum est, quantacumque demum in ulla limgua vocabulorum sit ubertas . exiguam in iis vesuti divulsis ae disjectist membris: dre utilitaatem, nisi apte collocata S concinnum in orsdinem digestas ratio animaverit : ac nervis Eotendat : nianimerimur mirum est , iii, quaci filii animi cogitantis meditatisque suis verba fingentis species, eadem certis veluti notis inser ne stylovo expressa vi laathr. irationis minLab imperio quasique nutu omnis sermonis . . / scribendique vigor ac PMestas ut pendeat rationis dominae jussis fidissimus internuncius unmorigeretur, aequum est & naturae consent

neum. Quare nisi , quibus legibus i cogitationum sermonisque conciliata sie atque adjuncta societas, fuerit :perspectum, intelligi non potest, quemadmodum S linguarum cultus a ruindibus initiis ad decoram perfossionem eveha

110쪽

tur, S et inctae orationis compositae virtutes ex inge uti praestantia S nobilitate aptae sint ac eonnexae: itaque operae pretium D turus mihi vici cor, si mentis in oratione informancla progrestum diversas lite vires diligentius, Squantum ad instituti rationem satis erit, cXponere aggrediar. - Loquendi sane cogitationesque verborum in-dieiis signandi facultatem tam arcto neXu ncce Sinsitudinisque vinculo eum ratione Deus colligavit, ut ab hae principe proximos occupet honores, S secundum sit humanae naturae docu mentum: quum igitur homines ad ineundam animorum omnisque vitae conjunctionem summum Numen condidi siet, illam naturalem menti implicuit vim, quae rerum imaginibus d appulsu excitata brevi laboris compendio in pulcherrimum sermonis usum incideret ; neque enim tum societatis inter humanum genus adjungondae necessitas destinatusque finis, tum ad variandos sonos oris atque linguae apta COnsormatio serebant, ut praeclarillimitin ad stabiliendam hominum vitam adjumentum long inventionis mora sepultum premeretur. Et si vero mirificam haec res virtutem habeat &conspici uim originis divinae pignus, nihilominua perpetuo atque ab ultima pueritia prodito consuetudinis usu obsolefaeta vix ad animum revocatur: scilicet humanitati nativum illud obhaerescit victu .n, ut, quum in augustissimo nos D m,