장음표시 사용
221쪽
Res . I. Accepta pro actione , vel omissione debita ex iustitia restitui debent danti. Es eommunis sentent ia. Quia I. Quae accipiuntur pro actione, uel omissione debita ex justitia, accipiuntur per iniustitiam, nempe contra.jus, quod habet proximus, ut id fiat, vel omittatur sine sum-vtu suo: at accepta per in justitiam restitui debent . a. Tunc nullus est titulus, seu ius accipiendi, ti retinendi; neque enim oritur ex contractu oneroso, quum eius natura sit, ut utrimque obligationem pariat nulla autem nova obligatio imponitur ei, qui iam ex austitia ob- Iinatus est. Non item ex pacto gratuito, quia danti non est animus liberaliter danm: sed dat coacte ex metu Iniuriae, ne iure suo defraudetur. Responsio vera est, etiamsi pretium tibi detur ab alio testio , cui nihil debebas. EI, communis sente utra . Nankille uere dat pro re, quam gratis dare debes, di ad suam, ius habet is, cuius causam gerit, L pro quo petit: Rc proinde ei vendis mediante pretio ab amico dato id quoaei ex iustitia debes. Nec refert, quod opus debitum te- ceris in gratiam dantis pretium; nam naee relatio ne tollit obligationem exequendi opus sine pretio, nec ullum commodum pretio aestimabile affert solventi preti uiri; estque solum mentalis: ergo non impedit in Miti-Hinc peceant contra iustitiam, L tenentur restituere ,. Qui adi quid a coipiunt pro ferenda sententia iusta, Pro te-1timonio vero dicendo, pro restituendo de polito, commodato. invento . vel pro solvendo debito; vel ab abit inen do a furto, homicidio, & detractione Ac. quum naec Ο-mma sint debita ex justitia
Re o. R. Accepta pro opere debito ex charitate tantum ,. vel aqiis virtutibus. quod sine labore, sumptu, Rut Porrieulo fieri potest, restitui debent. Ita Cou ruυ. , O. na Lemus oe otii. Ovia communa hominum ιudicio
inici non sunt p tio testimabilia; nec omnino voluntarie, ac liberaliter aliquid pro illis datur, sed coa
cte ob necessitatem . . se . M '
Hinc qui accepit pecuniam, ut furem indicet M . .
netur eam restitueru. - . . ri
Si autem opus illud ex sola charitate mitum fieri nequeat sine labore, vel sumptu, vel periculo, aliqvri do incent accepta pro eo retineri passe. 88 R qqΦ P - Cipit, Vel exigit pretium, peccavit solum concra ch It tem 'Eum opus illud sit pretio aestimabile. Alii, oro
ex Charavate vel alia virtute debito, rellit uenaa ea
Quia inique exigitur. 1c accipitur pretium pro oper- ω auod nudio ablato pretio praestari debet; Ax rationabiliter invitus dedit. nempe timuit ne Hi V. fieret id, quod debeturo De Lugo docet, e Ie obl-mationem en effaritate restituendi acce ob Σ c' divum ex charitate , quando ctam vas oblio x M
222쪽
niendum gratis proximo : quia ea obligatione polita acceptio pretii impedit ne pol si fieri satis praecepto charitatis.cuum pretio accepto non subveniatur gratis prqxi mo, 'prout charitas praecipiebat a sed tunc non est re Lituisito nisi late dicta . Reip. 3. Si constet aliquid sponte, ae Iiberaliter dona
tum praecise ad inclinandum accipientem ad bonum opuso 2 tultitia . vel charitate debitum faciendum, hic non tenetur illud restituere: Quia donatio gratuita . ac volui taria est iustus titulus retinendi donum Kratuitum nili tamen Lege positiva inhabilis sit ad aequirendum domi nium rei sono datae, sicut est Iudex circa munus saltem magni momenti sponte oblatum . Re p. 4. Qui alictu id accepit pro actione, Ue I omlu ne quae solum cedit in suum commodum , vel in honorem Dei, non tenetur illud restituere. Quia illud ex cauissa uel sub conditione donatum est omnino volun rarae . ac 'Iiberaliter: nemo enim emit ab alio actiones . vel o missiones liberas ei soli utiles, ut si des alteri aliquid ut Saerum audiat, ieiunet, ne ebrietur, non o . i' ando eum ad hoc opus Rc. Qui tamen aecepit aliquid ne admittat crimen, quod Legibus punitur, cogitur in f. iicio
ad restituendum , & post sentent iam tenetur restit aere , duum sit iusta, R Legi conformis. Quaest. XVIII. Zι is resilui debet ratione reι acc Reis. Qui tenetur restituere solum ratione rei acceptae, ex communi sententia tenetur solum restituere rem nam si adhuc extet, vel id in quo ex ea factus est ditior si non extet apud se, δe ad fruetus extantes . aut qua: enus ex iis notus est ditior. uia tantii rudem, R nonylus
habet ex re aliena, sive in aequivalenti. Quare me niurarestitutionis faciendae ratione rei acceptae est qua latitas p
sessionis rei alienae, vel in se , vel in aequivalenti poGς i ta : ita ut tantum restituatur, quantum rei allectae an le , vel in aequivalenti possidetur. Leg. 13. de petit. hare . Alienum autem in sequi ualenti quis possidet, quum rem alienam consumendo, aut donando . rebus suas percepit , uel alienando aliquid acquisivit. , Quaest. XIX. Ad quid tenetur posessor bon .e D se . Re ρ. P. Qui rem alienam bona fide possidet, putans
prudenter esse suam , ubi primum navit e Te alienam . excommuni sententia te nitur eam restituere prima opportu nitate , l. 22. g. de petit. haere . quia dominus habet ius rem
suam possidendi. ducit si non rediat ubs primum potest eommode, incipit esse ps fierar malae fidei , & tenetur ad
restitutionem tum ratiqne rei acceptae, tum etiam rati Oriein justae detentionis. 6um est aequis alenter iniusta acceptio: unde si interim res etiam casu pereat . . tenetur e ius pretium restituere , auum fuerit in mora culpabili . Tenetur autem rem ea mitem domino restituere . nec licet
pecuniam, vel aliud pro illa sine eius consensu dare
223쪽
xos Tractatus de Iustria, or Iure. quia res illa in individuo e si domini , nee sine iniuria
potest dominus invitus cogi rem sitam vendere, aut comis
mutare, quum habeat ius illam possidendi , ac retinenis di ti constat ex lib. 3. Regum c. a I. uhi de vinea Nais holh .
Reis. 2. Ex eommuni sententia , si possessor bonae fidei consti sit, vel amisit, vel alienavit, nihil admisit, vel tenet M restituere, si non sit inde factus ditior, ex insit.
de osse. Iudie. , & l. ab g. de petition. haered. Nam quum salum teneatur ratione rei acceptae , ti possessae , non tenetur plus restituere , quam ex ea possideat , sive in sae , siue in aequivalenti. Sed tenetur restituere id , in quo factus est ditior ex re aliena, ex l. cit. Quia id, in quo factus est ditior, laccedit in locum rei acceptae , quae tunc extat in aes ut valenti apud ipstim , R eat uspossidet rem alleuam in aequivalenti. Praeterea iniquum est, ut quis ex re aliena eum domini jactura locupleteis tur. Loeupletari non debet aliquis eum aIteritis injuria. Reg. 48. Iur. in 6. Hinc nil tenetur restituere, si res aliena durante bonasside periit casti, vel etiam culpa, item si eam donavit , aut conina psit, aliam non donaturus. Secus, si aliam ex suis erat donaturus, quia tantumdem ex suis honis ser-γavit, & sic ex re aliena plus habet , quam alioqui va-beret. Si autem rem alienam sibi donatam vendidit, tenetur ejus pretium domino ipsius rei restituere; nam habet pretium rei , quod est aequivalenter res ipsa , & sic
latius est ditior ex re aliena.
Reis. 3. Ex communi sententia , possessor bonae fidet tenetur deductis expensis , & laboribus restituere domino fructus rei naturales, & mixtos, qui apud illum extant,l. 22. cod. de rei vindieat. Nam res fructificat domino suo , sive fructus, qur e X re aliqua nascuntur, pertinent
ad eum , ad quem res ipsa pertinet ; nam id totum , quod rex est , M potest, est domini, sicut res ipsa. Si illi fructus non extent, tenetur solum quatenus ex iis factus est ditior τ nam res alterius extat tantum apud ipsum aequivalenter quoad hoc ex l. I. cod. de petit. . .e-νed. ibi : Fructus bona fidei possessores re dere eotendῆnoo Iunt , nisi eo bis locupletiores extiteroat. Sea non tenetur restituere. I. Fructus merae industriae, quia non sunt rei. 2. Fructus quos negligentia saa non percepit , quamvis eos percepisset dominus rei : nam non tenetur dominum i ademnem reddere, nec restituere in pristinum statum, quum eum ab eo non detruserit saltem culpabiliter: uade nec tenetur lucrum cessans , aut damnum a murgens compensare ia s. Iuxta muucis non tenetur restituere fluctus naturales , ti mixtos quos bona fide , ticum titulo colorato possedit per triennium , etiam li in de factus sit ditiore quia res mobiles praescribunt x III enis.
nati possessione eum Liauis siolorato. Insistit. da Uu-
224쪽
Hine po gessor bonae fidei tenetur tantum restituere rem
alienam, R eius fructus, vel id , in quo factus est ditior
ex re, aut fructibus eius naturalibus, vel mixtis. Quaest. XX. An ρο etii resiluenda sint bana υaeantia, oe dereι icta λRen. I. BDna vacantia, idest bona, quae relinquit alia quis ab intestato decedens sine haeredibus, qui secundum Legem ei ab intestato succedant, restitui debent fisco rquia ad fiscum pertinent, l. 4. cod. de bou. Wrc. Bona tamen mobilia vacantia peregrinorum in pios usus per Episcopum impendi debent, Auth. Omnes peregrini cud.
Reis. a. Bona derelicta, vel quae nullum umquam habuere dominum, iure naturae. ti gentium sunt inveni rix. Nam quum nullius snt, fiunt primo occupantis , nisi aliter Leges speciales statuant, ex infitia de rer. divis,& lib. I. g. Pro derelicto: Bona autem derelicta sunt ea, quae dominus eo animo abjecit, ut iam est . sua nolit. I init. Hinc bona nata fragorum, vel bona, quae per incendium ejiciuntur, aut in tempestate projiciuntur leuandae na Uis causa , aut e Iuvione aquarum abripiuntur,
non sunt habenda pro derelictis , quia dominus semper detinet voluntatem Lia habendi ut sua: unde ei restitui debent etiamsi periculo eripueris, alias peritura ex in- sii. de νεν. diυα. R lib. I 8. cod. de furtis , R ex cap. 3. de νπε. , & ex Bullis Iulii II., ti Pauli III. Quia sat Walaeta sunt domino suo. qui semper habuit voluntatem ut ad se reverterentur z. res enim live in periculo, sive extra periculum, semper est domini sui. Quaest. XXI. an, or eui pestitii debeant bona invia- es, oe bono , ac dabita inrepta l. , NOTA. Bona, ae tabitκ ineerta dicuntur ea, quorum dcx-,ω minus, vel creditor . vel eius haeres cognosci . vel invenirio nequit post diligentem inquisitionem , quae iudicio prudenta sus-- fietat pro rei gravitate . Hi ne nca sunt incerta dum constat ea . . deberi certae communitati , vel maiori eius parti. Item conseria se vati debent , quandiu est spes dominum inveniendi. .Quod si de- , , bitetur solum . cui ex pluribus res debeatur. tune si dubium prudenter resolvi nequit, inteF illos ex aequo dividi debet iuxta quantitatem dubii , ut servet aequalitas
Reis. I. Bona aptena Inventa, quorum dominus, veIeius haeres, post diligentem inquisitionem cognosci non potest, impendi debent in pauperes, Vel in aIta pia ope- .ra. Quia I. Catechismus Romanus dicit : Si rerum inventavum dominus utilia ratione iuveniri potes , illa sunt bona in stas pati pe um eouarenda. 2 Sententia communis dociorum , teste Lemoe, cum S. Thoma docet , ita impendi debere, & quidem iure naturali, quod satis paret ex ratio rex qua utuntur. 3. Rex, quae remanent ira dominio alturius, si nequeant ei reddi, iure naturat, de ut les Gum eius voluntatem rationabilem , 3e prude
225쪽
ter praesia mptam : nam non licet de re cuiquam aliter, quam ex eius vosuntate disponere. At haec censetur ratio ianabilis voluntas dominorum . ut talia bona impendanturia pauperes, vel alia pia opera: quum sic impendantur optimo, quo impendi possunt , modo, & id cedat in suam , vel suorum , vel publicam utilitatem , nullusque sit , qui non putet, eleemosynam esse opus bonum, Ruiatile. Iam vero, qui amisit aliquid, semper retinet eius
dominium: nemo enim amittit dominium rei suae, nisi vel sita propria voluntate, vel Lege aliqua, aut sententia iusta , n In autem casu fortuito. Unde i Ilud S. August. cap. Si quid I4. qu. I. Si quid invenisi , oe non ν eaedidi ii, νaρ Disi, 4. ex Auth. Omnes, Cod. Communio , de frace L ibi: Si intes ait decesserint c peregrini.' advenae ) ad hospilem ni bit perveniet, sed booa ipso uti m per manus Epifeορ i , si feri potes, beredibus et rρο-dautur, Vel in pias e rufas erogentur. Et ex l. 44. F. de furiis. ibi: aut alie tum quid jacens lueri fairendi eaυ-
ignoraυ ite nihil enim ad furtum minaendam facit , quod cujus fit , ignoret .
., NOTA . s. i. rei iuventione nullas labor . vel sumptus iar -- pensus fui v. inventor non potest sintdqaam retinere, aut exige-- re . qu:a cui dum lita Ect ad id titulum: sed tenetur rem totam. σra dum in n. vel pauperibus red .lere ; nullum enim habet ius, , res non di ς idqtram ex te aliena, & iniustum est . ut qois remis mam pretio simi comparet. Potest tamen Eecidere , quae Ipsi , , dant lar vel liberaliter ex gratitudine, modo nihil exigat, vel, , τοῦ pler laborem , fi quis fuerit .
Resp. a. Bona, vel debita incerta , sive ex delicto,
ve ex contractu . vel ratione rei acceptae , restitui debem pauperibus, vel aliis piis causis , idque jure naturali seis eundum communem sententiam; teste De Lugo.. De boni et iniuste Partis constat. I Ex cap. I. de Mitir. ubi A lexander III. iubet usuras pauperibus restitui si non supersunt ii, quibus deben Pur , vel eorum haeredes : QP una nou remittarur peccatum ni r restiuatur abIartim : quae ratio Ualet pro quibusvis debitis saltem ex de . illo. Et excao. Nema , qui apri . morteus , si babes Mudia reddat , a Iυatur. Si eos . quorum Dix , in υeuire nou ρo: uer i , E cIe Fae , veι pauper/bus turbuat. 2. Nemo debet commotam eκ sua iniquitate reportare. r. Dominu& non vult ea retineri ab intuito polliatiore alioqui daretur . occ
. fio in j atiis inferendis sub spe iuste retinandi injuste
De bonis ac debitis non ex delicao conitat etiam ex dietis 2 quia boua, ac debita incerta Lint instar rerum in Veritarum . quarum dominus coqnosci n quit , R ea detinen ratio pro illis; ergo ide in ea iudicium de illis. E-
'i a vero bona, quae no 3 po tun Irali domicio, vel cre- .cMori, nec eius haeredibus, iure naturali impendi decentie aridum voluntat ui eius ratiosis tilem Prudenter prRuin
226쪽
Tract. tius de Iinitia, oe Jure, sumptam , & ei restitui meliori modo, quo possunt
deoque dari pauperibus, vel piis causis, quum id ei, , et haeredibus , vel reipubl. prosit, ,
Sed Ouid si pos appIscationem rnvensatur dom nia . Reis. I. Si ante diligentem inquisitionem bona, Vel debita ineerta impendisti in pauperes, teneris adnuo restituere domino comparenti . Eli eommunis aia fecisti iniuriam vero domino , qui aus habet ne nona sua omissa diligenti inquisitione alienentur; N q. iatu a culpa est, quod non inveneris dominum, ut e I reacie. rentur bona, quando reddi poterant. Si tamen res adhuc
existat apud pauperem, vel locum pium. hic relii tueria tenetur : quia qui do fit non potuit transferre dominium , quod proinde manet apud dominum. Quod in poli diligentem inquisitionem erogasti pauperibus , ad nihil teneris: non enim teneris ratione rei acceptae, quum niti iapud te extet ; neque ratione iniuriae, quia iam rem tul-
si eo modo, quo potuisti ac debuisti; neque ex contractu aut Lete . quum nihil horum sit. Si tamen ea tib tamquam pauperi applicasti , Lelsus docet, te teneri Rrestituere domino postea cognito, modo adhuc extent lose , vel in pretio; quia teneris ratione rei, nec es In tanta necessitate , ut ea tibi possis reservare. Recte autem monent, si res inventa, vel clehita ni magni momenti, potius eam xenodochio , vel monasterso pauperi, quam aliis pauperibus dandam esse sub obligatione eam restituendi domino, si comparuerit. Si tamen bona fide in alim pauperes distributa tuerit, quum Iam n alia spes superes et inveniendi dominum, ad nihil amplius dIstribuens tenebitur, quum adhibuerit debitam diligeat iam ad restituendum domino, & iam restituerit secundum elus voluntatem rationabiliter praesumptam . Resp. a. Secundum multos, pauper, vel pius locus,
eui hona incerta erogata sunt, non tenetur ea re nituere
domino comparenti, nisi data marint sub hae conditione Quia pauper, vel locus pius acquisi .it abio lute dominium : nam res ei absolute donata est, quum dominus non poterat censeri invitus. Sed alii docent rem retriis tuendam esse , si adhuc extet in se, vel in aequivalenti, quia donatio facta est sub conditione tae ita, Sa non Pareat dominus : alioqui negotium eius non effet sat bene gestum : quod mihi videtur probabilius de re, quae adhuc extat in se.
Qiisest. XXII an qui babet rem alio nam, teneatur asresi rurionem si perest, vel deterior fae ex casu fortu MoaReis. Qui rem alienam iniuste aecepit, vel detinet, e X communi sententia tenetur de damno omtii etiam fortuito: quia ratione injuria, tenetur dominum rei indemnem servare. Qui vero rem alienam bona fide , vel ex contractu habet, non tenetur de casu fortuito, si abutculpa, mora, A pactum , ex l. 23. 3. de regu ι. fur. Asap. unico de eommodat. Quia his seclusis , res qu libui
227쪽
perit domino, l. o. Cod. de pignori aes. Et vero casus fortuitus est extra numanam prudentiam , quum sit inois penatus rei eventus, qui ab homine praevideri, aut viis tari non potuit, ut ineendium, Iatronum vis, mors δce. Sed secundum omnes, tenetur de casu fortuito. I. si intercedit pactum de illo praestando ; nam pacta obligant ex iustitia. a. Si sit in mora culpabili restituendi, ut si tempore statuto non restituat rem, quum possit, & haec postea pereat. Nam ex reg. 23. iur. in ε. Mora sua tui. libet es noeiυa: si enim restituisset, forte non perii set ;Ze per moram culpabilem fit injustus detentor. 3. Si ex eulpa dedit oceasionem casui fortuito, non obseruando pactum, ut si re usus sit in alio loco, vel tempore alio. quam quo conventum est . & magis periculos , in eoque res periit ; vel si contra pactum ignem accendit in re locata . quae postea casu combusta est. Nam peccavit contra iustitiam , quod si non fecisset, damnum non fuisset: ia quia qui occasionem damni das, damnum υidetur dedisse , c. ult. de in uriis. Haec traduntur cap. a. de depos. Pa.cto, eulpa, vel mora praecisemibus, eassus etiam fortui.
CAPUT IV. De eo erantibus ad damnum.
Quaest. I. A N, ρου, coopeWantur ad damnum alterius , teneantur ab res :ι tutionem ZRU . Affirm. Ita omaei . Quia qui quoquo modo sunt eausa efficax iniussa damni. tenentur illud resarcire ; nam quisque jus habet, ne ei quocumque modo directe, . vel indirecte, immediate, vel mediate damnum sine iustae ausa, & authoritate inferatur. & ut resarciatur iniuste
illatum, ex c. ult. de injuri ubi Gregor. IX. ait: Si etinpa rva datum es da-num, υσι insuris irrogata, Istu ais iis irrogantibtis opem forte iti Iisi, aut bac smperat arua, sivo uagligentia evenerunε , Iure super Θυ fatνπaeero te oportea. Nee ignoranεia to exeHas , is itare ae buidi. εω facto taeo iniuriam verisimus ter posse es ni a gere υeι iacturam. Hinc Innocentiuε XI. damnavit hanc propositionem . Qui alium movet, aut indurit ad ν Uerendum gravε damnum tertio, non tenetur ad rotturio. nem illitis damni uiati. Novem autem sunt modi, quibus quis potest eooperari damno alterius et unde secundum omnes. causae coopera nistes sunt novem; scilicet mandans, consulens, consentiens, palpo, seu adulator, receptator, participians, mutus, non obstans, non manifestans: quarum sex priores sunt positivae , tres vero posteriores negativae. Comprehenduntur his versibus apua S. Thom. 22. quaest. 62. ari: c. 3. Iusso, conli Iatim , consonsus, palpo, recuros, Participans . mutus, non obflaus, non manifessan .
228쪽
mss. II. si id requiritur ut eooperantes teneantur asressit Milonem 3RUp. r. Requiritur ut sua cooperasione fuerint causa damna. Nam qui non est causa clamni nullum damnum re ipsa intulit: sed qui nullum damnum intulit, nullum tenetur resarcire. Porro Non semper consilium, adulatio, mel aliquid huiusmodi es est eax ea a retpinae. Undeatine foliam tenetur eo sitiator, aut palpo ad rectitutionem, quando probabiliter aesimari ρoteβ, quod ex hujusmodi causis fuerit injussa aeceptio Iubseeuta, ait S. Thois
N inas a. a. quaest. 62. arti c. 7.
Resp. 2. Ut jubens, consule as. consentiens, laudans, receptator, ad Iuvans teneantur restituere , lassicit, ut eis Tecutor mandato, consilio, consensu , adulatione. recuriasu vere motus, vel alterius auxilio, ad opera adjut ηs sit ad damnum inferendum . Quia tunc sunt vere causa damni; neque enim est. de ratione verae causar, ut ea non
posita non ponatur effectus, sed tantum, ut ex ea sequatur effectus t nam causa emcax est praecise ea , ex qua physice . vel moraliter provenit effectus. Ita Coυ armυ. , coet , Sot., aetor. , Varauer, Molina , Lespus, Da Luga, oe alii. Idque certum est, inquit Lessius, etiam si aliuet non defuimet, qui iussisset, consuluisset , adsuvisset δα nec crediuile est aliqum id negare , ne eos quidem , qui indistincta requirunt ,. ut alioqui damnum secuta non fuisset , sed supponunt nullam aliam causa m fu i itest perventuram : alioqui eorum opinio est aperte fallit . Quia talis ita est eausa damni in hoc casu , ut sit ipse . uel alius similis non moveret, vel adiuvaret executorem , damnum non fieret: ergo vere est causa , sine qua non fie- ret damnum: nam causa, sine qua non , est ea, quae ita' cooperatur, ut sae ipsa, vel suntli superveniente, non fieret effectus a sausa executrice. Igitur iubens, consulens, adiuvans ti Disset alius , qui Enimvero alium ustionem , quam ipse contraxi siet: & alioqui, qui d.imnii miniuste passus est ab aliis, non haberet jus exieecidi restia tutionem ob multitudinem hominum iniquorum . Quare solum eontroversia e Te potest, quando executor, absque illo consilio, mandato, laude, ministerio, auxilio. idem damnum illaturus fuisset, quam is nulla alia similis causa fuisset superventura et quia nempe jam erat ex se ad id paratus , R promptus. Tunc etiam esse obligationem restituendi affirmant Caiet. , di Sot., Mudina, V sque et , Molina, quos refert , A sequitur De Lugo, a
serens hanc esse communem sententiam inter recentio. res , modo revera suo consilio, mandato, vel auxilio cooperetur de facto ad damnum. Ovia talis est vere causa Pictili et nam eme causam non es , quod illa deficiente. effectus non fieret . sed quod illa etiam reipsa cooperetur ad damnum. Nec obitat, quod executor jam ex se
iussisset. consului mei, aut uvisset &ς.rsa veniendo in iniuria. contraxit obliga
229쪽
ara Tractatus de Iustitia, oe Iure.
esset causa effeax damni; nam duae causae totales mora les possunt concurrere ad eumdem effectum . atque etiam duo motiva totalia . ita ut uno eorum deficiente effectus adhuc ex vi alterius fieret, v. gr. si medicus erat in ali Oiem locum vocatus a duobus infirmis ad eos curandos, ita ut propter singulos seorsim iret , movetur quidem ab utroque, ita tamen ut altero deficiente iret; tunc sin au Ia motiva vere concurrunt, Ac tamen altero deficiente enfectus fieret. Unde quoties tu uni consilium, vel auxi Iium Vere movet, L influit, licet eo defieiente idem damnum fieret, adhuc vere es causa damni: nam vere damnum adhuc oritur ex tuo consilio &c. Caeterum in dubio, an alter tuo consilio Re. emeaciter motus fuerit ad damnum inferendum nec ne, teneris restituere. Quia in dubio nemo praesumitur malum sua ston te facturus ; & quia pota sessio stat pro obligatione restituendi, quum constet Positam esse causam de se damni llativam. Vide dicta R
Sed quid, se exeeut ιν consilio , aut atia βmi ιν causa motus es tantum ad damnum inserendum facilius , cons-demius , υel eitius Regis. Multi negant, mandantem, aut consulentem teneri tunc restituere. Quia tum rem moralitie aestimando,
non est causa effcax damni, ti nihil interest ad damna illationem, an facilius, confidentius, Ac. illatum sit, ure vera sublato eonsilio Ae . illatum vere fuisset ab executore iam ad id ultro determinato; tunc consulens , lauis dans &c. non tam sunt causae sub: tantiae damni, quam modi, vel circumstantiae, qua mandatur executioni , ut quod fiat hoe modo, hoc instru mento , hoc tempore, A Ergo non tenetur substantiam damni rependere. Et ita sentire dicunt s. Tho m. in 4. distinct. I s. art. . ad 3. quaestiunc. ubi ait de eonsulente : Non obligatur femper ad resilutionem, nisi in eartes ea si bus . quando
Antoninum a. pari. tit. a cap x. f. 6. ubi dicit, rube tem , & consulentem teneri de damno, quoa uiros non
fuisset factum supple seclusa stlia simili causa. .
Medina vero, Caietanus. Sot. Molina, Vaisu eae, Regiis naidus, & alii assirmant. uia adhuc talis est vera causa damni : nam est causa hujus findividuae actionas damnosae , quae hic ac nune fit, L ad eam concurrit. Porro adhuc probabilius est tenera ad restitutionem eum, uui fuit causa. ut damnum citius Inferretur, tum ex l. II. 6.. ad legem Aquil. ibi: G quis δενυο moνtiferum
vulnus innixeris, eωmdemque ui us ex ruteνυallo ιta peria merra. Me mattiritis inter ceretur, quam ex prsore uuia mere morituruς fuerat, satuendum es, utrum eινυm Iega Aquilia teneri : tum quia alioqui potuisset executor mutare voluntatem, vel impediri a damno inferendo; ecbuc
damnum sine tuo consilio, vel opera potui siet non μιν
230쪽
Tractatus da Ius ilia , ω Iure. II 3
2;sse, & sorte non extitisset; deinde es causa damni hic& nunc illati. ' ν iaest. III. An omnes cooperantes ad damnum tenea uis, tis S noti Ii in solidum t - - . 3 3- Reis. I. Mandans, consulens . consentiens, Iau ans, vel receptans. &c. tenetur ad restitutionem totius damni,s eausa fuit totius damni; partis vero, si solum partis
causa fuit. Nam quisque tenetur resarcire totum, & sinisium damnum, cuius causa inausta fuit: ti quando multi ad idem damnum concurrunt , tunc singuli tenentur Insolidum modo infra etaplicando . . . Ouoad participantes . quum plures cooperantur ad idem damnum inferendum sic ut singuli sint causa adtionis in is iustae . seu conserant in actionem inlustam; ut dum pluia res communi consilio, opera, auxilio , d qmum , vineam , hortum spoliant, gregem abigunt, vel aedes Incendunt, aut unus praebet aliis instrumenta , v. r. claves arma , aut unus praebet aliis instrumenta , V. gr. clave Sscalas Ac tunc singuli tenentur in solidum, Iden unu l- quisque tenetur non solum restituere pro sita parte, leuetiam resare ire totum damnum , si alia non restituant, vel quia nolunt, uel quia non ponunt. Nam linguli In totum damnum influxerund communi conspirat One, Opera , vel auxilio ; ti re ipsa actio damnosa est communis omnibus: ideoque singuli sunt causa totius damni, & quis dem totalis totalitate effectus ; quum totum damnum oriatur a singulis, licet sint partialis eausa partialitate causae, ex l. II. I. Ad Ieg. Aquit. Ad obligationem au tem in solidum satis est, quoci quilibet eorum sit causa ex qua damnum illatum eli: sive unus seorsim ad illucistissiceret, sive non: nam licet posset unus per seipsum seorsim damnum inferra; at re ipsa hic ia nunc sine hoc tamquam socio alius damnum non infert, R sic uterque est causa damni in totum. Ita Covarruv. Cri et anus, Sorus, Molina , Lessitιs, Tannerus, oec. Nec obitat , quod
concurrant ad totum damnum solum partialitate causalitatis ; ideoque solum partialiter damnum a singuras pro Veniat: nam hoc probat, singulos teneri tantum absolute Rd partem damni. hypothetice vero ad totum seu ex bypothesi , quod alii no a restituant, qui tamen suam par
tem tenentur rependere alteri pro se restituenti, quum actio damnosa vere a singulis manet. .
Haec autem obligatio in solidum ad totum magis aclia huc constat respectu participantis, qui ita concurrit ad damnum, ut sola eius actio sussi curet ad illud creandum , licet non sola illud creaverit. Quia ex modo, quo influit, totaliter ponit effectum, & est causa simpliciter ilislius: Ut si .uo simul lethaliter vulnerent ui quem, singula eum occidunt, quia singuli ponunt id, quod sufficit
ad ejus mortem. Ita De Lt go . item respectu causae partialis , sine cujus eausalitate, & cooperat ione , quamvis a-ὶia causa superaddita , effectus non heret; nam tunc moraliter loquendo, di in aestimatione erudeati singulaealii sui ο -