장음표시 사용
201쪽
kn mandatis vitae ambu Iaυerit, nec fecerit quicquam ρα rustum , τι ta Uaυ et , oe non morietur, oec. Et Iae s Eece mereer operariorum , qtia fraudata es a vobis .ω-mae , . elamor eorum in aures Domini Iabaoth introiavss . reg. ' Iur. in 6. Peccatum non dimittitur ian ιβ νe sit uatur ablatum. Idem habet s. August. euissi& refertur in cap. Si res I . quaest. 6. ibi: res alieno propter quom peccatum es , ' quum red i point . non re Gtur, non agitur paenitentia , sed fingitur. Si autem
veraester rartur non remittitur peecatum . nisi restitus
gur ab atum , fed ut dixi, ρυυm res tui potes . et Ouia qui non restituit , quum potest , non habet rationabilem caulam ei merendi , voluntarie nocet , R facit iniuriam proximo: nam eum privat possessione, &usu rei suae vel R violat ius , quod habet , ut rem illam nunc possideat. At iniuria quaelibet prohibita est Lege divina naturali , prassertim hac generali: si uod tibi non υis se
νι, .atrem ne feceris , Suum cuique reddendum. Quod procedit, Due res sit debit ob iniuriam , si We ex contractu. Iusto, quum sit utrobique eadem ratio, & creditor habeat us strictum possidendi rem Dei sibi ex contracta debitam. Hoc autem praeceptum divinum naturale est primario negativum , R secunda o assirmativum. Nam primario vetat ne retineatur alienum, vel Riteri debitum , invito rationabiliter domino, R ideo praecipit actum restituendi. Praeceptum da vessit tition. facienda , quamvis seundum
Iormam sis affirmata υum implicat tamen in se ne eat Lutim praeemtum, quo prohibemur rem siserius detinere ait S. Tno m. quaest. 6m art. 8. ad I Quare obligat semis per pro semper 2 nam semper illicitum est retinere remaIienam , domino rationabiliter invito . Praeterea omissio restitutionis est virtualiter acceptio rei alienae eontinuata, invito domino ἔ ideoque furtum conis inuatum contra praeceptum negativum , Non sertum fa-ίιes. Unde Concit. gener. Later. IV. cap. 39. ait : Non multum snteresse . praesertim qNoad periculum animae . aer νnore snfuse, ac invadere alienum . Et a Conc. Trident. se T. 21. eap. 13. Qui decimas non solvunt. res alienas invadere dicuntur.
. Hinc mortaliter peccat, qui notabiliter tempore omittit restitutionem , vel solutionem integram quam potest facere; vel etiam brevi tempore omittit si 'inde ereditor
damnum grave patiatur. Quia tunc graviter laedit ius alterius , nec excusatur, eo quod imposuerit haeredibus suis obligationem restituenti, quum hanc ipse nunc habeat in implere teneatur. Adde quod saepe ii aeredes non restituant, Ideoque periculum sit ne omittatur restitutio . Qui aut tm non potest restituere , debet habere voluntatem satatem' implicitam restituendi , quum primum facultas rostituendi aderit , R morarem diligentiam adhibere ad hanc facultatem comparandam : qui enim tenetur ad
finem , simul tenet Rr ad media ad eum necessaria. uivera
202쪽
vero non potest totum restituere, tenetur statim restibue re , ac solvere partem, quam potest , quum ci rea illam
non habeat iustam excusationem . .
Quaest. III. stuantis nam pereatum ἐπι usa detontionis
ν Re p. I. Qui non restituit , vel debita non solvi I . quum potest. R debet, actu Peccat toto tempore , quo id omittit. Quia omissio restitutionis, vel 'lutionis debitae. toto eo tempore, quo fieri potest. est iniuriosa proximo: nam per illam continue laeditur ius , quod habet yossiadendi rem suam , vel sibi debitam, ti ea utendi ; ti ta-
Iis omissio est sumetenter voluntaria, quum omittens potast, R debeat restituere, ti ad hanc obligationem advertere. Tunc enim si non restituit, habet voluntatem con tinuam saltem interpretativam detinendi rem alienam , vel alteri debitam ; quae voluntas permanet moraliter ,
quamdiu non rectactatur, vel interrume itur i sicut q alium injuste eoniicit in eareetem, R ibi relinquit, continue peccat quia continue laedat ius proximi . Igitur, qui non restituit ouum potest, peecat actu singulis momentis , non quidem singulis novum peccatum addendo, sed prius actu continuando . Quod quo plus durat, eo fit fravius ratione maioris liberae durationis . Vel eIiam ma3oris nocumenti, quod inde domino evenit, nisi tale peccatum detentionis interrumpatur , & multi inplicetur Resp. 2. Iniquus detentor rei alienae , ves alteri debi--, novum peccatum admittit, A si e multiplicat numero peccata iniustae detentionis. i. Quoties nabet voluntatem expressam non restituendi; nam quilibet eiusmodi. actus est peccatum, & nihil est exterius , in quo illi actus uniantur, k eontinuentur ad faciendum unum moraliter actum . a. Ouoties interrumpit illud peccatum actuale detentionis, ti postea advertit, vel advertere potest, ac debet ad obligationem restituendi. k tamen non restituit, quum potest; quia toties omissio restitutionis est ei sa Item interpretative voluntaria , ti nova culpa . Interrumpitur autem moraliter per contritionem , vel Propositum restituendi, per impotentiam restituendi, per lampum , vel Iongam distractionem , aut occupationem
circa alias res a nam tune volitio non restituendi non durat virtualiter ea dum numero.
Ex dictis sequitur iniquum detentorem teneri explic in
re in confessione. I. Totum te in pus , quo sua culpa non resiluit, vel non solvit, ut intelligatur gravitas peccati , di quantum fieri potest muItitudo a tirum internorui . , vel continuatio aequivalens multis actibus internis . a. Numerum volitionum non restituendi , seu quoties ad milit novum peecatum detentionis ι nam tot sunt peccata numero distincta . 3. duoties interim occasionem reis nituendi habuerit, L neglexerit, ut intelligatur multitu-ao ctuum, seu omissicinum exteriorum. 4. An dominu A
203쪽
18s Tractatus de Itis ilia, oe Iure .
ex illa detentione tristitiam magnam , vel grave damnum passus sit , ut intelligatur tota malitia detentionum. Sed quid hi AEetentor titatur re aliena Refρ r. Si domino perinde sit, utarisne re sua , an
eam apud te detineas otiosam , non magis peccas utendo, quam retinendo solum. Quod st dominus longe ferret aegrius usum , quam otiosam detentionem, eo quod res usu atteratur , vel periculo exponatur , tunc gravius' peccasum eius rei, quam nuda detentione: nam plus est caeteris paribus uti re aliena, quam eam nude detinere invito domino, ac proinde major est iniuria. Si res apud te facta sit deterior, ita ut prudenter judices dominum eam non amplius velle, sed potius pretium ejus, non peccasea utendo, aut eam deliruendo, quia hoc non facis invito domino. Peccas tamen ejus pretium non restituendo, quum primum potes.
CAPUT III. De radice obligationis restit endi .
Quaest. I. TI de oritur obligatio rectituendi Τ Reis. Ex quatuor capitibus, scrlicet, I. Ex iniusta acceptione, qua intelligitur iniusta, & cul P
bilis rei alienae ablatio, retentio, vel damnificatio , eκ cap tili. de iniit r. ibi: Si eulpa tua datum es damn rem v et injuria irrogata, seu aliis irνogantibus opem tu in , aut hae imperitia tua, sive negligentia evenerunt, Iur super bis satisfaeere te oportet. Nam ius per Inauriam auferii nequit : ergo in eo, cuius res ab ata , vel M-- structa est, semper manet ius ad illam habendam, vel eis ius pretiam . quod est res aequi νabenter, as proinde manet in altero oblitatio restituendi. a. Ex re accepta , Iaest, ex re aliena in se. vel sequi valenti extante apud alium sine huius culpa : nam toουριerars ristu debet a Ir- quis eum alter tis Uuro, vel Iactura, 6. Praeterea dum res est aliena eo ipso subest iura alia terius . qui inde minus habet, dum ea caret, quam nais bere deberet. 3. Ex contrRehu explicito , seu quasi contractu in assiimptione ore cit , seu muneris : nam qu sinuuid fit contra pactum , vel oficium ad allorum comis modum spectans , est contra justitiam commutati am . ideoque obligat ad restitutionem . 4. Ex Lege politi VAE ,
R iusta sententia . De his duobus ultimis alibi dictu ui Quaest. II. an oriat tiν obligatio restiuendi ex damniis
rationem, disractionem mentis , oe obliυronem pro us
Reis. Non oritur extra contra mim , 1coincium. Qui λ
n t. cap. a. de constit. 2. uia . qui damnum sine u -
204쪽
Tra Litus de Iusi ita , θ' Iure. I Io peccato extra contractum , & ossicium intulit, ex nullo capite tenetur restituere : non ratione injuriae , quum non peccaverit: ne oue ratione rei acceptae , aut contractus , vel legis, vel sententiae , quum nihil horum ex tet. 3. In hoc casu damnum non illatum fuit damniti cato rationabiliter invito : nemo enim potest velle rationabiliter , ut quis sibi non inferat damnum etiam tum . quum de eo inferendo non cogitat, & in voluntarie, ac necessario infert: nam non potest rationabiliter velle id, quod tunc impossibile est . Praeterea qui damnum sine ullo peccato extra contractum & ossicium intulit, se habet instar possessoris bonae fidei , qui non tenetur restituere rem alienam , quam bona fide eonsumpsit . si eae ea non sit factus ditior.
Dixi extra eontractum, quia Leges imponunt contrahentibus onus recti tuendi damnum secutum ex culpa mere iuridica , & contrahens hoc ipso quod contrahit , illud onus tae ite in se suseipit quum velit, k debeat contrahere secundum Leges. Quare, quamvis damnum non
sit illatum domino rationabiliter invito, tunc tamen in isdemnitas ei debetur ex pacto , seu contractu explicito , vel implicito: se ut debetur, quum rex perit casu fortui isto nisi praecesserit pactum eum praestandi. Quaest. li I. an oriatur obligatio remitiendi ex damnnseatione veniaIi cR ρ. I. Ex damnificatione , ia furto veniali ob parvitatem materiae oritur obligatio resti inendi sub veniali . Quia non restituendo iniuste privatur dominus possessione , & usu rei suae, vel sibi debitae , suffetentis ad materiam in Iustitiae venialis, quae tolli debet.
- . l. damnificatione gravi quoad materiam, sed
veniali ob defeetum advertentiae , oritur obligatio restituendi . Quia tunc committitur vera culpa, R iniuria . 'licet levis: at omnis iniuria ex natura rei , ideoque iure naturali , resarciri debet. ex cap. ulti m. de in uricit. Non videtur tamen esse obligatio restituendi totum damnum citra contractum, aut ossi elum: quia iniuria venialis , ac imperfecta non debet citra contractum , aut quasi contractum , tantam obligationem parere quantum injuria gravas, & perfecte voluntaria. Et quia tunc damnum leviter peccanti, leviter est imputabile : Ergo non tenetur totum compensare. Deinde quum ea restitutio sit poena , seu onus jure naturali culpae correspondens debet asse culpae proportionatum . Sunt tarn ea qui docent, tantum posse esse flamnum , ux pars illius, correspondens culpae veniali , sit adhuc grauis momenti, idenque sub mortali restitui debeat, quia alioqui retineretur res nota hHis oebita invito domino, quod est mortale. Caeterum in praxi quando damnum grave est . censeri ordinarie debet intervenisse eulpam mortalem. Nam cui notat Lessius generaliter in operibus externis periculo-lis. citra subitaneam passionem vehementem , raro con-
205쪽
188 Tractatu, de Iustita, o Iure.
tingit advertentia imperfecta : scilicet opera illa peritu. um suum stati m , ti facile interunt , mentemque ad
sui considerationem excitant . Praeterea ad mortale lum-cit eonfusa cognitio periculi vel obligationis dili alius advertendi, quae facile haberi potest . Quare in auis hio an culpa sit mortalis , an venialis, totum damnum re sarciri debet praesertim quum in dubio potior sit conis ditio innocentis . . Quaest. IV. An oriatu ν ObIreatro resiluendi ex a Mnno dato per eu0am suridicam in incio , υel extra νιι uae,mmissam NOTA . Culpa duplex distinguitur, theologiea . &
seu civilis . Culpa theologi ea est peccatum imputabile , sive m. r. . tale . sive veniale et culpa inridiea est omissio diligenti di debitae ad cognostendum . vel eavendum . vel faetendum . vel Provide a. M dum . ex qua sequitur damnum, sive illa omissio sit peccatur . M sve non . De hae sola hic agitur .' & triplex est . lata , M & levissima . Culpa lata est omissio diligentiae . quam pallum, - rebus eiusmodi propriis adhibere solent homines diligentes eiusdem Q conditiosis ... Levis est omissio diligentiae, quam adhaere soleat se diligentiores eiusdem conditionis. Levim est omimo di Iden.
Pii: quam soli diligentissimi . & prudentissimi adhibent. Ut fionis verbi gratia , librnm sibi eommodatum relinquat ante Ο-
domo, & amittatur. tune eensetur amisse pes culvam
se latam: s reliqa't in cubi eulo suo, non obserat ostio , erat cui . . pa levis; si ostium obseravit, sed non advertit an esset beneu ,, seratum , est levissima.
Rei p. I. Ex communi sentent a extra ossicium. & contractum non oritur obligatio restituendi damni tecuti eπculpa levi, L levissima . . Quia citra contractum, α oroficium, nemo tenetur marorem diligentiam adhibere ni uis operibus, ne alteri noceat, quam in similibus cau-bus adhibere solent homines ejusdem conditionis dii, eu-tes , ac prudentes : nemo enim tenetur esse dii gi ,
R prudentior caeteris hominibus diligentibus, P tibus eiusdem eonditionis nj si ad id specialiter. in . obi garit. Constat tamen, inquit Lessius, osse om g restituendi damnum secutum ex culea in , n
illam esse prorsus inculpabilem vi' D v h
iene tuu ne alteri noceat, adhibere In actionibus luis eam
diligentiam quam adhibere solent in eiusmodi actioni. bs d Hi gentes. ac prudentes; nam quisque 3us habet , n 'sin. id sta eausa , L authoritate sibi inferatur damnum: ergo si non ali hibet, non facit id, ad quM M tu: ex justitia , L sic damnum inde secutum censetur elvoluntarium, di merito imputatur, ae proinde illud te-' ὴ ν' ,. p.r se loquendo nemo tenetur in conscientia ad restitutionem propter culpam Ie vjm , vel levissimam in ossicio, vel arte commissam , sed tantum propter latam. communis, aut fere eommunis sentent unemo tenetur in offcio, uel professione tua adhiber
206쪽
-em diligentiam . x providentiam, quam soleant ad-λ Korp diligentes & prudentes ejusdem professionis ; nam nee stravi'udonus' quis vult sibi imponere . dum offcium suis seipiat vel artem exercet nec Reipub. plus ab ipso exigit. Ninc advocatus . v. gr. qui hona fide praestati iΛ, quocidiligentes, ti periti advocati in similibus causis praestare solent non tenetur ad restitutionem , si causa cadat , eouuod non praestirerit id . quod diligentissime .
Idem die de Iudice , Magistratu, Medico, Architecto . Dixi per se loquendo: nam si quis profiteatur se dilius entiorem ti peritiorem aliis, aut duietentissimum , AIreos, qQ i ta es quaerunt, ad se pertrahat : Is tenetur
adhibere majorem , aut etiam Usmam diligenti m f.
Drudentiam . cuia id pro sit, A ad id se obligavit latem imo licite : unde tenetur resarcire totum damnum ex leui.vel etiam ex levissima culpa secutum , quum non ad hi Lendo maiorem , vel maximam diligentiam , peccaverit grauid' in re 'gravi contra pactum saltem impli
tum . ideoque gravem injuriam te cerata . - . Porro culpa. quae dicitur lata in M, qui offcium , vel artem exercent . censeretur levis in allis privatis .
alios. qui non tenentur ex ossicio, vel beant majorem diligentiam adhibere , quam si nihil comis modi perciperent . vel non e X om cro. laceren I. Rest . Oui praebet consilium in rebus ad suum omiscium , vel artenti pertinentibus, tenetur ad restituti nemratione eulpae latae. Uuia ex o mclo tenetur in con filio
dando adh ere eam diligentiam, L prudentiam, quam adhibere solent in similibus casibus homines diligente se jusdem prolassionis. Ergo si non adhibet, peccatant ra1ustitiam : i deoque tenetur ad restitutionem damni ihae culpa secuti. Item tenetur ratione Ignorantiae quiRtalis ex osscio tenebatur hoc scire, ti in responso vitare errorem , ex quo damnum sectrium est : unde merito latur causa iniusta damni secuti. Et utrumque patet ex
'Nbn i. ius tamen ad restitutionem, qui consuItus
perit bona fide dumtaxat opinionem suam , dicet do 1 λ ibi videri, vel suadendo , ut alter faciat & a. fortioras indicet se dubitare . Nam tunc si alter sequatur , suae imprudentiae damnum adscribere debet , modo ianon flabeatur a eonsulente petatior, ac prudentio ν , quam revera sit. Imo si des eonsilium in rebus, quae ad tuum offcium non spectant, A quarum Parum p ritu es alter sciens tuam imperitiam, contilium tuum sequatur. non teneris de damno inde secuto ; nam damnum niua sibi imputare debet, ti scienti, ae uolenti non ni nauria . Si tamen alitur de damno tertii, ut si inadeas a teri contractum iniustum , vel ut non restituat peccas graviter in re gravi, di teneris illi tertio: nam illa tertio, M
207쪽
1ς di Tractatus He Insilia , oe Iure.
quidem inrito damnum infers tuo malo consilio . Nee obstat, quod veritatem in culpate ignorare se quia nihilo minus imprudenter agis ; nemo enim nisi x prudentermiscet se consiliis dandis in rebus, quas non intelligit . di sciens , ac volens exponit se periculo errandi eum dat mno tertii , quod pro an de ei sum cienter est voluntarium merItoque imputatur. Ita fere Leiiuus. Porro haee regula iuris in 6. NulItis ex consis. dummodo 1 raudulantum non fuerit, oblisai tir; intelligitur so- eo, qui bona fide dat consilium in rebus adsuunt ossicium non Pertinentibus, & qui ratione sui muneris . aut status peritiam Oon profitetur. Uel nomine fraudis intelligitur culpa lata, quae ei aequiparatur in iure. Quaest. V. Ex qua e Nipa jurtica in conιractibus eri tu ν OθIrgatro rutratiendi Reis. a. Si contractus cedat in utilitatem solius a
Lipientis , ut m commodato , accipiens tenetur ad reni tutionem, ii res aliena pereat , vel deterior fiat exculpa etiam levi. & levissima : sed non tenetur.si fecit id, quod diligentissimi, ac prudentissimi in simili re propria conservanda facere solent . Constat ex l. 18 g
Ratio dispositionis juris est , quia aequitas naturalis pollulat, ut is, qui gratis utitur re alterius in suam tantum utilitatem, maximam diligentiam adhibeat. ne pereat, vel deterior fiat.
Excipitur precarium , in quo accipiens tenetur solum ex dolo , vel culpa lata , l. Ιου. I. do precario : eo quod res
concesta precario potest a domino quovis tempore revoca vi , non autem res commodata et quare aequum est ut qui accepit precarium, non teneatur de tam a culpa Resp. 2. Si contractus sit utilis utrique contrahenti ut contractus pignoris, locati, A conducti, uterque tene-icir ad restitutionem damni secuti ex culpa lata , & levi non autem levi ilima, ex l. I. g. comm Od. & l. 1 a. de res jur. Ratio est, quia quum res aliena alicui conceditur u ejus utilitatem , aequitas postulat, ut eam valde diligenter custodiati non tamen ad tantam diligentiam teneatur quantam si in sui tantum utilitatem accepisset. Ouare ad nihil tenetur, si fecerit, quod diligentiores faciunt ita simili re propria conservanda. Hinc artifices, qui labo rant in re aliena ob stipendium, di domestici, quibus incumbit ex ossicio cura custodiendae rei domo Ilicae , tenentur resarcire damnum ex culpa etiam levi secutum. Qui tamen conductus est ad transportandam columnam, vel alias res fragiles, tenetur de culpa levissima respectu illa rum rerum , l. 23. f. locat. Quia nempe talis negligentia in ejusmodi rebus non cenietur levit lima , sed major propter summam diligentiam , quam illae res ex natura sua exigunt. De Lugo, oe alii.
Reis. 3. Si contra eius cedat in utilitatem solius dantis. ut in deposito, accipiens tenetur solum ad restitutionem
208쪽
Tractatus da Itis itia, oe Iura Isr
ex eulpa lata , & dolo, ex l. s. g. eommori L I. 23.
de ν est. R instit. lib. 3. tit. II. nam aequitas postulat, ut
qui habet rem alienam in commodum solius domini , non teneatur ad majorem diligentia mi & custodiam , quam passim adhibere solent in rebus suis homines, quisum nullum commodum inde percipiat. i Hinc si depositum pereat apud te sine tua culpa lata , non teneris illud restituere, nisi in his casibus . I. Si adsit pactum de majori, vel maxima custodia adhibenda , vel etiam de eam fortuito praestando, ex l. I. I. deposit.
Contractus enim Legem ex conventione aeripiunt . ibid.
a. si in culpa fuisti tecum deserendo depositnm in locum periculosum, vel fuisti in mora non rςddendo, quum potuisti, R debuisti, teneris ad restitutionem , quantamcumisque custodiam adhibueris , ex variis auribus , ti c. ult. de deposit. ibi: Pacto . culpa, veι mora praecedentiabus , rasus etiam fortuitus impia: ais r . 3. Si accepissimercedem pro deposito custodiendo , ex eodem e. Tunc enim teneris de eulpa levi: quia contractus depositi ee. dit in tuam, & domini utilitatem, transitque in locatio nem operae ad illud custodiendum . 4. Si te ipsum ad depositi custodiam offeras petenti diligentissimum custodem, tunc teneris de eulpa levissima , l. i. g. de deposit. quia tunc censeris custodiam diligentissimam promittere.
Obi. In praedictis Legibus depositarius dicitur obligari
sol uni ex dolo, non ex culpa.
Reis. In iure lata eulpa dolo aequiparatur : Lege 32. 3. depos. R Leg. 226. f. de verbor. obligat. ibi: Magna που ligentia culpa ess magna , culpa dolus es . Quare quum Leges de eernant dolum solum prur standum esse , non culpam, culpae nomine levis , & levissima intelligitur , ti sub nomine doli comprehend: tur culpa lata. Quum autem statuunt in contractibus culpam esse praestandam , per culpam intelligitur aliquando levis, aliquando levitasma , pro subjecta materia . Resp. 4. Est obli alio in conscientia resarciendi secundum has Leges ante sententiam Judicis , damnum secti-
tum sine peccato, sed ex culpa mere juridica in contra iactibus. Ita Coυarr. Navarν. Molin. V θυεμ , Lusus d cens esse communiorem , .s alii . Prob. Quia qui ex contractu .rem alterius accipit, obligat se saltem implicite ad dam servandam cum onere per Leges annexo , &ad praestandam curam, ac diligentiam, quam Leges praescribunt ; quum praesertim hae Leges fundentur in naturali aequitate , & sancitae sint propter bonum commune , ut contractus ne ite ineantur ; R ad excitandam curam , ac diligentiam circa res alienas . Neque enim fundantur ira praesumptione culpae mortalis; nam v. gr. in culpa levi iasma non potest forum externum praesumere peccatum mortale, ut notat Vasque E , & tamen c. unico de commodato dicitur simpliciter: sitium gratia fui quis Oommodatum aecepit, de levissima etiam culpa tenetur . Uncto
209쪽
tune est obligatio restituendi ex conti actu, eui Leges iu-
ne eas , annexuerunt . ti quam contrahens hoc ipso quod
ontrahit, tacite in se suscipit, quani velit , & debehi
contrahere secundum Leges. Quaest. Ul. An qui in culpabiliter diaert, vel 1ecat aliis quod, ad quod ius nullum habet, s ex quo impendattiamnum proximo. teneatur ex julitia i Ilud εmpedire ἀυeι renittiere, si non impediat quantum commode potes, eae Recip. Amrin. communis sententia . Quia quisque tenetur ex iustitia curare , ne ex sua actione evenia L da iamnum proximo contra jus illius ; ideoque impedire , ne
malum ex sua actione secutum perseveret r alioqui quInon impedit, quantum commode potest, censetur cauta
moralis perseverantiae essectus a se positi , R damni secuti . quod proinde ei imputabitiir : nam qaisque ius habet , ne ei damnum sine ἰusta causa , L au horitate infe-Hinc qui inculpate errorem docuit , vel consilium noxium dedit, tenetur, qui advertit, de docere; qui inculpate res alienas incendit , tenetur , quantum commode potest. ignem extinguere , alioqui continuatio incendit
foret ei voluntaria, & moraliter Hir putabilis Si tam ea non posset impedire alterius damnum sine graviori , Rut saltem aequali suo damno, non poterit illi imputari, se a censebitur juste permitti . Nam multo minor eli obliga tio tunc impediendi , quam non inferendi politive damnum : quum ipsa noti oriatur ex . injusta laesione , vel a . ctione : ideoque non est obligatio impediendi da in m , nil1 quum potest impedire sane gravi , ant saltem aequali suo damno. Cujus quidem clam ni proprii gravitas debet iste clari respective ad damnum, quod inde proximo sequitur. uaeli. vl l. 2uid resilui debet ratione suti acce-
Re ρ. Qui injuriam alteri intulit rem eJus inculpabiliter accipiendo . aut det 1nendo , aut damnum Inferendo , αc. icinetur m conscientia restituere rem , si adhuc extet , vel erus oretium, si ipsa non extet; item omnes fructus naturales, ac mixtos , sive perceptos , live non percupios , sed quos do ininus percepturus erat, ti compensare omne damnum emertens, ac Iucrum cessans . communis sentencra . Quia ratione injuriae contrahitur Obligatio iniuriarum omino indemnem reddendi, ti restituenda in eum statum,
in duo fuisset, si injuria illata non fuisset . alioqui m-iu r 1 a integre non tolleretur, nec aequalitas, quam lustriatia intendit, reponeretur ; ti sic non cessare L totaliter iniustitia . ouare mensura restitutionis faciendae ratione in unae
acceptionis, vel damnificationis est quantitas boni alieni ablati, & damni illati , ac lucri impediti , quamvis lae dens nihil inde emolumenti perceperit, ex cap. GraυιT 4cle restit. spoliat. ubi Caelestinus III ait : mandamus ab
νe, o de illas is injuriis competenter sarrinacere compe
210쪽
Tractat res de Iustati.r, oe Iure. Igalatis : provisuri , ut non tantum fructus a novo . ἄν violento posse fore perceptor , fed quos possessores veteres pereepissent, reddi faciatis eisdem . Igitur fur, vel malae fidei possessor , vel damnifieator
iniustus tenetur I. Rem alienam iniuste pyssessam restituere domino. Nam quamdiu retinet , facit ei iniuriam violando ius, quod habet, rem tuam possidendi, & ea uia tendi. Quod si res aliena non extat , senetur eius pretium restituere, quum sit causa tu justa damni , quod patitur
dominus privatione rei suae, quam tenebatur restit trere is Σ. Compensare omne damnum emergens, R lucrum inde
cessans domino , l. s. Cod. de rei vindae. Nam est causa iniusta uitiusque, teneturque dominum indemnem serva iare, ut tollatur iniuria illata. Porro lucrum justum alterius impedire est illi damnum inferre: nam est eum privare lucro sperato, ad quod jus habet, & facere ut mi ianus habeat, quam habuisset. 3. Restituere omnes fructus naturales, & mixtos , quos percepit , quamvis dominus non percepisset, nec illi extent amplius, nec ex illis factuI .sit ditior, ex. l. Q. Cod. do νει vind. ibi : Certum ess
malae faei pus fores , omnes fructus Iolere cum . tua ro, praesare. Quia tructus rei hoc ipso, quod producuntur , sunt illius, qus est dominus rei , & res quaelibet domino
suo fructificat , ex instit. tie re r. divin Nam res ubicumque est , semper domini est , R domino valet , quod ibrvalet Ergo tructus aeque restitui debent, ac res ipsa; R. nunc est etiam obdigatio restituendi ex re accepta . Quod. si illi fructus. interea , dum retruentur , pereant, pereunt non domino , sed in iusto detentori, qui est in nrora clii 'abili Iιem tenetur restituere fructus omnes naturales ,: mixtos, imo ia mere industriales, quos dominus singulari sua diligentia licite perceptu et, quamvis ipse damni- filator nullos perceperit , ex l. 33. 3. de rei vindic. ibi ac ructus non m octo percepti, se a s qui percipi potuerunt,
honesι insinuaudi Itint , Et ex cap. Graυιs cit. nam debe vco puniata omne damnum emergens , A lucrum cessans .
NOTA r. Fructus mere naturales sunt in i , qui ex rρ aliquas, gignuntur sne ulla fere indultria . Ut labore, ut herbae in pras, iis , aro rum poma. Mimalium laetes. Vere industriales sunt ,, ii, qui ex sola industria. Ac laciore proveniunt , licet mediam
s, alia re tanquam mero instrumento . ut quaestus , uni ex neg tia-M tione , vel ex ulu artificioso aricuius mitrumenti . puta penicil- , .li, percipitur. Fluctus mixti innt ii, qui ab ipsa re. mediat -- te industria , Ac labore proveniunt, ut fructus agrorum , vineas, rum . ad quos revocat ar pretium locationis aedium , earumque Ie ,s rum . quae habent usum locabilem . Nam pretium locationis rem rum eit fructus earum . quem pariunt mediante ulu sui, qui estis pretio aei: imabilis , de datur solum pro usu rei . eri l. p. 8c , 6. ,, s. de inuris. Hi fructus vocamur ei viles, de debentur domin ,, rei , l. s. Cod. ae rei vindie. ihi ; D mum . quam ex matvis fra ,, cesione ad re pretinere , aδ adveHa parae iniuria occrapuam , esse Gyendis , Praefes provineis . et m pensioni tis . quas Percepit ει, aυν percipere potera , in omni cat ja famia. σὰν i, restrui j v