장음표시 사용
371쪽
3Ia Tractatus G Iustitia, o Iura.
ne, nempe petitione, vel Iudicis aut horitate, vel sine
magnis sumptibus rem suani recuperare non posset , motario absit scandalum, & moneatur injustus detentor c si fieri pm est nihil jam debere.
Quaest. IX. An uti liceat sectilia rampensatione
,, NOTA . occulta compensatio est, quum, inleio eo, qui tibi ,, debet . accipi . vel retines privata aut horitate ex eius Mais x, ea , quae tibi certo debet ex iustitia .
Rest. I. Non licet officialibus Reipub. 'opificibus, o perariis . famulis, & ancillis. εζα aliquid surripere, eo quod putent stipendium, de quo convenerunt, esse ius minus. Quia I Innocentius X l. damnavit hanc propositionem : Famuli, ει famulae domesica possent occulte
m umquam lieita est, nisi debitum sit certum, quod hic
non coi . ngit . 3. As rent contra pactum e nam consen
serunt in pretium minus. 4 Nihil eis debetur ex iusti ita ratione laboris operarum , nisi pretium , de quo con .entum est, licet fit infimum, ex Matth. Io. Ivom fac/o trbi injuriam: nonne ex aenario eoaυε nisi meetim pQuod si constaret pretium illud, de quo convenerunt , esisse mutus infimo, tamen fieri potest, ut illorum opera non m magis utilis domino , qui illos noluisset acceptare sub maiore pretio. An autem hoc ita se habebat, non ipsorum, sed domini est judicare. I. Non ,nvenerunt alios, qui plus dare voluerint. Ergo illud est justum pretium : nam justum pretium est illud, quod communiterhoni ines solvunt: non enim plus ualet res, vel opera. quam id, quod eommuniter pro ipso inveniri potest. Deianique si ad liceret , aperiretur via innumeris furtis : namist, s bt faeire persuaderent stipendia eme iusto minora, eia sentque iudices . R executores n propria causa etiam dubia , ae incerta. Hinc sartores peccant contra iustitiam , si retineant fragmenta parant , si a serica, dic. ut sic corhialensent sibi mercedem , quam putant satis magnam non ivi, & tenentur ad restitutionem . Idem de aliis, qui
laborast in ninteria aliena. ν - μ
' R. v. a. concurrentibus certis condicionibus licita ea eculla compensatio. Est comm tinis sementia . , Quia iure naturali cuique licet indemnem se servare citra alterius iniuriam . In occul a autem compensatione licita nemini fit iniuria: nam occulta compensatio neque est eontra justitiam commutatis am, quum nulla injuria inferatur debitori nolenti solvere: ipse enim ex justitia tenetur laniatum deni dare. A ereditor accipit id, quod ex iustitia suum esse debet: estque justa de sensio in injuria, qua .
creditorem continuo vexat debitor, . injuste retinendo id,
quod ei ex justitia debet. Ergo debitor non potest ecia rationabiliter invitus quoad substantiam , sed nee quo. vi modum, quia creditorem excusat necessitas, ti im-ὸ poten-
372쪽
potentia aliter accipiendi solutionem. Neque est tontra iustitiam legalem , & publicam potestatem e nam supponitur Iudex vel nolle, vel non posse rem debitam e rediis tori ad judicare. Conditiones autem necessariae ad licitam eompensationem hae sunt. I. Ut eertum sit rem illam tune actu debitam esse ex iustitia. Nam fi id incertum erit. non liceret quidquam surripere e quia in dubio , & in casu incerto melior est conditio possidentis , & iniquum est pro debito incerto certam solutionem propria aut horitate sumere, atque ex ponere se periculo accie iendi rem alienam sibi non debitam . Neque id licet, n res non esset debita ex iustitia , sed . solum ex iratitudine , quia debitum ex gratitudine non est rigorosum, nec ullum Parit ius ad rem , nec est circa aliquid determinatum , sed pendens ex libera voluntave alterius. Defectus huius conditionis continet pe eatum injustitiae obligans ad restitutionem, quia tunc ficia juria cum damno. 1. Ut creditor non possit rem suam , uel sibi debitam alia ratione, puta petitione, vel per Iudicem obtinere , saltem sine gravi detrimento , vel incommodo. Alioqu1 fieret iniuria publicae potestati , Si peccaretur contra ordinem debitum a iure constitutum iuxta l. unie. Cod. Na viis in sua ratio e ibi: Gooeraii Iege secernimus, neminam sibi asse judieem , vel itii sibi dieare debere. Solus autem desectus huius conditioni x non obligat ad restitutionem : quia debitori non est illatum damnum , quum . ut supponitur 9 non plus aceeptum sit ex eius bonis ,
quam certo debitum erat ex iustitia. Ita S. Antonin. 3. Ut creditor non aecipiat rem debitoris depositam ard se , vel sibi commodatam , ex l. II. Cod. Depos &ult. Cod. Commodae. R ex e. ult. de depos ubi Greg. IX. ait: Sane depositονἐ ιietiit pro voluntate fua deρω- 1 iam νευ fari , eonpra θυοδ eompensationi , veι d.ductioni Iocus non fuit: ουν eontractus, qui ex bona fide oritur , ad perfidiam minime referatur , Iiret eompensatio admi
satur in assis , si ea a , ex qtis pinu Iaιυν, sit ιiquida . Ratio est , quia fieret eontra fidelitatem , & obligati nem de ponti , vel commodati . quod maximam fidem pessulat, & contra conventionem altem tacitam renituendi rem domino. q. Ut accipiatur res in eadem specie , si fieri potest et alioqui debitoris res sine neeestitate, & eius consensu, asprolude injuste permutaretur.
f. Ut fiat sine periculo scandali, k infamiae propriae ,
Proximi, vel damni tertii, qui putaretur furatus, &cogeretur restituere. Nam quamvis hoe damnum sequere tur per accidens , tenemur tamen ex tharitate impedire Ar ve malum proximi , quoties pomumus sine nostro graui damno.
6. Ut fiat sine iniuria tertii , qualis esset , si accipere
373쪽
tur res alteri commodata, locata, oppi norata , vel apud eum deposita. Nam iste tertius habet aus rem illam ad Usum, uel securitatem detinendi, aut custodiendi. Itemn bona omnia essent hypotheeata aliis : nam ii habentius ex iis solutionum accipiendi cum de rimento liΟ-rum. Vel etiamsi non essent hypothecata , sed non sum cerent aliis debitis solvendix , non pi tes in Iegram solutionem recipere, nisi hypothecam , vel privilegium haheas: nam alioqui non habes jus ad integram solutionem cum damno aliorum, sed solum pro rata, quum alii creditores aeque ius habeant ad bona debitoris, quorum .ius violas, si ex integro debitum recipias; nam aufere allis id, quod pro rata perciperent. His .adde, ut facta compensatione, debitor, si fieri moraliter potest , moneatur nihil iam δebere . tum ne permaneat in peccato ex stiniando se teneri debitum solvere, tum ne ipse, vel eius haeredes cogantur iterum inlisere tuis haeredibus. Quod si voluerit postea solvere , non debet accipi iterata solutio, vel st nequeat s ne infamia reeusari , occulte statim
uum autem rarissime omnes istae conditiones concurrant , rarissime licita isse potest compensatio occulta . Quam vis autem sit illicita, non tamen obligat ad restitutionem , nisi quando iniuste illatum est damnum alteri . . t. Quaest. X. An liceat in graυi, vel extrema necessit σε. aIlena Itirripeνe 3 Resp. I. Non licet in necessitate tantum gravi alienum. surripere. Prob. I. Ex t. 3 de furt. Si quas propter πε- eust .vem famis, aut ntidiimis Draitis su exit cibaria , mulam, vel pccus ἱ paeniteat Bebdomadas tνes. 2. Innocen--Σ4. damnavit hanc propositionem : Peν musti m et jurari
Neque iure naturali , neque gentium id permittitur, quum in sola extrema ni cessitate bona sint communia. Imo id debuit jure naturali prohiberi : nam si liceret , patxret v λ: innumeris furtis cum ma Eno soci et alis humanae de Irim n-to, ac perturbatione Reipuia nee homines satis abstine- .rent ab otio, inertia, vel dilapidatione bonorum.
Reis. In extrema necessitate licet accipere r.em alio nam necessariam ad vitae suae , vel sitorum conservationem : Mi communis feni .rii a . Quia in extremis nece uitate omnia sunt communia saltem quoad usum. Nam .
quisque habet jus naturale, & obligationem conservandi
vitam suam, ac suorum per naudia ordinaria ad hoc eR .se ordinata , & a Deo auth re naburae onmibus Uncessa ἔqualia sunt hona externa. , quorum proinde divisio , proprietas fieri non potuit, nisi servato aliis bure utendi .
In tali necessitat et etiam pares aliquis oceu Ito rem alie-: nam accipere, ut subveniat proxrmo hie indigenti. , ita S. Tho. a. a. q. 69. art. 7. ad 3. si nempe ex propriis bonis neu ueat illi subvenire. Tunc enim surripiens est vel ura
374쪽
inrumentum indigentis. Praeterea quum quisque teneatue cliti sere proximum sicut seipsum , potest . & debet ei sub venire eo modo . quo sibi licite posset, & vellet opitulari in eadem necessitate cNeutrum tamen licet, x. si dominus rei fit, vel foret ῆn pari necessitate. era omnes. Nam in pari ea a melio es conditio possidentis , re E. tur. 1. nisi probabilis spesiit. posse te convenienti modo petendo obtinere id, quo indiges : quia quum propria per donationem habere potes , sine necessitate alienum surriperes Putat tamen' Lemus in hoc casu peccare sol tim Uem aliter non petendo, eo quod non peccetur quoad rem ipsam , seu soluimquoad modum , di dominus debeat e sse contentus quoa alubstantiam. a Qui autem rem alienam etian magni momenti clam in extrema necessitate surripuit , secua sum multos nora tenetur restituere, quando commoda facultas aderit Quia
omnia tunc sunt communia simpliciter , &abso die, quum
bona ad vitae conservationem a Deo hominibus omnibus concessa fiat. Unde S. Thom ad a. ait et Per talem ne
enta udam proρriam vitam . Teneris tamen restituero
id , quod mutuo accepisti , vel emisti R in extrema
aecessitate consumpsisti . Quia consumpsisti rem prastria, acq ita sitam per c DR tractum obligantem ad redde naum aequivalens; & ideo quando res illa perit, tibi', qui es dominus, a u perit, non alteri, qui fuit, sed iam no est eius dominus. Quare obligatio . quam per contra hii metontra xiiii , per superve mentem necessitatem fuit solum lsuspensa, non extincta. Idem dic si res in necessitate taaccepta perduret hac transacta . ex c. Quod i. q 7 Sic qui equum alterius abstulit, ut fuga vitae consulat, tenetur illum reddere, ubi ex periculo eὐasit e quia indige-hat solum usu equi, non eius proprietate . Ite in qui magnam pecuniae sui ranam in extrema necessitate surripuit, tenetur ea transacta residuum restituere ; quia cessant:
ali necelsitate cestat ius ex ea ortum , quod est solum ad vitae necessaria. Item si non sis simpliciter, & ablolu te pauper, sed habe M alibi bona , teneris restituere. quod extra patriam in extrema necessitate surripuisti ; quia non licet alienum surripere , nisi eo modo . quo extrema necessitas urget. At tua necessitas non est simplex , & absoluta : ergo no I potes quid quain futtiere , mn sub conditione reaituendi Praeterea non habes plus juris ad cais 'Piendum rem alterius, quam hie habeat obligationis eam dandi tibi : at tenetur solum eam tibi mutuare , quuιn non sis sirinplex pauper Quaest. XI. si an ouam uxor marito, et maritus uxori iurarνam . Geνt in , is ,3 Er tenet tir ad res sititionem εαρ. I. Ex communi sentencia , uxor peccat contraitinitiam , ti tenetur restituere viro . vel eius haeredibus.
L int i quid de bonis dotalibus, vel communibus, vel Pr
375쪽
priis viri surripiat, aut impendat . invito rat Ionabiliter
marito. Quia iniuriam tum damno infert marito : nam is solus in suum commodum habet administrationem dotis , ti bonorum eommunium , quae scilicet conferuntur initio, uel acquiruntur tempore matrimonii, R proprietatem mediae pallis horum , ut constat ex iure : domi. nium vero omnium honorum propriorum , id est, quae iis
pse ante matrimonium habebar e R quae per eontractum matrimonii noluit esse communia. Uxor tamen , secunis
dum communem sentem iam , potest det bonis communibus . A fruct ibus dotalibus aeeipere quantum opus est ad suam sustentationem . ad quamcumque familiae necessitatem , si maritus ea deneget, quum dare possit : vel ad eleem 'nas moderatas faetendas , secundum consuetudirnem piarum mulierum eiusdem conditionis, di facultaticisi si vir sus ieientes largiatur; vel ad avertendum damnum familiae, aut mariti, ut fecit Abirail. I. Reg. e. 17. I rem si maritus fit prodigus , potest uxor subtrahere bona necessaria ad alendam famil4am, & educandos , ac colloeandos liberos se eundum suum satum. Nam in his omnibus maritus non est rationabiliter invitus, quum speciali iure teneatur ista praestare, A familiam , t ac uxorem su- flentare convenienter suo statui , λ spectatis facultatibus utriusque . Vir enim debet uxori tanquam sociae, familiae. que matri decentem sustentationem pro. qualitate sta Ius 1 R quantitate facultatum utriusque; A ἰ deo uxor dedit ei dotem. & inruper praestat subsidium , atque operas suas. Potest etiam uxor ex bonis dotalibus , & communinus , si non habeat alia, nee vir darei velit, accipere quλntum
opus est ad suppeditandam sustentationern necessariam patri indigenti, vel matri , vel proli propriae indigenti, si
quam habet ex alio matrimonio , modo remaneant necetalaria marito, R eius familiae. Quia ipsa tenetur illis subvenire , ti isti ius speciale ab ea petendi alimenta habent , nec vir potest rationabiliter id inique ferre. Ο-nmnia tamen sic tradita te e tur probabiliter uxor referre
in suam partem, dum partitio fiet eum haeredibus viri ;quia injuste de alieno subveniret, quum habeat praeri .
Alii tamen censent, uxorem ad hoe non teneri : quia ea
1 ge censentur matrimonia contrahi, ut onera, L debita Iralia . quae superveniunt uni eonjugum , fiant quoquc debita alterius; λ quia inopia parentum, L filiorum v xnris censetur esse inopia ipsiusmet uxoris , eui maritus
Resp. a. Maritus peccat e tra iustitiam , & tenetur restituere uxori , vel ejus haeredibus. 1. Si Missipet eaus cptem, quum dotis Proprietas sit penes uxorem ἱ vel a clpit, aut impediat bona paraphernalia, id est ea bona , quae uxor non attulit in dotem, nee per eontractum m trimonialem voluit esse communia. sed sibi reservavit aliam uxor haber illorum omnium plenum dominium , Madmm strationem , nce et oinde vir habet jua ullum os
376쪽
sis disponendi. Idem die de bonis sibi a marito , os . Aquovis alio donatis, ut de cillis libere disponat. x. Si bona communia notabili quantitate invita uxore prodige donat, vel in usus malo , aut vanos impendat Anam licet horum administratio sit penes maritum, tame proprietas mediae partis illorum aci uxorem jure communi pertinet, ac proinde maritus facit ei iniuriam , partem ipsius, ipsa rationabiliter invita, profundens. Unde s Iuto matrimonio tenetur maritus , vel ejus haeredes ad restituendum uxori , vel eius haeredibus. Iιa Lessius , sane. O cIii multi. Quaest. XII..Au liberἰ peeeene , teneantu ν ad res iis tui nem furripiendo bona parentiam 3
Reis. Liberi qui surripiunt , vel impendunt aliquid
rotabile ex bonis parentum, vel ex bonis , quorum dominium , vel usum fructum pater habet , peecant mort-- liter. & tenentur restituere Parentibus . vel cohaeredibuS. ER eommunis sententia, ti constat. I. Ex Proverb. 8..
Qui ob irais te aliquid a patre suo , s a maira, s dirito oe no a esse peeeatum, partieeps homicida es. Ergo Peccat mortaliter. a Qui accipiunt rem alienam notabilem invito domino: neque enim habent ius ullum disponendi de bonis parentum viventium . Nam quamvis βι ius-s miIias sit haeres. non tamen es ad bac dominuT rerum , oe Meo dare non potes , ait S. Th. in Φ. dist. 13. q1. art. s. q 2. ad I. Quare Catech. Rom.' ait furti reos esse filios , R uxores , qui a par euribus , & viris pecuniam surripiunt. Idem die , si filius con Ira voluntatem parentis in usus vanos, vel illicitos, ut in compotationes, comessationes Iudum, Re. expendat summam notabilem ex iis pecuniis, quas parens ei ad honesto, tantum usus praefinitos dedit puta ad emendum libros, vestes, &c quia parens non in tendit illi pecunias donare absolute. ac si meliciter , sed tantum eum restrictione ad usus a se determinatos. Unde
filius non habet ius de illis disponendi , ni si ad tales iusus: pater enim non plus iuris ei consert, quam intendit
conferre Ita 1 essus, μυσν r. se. . . .
Hinc si filius hahet bona eastrensia . vel quasi castrensia..tenetur ex ulis restituere: si non habeat . tenebitur in partitione haer ditatis cum eo haeredibus eomputare in suam partem . quod surripuit , nisi conitet hos tantumdem surripuisse , vel nisi pater expresse, aut tacite -ndonarit.
Quaesi. XIII. An si filiusfamilias ρtas easteris Daινι bus pro patre Iaboret, θ' aliquid ti Irro suam Lussentati nem ex labore suo, ae indUria lueνet υν , possiι ex toti Iucro pretitim operarum Darum subtrahere , patre inscior Rose. Nihil potest sibi assumere , si parentes egeant mius obsequior quia filius ex pietate debet eiusmodi obsequia utraque parenti indigenti Quod si parentes non eis Feant ejus obsequio, & plus lueretur, quam impendat ,
au cta multos patest operae stipendium petere, sicut potest O s aia
377쪽
sis Tractatus de Infitia, o Iure.
ηlteri locare operas , ex Ieg. Io. f. de obsequiis , ibi rP ire 'tem iber i parentibus non operas debeast. Quoci uMilui petat. nihil potest clam surripere. Quia tunc cenissetur gratis laborate ; S alioqui si petiyiuet . pater po- uillot tum repellere , R .eius Ioeo accipere plium , qua in ratis . aut vitiore pretio, aut melius fervivi laetis ErE
εν ratis , auI UIUOre P Us '. a L . R. uum pater non contraxerit cum stlin, ei. nos Genet la- arium : praestet irri quum non fit consuetudo , ut talas n- lus salarium a Patre exigat. P aeterea etiamsi
illi salarium , non ei licet Furripere Patre vivo, quia Illuaructum recensetur inter bona adversiit a , quorum Posum .st uuisfructus pertiuent ad Patrem , donec filius emans in. 'Multi tamen contra multos doceat in tali casu Maut familias . qui laboravit cum volunt te mercedem aliqua do percipiendi. sed quaevi ex metu patrem offendendi Petere non aurus est , posse retinere aliquad 'o RrNcns , quod patre mortuo ex hquis surripua, driiu is ustenta icine . di usu fructu. Quia inquiunt , filius Nin lebet esIe deterioris conditiosis, quam uane , cui e-rusmodi merees deberetur: nisu e tenetur Pro Patre,ndigeote stratis laborare- Et kicet in for' exterm -
hoc est incertum. Quare nou ei b- έ tarium occulte compensare: nam occulλα compensatio non est Iicaa, vita
ri si ut sera fit stim emit mala fide , sci eva
vel dubitans esse furtivam . tenetur ς m resi1tuere si h Mar vel eius pretium in desectum furis. u uois lian t , nec possit recuperare. ommunis sententι . Qui Iustitiam commisit, rem alienam mala fide sibi accumdo contra uoluntatem do ira; uode tenetur ratione in II sae acceptionis. Vec Potest a domino exigere pretium Iu-xi datum . sed jacturam illam malitiae suae , ac Impru-centiae imputare debet, ex Tob. a. fi-a, na μιν DL,ivus sit, reddite eum dominis suis, sesa. non ινέσι iis . out edere ex furto aliquid , μυτ.corat Μεν α Reis. a. Oui rem alienam a fure exiguo Pret o 'min
378쪽
.nus tenetur solum reddere , quantum iudicio prudentum gerendo utiliter negotium ejus , impendere potuit. Reis. 3. Qui rem furtivam emit bona fide , ne stiens , nee dubitans esse' furtivam . tenetur eam restituere domino etiam non repetenti, nec potest reddere furi, ut pretium datum recipiat , ni fi certo sciat ab eo rem domino restitutum iri : Ita Μajor Coυαν. Mediis. Sot. λυν ή Molina Larm. ω aiis mulli eontra multos. Qinia I. dominus habet ius , ut sua sibi res restituatur a quocumque eius possessore, non obstante iactura pretii: nam ea non obstante dominus potest per se immediate a quovis Posse lare rem suam recipere, ac vindieare, l. 3. Cod. de Ves υἰndie. R dominus nihil iuris circa talem rem aia misit, perinde , ac si a fure donata fuisset. Dominium enim rei alienae non transfertur nisi vel per legem , aut udie is sententiam . vel per domini voluntatem , ex l. I i.
s. de regul. jur. Id , quoae nos rum es, sine facto nossνο πιι
alium transferri non potest. Ergo possidens ratione rei Receptae tenetur eam redaere 4 inino. Et vero perinde
esse videtur, sive dominus rem suam repetat, sive ob facti ignorantiam non repetat: ham: ignorantia jus is asuum non adimit. a. si tur non inveniretur, vel si obia isset , juxta omnest , res furtiva deberet reddi domino. nee potest exigi pretium datum; quia nempe ea aliena'. At ex eo, quod reperiri latro pollit , idem dominus nunJum ius amittit. 3. Tradens rem alienam furi non resti tuturo , cooperaris iniquae illius detentioni , Si positivpton eurris ad privandum dominum propria re. q. ReS cum
omnibus fuis eonditionibus , di meliora mentis ad dominum pertinet. Puum ergo iam sit in statu securitatis apud emptorem, & hie status spectet ad rem ipsa in , sitque quoddam meliora mentum extrinsecum rei, ad domianum pertinet'. I. Non licet rem alienam a periculo ereis piam in illud reducere . U. g. non licet rem alienam ab incendio extractam in ignem proiitere. His adde textum Tobiae a. su p. eit., qui supponit rem bona fide emispiam esse.
Nec potest emptor pretium furi datum a Domino repetere, ex l. 2. Cod. de furt. ibi et Ineivilem rem, c id est contra jus, ut ait Glossa . desideratis , ut aenisas res
furtiυas non prius reddaris , quam pretium fossa iam se
νἐt a dominis. Nam qui emit a fure , malum habuitius in re empla , nisi quod a fure potuit transferri. At nullum ius potuit a fure tris rei , quum fur nullum habuerit , ex regu L iur. 79. in ε. & l. s.. I. de divers.
re p. Nemo ρ Lus iuris ad ali&m eνansferre potes , quam sue haberet. Ergo emptor nihil potest exigere pro re
illa , in quam ius nullum habet; sed damnum, quod inde patitur , fortui 6 ea sui imputare debet, perinde ad si Pecuniam adulterinam accepisset, vel aliquid casu alnisi L et . Si tamen sciret furem restitaturum rem domino , Pollat ei reddere ut pretium datum recuperaret : nam
379쪽
nune dominus non est rationabiliter invitus. Imo sur baabet ius rem repetendi reddito pretio ut eam restituat. Ob . I. Qui lari rem emptam reddit, is non ponit rem illam in perore statu, quam erat ante emptionem. Erllo non faeit iniuriam domino. A in. Reis. Neg. conseq. Nam rem privat statu intermedio
meliore, quem aequifiverat . ...
IV. Hic satus non provenit ex ipsa re, lea ex ime voluntate emeritis. - FReis. Undecumque provenit hie status, spectat ad rem, proindeque ad dominum rei. sic res ex ineendio erepra ab altero non potest ab eodem in idem periculum n Iict. Ergo dominus ius habet, ut res sua in illo statu meli se, seu securiore relinquatur.
Obi. a. In iure datur actio furi . per quam ponit rem
Reis. Non datur talis actio , nisi quia prudenter suo eatur velle rem domino restituere , kuod leges Hiae Prae- Re p. a. Si emptor honae fidei rem furtivam bona fide eonsum put, aut fi illa apud eum easu , vel culpa periit, non tenetur eius pretium restituere domino , mu quatenus eius pretio, vel ea factus est ditior, . ex I. 23. de ρ sit. herod. quia fuit posse nor bonae fidei , seclusa lege positiva aliud statuente. Reis. s. Si quis rem furtivam bona fide emptam reis
vendiderit, Λ postea compareat dominus primus emptor tenetur rescindere contrarium, pretium lecundo emptora reddere . ti rem ipsam furtivam restituere domino. Isa Sotus , , --. De-Lusto, ω aIνε. a I. Ve d tor ex vi contractus tenetur servare emptorem indemnem ab omni lite, molestia , k sumptu circa rem vendi tam , nee potest eum M alium ablegare , ex l. I. b. de eυrc . alioquin effet inaequalitas , ideoque in Iustitia r nam quum accipiat pretium certum , ac securum , cuIus dominium in eum transfertur. tradere debet emptori rem securam , cuius quoque dominium in eum transferatur, quam rem si non tradit, tenetur pretium reddire, ti rem recipere, Ut reponatur aequalitas. a. Error dedit gausam contractui, nec emptor voluit tradere pretium nisi pro re, cuis aut dominium in ipsum pariter vere transferretur. Qua xe Uenditor non satisfacit cedendo actionem, quam habercontrε eum . a quo prius eam emit et hoc enim non eueum indemnem servare . sed cogere ad sumptus, & m Iestias . ex l. II. g. de are emptis Quoa n eomparente domino . secundus emptor , qui rem habet, inveniri nequeat, venditor non tenetur preistium acceptum domino rei restituere , nisi illud , quod eae revenditione sine industria propria lueratus est , vel nisinem dono aecepisset . Quia quum domino teneatur istum ratione rei acceptae, R iam rem allenam non possideat, nec habere queat, tenetur solum restituere, quatenus
380쪽
ex ea factus est ditior. Et aliunde leges statuunt ut ventd Rio rei furtivae valeat ad transferendum dominium pretii pro ea accepti, non tamen ipsius rei , leg. 49. I. de Iura . Quaest. μου. an , qui paseir, vel ligna eaeaeia contrq iu flam ρνobibrtionem , teneatur ad resiliationem ZR p. I. Qui pascit, vel ligna eaedit in loco alleuius privati 'va I rn loco eommunitatis suae, sed locato alteri, vel in loco alterius communitaris, peccat contra iustitiam pro ratione rei ablatae, & damni illati, quod saepe malis Io pluris est, quam res succisa valeat; & te nexur ad re- si tutionem . Ita Sol. Lessius , oe aiii. Quia violat ius alienum cum damno: nam herbae, di ligna, utpote prohdiorum fructus, pertinent ad dominum fundi, qui pote
Lieet tamen, herbis, & frugibus collectis, mittere 6-ves ad pascendum herbam nascentem . q am dominus aiagri non est venditurus, nec ex ea utilitatem percepturus, nec suo fregi destinaturus. Quia runc non aufertur alienum invito domino, sed tacito consentiente; & ita fert
Resp. 1. Qui in loeo communitatis suae pastit, vel ligna caedit contra iustam prohibitionem , peccat, & tznetur restituere en in munitati, si magnum damnum inserat.1ta De Lυσσ, Valeneia , . alsi. Quia 3ufert alienum in Pito dormno, & iniustu minuit portis nem aliorum. Unimvero si pecuniae ad communitatem suam pertinentis ,& singulis eius membris distribuendae summam notabilem surriperet, nonne grauiter peccaret, A restituere. tenere
tur 3 Ergo etiam peccat, Κ ad restitutionem tenetur, si aequivalens injuste quoquo modo auferat, idem dic a foristiori de eo, qui ligna caedit in sylva ad Principem pertinente, quum vere auferat rem alienam invito domino. Quaest. XVI. An is, qui eontra prohibitjouem Fenais tur , piscarur, vel aucupatur, peccet, oe teneatur bd reis Ristitionem
NOTA. Certum est . I. vum . qui alterum impedit a venatio-- ne . vel Pι statione . ad quam ins habet , peceate , & teneri ad se restitutionem Probabit s lucri . quod dedoctis impens s , ae labo-M tibus fas urus era i quia ei iniuriam infert cum damno . a. . o Eum . qui etiam iusta venando. clamaum aliis inferi. Puta seis., rates Proculcando . sepimenta dissipando . &c. teneri resarciteis stamna illata . quia alii habent ius . ne damnum patiantur ia, , honis suis. 3. Eum . qui nceidit. aut lae it animal alterius . ., dum in sun yraedio damnum infert . peccare grapiter . S ten ridi, ad restitutionem . Quia non habet ius oeeidendi , aut laederidisi animal alienum . sed solum expellendi . & sat sfactionem exigendi non ea m ideo desinit esse e c. mini su: , sine cuius coasen- ., su destrui non potest, ni fi per authotitarem publicam .
Reis. I. Qui venatur in fundo alleuius privati invito