장음표시 사용
211쪽
Febie. Soli autem fructus mere indisriales. quos dominus re ' uo. pereephlat, non sunt restituendi. quia non sunt liueus re alienis . sed industriae propriae. Sic qui pecunia furtiva negotistae 2 tus est. non te tur lucrum suum restituere , sed sol uni Vcuniam M ablatam . & omne damnum emergens , ac .lucrum cellans, uΡ , Nora's. semina. & alia smilia, s snt aliena , non . ructifi-
. . cant domino suo , sed domino agri. I. as. 5. de . Vmnis se tis non itire feminis . sed itiνe sola perespιναν. M sunt magis agri . quam seminis, quod mos tuum est ,& ab agro vivificari. & aii debent. Hi ne qui triti eum furtivum feminavuin agro suo, non leuetur restituere segetes, sed aliud triti eum iu etdem mensura cum damno emergente , & luero cessante, uduod est secutum domino triticio . . NOTA 3. Restitutio fructuum facienda intelligi debet deductis prmio operae . ac lahoris . R impenss. quae a domino Gri de ,. huissent ad illos pereipiendos, ad conismatione m re , m ad e ἰus ni est oramenta i qmbus rei valor crevit don in . ex l. 7. I. ο
Quaest. VIII. An inius as damn stator teneatur sπρο- per aliquid fiavere pro vulpa m poem . . Reis. Noa tenetur ante sententiam Judacis. Quia pnitio ad Iudicem pertinet ; sed post tententiam Loenam solvere , quia Iude hahyx iv 'δ2-nti Thomis
Iussa sententia obligat in nscientia . Ita sanctus Thoma
ficator teneatur resertuere rem alienam , Is por3ruro I Iset apud dominum M NOTA r. Possessor malae fidei est is, qui rem alienam in v e
- accepit , vel retinet, aut consumpsi . vel alienavit. Putans aut eo bitans esse alienam . vel se non legit in e possidere ,ae: iEnorantia straviter culpabili iudicans esse suam . AE
sessio. Refo I. Iniustus possessor tenetur rem alienan ii rς it tuere . si illa non erat peritura apud dominum ni sp
iniuriam alterius, v. g. Dryum i. iii, ita. Quia sicut ille ad ius fas endo ' 2.
restituere ' ita tu praeveniens teneras integre da σὲ num resarcire, quum fueris causa injusta totius damni. - Si rei periit dolo, vel iniuria mi usti possessoris . quia I, iuxta fiors, statim contrahit restituendi obligationem Ud
212쪽
. Iibsequente intuito casu non extinguitur. Sic qui Meidit ho-,4 clie Petrum , M qui cras interficiendum a fera , est eausa intullari mortis Petri, ZE tenetur ad rectitutionem . Idque magis adhuc se constat , si tempora . quo ex eulpa perit , vel destructa est rex , altena, non erat notitia interitus , uel periculi futuri . Quia 'M quum periculum illud noraretur. res Illa vere tantum valebatis apad homines . sicut s peritura postea non fuisset . Totus ergo valor ille fuit Per iniuriam 'ahlatus ab iniusto posse Sote , S ipseri totius illius debiti reus factus est , atque adeo sustepit iam in e,, onus , in obligationem totius illius debiti solvendi. A quo deis M hitra non liberatur ex e , quod eventus subsequens stendat rem , mi Te postea perituram, vel minus valituram quia hoe non fa-M eit rem minus statuisse tunc estrum iniuste destructa est . pro auo M tempore taxari debet valor dataeii illati et Iro De LMO .
Resp. I. item tenetur restituere rem alienam . quae ea. su apud ipsum periit, si non sit omnino certum eam perituram fuisse apud dominum. Quia in dubio melior est conditio imo centis, & domini possidentis justertum reisci paendi rem suam , vel eius pretium . Imo juxta multos tenetur, etiamsi res certo fuissetu ritura apud dominum casu , vel justa hostium spoliatione. Quia I hoc ipso, quod quis rem alienam iniuste auia teri , vel cletinet, tacit domino iniuriam . eui est uer is annexa oblιgatio restituendi : per aceidens autem est . quod esset .casu similiter apud dominum peritura. a. oua In au Ite accipi x , injuste detinere incipit sed qui iniuste detinet, semper est in mora restituendi. Qui autem est ri mol , tenetur etiarn de casu fortuito: nam mora trachit ad se periculum rei, ut statuunt jura . 3. Casus subinsequens non facit ut fur vel injustiis possessor damnum
festa non intulerit, sed solum facit . quod imputatum
tui siet alteri causae. Item, qui semel ratione rei iniustan sceptae Obligatur , per eventum fortuitum postea subsequentem non absolvitur. VOD. I. Nullum damnum ex iniuria est illatum domino , quum constet eum ex casu fortuito non minus priuandum stille re sua , quam 1i nulla fuisset iniuria illata , ideoque nihil minus habeat , quam alias fuisset haebiturus: ex In Iur a autem oritur obligatio restitu stet A. Ium damnum ex ea secutum , non aliud
Rese, Damnum domino illatum est , spectato statu in
quo pravatus fuat re sua perinjuriam . cui Der se ann vacit obligatio restituendi. γ s Pςrae annexa OD. a. L. ult. g. ad Les. Rhod. statuitut . quod n navem conduxerim ad merces meas con .ehendast ipse Verbmuta me Invito merces meas in navem deteriorem traia
ae noc clamno, si altera navis salva evaserit sed non te
ne atur si ambae naves ea navigatione petierlia . duia ae
que merces meae in priori naut condu ω perluent
Reis. Ibi non agitur de iniusto possessore dui rem st
lienam habet per Liuriam , tali 'in nostro edu
od se rem alienam , quae incenἀio , vel aliteν peritu
213쪽
erat apud dominum, atiferam, ρο ροβ elapsum pericu Ium non statim restiuam , ω posea apud me pereas , Non
iam peritura apud dominum: an rene ιν erus ρνει tum reis
η'RII. Assirm. Ita omnes. Quia res illa a periculo lubera , L secura ad dominum pertinebat & sic ei statim tunc reddi debuiti quare si non fuit reddita , injuria iser facta fuit per injustam detentionem . quae fuit caula caismni ; nam apud domin una non amplius periisset. Quaest. X. An ratione insuriae res it titio facienua fit iuxta Iummam aestimationcm , quam res a tempore detentionis habuit Z . - α μR p. I. Si res aliena apud furem , vel in Iunum polle larem facta es deterior , quam suum. accepta est , tenetur restituere secundum statum illum , quem res tunc na-bebat. Nam tempore. quo accepit , res illa tantumcem valebat, & accipiendo, damnum injustum domino In Iulit, privando eum re sua in tali statu , 1c facultate eia
maiore pretio vendendi . . Ania a
Res p. 2. Si res apud inaustum possessorem melior eneeta est, i ve intrinseca & in subsitiatia , ut si vitulus evase rit in bovem . sive extrinsece R. in valore, ut si auctumst eius pretium ob emptorum multitudinem. het domino in tali statu, si extet. Nam res empersi in ejus dominio: melioratio autem , & Inoemeni. rei pertinet ad eius dominum. Si autem res Illat et I ti vendita fuerit majore pretio , qu ς' dg
dominus , totum pretium acceptum resti viri debet clo 2-no. quia res tempore, quo carius vendita eit, ' .erat, domini erat, A domino debebatur z et go pJ. acceptum ei debetiir, quum sit valor suae rei. Qucasu periit, vel minore pretio vendita fuit, aut triore Hatu , & valore alienata , vel consumpta restitui debet domino secundum aestimationem satu & maximo valore habuit si dominus eam tali te mis e iat uenditurus , vel . passus in damnum emendo aisIiam sumn o valore : quia iniustus possessor fuit causa' dustii talis tueri cessantis vel damni. Idem dic u in is certum fit, an dominus lucrum ex eius mel Ioramentote cisset , vel 'quo pretio venditurus fuisset , ut docent pasism Doctores. Nam in auste privatus fuit potestate ut Crandi. & vendendi summo valore , quia forte usus et uitier . in dubio auteni melior est conditio innocent Is , , Identis jus exigendi integram indemnit tem . . t Imo juxta varios , restitutio fieri debet niun Valcrem , & incremenium, etiamsi don icerto furus non erat in tali statu , nec Ixin Xt valoren Uenditurus . Ouia dum res apud mi unum posse
solem melior ri 'uri facta est , domino meliorata fuit
ipsique debita' erat in tali statu. Ergo facta est domino iniuria cum damno, eum pravando re sua in optanto .e-jζs statu , di valore ; quae inausta detentio est nova In uin
214쪽
Tractatur de Ius tia, oe Jura. 19
ria a prima aeceptione distincta, nerquam stat m tontra. cta eli obligatio eam festituendi cum tali increm nto. Aevalore. Obligatio autem ex iniuria contracta extinguitur per solam restitutionem , D quamvis nullum damnum minus recipiat, spectato ita tu, in quo futurus esset , fi ad tempus minoris valoris rem servaturus esset. tamen recipit damnum, attento priori statu , in duo habuit domi nium rei plus valentis . quo maiore valore ad se pertinente iniuste privatus fuit. Confirmatur l. 8. 3. de eo odit. fur t. ibi: Si ex eausa furtiυr rer condicatur, euius temis orie a im.rtio fiat, quaeritvr r P. Icet tamen id te mytis spectandum , qtio res unquam plurimi fuit: maxime quum deteriorem rem nes am fων dando non ιiberatur ; semper enim moram fur facere videtur. Obi. Restitutio fi i debet solum ad aequalitatem damni illati. At tune non est illatum damnum secundum sumismum valorem rei ; nam eius incrementum non erat ceriatum profuturum domino. quum dominus fuisset eam ueniaditurus ante tempus illius incrementi, nec eoactus fuerit
Re p. Damnum domino illatum est , attent., priori sta tu, in quo habuit dominium rei plus valentis, & reuera privatus fuit re sua in optimo ejus statu, & valore. Quaest. XI. An qui ponit actionem , ex stas dam sum obvenit alter . teneatur iuud νessituere Re p. 3. Si damnum evenit tertio ex altione tua mala. vel otiosa. quae fuerit periculosa live per se, sive ratione ei reum stantiarum , teneris illud resarcire , quamvis aliun - de adhibueris diligentiam, ne eveniret, R illud non in . tenderis. uia I. Illud damnum est tibi sufficienter voluntarium in causa, nempe in actione tua mala periculo Asa, per quam illud ereas. a. Intulisti injuriam damnosam illi tertio, quippe qui ius habebat ne malam illam actionem sibi periculosam faceres. - Secus est, si damnum evenerit alteri ex tua actione non mala , licet periculosa , sed utili tibi , cuius faciendm jus habebas, moclo adhibueris debitam ad illud impediendum diligentiam, quae adhiberi potuit, retenta illa actione licita : tunc enim damnum illud tibi non i 'putaretur, quum
litaris iure tuo, ex c. 3I. de elect Non videt υν iritariam facere, qui utitur iure suo. Et ex l. I93. I. de regu l. iur.
Nemo AEamnum facit, nisi qui id nete , quod facere insnon habet. Sed si non adhibueris debitam ea utionem . ne aliis damnum eveniret, teneris de damno. Nam quisque tunetur ex iustitia curare ne ex sua actione damaum ea veniat alteri : nam proximus habet ius ne ei damnum in f ratur sine insta causa, & legitima aut horitate. Proia Pter eamdem rationem teneris resarcire damnum , si ius non habeas faetendi aliquid periculosum , licet non malum. Sic qui in itinere foveam, lupi capiendi causa, facit , tenetur de damno. Lo 28. I. ad Ieg. AθοiI. . Rebis. a. Teneris resarcire damnum, quod alteri evenit
215쪽
xs8 Tractastis de Iustria, er Itire. ex tua eulpa , scilicet actione mala, vel inutili , si da nanum illud intendisti , licet ex ea plerumque damnum
non eveniat. Nam tunc damnum tibi voluntarium est itis, , L merito censeris illius causam , quum re ipsa ex di. Mis intentione illud intuleris per actionem tuam malam , vel inutilem. Resp. 3. Teneris resarcire damnum , quod obvenit alteri ex actione tua mala, vel inutili, quamvis ex ea plexumque damnum tertio non eveniat , nec it Iud intenderas , si praevideris probabiliter eventurum. Quia x. t uno damnum illud est voluntarium tibi in actione illa mala tanquam in causa , veI saltem tanquam in occasione quae est aequivalenter causa. a. Fecisti injuriam alteri, qui ius habebat, ne actionem illam malam faceres in talibus circumstantiis , nempe curu suo periculo quamcumque aliunia de diligenti aena adhibuerit. S. Th. 2.2. q. 7 . art. 8 Reis. q. Non teneris resarcire damnum , quod ex tua actione main non periculosa obvenit , si illud non inteniscaris, nec potueris praevidere obventurum, eo quod nunquam , aut fere numquam illud eveniat ex tali actione in talibus circumstantiis. uia tum damnum illud neci in se , nec in alio tibi voluntatium est , quum nee illud
intenderis, nec potueris praevidere ; nec requiritur cauiatio, ubi non est puriculum , qui alienam arborem ascendit ad fruetus furandos , & stata cadens supra socium , eam praeter intentione. occidat, non est reus homicidii, nec tenetur socio ad restitutionem . Quia talis ascensus .jicet illicitus, non erat sic pericu osus; unde ille solum reus est furti . Quando autem S. Thom. loco cit. dicit ;dantem operam rei illicitast, ex qua mors alterius sequiis tur , esse reum homicidii , supponit illam rem esse aliis quatenus periculosam , saltem ex cireunstantiis . Quaest. XIL Ao in dubia de damno foeti ea ex amoma ιa per se damniscatiυa sist obιigatio νψiatiendi ERυν. I. Qui iniuste posuit actionem ex se impeditivam Iucri, vel damnificativam , tenetur in dubio an retia ab alteri lucrum cessaverit , aut damnum secutum sit . xostituere pro ratione dubii; seu quanti aestimatur certum subeundi damni perieulum. Quia talis fuit eausa iniusta periculi, quod alter subit, patienda damnum , nec eonia at non passum sui me ; iniquumque est , ut innocens ita tali dubio totum periculum certum suboat , & alter sitammunis omni obligatione . A fortiori qui certus est de patrata a se actione iniusta .er se sufficiente ad damnum inferendum , ti de damno Meuto, sed dubitat an secutum sit ex illa , tenetur restiis tuere saltem pro ratione dubii, & aestima tonis periculi . Dico faItem ; nam iuxta Lessium , & alios multos , tene tur de toto damno; tum. quia possessio est pro actione ia- iusta , quod talem effectum procrearit, nisi oppositum constetr tum quia praesumptio jurix valet , quamdiu de contraria veritate uoci condat ἀ sed Iunc est praesunplici
216쪽
iuris damnum ex illa actione , U. E. consilio malo , seis sutum esse . ex reg. 4s. iur. in 6. In pieimur in obsturis, quod es υενoimilius , υel quos plerumque fieri conis ώνυ t. obj. Non est aequum , tantum teneri restituere eum . qui solum ex probabili praesumptione , quantum qui ex certa scientia damnum intulit. Re p. Hoe est iustum . quando constat, politam esse cauia tam iniustam damni, ti damnum se eulum esse : nam induhio an damnum revera ex illa actione secutum sit . melior est eonditio in noeentis, & domini. Idem die de omissione injusta, hoc est omissione rei ex iustitia debitae, dum dubitatur an ex ea secutum sit damnum : nam in moralibus omissio injusta est aequivalenter actio iniusta . Quaest. XIII. a. ρωι DIo exempto movit aseaeiter a Iium ad damnum inferendum , teneatur damnum ab hoc IIstum νe me ire in ejus dosectam 3 Reis. Assirmati Q. si hoc eWenturum probabiliter praeviis derit. Quia I. tali, posuit actionem malam , di pericu-Iosam ratione ei reumstantiarum, ex qua probabiliter praeis vidit damnum tertio secuturum : ereo fecit ei iniuriam . Nam quilibet habet ius , ne fiat actio mala cum periculo damni sui. a. Uere movit alium ad damnum inferendum, R seque est causa damni, quod ex motione exempli seruitur, Re si ex consilio sequeretur . . Qui ozeationem amni dat sitas iusta causa, damnum dedi ite censerur, ex cap. ult. de injur. , k l. 3 o. f. ad leg. Aquil. 2 ιι oc asonem praestas , damnωm Dei se videιων. Idem die de eo , qui hoc eventurum praevidere aut potuit aut de buit. Quaest. XIV. An qtiis teneatur vessit uero damnum orro. gatum per suum mancipium, animai, veι filium
Reίρ. T. Ante omnem sententiam tenetur ratione culiapae , si negligens fuit in praeeavendo, eπ cap. 3. 4. , Rult. de in tiriis. Nam tunc damnum illud ei voluntarium fuit in omissione diligensiae debitae, ideoque ei merito impu-tstur. Hi ne qui animal serum non tenuit domi elausum vel catenis ligatum , tenetur de damno ab eo illato. obvamdem rationem, qui potestatem in alios habent, pec- contra iustitiam , st tenentur ad restitutionem , si ubi est periculum damni, non provideant. ne fiat a suis. Nam dominus , & pater tenentur ex iustitia impedire ne aliis damnum inferatur a suis . vel per sua ani
. . Ruis. S Gmnum irrogatum sit sine eulpa volunta, tenetur dare pro noxa mancipium . vel aut la num compensare, ex iure ei vili. instit. . , . & Codas, de noxia . actio m. Et canonico . c P. Ult. de susurris, ibi: Q od si animalia tua noetiisse ρη νη V , π b lominus a fatisfactionem teneris et ni euando possis damnum i velis libeνara te ipsum : quod i I mem
217쪽
1 u ad Liberationem non strinete, .ue fera animalia, vetquae consueυerrent nocere , fui ent, or quam debueras non eurasti diligentiam a bibere . Quae leges non lanc Poenales, sed dispositivae, & aequitati , ae naturali rationi valis de consentaneae. Quia quum animal, vel servus non sint
sui iuris . sed totum quod sunt, domini sint, leges iuste
disposuerunt, ut sicut omnis utilitas ab eo proveniens domini est, ita etiam & damnum domini sit , ni fi velit i- I sum pro eo tradere : nam qui sentit commodum , debet entire & onus, reg ss. iur. in 6. Quare hae leges obli-etant ante sententiam, nisi ex ccinsuetudine legitime prae-1eripta . sententia requiratur; nam in. foro conscientiae iisdem dicendum est circa ista , quod aequus Iu dux cognitaveritate judicaret. Ita Sanchee, oe alii. Item quando ex domo aliquid projicitur , vel effunditur, quod damnum intulit, fi ante non fuit clamatum , caput familiae in illa domo habitantis tenetur ad solvendum duplum illius damni, quamvis sine ejus culpa illati . L. I. R l. 6. g. de his , qui effuder. ibi : Ha i ιator
suam , fu ortimque eulpam praesare debet. Sed juxta multos . si dominus vere peccato careat , nihil tenetur restiis tuere ante sententiam; quia sic uiu receptae sunt illae Ie-ges , nec id necessarium est ad finem illarum . . At post gententiam tenetur in conscientia parere . sententiae Iudicis, quia haea non fundatur in praelumptione culpae . sed in legibus, quae ad bonum commune , ti pacem publicam ita statuerunt, & ut domini diligentius caverem, ne ua innum aliis a suis inferatur . . -- . . Resp. 3. Parens non tenetur ex delicto filii, vel damnum se sarcire , vel filium noxae dedere, si absque parentis culpa commissu na sit, ex Instit re noxiat. action. . . ain. XV. an qui impedivit alterum a confecutrone alicuius boni , teneatur ad restitutionem Re p. I. Qui quocunque modo etiam solis precibus, ve Iconsilio , saltem absque causa iusta . . impedit aliquem a consecutione boni ipfi ex iustitia debiti, sive habeat ius in re sive sol viri ius ad rein, peccat contra Iuttitiam, retenetur compensare totum damnum. Ita omnes. Quia H-1ius fuit causa iniusta, violando ius , quod habet alter acthabendum illud bonum Unde si alter habebat ius in re.
impediens tenetur restituere valorem illius rei ; si vero. solum ius ad rem , v. g. per iustam promissionem accepta tam , electionem, praesentationem , Ice. tenetur re IlI- tuere quati ius illud iudicio prudenti aestimabitur . Idem dic de impediente alterum , ne utatur Iure suo , π g. exercendi suam artem . operam locandi , petendi a-Ii quid , &e. Nam quilibet habet jus utendi iure tuo ,
Reis. a. Qui vi, fraude , dolo , minis, detractione , calumnia. mendacio, vel alio modo injusto impedit aliquem a consecutione beneficii, vel ossicii, quo dignus erat, vel alterius boni ex justitia non debati , ut com ,
218쪽
legati . xc. tenetur restituere , quanti iudicio prudenti ea spes ei valebat. Es omniti m. tesse Sane bee. Quia licet impeditus non habeat ius strictum ad tale bonum, ius tamen habet ne ab illius consecutione per vim. fraudem. vel aliam quamvis viam illicitam impediatur, & ut perfecte liberum cuique sit ei gratificari. Ergo tali facta est
Iniuria, quae resarciri debet. Idque siue vis, vel fraus exerceatur circa eum , qui impeditus est a oonsecutione boni: ut si quis vi euth detineat, vel minetur ei ne petat, vel eum decipiat; sive circa collatorem , ut minandone conferat, vel falso persuadendo alterum esse indignum . Dixi, quanti spes oec. Nam non tenetur ad aequale , quia gratiam illam nondum fuerat adeptus , oer poteras multipliciter impediri, ait S. Thomas quaest. 62. art. I. ad 4. Quod si nulla erat spes , non tenetur restituere damnum, quum re ipsa nullum intulerit. Si tamen exigua spes fuisset, compensanda est judicio prudenti. Qui autem a consecutione beneficii ecclesiastici, vel OL lacri, aliquem Didignum impedivit per vim, L fraudem. licet peccaverit, non tenetur damnum restituere: quia non fecit an ruriam quoad illud, quum nullum ad illud habeat lus, etiam condit innatum , ti in libera collatoris voluntate potatum: nam illicitum est conferre beneficia. vel officia indignis. Item qui a consecutione beneficii aliquem dignum.&spem habentem impedit . ut dignari conferatur, non facit injuriam impediendo. nec tenetur ad restitui ionem; quia ille non habet ius etiam remotum, ut dignori praeferatur. Si tamen impediat calumnia, vel ciet rach ione, tenetur ad restitutionem famae - 1ac it in primo casu.
Idem dic, si dignum solis precibus, & commendatione
m pedas, ut aeque digno Conferatur quia non habet ius illi praeferatur in bonis communibus , nec iniusta via Impeditur; ti tibi licet petere pro seque digno; secus si In Justa via talem impedias; nam tunc tentris illi resti uere quantum ea spes ei valebat: quia ius habet, 'ei Π-J Iste Impet: atur, ut beneficium conteratur alteri non sit
Resp. 3. alii et si sine vi. vel fraude, vel alia iniustavra impeda dignum a conlocutione beneficii. vel ossicit . ut detur indiῆao , tenetur ad restitutionem Ecclesiae, ud Reiptib. quae rade damnum iniuste patitur. Es communis Ruia utrave Jus habet, ne damnum ei quo-
i - Iu': sed Iuxta multos non tenetur restituere im-ῖ R00 vinolRvit Justitiam commutativam ergae
219쪽
ves alia via iniusta aliquem impedivit a consecutione ho- .i non debiti ex iustitia, non tenetur ad restitutionem. Quia non fecit iniuriam impedito , quum nullum ius habeat ad illud honum . R impediens liberum cuique reis linquat gratificari ei, si velit & nullam viam injustam adhibeat. Nec refert, quod alter statuerat donare ; quia sine injustitia semper rotest propositum mutare : ergo iaad id induci via non injusta. Odium autem, seu animu&nocendi per medium non iniustum , k in iis , in quibus
potest quis alioqui nocere absque iniustitia, non est pec-icatum contra iustitiam , sed solum contra charitatem. Hinc non tenetur ad restitutionem, qui sine vi , vel raude, aut alia ratione iniusta, sed solis precibus, vel bsequiis ahquem avertit ab instituendo tali haerede, auta relinquendo legato, vel donando aliquo bono; vel qui Cura Uit revocari testamentum , & alium haeredem inui- tui . Quia nemo habet jus ad succeisonem, vel legatum . quamdiu testator vivit, quum libere pro libito se meer possit re voeare, ti mutare t stamentum. Tamen sine iusta causa aliquem a consecutione boni non debiti impedi re viae non iussa est contra charitatem, qua debemus velia
Ie bonum proximo; & quae vetat ne alteri faciamus , quod nobis fieri rationabiliter nolumus Sed quid, se alterius Proeuratorem , veI Tabellarium ,
Iitterar, acie mandata alteritis deferentem ad impetran-
m beneficirem , vel ad aliquod negotium , detineam praetextu recreationis, vel potationis, Iciens banc detentioncm noeituram mandat io'Κ p. Peccas contra iustitiam, & teneris ad restitutionem. Da De Lugo . A alii. Quia mandatarius habetias, ut Procurator, vel Tabellarius, seu famulus dili- semiam adhibeat, & moram vitet, ad quod tenetur eπ3ustitia; ia tu latenter impedis executionem, ac usum e-3us inris, seu id, ad quod illa ius habet. Sed qur suovis modo, etsi de is licito, scienter impedit usum iuris alterius. R id ad quod ius habet, facit ei iniuriam ,
quum visolet eius ius, ideoque venetur ad restitutionem damni inde ne uti. . Idem dic, si famulum alterius quovis modo detineas, stiens hane detentionem caulam esse damni domin ε, ad quod vitandum famulus ex justitia te uetur: nam cooperaris injustitiae altarius, & vere es causa moralis talis dambi. . . Quaest. XVI. AEn accepeta ob opus malum resa ιus ae-Reo. I. sic aeeepta ante opus m a Ium patratum restitui debent. Ita omnes. Quia ista non dantur nisi ea lege, ut aecipiens se oblige v ad opus malum, ad quod impossibi Ie in oblitari: unde datio est nulla, ae se rei dominium non fuit translatum, ex cap. ult. de pactis. Res . T. Crimine patrato, pretium retineri potest, m Trer te rem a Fam acquisitio sit irrita, vel aecipiens .fav
220쪽
inhabilis ad aequirendum illius dominium. Ita s. Antoninus, Covarruv. , Cajetam , Lessius, De Lugo . R alii multi. Qui . r. accipiens non est inhabilis ad illud aequirendum, ti pretium datum est omnino voluntarie , non quidem ut pretium peccati, quod est tantum condi--, n ne qua non daretur, sed ut solutio promissi posita conditione. 1. Mulier potest retinera id, quod acquisivit per meretricium, em l. 4. . do eondit . ob eum. eouI., R eri s. Thom. quaest. m. art. I. ad 2. . R in q. distina II. qua λ x. art. q. quaest. a. Si lex Drobibuiscerum, ex quo quis Iucrat.ν , sed non tuisti m Dpposito stui tune quamvis με uisendo tali actis contra legem Iecerri, tamen tenendo contra Iegem non faeis oe deo Baec rex1ners possunt. 3. Quia promissio de solutione pretix valet, si consideretur , ut facta ex suppositione conditionis postae, quamvis non valeat ut facta sub eondiistione ponenda. Ad leges in contrarium obiici solitas, d leo eas non redis oere irritam acquisitionem rei ob turpem causam datae . nec tacere accipientem inhabilem ad acquirendum illius cominium ; sed solum decernere, ut ante opus patratum habeantur pacta alia invalida, & ut ne patrato opere inoe oriatur oblagatio civilis, ob quam scilieet posset in Iudicio exigi promissum: quod probatur ex l. a Cod. daeoua. Ob sti . ea . ubi res ob turpem causam accepta. Tepit relinquatur ' λ ex l. 1. g. eod. xia. ubi dilcitur solutum ob turpem causam non posse repeti. Dixi, nisi peν Iegem oee. Quia quando lege aliqua misva accipiens redditur u hasilis ad aequir.ndum dogi. .- : Vς 00 ull/xu ''us. ex quo pendet aequisitio .m ires accepta. estitu debet. Nam per talem legem translatio domi nix Nn peditur etiam in conscientia, quum. ac us myditorum subriciantur voluntati iussis Legislatoris in ordine ad bonum commune. quod semper Per Legem iustam intenditur. Quod si is, qui dedit . nat per Legem ineapari datum retinencti, si restituatur tunc restitutio fieri debet pauperibus, vel aliis piis ope 'ribus . secus, fieri debet danti; quia quum translatio a Iei datae nulla sit, res manet prioris domini, qui
ransferret. Equidem si eam rem ob opus malum dede