장음표시 사용
81쪽
αo T. II. O R A . T I Ο .le dicam an malitia conflictatur, qui purissimae doctrinae vocibus ipsis Christi discipulor umque promulgatae labem adspergerent, sacratissimun que fidei nostrae depositum scelestis manibus attrestarent; alii solo nomine salutarem doctri' nam profesti sensus istos terrestres ambitionis, invidiae, dissidiorum in Ecclesiam invehebant, idque unum studere videbantur, ut meliorum criminationibus sibi crescendi pararent copiam. Tot tantisque obstaculis, quae vel sortes,mum si non plane dejicerent, at impedirent
saltem ac conturbarent, excitata Pauli virtus splendidius enituit. ,
, Non illum perfidae Judaeorum insidiae deterruerunt, quo minus vel pervicacissimos S c, siginoso quodam inscitiae velo obductos gra- .vissimis refelleret Verbis, vel nutantes, & te- nui veritatis radio perstrictos, oratione lenissiama ac precibus ad Christum perduceret; nullus illum dedecuit color, quo sui populares, qua eumvis ejus unius caput omni malorum genere Peterent , non argumentis solum , sed etiam amoris tenerrimi constantia victi religionis i stauratae beneficio seuerentur. Numquid Rosmanorum lascium metus eum retinuit, quin per florentissimas urbes, objicientibus sese ubique sed irrito conatu Iudaeis, ac vim Romanam implorantibus, foecundissima veritatis semina longe lateque dispargeret 8 ex hac autem anumi magnitudine tantam causae fiduciam conce
82쪽
pit, ut non Regum, non Principum virorum. conspectum sermonesque intempestiva verecundia subterfugeret: dumque ea in vinculis ipsis constantia S generosa libertate delicias. suas Christum docet, ad ejusque salubrem intellectum sereno vultu pacatoque ore conuictos peccatores invitat, fieri sane non potuit, quin multos vel sola tam tranquillae mediis in fluctibus mentis recordatio assceret ac commΟ- veret : adeo nullum ipsi tempus a susceptae Causae cura vacabat, ut nusquam asper, nullis conturbatus injuriis, inimicis ipsis , si qua medicinae spes esset relicta, lenis mansuetus
Porro haec animi elati, quam dirimus, celsitudo non tantum seminarium quoddam ceterarum virtutum complectitur omnium, Verum singulas etiam impressa velut propria nota consignat: alia rebus in gerendis subtilitas ingenii, mentis aliud ac longe diversum acumen in homine angusto S contractis humilis naturae limitibus circumscripto: aliud in magno aliae que indolis viro: iste in vilibus ac parvis minuta quaeque consectatus sibi blanditur, aliis se venditat, nullum denique , quem constanter petat, finem habet propositum : hic prospe- , diu longius emita totum rei, quam suscepturrus sit, ordinem ad ultimum emensus capacissi, mae cogitationis ambitu complectitur, st cun-seas designationes suis quasque locis divise
83쪽
ob oculos ita sibi ponit, ut nullis intricari sese dissicultatibus atque irretiri patiatur, quin constanti cursu ad destinatum properet : S i
tentus oblata casu flectat ad consilium. Ηane ut in Paulo vim ingenii admiremini, haud sane multa opera nec contUntione longa mihi opus erit: Vos jam ipsos praecepisse credo atque animo praesormasse quicquid a me potest in medium proferri: ne tamen ipse mihi desim, perpendite, quaeso , quam Evangelii praedicandi amplitudinem , quod patentissimum spatium animo descripserit, ac velut omine perspicacissimae mentis jam inde ab ipsis carceribus occupaverit : scilicet in urbe quaedam, saltem regione consistere instituit: imo quas non urbes ille, quas non regiones adiit, peragravit, victoriae pro Christo reportatae monumentis illustribus insignivit: Iudaeos toto eo elo errantes solos habuit eximios, quos novae lucis beneficio impertiret: imo & hos eseunctas gentes totumque adeo terrarum orbem
Christi imperio subjectum parere voluit. In tanta consiliorum amplitudine & maximarum rerum designatione quis nunc miretur indefessum nullisque unquam obstaculis adstrictum Pauli cursum, agendi impetum ac Vehementiam incredibilem, qua tamen nunquam sie Terebatur, ut prudentiam, illam rectarum actionum omnium temperatricem ac ducem, negligeret: quare, quum infinitam . hominum
84쪽
multitudinem ad civitatem coelestem aggregasset, id sibi inprimis , ne partae victoriae fructus dilaberentur, curandum statuit, ut ab uno capite Christo pendentes mutuo quodam ordinatae foetetatis suisque numeri* distinctae vinculo colligarentur: quod sane quam fuerit necessarium in tot rebus adversis, tantisque inimicorum insultibus, nemo erit, qui non certissimum ponat. Illud vero praetereundum minime videtur, Paulum, non quidem solum, nam qui ceteros fugere potuisset, quod ad naturam verae religionis filmmo OP ere pertinebat, at praecipue tamen, ct quam maxime, perspectam habuisse conditionem S vim Christianae libertatis: insederat profecto altisqtie radicibus haeserat apud eos praesertim, qui a Judaeorum sacris ad Cliristum fuerant tradudii , noxia quaedam ct servilis sententia, jungendam esse Mosis legem cum Claristi prauceptis , veteres umbras cum luce nova: huic etsi rationes omnes, au-otoritas quidem non tam deerat, ut ipsi non- nunquam Ipostoli, eorum certe nonnulli, istius opinionis vel suspicione persti ingerentur, Vel tacito quodam lenocinio abripi se sinerent: non ita Paulus: cum animi magnitudine conjunctus
εst aret illime libertati , sed legitimae, sed solis justi rectique terminis inclusae sensus; quem
sub imo pectore foveat, quem, nisii cum Vita, deponare non possiit. itaque quis acrius tantum
85쪽
decus ac resigionis nostrae privilegium defen dit, quis firmioribus argumentis munivit, atque illibatum posteris , quibus quidem recte sentire iisdemque in vestigiis pedem ponere
fuit datum,. commendavit Porro summain prudentiae laudem nemo aut justiore titulo mereatur, aut facilius acquirat,
quam si fixis in propositum finem oculis hominum ingenia dignoscat, ternporum articulos momenta promte dimetiatur, omnes rei bene gerendae ansas corripiat : quae profecto in Paulo virtus fuit tam conspicua , ut per omnem vitae rationem clarisimis exemplis infixa splendCRt.
Ecquid placet A A. ut Athenas vos ducam, atque in Areopago constituam: ibi lis Paulo mota : causa religionis agenda palam in acutiss- morum hominum volunt enim hae laudo &eupidissime quidem censeri Attici conventu: res ipsi erat cum Philosophis Epicureis S Stoicis, quorum tunc temporis supra reliquas familias ingcns Athenis erat copia: sic Epicurei statuebant, Deos a rebus humanis semoto longe sujunctosque immortale aevum S tranquillum summa cum pace agere, cultus humani plane non indigos, irae perinde ac favoris
benevolentiae c&pertes ; hanc autem mundi machinam ex temerario confluxisse atomorum
congressu: Stoici vero , divinam esse progeniem homines dictitantes, tantopere mentis hum
86쪽
nae viribus confidebant, ut rationem per se solam recte perpurgatam vitiorum omnium unbCam emendatricem ponerent, suique sapientia cum ipso Jove beatitatem comparare non ve
In his igitur alienissimis quidem opinionibus nihilne omnino est, quod aliqua concessione mitigari possit atque in melius flecti, ut Philosophorum studia conciliata prolixius se veritati
nunc primum auditae praebeant 2 est sane; nee occalionem tam opportunam callidissimus temporum aestimator Paulus e manibus dimittit: videte enim, quemadmodum Epicureos & corrigat & alliciat: Deus, inquit, nequaquam hominum opera sic colitur, quasi qui vitae hujus & Spiritus usum & omnia denique cunctis tribuerit, non satis suis pollens opibus ullius ad felicitatem sempiternam indigeret: Stoicorum autem ne verbis quidem ipsis abstinuit: quam enim ad sed tam ista putatis proXime accederet vivimus in Deo, movemur, sumus: ne porro cuiquam sit dubium, quin oratione ad
tempus accommodata auditorum animos ac properisionem sibi cupiat obligatam; Arati quoque poetae notissimam illam sententiam in rem suam eonvertit: nam quid dicam de Deo ignoto 2 cujus aram Athenienses, qui inter majorum merita singularem religionis curam non infimo loco ponebant, habuerint publice dedicatam: quorsum enim haec est mentio illata, nisi ut
87쪽
apud homines, avidissimos quidem rerum novarum, sed eosdem prisci in colendo numine ritus tenacissimos , novitatis invidiam, qua maxime posse videbant ita alienari, excusaret. Quis jam eadem opera non persentiscit, quanta fuerit in dijudicandis hominum ingeniis solertia, qui se sciret eum in modum singulis atque
universis attemperare, sic componere , ut ab offensione non minus quam contemtu abesset Epistolae vorsantur in manibus, testes utique luculentissimae; in quibus sive ad sinceram virtutem cohortetur, omnesque in uno Christo spes reponere jubeat, sive verbis se virioribus peccantes castiget, seu molli blandae orationis
lenocinio demulceat . mirifica quaedam est, Sad moderandos in quamcunque partem animos potentillima dicendi facultas: quo fieri non potuit, quin omnibus doctrina salutari imbutis. quos ipse sanctissimo velut partu fuerat enixus, S Iudaeis S Gentibus esset carissimus, ct tanquam coelo delapsus parentis genuini loco coalaretur. Quae vitae commoda, quos fructus moris propensissimi non potuisset capere Τ potuisset utique justissimos, idque aliorum, quos ejusdem habebat muneris collegas, exemplo: sed, tametsi meritissimam, in mercedem ne tantilla quidem cupiditatis illius suspicio caderet.. tantum ab hoc instituto generosus ac liberalis Pauli animus abhorruit, ut in alios indulgentissimus nihil indulgeret sibi, malletque adeo
88쪽
igilotidiano', quod didicerat, opificii labora perfrui, quam vel minimam sui calumniandi ansam adversariis praebere. Et Paulo sane , tam eximiis dotibus in Ecclesiam meritisque ornatissimo, non deerant hostes insensissimi; qui sucorum inertium more ejus mellificiis incubarent; S, quod multo gravius erat, auctorit , tem in eo splendidissimi muneris nefarie labe-. facere, impurisque vocibus in controversiam vocare non vererentur: scilicet ita comparatum est, ut, quo quis ipse pejor est, eo minus excelsam virtutem ferat: hie autem modestissimus, ct, si quisquam alius, sui non mi-:nus quam injuriae sibi illatae contemtor, ubi tributa a Christό docendi Evangelii dignitas
agitur sese commovet atque .erigit Paulus. quippe qui duodenario numero non inficiandum nomen accessisset: quare gloriosum Apostoli titulum inscribere sibi nusquam praetermittit, sed ea tamen temperatum cautione, quae do animum divini beneficii submisse memorem demonstret, 'S provinciae, quam a Christo coan- missam strenue gerebat, auctoritatem assirmet Ietenim, quando in hunc campum evectus procurrit , comparare se non veretur ad quemcumque alium, suisque laboribus, vigiliis, ct vitae dimicationibus plus tribuere, quam cete
rorum omnium: quae dicatur sane, si quis ita Contendati considentissima fiducia; sed magni
89쪽
parta meritis, ab animo magno prosecta, sed suae virtutis opumque conscia.. Uas naturae dotes, ingenii animique vir, tutes , luculentissimas quum Spiritus Saneti cura divino rore nutritas produxerit, quanto eum lucro non debuerunt S emolumento rei Christianae exerceri. Idem vero Voce , Vitae exemplo, stii diisque omnibus non contentus discipulos exornare , scriptir quoque coe-
latam doctrinam copiosissime consignavit: in quibus tenerrimi, quo serebatur in Christianos , affectus sensum varias in partes verbis exquisitissimis ita depingit, ut omnia simul ad salutem sapientiae & cognitionis instrumenta subministret: dicam enim, S minime metuo ne Vos affirmanti refragemini, eum, dum in enucleandis sapientiae divinae gravissimis capitibus frequens versatur, S rationes subtilissime collocatas in aciem educit, unum omnium maxime sciendi reclusisse fontes, aditumque nobis apertiun patefecisse; quem qui sequatur, non moribus tantum monendo prosit, sed aedificium insuper doctrinae sun det erudiendo ac constituat. In eum autem me devovisse locum video, in quo. subter sugere non possum , ut personae, quam cum maxime sustineo, satisfiat, quin dest3lo Paulo scribe adique genere judicium interponam : magnis agitata dissidus quaestio, ad
90쪽
quam disceptandam illi inprimis consedere judices, qui, quantum de nitore styli Paulini d traheretur , tantum divinae sacrarum literarum auctoritati decedere sibi persuadebant: hoe si ' ulla veri 6ecie posset confirmari, jam pro elegantia scribendi Paulina tanquam pro aris & s cis esset depugnandum: sed a tam tenui filo sus- . pensa non est, neque omnino suspendenda. chartarum Apostolicarum divinitas; nullusque inter cedo, quo minus hoc quidem judicium. quod nemo paulum acutior probabit, pro irrito habeatur & non judicato. De Origene quia dicent 7 qui, tametsi Paulum inprimis admire- tur, de scriptione liberius aliquanto censuit:
non enim soloecismos contentus & barbarismos notasse, illa nonnunquam totius orationis figurarumque esse statuit impedimenta, quae prorsus dissicillime possint explicari: quid de Hieronymo Τ qui Graeci pene sermonis imperitum fuisse scribit, disertioremque in Hebraea lingua tquam Graeca, Paulum illum, qui mediis Athemis ad aures illas Atticorum eruditas verba ia- s cere non dubitavit. Sed in his commemoram dis nihil est causae cur tempus consumam, quandoquidem parum habet apud peritos m menti, quid hic, quid ille, quid plures ceusuerint. Ad hanc controversiam recte discepta dam illud mihi maxime videtur animadvertendum, in omni orationis complexu duo debere summa cum cura discerni, ipsam dictionem styli