장음표시 사용
401쪽
., trin ecum eontractui , eaque eausa tantum impulsua ad eontra- , , nendum, ut nobilitas. diuitiae in matrimonio. &e.,. NOTA s. ErWr . vel dolus potest esse anteeedens. vel eoneo. , m stans. Antecedens e i . qui dat causam eontractui . ita ut sae . Illo non fumet initus. Coneomitans . seu incidens est illi , qui ,, non dat causam contraBui . sed solum alieul eonditioni eius . , aut ei reomstantiae . in quantum scitie et sine illo contractus qui- . . sem fuisset . sed alia conditione , ver. gr. viliori pretio res,, fuisset empla , si aliquis defectus innotuisset.
x. Qui libet error , vel dolus ei rea substantiam
yel , m naturam contractus, vel motivum intrinsecum , ac lubitantiale invalidat eontractum iura naturae. Escommunis sententia. Quia deest consensus in aliquid sub-atantiale , quod ignoratur ; voluntas enim non tertur ia1ncognitum , ex l. II. & 42. 3. de eontrahend. empl. Et ex l. Cod. da fur. est facti ignor. ibi : uuam nullus si errant 1s consensus . At sine consensu circa omnia subnant talia contractui, nullus est contractus , utpote a li- hera voluntate dependens , ut eonstat ex eius definiti
R . Hoc procedit, etiamsi error sit eone omitans et quia IlIo ponto , non adest consensus substantia iis , ob defe-
s. de Iurisdict. At nihil subsistit sine eo , quod est de illius substantia.
Hinc r. Si putaram tibi vendere agrum , ti tu putares
tibi donari , nulla est uenditio; nam, erasti up in . specio contractus. a Uenditio vasis aerei pro aureo nulla est. 3.
Nullum eii matrimonium eum Beria . quae putatur esse Titia. Item n quis falso putans matrimonium esse sol uintille , velit tantum facere contractum solubilem, & potius non contra here, nullum est matrimonium. Si tamen intendens facere contractum solubilem, habeat simul volu tatom generalem faciendi contractum , quem alii faciunt, alet matrimonium vi illius consensus generalis. Qui debet censeri absolutus, ti essicax.. a. Si error , vel dolus sit circa qualitatem . di
non det causam contractu i , ex comm nni sententia non Irritat contractum e quia non tollit consensum circa sub- Ilantia I 1a . Unde si rem pluris emaris, quam Ualeat, tenet contractus; sed venditor tibi restituere tenetur excenrem pretii non solum supra summam , sed etiam supra. illud iustum , quo , sublato dolo, res vendita fui met : uta exce Ris .fuit dolo extortus , ideoque quoad illum facta est injuria. Nec eontractus potest irritari a decepto; quia dolus, seu iniuria non fuit causa contractus . M per re Ititutionem eucemus pretii tollitur iniuria ti deceptus constituitur in eo statu , in quo fuisset , sublato dolo. Imo etiamsi error, vel dolus circa accidentalia, Vel causas , quae alliciunt , aut avocant a contractu , det causam contractui . non invalidat contractum ex I. s.
Cod. de inut. sipui. Et l. r. Cod. de rescind. vendie.
402쪽
Tracta tis de Contractibus. 34 Quia quum error , va deceptio non sit circa substantia. lia, non impedit Lonsensum substantialem se perficitur essentialiter contractus: accidentia enim, k extrinse- ea non tollunt substantiam rei. Id quq patet in eontracta matrimonii. quod iuxta omnes valet. etiamsi contrahatur cum paupere , eo quod putetur dives Ne e. referr ,
quod si scivisses it Iam quali ratem, vel conditionem rei , non contraximes: nam actus iste voluntatis, qui sub conia ditione talis cognitionis futurus fuisset , non est actu , nec virtualiter , ti sic nihil essicit , nec impedit consensum actualem absolutum, ac sum cientem: alioqui omnes
fere contractus nulli ement. Error tamen circa qualitatem invalidat contractum , quando contrahens expresse , vel implicite non vult conia
trahere, nisi obiectum sit tali qualitate affectum . Nam tune qualitas illa simul cum substantia rei ingreditur obaiectum substantiale contractiis , di non est voluntas collis
trahendi , nisi posita illa qualitate tanquam conditio.
Reis. 3. Quoties error . vel dolus circa qualitatem , dans eausam contractu i , provenit a parte contrahente . contractus etsi validus , potest rescindi pro voluntate de- .cepti . si solubilis sit : unde non est omnino firmus. M eommunis fententia . Quia decipiens in iuriam facit, qua in tenetur tollere , auferendo dolum , & restituendo deceaptum in eum statum , in quo erat ante contractum , iasic reddendo. omnia infecta , ii decepaus velit. Praeterea fraus, s dolus cuiquam patrocinari non. de boni, cap. I. de empl. ac proinde deceptus habet ius dimo luendi contractum , di tollendi obligat ionem illam , si voluerit consensum revocare . Ruare talis contractus obligat de ei plentem absolute , ti irrevocabiliter , quum sit validus, nec habeat ius eum rescindendi et deceptum vero revocabiliter, ti conditio nate tantum , si nolit eontra tum rescinis dere : qui si velit stare contractu i , tenetur deceptor e X-eemum pretii pro merce vitiosa aecepti reddere. Imo juxta De Lugo, quando contrahens inculpabiliter decipit per deceptionem, quae dat causam contractui, potest deisceptus diffolvere contractum : quia sensus taliter contra. hentium hic est, ut nolint irrevocabiliter se obligare, nisi si ante veritate corum , quibus alter contrahens inducitur ad contrahendum
Dixi , S. solubiIis sit. Nam in iis , quae constituunt
statum ex natura sua firmum . A irrevocabilem , qualia sunt matrimonium , & professio religiosa , voluntas naturae rei , de qua agitur, accommodat se , & consentit absolute , irrevocabiliter independenter ab aliis conis ditionibus , quae non sunt de substantia talis contra iactus a
Si vero talis error , vel dolus dans eausam eonteactui proveniat non a parte contrahente , sed aliunde ipsa inicia , tunc non solum valet contractus ob eonsensum
404쪽
tionis, nec sum cientem deliberatio aem : voluntas enim non potest cogi quoad actus elicitos. sic mercator
s'. ς g Rutiliana incommoda sequerentur. 2. Proseia, LR P. I. G ras, vi , se. Ratio est ,
'et f 3, P mimissio dotis, vel ejus solutio, i. 21. .ee.ilbes.' τί et ' - , .c. Ratio est, quia dos est
405쪽
3 6 Tractatus da contractibus. a Condractus factus ex metu etiam relaenius
παὶ Tymi p iis metum passus habet π
recuperanssi sinam priorem libertatem independenter a sententia Iudicis. Potest tamen . si velit sare e tractu i
V.Fog e venditorem ad standum contractui. ieras possestor tenetur reddere metum passi, rem, . . V toxx-m , si hic eam repetat, ex l. 14. 6 res ili', ri,M; a m . Quia revocato consensuhd-ῶ - 4 ξλψ qm P estorem , & non potuit
aci alium transire , nisi vitio metus affecta . & cum ob
lubitantiana. Caeterum constat, contractus in tali casu
. - Ι Φ-N , quae mettim intulit , sed etiam inque pervenerit, i. o. F. de eo , gro Nam metus levis, aliam respe- . it. 8μ' ΩΦ dititur vanus , non praesumitur dedisse sausa', contractui: R ob hanc praesumptionem , & ne
multiplicentur lites . in foro externo non admittitur exceptio, nec datur actio ad rescindendum contractum. Taiamen ii metus levis inius ias vere dederit causam contra et ut, Ita ut eo subIato non fuisset datus consensus lux ta multos potest in foro conscientiae rescindi contractus
uro voluntate metum passi Quia, qui metu iniusto Ii- .h - . turquet ς0Πsensum, facit alteri iniuriam . quam proinde tenetur tollere , ac resarcire restituendo
406쪽
Tractatus de Contractibus. 347 coactum in priorem statum : unde hie habet ius ad hanc restitutionem, ti redditionem rei suae, si velit rescindere
Hinc , qui metu iniusto sive gravi, sive lavi eonsensum
extorsit, tenetur in conscientia restituere id, quod ex tali contractu accepit. si eoactus velit, ti insuper Iorum lucrum cessans, & damnum emergens compensare . quum per iniustam eo actionem suam fuerit illorum causa , coactus autem tenetur vicissim accepta restituere, si contractui stare nolit ; nam non habet iustum titulum ea retinendi . Dixi x. Metti graυἰ etiam respective , se ilieet ad fragilitatem talis perlonae, ut docet communis, aut saltenIlonge communior sententia. Nam metus respective fravis idem praestat, quod metus absolute gravis; homines enim meticulosae indolis non minus commoventur levibus malis , quam viri fortes gravioribus et i 1 eoque metus respective gravis voluntarium , seu repugnantiam aeque
Dixi 3. Initina incusso Nam si metus fuerit iustus , id est de malo debito, quod alter iure inferre eotest ,
contractus non potest rescindi a coacto, quia in illo nulla injuria intervenit, quae sola rescindendi causa est. Dixi 4. Metti iuculpo ad extorquendum eo enfum. Nam si metus fuerit alia de eausa incussus ab alio tertio etiam iniuste, contractus non potest rescindi: ut si quis in latrones ineidens, metu ne ab illis occidatur, vel spolietur. alteri, qui injuriae non est particeps, promittat pecuniae summam, ut eum liberet, tenetur promissa comis plere. Quia tunc metus non est proprie causis contractus, ted solum occasio; nec contractus est metu extortus: sed suum metus sit ob aliam causam injectus , adhibetur sponte contractus tanquam medium ad illum pellendum. Rui tamen metum illum injuste ineussit, tenetur ad re niti itionem damnorum ; nam est illorum prima causa , vel saltem occasio injusta , ex eap. ult. de injur. Idem die de metu a causa naturali , vel interna orto : nam talis metus circa omnem iniuriam prouenit, & a nullo alio , quis ad contrahendum compellitur, nisi. a is
Porro si contractus licitus iuramento firmatus sit, non potest rescindi nisi a superiore.
CAPUT III. De iis . qui contrahere possunt.
Quaest. I. inam generatim vaIide possFnt eanιrahere Resp. Ii omnes. ti sola uti rationis Prae-
i, qui liberam habent Vonorum admia legitimam facultatem disponendi de il-P ε Iis.
407쪽
T, adi.eticis de Contvactibus Quia quum contractus lit actus humanus , 'flitum humano modo, id est, sum advert x δ' P. u, te fieri deber, requirit rationis usum; &-n: rius quo de re aliqua disponitur, requirit in contranente i heram facultatem disponendi. Posito autem liDςro in is usu , ti iure disponendi non Iigaxo, nihil ultra piequiri ad saeuitatem contrahendi' --orito HIns non possunt valide contrahere infantes, amentes, ebrii, furios , prodigi, curatorem habentes , ας, vζo.' Quia quamvis totius dotis, . & dimidiat partis norum communium proprietas Pς xyRς 'β be linet
tamen administiatio bonorum semini i ii dit
ad virum , utpote caput familiae. -' . sibi ponere de aliis bonis, quae pratter dotem attuliL, N urcservavit, quum horum habeat di proprietatem,
impensas, R contractus uxoris ; vel sit irrationam invitus, hi si recusaret ea, quae sunt necessaria a lua& familiae si alionem coi gruentem poteIt uxohis casibus uti bonis iamiIue, sed prudeater ,
Fns contrahere a an Est aut nondum septennium complevit. A septenisti ast deeimum num dimidio dieitur
408쪽
simpliciter irritantur sil . . . RQ0x -ctva legibus
Urom aetione civili ad dradendam rem p νυ preti ν
409쪽
3so Tractatus de contrassibus. pretio eonstituto . Sed si venditor pupillo me eem tradidit non recepto pretio . Potest repetere mercem suam , &pupillus tenetur in conscientia eam restituere ' nam ne iamo lieite locupletari potest eum alterius injuria, vel iactura, ex regu l. iur. 48. in 6. Quod si dirio . vel eulpa pup .lli res tradita perierit, eam solvere cogitur , I. I. g. depos uae autem dicta sunt de pupillo eadem dicta intelligantur de minore contrahente sine consensu curatoris fui. Nam curator non minus datur rebus minorum administrandis , quam tutor rebus pupillorum: unde minor habens curatorem pupillo quoad hona , ti contractiis quiparaetur. Quaest IV. an pupillus , veI m uor teneatur solvere pecuniam, quam siue consensu tutoris , vel curat cris mu-xuam accepit
Rais. Tenetur si eam in usus necessarios , vel uti Iesim penderit, ex l. s. I. de aut β. oe eonsensu in ιον. ibi :Nattipaliter obligabitur , in quantum locupletior factus esi. Ex pecunia autem in tales usus eonsumpta factus est ditior: nam tantundem suis rebus pepercit. Et vero in i quum est quemquam Ioeupletari cum damno alterius maiaxime bona fide mutuantis. At non tenetur, si eam in uia sus mutiles consumpserit, quia leges volunt , eum nullo modo obligari. ne ejus bona inutiliter consumantur , ex I. cit. & l sq. g. de ob Iig. oe as. ibi: Pupillus mutuam pecuniam aς cipieno o , nequidem iure naturali ob Iigatur . Leges autem, quae videntur significare obligationem pupilli intelligendae sunt secundam I. s. f. de aut δον. oec Meno laetor. citatam ' nempe supponitur, puellium ex accepto inu tuo locupletiorem factum esse . Excie e , nisi mutuans bona fide putaverit. pupillum eam pecuniam imis pendere velle in suam utilitatem ; nam tunc naturalis aequitas solutionem exigit , nec lex intendit privare de-hito alterum bona fide proςedentem , R gratificare volentem.
CAPUT PRIMUM. De Promissione . Quaest. I. Uid es stromissor
I Reis. Est actus voluntatis exterius expres sus nam de promissione facta homini Eie
gitur γ quo quis se obligat alteri ad aliquid : sive est
410쪽
Teactatus de Contractibus. 3 31 deliberata fidei obligatio, facta alteri de ne aliqua licita,
R pollibili . Duplex est nempe onerosa , qua onus altera vicissim imponitur, unde pertinet ad alios contractus ; tigratuita, qua nullum onus alteri imponitur. Si promi so fiat certa verborum formula, qua unus rogat , & aiter promittit, dicitur stipulatio , v. g Spondes te mihi
daturtim viginti aureos 3 Spondiso.
Quaest. II. uuaenam requiruntur , ut promisso valeat , o obliget Regis. Ex communi sententia , ista. I. Voluntas se obligandi , ex l. 3. g. de oblis. ω act. Nam omnis obligatio, quae non est ex lege, via praecepto i oritur ex privata homi-njs voluntate. Unde non est satis dicere : Promitto me
hoe facturum , si solum intendas significare animi propo.
sitim , non autem te obligarer nam simplex propositum
est mera voluntas faciendi aliquid , sed absque animo se obligandi. Sufficit tamen voluntas se obligandi virtualis, R implicita, quam habet, qui sciens promissionem obligare, vult promittere , nec habet voluntatem contrariam:
nam hoc ipso vult se ob bigare ; qui enim vult causam , uult implicite e flectum , qui ex illa necessario oritur zsicut, qui vuld antecedens , vult necessario consequens .
Omnis autem promisso necessario parit obligationem . si acceptetur. Idem dic etiam , si quis ignoret obligationem ex promissione oriri , modo velit facere promissionem veram . qualis ab aliis fieri solet ; nam tune habet voluntatem implicitam se obligandi a sicut baptizans, cum sola intentione faciendi . quod Christiani faciunt , quum bapti dant, habent voluntatem implicitam faciendi Sacramentum, licet ignoret quid illud sit. a. Requiritur perfecta deliberatio , & advertentia plena ad id , quod agitur ; Quia quum haec obligatio sit onus quoddam, quod voluntarie fuscipitur, non debet censeriirii positum , ni si adsit plenus consensu ς , qui nequit esse
sine plena advertentii , suffieiente ad peccatum mortale ; A ideo promisso debet etiam esse libera , quum sieactus humanus , quo homo voluntarie . ac libere se obligat.
3. Ut absit error , & dolus e re a substantiam rei vel causam finalem: alioqui deesset consensus substantialis . 4. Ut sit spontanea : nam si per vim , vel metum sit extorta . non obligat saltem irrevocabiliter . ia firmiter, nisi sit jurata, ex c. o. de iureiuri ibi: Debitores od DIυendas uras, in quibus se obligaυerant. cogi non debent. Si vero de ipsa m fotutione iuraυeνι ne , cogendi δε φὰθmino reddere juramentum. uia saltem promisso si oncta potest irritari a promitteste qui ob iniuriam acceptam nabet ius, ut in priorem statum, ac libertatem restituatur, & ut sie aecepta ei restit santur. TaIir ob Isa- ει o tollitur par coanionem : quia ille, qui υim intus t , hoc meretur, ut ei promissum non ferυetur , ait S. Tho. a. q, 8'. art. p. ad 3. quod praesertim procedit de promissiori