장음표시 사용
391쪽
Pnlvis; et e speculis percussae Pectora matres Femineum clamorem ad coeli sidera tollunt. Qui cursu portas primi irrupere PatenteS, Iios inimica super mixto premit agmine turba :Nec miseram effugiunt mortem; sed limine in ipso, Moenibus in patriis, atque inter tuta domorum, Confixi exspirant animas: Pars elacidere portas;
Nec sociis aperire Viam, nec moenibuS nudeut Accii ere orantes; oriturque miserrima caedes Defendentum arinis aditus, irique arma mentUm. Exclusi, ante Oculos Iaer mantumque ora Parenα
Ρars in praecipites fossas, urgente ruina, Volvitur; immissis pars caeca et concita frenis Arietat in portas et duros obiice posteS.
Μonstrat amor Verus patriae ut videre CamilIam ,
Tela manu trepisae jaciunt, ac robore duro Stipitibus ferrum sudibusque imitantur obustis Praecipites, primaeque mori Pro mutat hUs ardent. Interea Turnum in gilvis saevissimus implet Nuntius, et inveni inpetitem fert Acca tumultum: Deletas Volscorum acies, cecidisse Camillam , Ingruere in sensos hostes, et marte secundo omnia corripuisse; mctum jam ad moenia ferri. Ille furens et saeva Iovis sic numina poscunt Deserit obsessos colles, Demora a spem linquit. ix e conspectu exierat campumque tenebat, Quiam pater Λeneas, saltus ingreSsus BPertOS, Exsuperatque jugum, sit aque evadit opaca. Sic ambo ad muros rapidi totoque feruntur Agmine; nee longis inter se passibus absunt. Ac simul Aeneas sumantes pulvere campos Prosperit longe. Laurentiaque agmina vidit; Et S; evum Aenean agnorit Turnus in armis, Adventumque pedum flatusnue audisit equorum: 3Ε
392쪽
36, AENEIDOS LIBER XI. V. sua.
Continuoque ineant pragnas, et Proelia telatent. Ni roseas fessos jam gurgite Ρhoelius Ibero Tingat equos, noctemque, die labente, reducat. soas dant castris aute urbem, et moenia vallant.
393쪽
Tun Nos ut infractos a duci so marte Latinos Defecisse videt, sua nuue promi a rePOSCi, Se signari oculis; ultro implacabilis ardet, Attollitque animos. Poenorum qualis in arvis Saucius ille gravi venantum vulvere Pectus Tum demum movet arma leo, Pu tque comantes Excutiens cervice toros, fixumque latrouis Impavidus frangit telum, et fremit ovo cruento: Haud secus acceuso gliscit vii Ioulia Turno. Tum sic assatur regem, atque ita turbidos insit: ulla mora in Turuo; nihil est qota dicta retracte ut Ignavi Aeneadae, nec quae PQPigere Tecu SUnt. Congredior: ser sacra, pator, et concipe Ledus. Aut hac Dardanium d xtra sub Tartis a mittam Desertorem Asiae sedeaut spectentque Latiui ), Et solus ferro crimeti commune refellam; Aut haheat victos, cedat Lavinia coniux. Olli sedato respondit corde Latinus: o praestatis animi iuvenis, qDantum ipse soroci
Vi. tute exsuperas, lauto me impensius aequum eSt Consulere, atque omnes mettientem eriΡrridere Ca Stas.
Sunt tibi regna patris Danni, sunt Oppida capi a Multa manu; nec uou aurumque aia usque Latiuo ostr
394쪽
Suat aliae innuptae Latio et Laarentibus agris, Nec genus indecores. Sine me haec haud mollia fatu Sublatis aperire dolis; animo hoc simul hauri.
Μe natam nulli veterum sociare procorum Fas erat; idque omnes divique homiciesque canebant: Victus amore tui, CGgriato SangUine Victus , Mugis et maestae lacrymis, vineta omnia rupi 3 Promissam eripui genero; arma impia Sumpsi. Ex illo qui me casus, quae , Turne, Sequantu EBella, vides; quaatos primus Patiare labores. Bis magna victi pugna vix uae tuentur Spes Italas; recalent nostro Tiberina fluenta Sanguiue adhuc, campique iugentes Ossibus albent. Quo referor toties P quae ineutam insania mulal PSi, Turno exstincto, socios rum ad Scire Paratus, Cur non incolumi potius certamina tollo pQuid consataguinei Rcituli, quid cetera dicet atalia, ad mortem si te sors dicta retinteri
Prodiderim, DaraPI et conriobia nostra petentem p Respice res bello varias; migerere P rentis Longaevi, quem nunc maestum patria Ardea I ge Dividit. Haudquaquam dictis violentia Turni Flectitur: exsuperat magis, aegrescitque medendo. Ut primum sari potuit, sic institit ore :Quam pro me curam geris, hanc Precor, oPtime, Pro me Deponas, letumque sinas pro laude paciSci. Et nos tela, Pater, ferrumque haud debile dextra Spargimus; et nostro sequitur de Vulnere SanguiA. Longe illi dea mater erit, quae nube fugacem
Feminea tegat, et vanis sese occulat umbris. At regina, nova pugnae Conterrita Sorte , Flebat, et ardentem generum moritura teuebat:
Turne, Per has ego te lacrymas, per si quis Amal te Tangit honos animum spes tu nunc una, SuueCUCTu requies miserae, decus imperiumque Latini Te Penes. i a te omnis domus inclinata recumbit
395쪽
Unum oro: desiste manum committere Teucris. Qui te cumque maneat isto certamine casuS, Et me, Turne, manent: simul haec invisa rolinquam Lumina; nec generum Aenean captiva videbo. Accepit vocem lacrγmis Lavinia matris, Fla antes perfusa genas; cui plurimus ignem Subjecit ruhor et calefacta PePora cucurrit. Indum sanguineo vel uti violaverit ostaeo
Si quis ebur; aut mixta rubent ubi lilia mesia
Alba rosa: tales virgo dabat Ore colores. Illum tiactat amor, figitque in Virgine unItus :Ardet in arma magis , paucisque assatur Amatam: Ne, quaeso, ne me laorymis, neve omine tanto, Prosequere in duri certamina Μartis euntem , O mater: neque enim Turno mora lihora mortis. Nuntius haec, Idmon, Phrygio mea dicta Ἀranno naud placitura reser: quum primum crastina coelo Puniceis invecta rotis Aurora rubescit, Non Teucros agat in Rutulos: Teucrum arma quiescant Et Rntulum: nostro dirimamus sanguiue bellum: Ilio quaerati coniux Lavinia Campo. Haec tihi dicta dedit, rapidus in tecta recessit: Poscit equos, gaudetqDe tuens aute ora frementes;
Pilumno quos ipsa decus dedit Orithria;
Qui candore nives anteirent, cursibuS auraS.Circumstant Properi aurigae, inanibusque lacessunt Pectora Plausa cavis, et colla comantia pectunt. Ipse dehinc auro squalentem alboque Orichalco
Circumdat loricam hulneris; simul aptat habendo Ensemque, clypeumque, et rubrae cornua Cristae; Ensem, quem Dauno ignipotens deus ipse parenti Fecerat, et Stygia candentem tinxerat unda. Exin, quae mediis ingenti adnixa columnae Aedibus adstabat, validam vi corripit hastam, Actoris Aurunci spolium,quassatque trement in , Vociferans: Nunc, o numquam frustrata Voratus
396쪽
Hasta meos, nunc tempus adest ' te maximns ADtor, Te Turni nunc dextra merit: da sternere POPPus , Loricamque manu valida lacerare revulsam
Semiviri Ρhrygis, et foedare in pulvere crine Vibratos Oalido ferro, myrrhaque madentes. His agitur furiis. totoque ardentis ab ore S intdiae absistunt; oentis micat aeribus ignis emugitu veluti quum prima tu proelia taurus Terrificos mei, atque irasci in cornria tentat, Avb aris obnixris trunm, ventosque lacessit Ietibus, et sparsa ad pugnam proludit arena.
Nec minus interea msternis saevus in armis Aeneas Rcuit inartem. et se suspitat ira,
oblato gaudens componi foedere bellum. Tum socios maestique metum solatur Iuli, Fata docens; regique jubet responsa Latino Certa referre viros, et pacis dicere leges. Postera Vix summos spargebot lumine montes orta dies, quum primum alto se gurgite tollunt Solis equi, lucemque eistis narthus rmant :Campum ad certamen, magnae sub moenibus urbis Dimensi Rutulique viri Teucrique parabant; In medioque socos, et dis communibus aras Gramineas; alii fontemque ignemque serebaut, Velati limo, et verbena rempora vincti. Ρrocedit legio Ausonidum, pilataque plenis Agmina su fundunt portis: hinc Troius omnis , Tyrrhenusque ruit variis exercitus armis :Haud se us instructi ferro, quam si aspera Μartis Ρngna vocet. Nec non mediis in millinus ipsi Ductores auro volitarit ostroque decori, Et genus Assaraci Μnestheus, et fortis Asylas, Et Μessapus equum domitor, Neptunia Proles. Utque . dato signo, spatia in Sua quisque recessit, Defigunt tellure hastas, et sputa reclinant. Tum aindio effusae matres, et vulgus inermum,
397쪽
Invalid que senes, turres et tecta domorum obsedere: alii portis sublimibus adstant. At Iuno, e summo, qui nunc Albanus habetur, Tum neque nomen erat, nec honos, aut gloria motiri )Prospioiens tumulo, campum adspeetabat, et ambas Laurentum Troumque acies, urbemque Latini. Extemplo Turni sic est assaὲa sororem Diva deam stagnis quae suminibusque sonoris Ρraesidet; hunc illi rex aetheris altus honorem Iuppiter erepta pro Virginitate saetravit: Nympha, decus fluviorum, animo gratiSSima uostro , . scis ut te cunctis unam, quaecumque Latinae Magnanimi Jovis ingratum ascend/re cubile , Praetulerim, coelique Inhens in parte locarim. Disce tuum, ne me incuses, auturna, dolorem. Qua visa est sortuna pati, Parcaeque sinebant Cedere res Latio, Turnum et tua moenia texi: Nunc iuvenem imparibus video concurrere satia, Parcarninque ales et vis inimica propinquat. Non pugnam adspicere hanc oculis , non foedera Pos.
Tu, pro germano si quid praesentius audes , Perge; decet: forsan miseros meliora sequentur. Vix ea, quum lacrymas oculis autuma profudit; Terque quaterque manu pectus percussit honestum. Non lacrymis hoc tempns, ait Saturnia Iuno; Λccelera, et fratrem, si quis modus. eripe morti :Aut tu bella cie, conceptumque exeute foedus. Auctor ego audecidi. sic exhortata reliquit Incertam, et tristi tarhalam vulnere mentia. Interea reges, ingenti mole Latinus Quadriiugo vehitur curru, cui tempora circum
Aurati his sex radii fulgentia cingunt, Solis avi specimen; bigis it Turnus in athis ,
Bina manu lato crispans hastilia ferro.
Hinc pater Aeneas, Romanae stii Pis origo,
398쪽
Sidereo flagrans clypeo et coelestibus armis, Et juxta Ascanius, magnae speS altera Roma , Procedunt castris; puraque in VBSte sacerdos Saetigeri fetum suis intonsam que bidentem Attulit, admovitque pecus flagrantinus aris. Illi, ad surgentem conversi lumina sol3m , Dani fruges manibus salsas, et tempora ferro Summa notant pecudum, pnterisque altaria Ithacit. Tum pius Aeneas, stricto sic ense precatur: Esto nunc Sol testis, et hare mihi terra vocanti, Quam propter tantos potui perserre labores, Et Ρater omnipotens, et tu, Saturnia Iuno, Jam melior, jam, diva, precor: tuque, incirte Mavor S, Cuncta tuo qui bella, pater, sub numine torques: Fontesque, fluviosque voco, quaeque aetheris alti I elligio, et quae caeruleo sunt numina Ponto. Cesserit Ausonio si fors victoria Turno, Convenit Evandri victos discedere Ad urbem; Cedet Iulus agris; nec post arma ulla rebelles Aeneadae reserent, ferrove haec regna lacesserit. Sin nostrum annuerit nobis victoria Μartem,
Ut potius reor, et potius di numine firmenti Non ego nec Teucris Italos parere j Fbo,
Nec mihi regna peto. Parthus se legibus ambae Invictae gentes aeterna in foedera mittant. Sacra deosque dabo: socer arma Latinus habeto; Imperium solemne socer ' mihi moenia Teucri , Constituent, urbique dabit Lavinia nomeri. Sic prior Aeneas: sequitur sic deinde Latinus, Suspiciens coelum, tenditque ad sidera dextram :Haec eadem, Aenea, terram, mare, Sidera, juro, Latonaeque genus duplex, Ianumque bifrontem , imque deum infernam, et duri sacraria Ditis. Audiat haec genitor, qui foedera fulmine Sancit. Tango aras; medios ignes et numina testor: Nulla dies pacem hanc Italis neo foedera rumpet,
399쪽
Quo res eumque cadent; nec me vis ulta volentem Avertet; nou, si tellurem essundat in undas Diluvio miscens, coelumque in tartara solvat:
Ut sceptrum hoc dextra sceptrum nam sorte gerebat Numquam fronde levi fundet virgulta neque umbras, Quum semel in silvis imo de stirpe recisum
Matre caret, posuitque comas et brachia ferro; Olim arbos, nunc artificis manus aere decoro
Inclusit, patribusque dedit gestare Latinis. I alibus inter se firmabant foedera ilictis,
Conspectu in medio procerum. Tum rite Sacratas In flammam jugulant pecudes, et viscera vivis Eripiunt, cumulantque oneratis lancilius aras. At vero Rutulis impar ea pugna videri Jam dudum, et vario misceri Pectora motu: Tum magis, ut Propius Cernunt, non viribus aequis. Adjuvat incessu tacito ProgressuS, et aram Suppliciter venerans demisso lumine Turnus , Tabentesque genae, et juVenali in corpore pallor. Quem simul ac Iuturna soror crebrescere vidit ii sermonem, et vulgi variare labantia corda, In medias acies, formam adsimulata Camerii, Cui genus a proavis ingens, clarumque Paternae Nomen erat virtutis, et ipse acerrimus armis , In medias dat sese acies, haud nescia rerum , Rumoresque serit Varios, ac talia fatur :Non pudet, O Rutuli, pro cunctis talibus unam objectare animam P numerone an viribus aequi Nota sumus p En omnes et Troes et Alcades hi sunt, Fatalisque manus, insensa Etruria Turno :Vix hostem, alterni si congrediamur, habemNS.Ille quidem ad Superos, quorum se devovet ariS, Succedet fama, vivusque per Ora foretur: Nos, Patria amissa, dominis parero superbisCogemur, qui nune lenti consedimus arvis.
Talibus incensa est juvenum sententia dictis
400쪽
Jam magis atque magis; serpitque Per Bgmina muranu P. Ipsi Laurentes mutati, ipsique Latini: Qui sibi jam requiem pugnae rebusque salatem Sperabant, nunc arma Voluut, foedusque Preoniux Insectum , et Turni sortem miserantur iniquam. IIis aliud majus Iuturna adjungit, et alto Dat signum coelo; quo non praesentius ullum Turbavit inentes Italas, monstroque fefellit. Namque volans rnbra fulvus Iovis ales in aethra Littoreas agitabat aves, turbamque Sonantem Λgminis aligeri; subito quum lapsus ad undas Cycnum excellentem Dedibus rapit improbus uncia. Arrexere animos Itali; cunctaeque volucres Convertunt clamore fugam mirabile visu Aetheraque obscurant pennis, hostemque Per auras Facta nube premunt; donec vi victus et ipso Pondere defecit, praedamque ex unguibus ales Projecit fluvio, penitiisque in nubila fugit. Tum vero augurium Rutuli clamore Salutant, Expediuntque manus; primusque Tolumnius vugur, Hoc erat, hoe votis , inquit, quod saepe petivi: Accipio, agnoscoque deos. Μe, me duce, ferrum Corripite, o miseri. quos improbus advena bello Territat invalidas ut aves; et littora vestru
i populat: petet ille fugam , penitusque profvudo
Vela dabit: vos unanimi densate caterVaS , Et regem vobis pugna defendite raptum. Dixit, et adversos telum eoutorsit in hostes Procurrens; sonitum dat stridula cornus, et auras Certa secat: simul hoc, simul ingens clamor, et omnes Turbati cunei, calefactaque corda tumultu. Hasta volans, ut forte novein pulcherrima fratrum COPPora constiterant contra, quos sida crearat
Una tot Arcadio coniux Tyrrhena Gylippo; Ηorum unum ad medium, teritur qua sutilis alvo Balteus, et laterum juncturas fibula mordet,