장음표시 사용
471쪽
Tνarctatur de contractibus .R- o Assirm. ER eommunis sententia . Et cetnstat e Te, o i & ' d. ur. ia l. r. Cod. de pignor. aEL QVIadu 'fiorum sterilem, qui antea non colebatur , accepit in
mo ari 'debent seruitia seu datario debita , quibus interi na
s,. Igii ' Mi qui: Rudi eontractus habet hanc latitam
animo mutuat , ut aliquid ultra sortem is noeci mutuaturus. Et eX S' δεμυ '' .eb,νε.foenerator
η LMR MI, L. iiiii 'mutuat irii , sed intenta 'I. Ita et nisi tu erum speraretur , mutuum
y FI,fotur Nam tunc intenditur benevolςntia , Vel
z'iitu o propte r lucrum tamquam finem propter se e
472쪽
Tractatus da. antractibus. 38sistentio principalis 'haec , quum Dilicet magis movetur ad muttiandum propter Iucrum , quod sperat, quom propter aliud . G, .nsentio neundaria dicitur , quum etsi Derat aliquid fibi dare ab eo , cui muttiavit ex sua Itaberalitate ; tamen non iIIud eum movet , sed magis benevolentia , ita ue etiamsi non mederat sibi aliquid da ri u Isra forrem , adhuc tamen mutuaret . At usura est intendere , etsi secundario , lucrum ex mutuo , ut pretium , vel ut aliquid pro mutuo debitum : quia inten tio , etsi secundaria , non tollit malitiam obiecti , iqua actus speeificatur. Et illicitum est velle etiam minus principaliter , ac secundario aliquid illicitum. Luerum autem ut pretium mutui , vel uti aliquid ex mutuo de bitum , est quid illicitum . & usura r ergo iuud quocumque modo intendere est illicitum. Ita Lessius, Da Lugo .
Re p. I. Non licet mutuum petere sub usuris. Quia non licet petere ab alio , quod licite iseere non potest :nam hoc esset eum inducere ad peccandum : Tamen ex communi sententia , licet ob gravem necessitatem prope iam , vel alienam petere mutuum ab eo , qui praevidetur non daturus . nisi sub usuris , si aliter haberi nequit , intendendo solum mutuum , R habendo se permissiue ad usuram . Quia licet petere ab alio id, quod licite praestare potest: quamvis ex malitia sua peccaturus sit. modo adsit iusta causa non impediendi eius peccatum ,
qualis est hic : nam mutuatarius non tenetur cum suae gravi damno mal aiam mutuaotis impedire. Ita S. Th. Σ. a. q. 78. Rrt. 4. ibi e Nullo modo Ileas inducere aIi quem ad mutuandum sub Muris ; Iieet taman ab eo .etii Θοe paratus in facere , er usuras exercere , mur Numaceipere sub tioris propter Hiquod bonum , quod essivbventio tuae necessiatis, υel alteritis. Et ad 2. ait et Aeeipsens non dat occasionem usurario vorax accipiendi , sed mutuandi. Ine autem Murarius tumit ρecasionem pereandi ex malitia eardas fui: unde scandalum passuum ex parte sua es , non autem ex parte petentis mutuum .
Nec tamen propteν huitismodi scandaltim passivum deuratius a mutuo petendo defisere , si iodigeat : quia 6 modi possvum scandalum non proυenat ex ins mirato , veι ignorantia , fati ex malitia. Re p. a Seclusa neeessitate saltem rationabili ., non licet mutuum petere ab usurario , & aecipere sub usuris . Quia lege charitatis qui'ue tenetur sub mortali impedire peccatum mortale proximi , ε jusque executi hem , quando sine notabili suo incommodo , seu damno , id potest . mreatores dando usuras peceaverunt , rom Gomoccasionam peccandi urariis pν bentes , quum necess-nas , qu poni ur , ut silicet bonorabiιius viυaut , smajoret mercationes Deiant . non sit talis notastas . - Ant. Theon Hor. Tom. II. R qa δ
473쪽
Teactatur de contractibus. ηυae suffetat ad excusandum preeatum predictum, ait g.
Th opus e. 6T. de empl. ti vendit. Oualist. XIX. Ruid Mυν-ius restitiere teneatur. ste ν Tenetur restituere tum usuras acceptas , R 'unus non mere industriales ex iis perceptos , tum etiam omne lucrum cessans , R damnum emergens ex usuris ac ceptis . Quia tenetur ratione in uriae , ex Sendo , accipiendo & possidendo rem alienam sine iusto titulo , quum mutuum nrin sit titulus iustus , nec sponte LLiberaliter res donata sit : nam mutuatarius nollet sortem dare , si posset aliter mutuum aecipere , ti sic m- voluntarie dat, non sponte, nec liberaliter . Hinc si usurarius ante mortem non restituerat , tenentur haeredes hona per usuram accepta restituere , si quae extent secundum se: fin minus, tenentur eorum valorem ex usurarii bonis restituere mutuat arris , vel eorum redibus.ex cap. ' de Uuris. Nam onus restituendi estam xum 'bonis 4equncti, ideoque transit ad eorum posse L 'Quaest. xx. An visura mentaIis obliget ad res τυι μ Reis. I. oui mutuavit prinei paliter ob spem lucri .
iris.' uti e mutuatarius' non in-
.liquid datum dumtaxat ut dςbixum 3 'i:J .ii'. da. tum non est , . vel quod nec sponte , D 'ς V.
iur. Et pravItas u urse consiliit in vo r .hi uti .el aeeipiatur aliquid non omn=00 pontifextarium. Confirmatur τη ς R. a isti a sortem recipi ζΠ ait, eum . qui ex
tuis enim aflectici, nec reponit inaequalis
.m Ihi vitam iranstullt d iii inium rei in . mutuatorem ε
474쪽
Tractatus da contractibus . 3t
tam . . Quamvis enim habuerit intentionem iniuriam nae iendi quum acceperit tan uam debitum ex mutuo , Rideo peccarit , tamen reipla nullum damnum inde alterius lecutum est.
Reis. 3. Si mutuatarius dederit aliquid ultra sortem tanquam ex mutuo debitum, di mutuans illud aceeptarit bona fide tanquam liberaliter donatum, hic tenetur, ubi fescierit, restituere aceeptum, ct fructus extantes. Quia deest titulus iustus retinendi : nam datio rei ut d bitae ex mutuo nulla est, quum nihil sit debitum ex mutuo . Nec tune fuit donatio liberalis, quia res data fuit ut debita. Si vero mutuator aliquid ultra sortem accipiat, dubitans, qua mente illud detur, an gratis, an tanquam debitum, peccat, & tenetur accepta restituere ; nam iniustitiam committit , sicut is , qui dubia fide eoepit alienum possidere . & sic se exponit periculo alienum reistinendi .
Quaest. x XI. An eooperatores usurarii teneant υν ad reis 'it titionem in eius defectum Reis. Tenentur omnes , qui agentes partes usurarii , sunt causa efficax, cur usurae petantur , solvantur , uel non repetantur: Quia sunt causa efficax damni mutuata fio injuste illati. Tales sunt l. Consulentes usuras. Σ. Dantes pecunias eo animo, ut ex his exereeantur usurae 3. Iudices , qui compellunt ad usuras solvendas, vel Uetant ne solutae repetantur , qui etiam ipso facto sunt excommunicati , clement. un. do u fur. 4 Notarius tonali ciens instruinentum , fingens licitos contractus , vel falsos scribens , ut quum dantur centum , ipse seribit centum viginti , Rc. Nisi id faciat postulante mutuata xio ; tunc enim licet mortaliter Peccet , x sit periurus , tamen non tenetur ad restitutionem , quia boniel volenti , R roganti non fit iniuria. rta S. Antonin. s. Factores , seu negotiorum gestores , qui contractus usu rarios faciunt , R famuli cogentes ad usuram soloen dam . 6. Proxenetae , hoc est , qui quaerunt eos . qui pecunia indiget , adducuntque ad usurarios , dum isto
modo partes agunt usurarii. At non tenentur , dum agunt partes mutilatarii , quia tunc beneficium ei praeliant . & non est in eorum potestate, ut gratis mutulina
Qui autem ita remo te contur runt . ut non tenseantur ea ui a damni mutuatario illati est. tenentur restituere r qua AIes sunt secundum multos famuli, qui recipiunt pignora, eaque custodiunt , qui numerant pecuniam , qui referunt omnia: in librum rationum . Quia Non censentur eausa damni , quum independenter ab illorum opera it Iaium sititi quia circa illorum operam non eli invitus mutuatarius , nec de illa rationabiliter conqueri potest.
475쪽
as8 Tνactatus de Contractibus. Res . Usurarii notorii , seu manifesti sunt. 4. In a
mes in utroque rure, ideoque irregulares. 2. Privantur communione altaris, ac sepultura ecclesiastica & eorum oblationes non possunt accipi, cap. 3. de titia ' ex Conei
mori Rqu'm quisiecerint, vel cautionem dederint . capi in s. si X Concilio generali Lugdunensi
4. Irrita sunt eorum testamenta, nisi ante mortem restiis tuerint, vel cautionem legitimam dederint , ex cap. cit.
'S'S , serenda e .pro laicis excommunicatio erenda , usque ad debitam restitutione ni . cap. 7. de Dor. Porro lisurarius notorius est ille . qui fino . vel iure
dum mutuat palam ad usuram , ita ut nulla tergiversa tione celari possit. Est notorius 'iotorietate iuris. quando ut 0ς iam ino P convictus est, & damnatus. In Gallia dicitur admitti sola notorietas . uuae habetur Nersententiam audieis. γ V F
.,.N A. I 'EPOSITUM, eommodatum Re. sumuntur hie prous . . e ntrari u . licet saepe sumantur pro eius materia , ,, scilicet re deposita, commodata, Sc. .
Quaest. I auid es depositiam 3
Reis. Est contractus , quo aliquid alteri custodiendum traditur, R ad hoc suscipitur. Perficitur solum Q dum rostraditur a deponente, & suscipitur a depositario .. TrRde re , Vei deponere, non suffcit, ses requiritur etiam ut alter sigmncet se eius eu flqdiam suscipere nisi forte ex ossicio teneatur eam eusto. ire, ut sunt caupones 4 stacularii, aurigae, nautae Rc. nam Tu meit illis uidentibus rem in domo , vel curru . vel navi deponi. l. T. 6. Nauiarae, se in Sequc strum autem . quod est species depositi , est eo n- tractus , quo res , de qua si controversia , arteri tertio custodienda traditur, eo fine, ut postea reddatur ei cui ad iudieabitur. Quaest. II. Quanam sint obligationes depositarii 3 Re ρ. Ex communi sententia tenetur , I. Rem depositam servare, ac custodire ea cura . . ae diliginita , quam homines alii gentes. lolent in simili re propria adhibere , I. 32. 6. depcl. Quod si res deposita pereato vel delerior fiat, tenentur solum de dolo , L Iata culpa , l. 1. Cod. amos. me. Si tamen depositum.cedat in commodum uintr 'ite, let si depositarius ni ercedem pro custodia acci piat 'tenetur εriam ex 'talpa levi. .
476쪽
Tras itur de contrassibus. g 'Hine sartores, molitores, aurigae, caupones, fle sim: estenentur ex culpa levi; nam tenentur ex ossieto sibi . &aliis utili , annexam habente custodiam eorum . quae ipsis traduntur: ti sic tenentur . ea custodi re ex eontractu viris tuali ac implicito in, utriusque partis commodum ce 'en te. Si vero depositio cedat, in commodum solius depositarii, ut si apud ipsum de eo natur pecunia eo solo fine, ut possit ea uti si egeat . bie tenetur de eulpa levissima , iuxta alibi dicta . Item si seipsum obtulit ad eustodiens amrem maxima diligentia . vel hanc exoresse prs miserit enain tunc tenetur ex patio eontractui addito. a. Tenetur non uti re deposita , sins eonsensu domini ex preta, vel tacito , aut saltem prudenter prae sun to .
Quia rei usus non est ipsi eo neessus. sed solum commissaeus odia ; L non licet usurpare usum rei alienae invito domino; alioqui fit eontra iustitiam : nam quivis habet
ius. ut nemo utatur re sua sine suo consensu. Quare l.
3. Cod depos utens re aliqua deposita sine eonsensu domini, dicitur reus furti. Hinc si usus ille sit pretio aestimabilis , ut usus equi vestis , &e solvi debet illius pretium : nam usus , & Ductus rei ad dominum pertinet, & pretium usus est quidam fructus . Quod si dominus usum concedat, tunc depositum transit in mutuum
si res deposita sit usu consumptibilis, aut alienata: vel si talis non sit, in commodatum, si gratis eius usus concedatur; aut in locationem, si pretium exigatur. Porro secundum multos, domini eonsensus praesumitur ei rea usum pecuniae depositae, quum eam tradit nec taceu lo clauso , nec obfignato, nec Uio indicio ostendit se utendi facultatem denegare , modo reeipiens sit moraliter certus , se eam soluturum , ut primum exigetur.3. Tenetur depositum repetenti reddere statim , e. 2. do depog: A l. i. q. depos. Nam alioqui retineret reni alienam invito domino. Exeipe, nisi ceponens in suum, vel aliorum damnum reposcat , ut si furens ensem repetat 'nam tunc deponens non est rationabilitet invitus: vel nisa res deposita sit furtiua , & dominus eam repetat ; tu noenim restitui debet domino , l. 3I. g. deρ . Si vero dominus eam non repetat, iuxta I. eitat. , 2 l. I. g. depos. restituere debet ipsi furi; sed tune tenetur eum monere , ut eam restituat Uero domino; ti ni faciat, monere dominum .. Imo videtur lex supponere , furem rem depos . . tam repetere , ut eam restituat domino. Quare Lessius docet, eam semper debere restitui domino, nisi fur putetur eam repetere animo restituendi eam domino.
4. Nihil potest retinere, vel exigere pro rei custodia , nisi dominus ei mercedem expresse promiserit. Qui a depositum purum est in stratiam solius ponentis; ti idcirco depositarius vi. illius tenetur tantum de cul a lata , &dolo . Unde nihil ei debetur , nisi vi alterius contractus, seu pacti; & tune depositum transit in locationem operae ad custodiendam rem depositam, di depositarius te- lR 3 ne tur
477쪽
Tractatus de contractibus. netur de culpa levi , quum iam eontractus cedat etiam
Porro si depositarius alteri. quam domino , reddiderit de potitum , & perierit non tenetur ad restitutionem rmodo bona fide, & prudenter, lieet falso, putaverit esse dominum , vel aliquem ab eo missum ad illud repete duin ἀμ quia tune abest fraus , dolus , R eulpa lata , o
quibus solum tenetur de damno.Quaest. III. QMid sunt Commθdaetim , or Pνeearitim Reis. Commodatum est contractus , quo res ad solum usum tratuito conceditur usque ad delignatum tempus , ante quod repeti non potest. Precarium in gratuita solius usus rei eoneessio ad nutum revocabilis. Unde non differt a commodato , nisi quod Possit quovis tempore repeti a concedente , non t mea in continenti: alioqui esset inane , ac illusorium , non beneficium. Soluitur ipsius rei alienatione, & morte accipientis . c. ult. de Precari Quaest. iri asanam stina obligationes eσmmodantis , er commodatarii E . Reis. I. Ex communi sententia, eommodans tenetur , I. Aρerire vitium rei commodatae . s sit periculosum: a- Iioqui tenebitur de damno inde seeuto . l. 18. R 22. 3.c-mod. quum dederit illius oceasionem. a. Tenetur ad impensas extraordinarias . l. I 8 I. eammad. 3. Tenetur non repetere ante tempus. de quo expresse, vel implicite conventum est, l. Is g. commod. ti e un de commos.
Quia, ut ibi dicitur, non σανιet aeos benineio Meiνι .sed juvari. Et quia alter ius re utendi usque ad illud tempux vi pacti aequi sivit uare si ante repetat, tene-hitur de intereri, quod inde alteri sequetur e nam fecit
iniuriam vioIandos 1us alterius ex pacto aequisit in . Ex cipe , nisi commodanti damnum simile ex carentia rei suae Inopinato immineret; tunc eiam iuxta multos ei liis et ante tempuς finitum repetere, etiam cum alterius da mno. Quia non censetur usum rei suae gratis concessisse , nisi sub hae taeita eonditione , ut ia tali eventu Pomet repetere; neque enim in gratuita promissione, ti concessione usus re, suae , quis eensetur velle se ad tantum obligare, quantum in onerosa. Reip. a. Ex communi sententia , commodatarius tene
tur ex iustitia, I. Non uti re commodata, nisi ad usumsbi concessum , aut saltem , mi prudenter iudicet dominum consensurum , ex l. s. F. eommot ubi alias dici tur furti reus . quia usurparet aliquem usum rei allem. invito domino ; nec enim habet ius , nisi ad usum concessum ex instit. da obIigat. , quae ex deIMI. . . ibi et Furium si , quum quis alienam rem inviis domino contrectat . Itaqua sive creditor pignore . sivo is, apud quem res deposiιo es , eo re utatur οῦ Sive is ,
tui rem utendam accepit , in alium usum eam transfl
478쪽
Iongius aliquo duxerit . Placuit tamen eos , qui rebus sommodatis aIiter uterentur , quam tirendas acceperint ,
rum ; at si permissurum eredant , ex νa crime. υideri. a. Tenetur rem commodatam finito tempore restitueis Te , etiamsi non repetatur, quum dies Rattita pro domimo interpellest . c. ult. de Ioeato. Alioqui tenebitur omne luerum cessans, R damnum inde proveniens compensare,
quum sit illius causa injusta: nam non habet ius utendire aliena, eam aue retinendi ultra tempus sibi concessum,
sed dominus habuit jus illam tunc possidendi , R ea utendi. 3. Tenetur ad impensas ordinarias, fi modi eas neees' rias ad rei commodatae conservationem . v. g. ad pabulum equi, non tamen ad extraordinarias maenas, π. g. ad euis rationem magni pretii, ad restaurationem domus , i. IS. s. commod. 4. Tenetur maximam diligentiam . ae curam ad rem commodatam integre, R in sono statu eonservandam ad hibere . ex instit. Quibus modis . oe. R en l. 18. f. eom-mod. ibi : In rebus commodari. salis diligentia tra sanda es , quoiam quisque diligentissmtis parer famνIias fuisrebus adhibet. Quare si res pereat , uel deterior fiat exculpa etiam levissima , tenetur ad restitutionem , nam contractus cedit in eius solius utilitatem , ex e. un. de eommod. ibi: stuum g νatis fiat tantum quas eommodatum accepit , de levissima etiam culpa remetur , effus fortuistis c nisi aceiderea etisa fuas, vel inrerveneris pactum ,
Du in mora fuisset I sibi non dabor imptitari. Ergo te
netur ad restitutionem rei commodatae . quae perit , vel amittitur, dum per tertium remittitur , si non adhibuit diligentiam, & prudentiam maximam, ut fidelem, ac iis doneum conveniret et 'seeus , si hane adhibuit , i. m. q. eommod. vel si tertius ille a commodante fuit Hectus a tunc enim res domino suo perit. Quod si ire utriusque commodum res fuisset commodata alteri . hie tenebitur
solum de culpa levi; si vero in solius commodantis , de
culpa Iata, iuxta regulas alibi traditas. Quaest. V. AEu res aliena enmmodata, Heposita ι e/ndmcta , oec. debeat praeferri propriae , si utraquε eonservar/.equeat, ut in pericti Io intendii , naufragii , ore. Reis. I. Si res tua propria si pretiostor , potes eam tonservare prae aliena commodata , deposita . &c. Quia non exigit aequitas , ut quis maiore. suo damno impediat damnum minuς alterius . sed tunc si res erat commodata . iuxta multos teneris eius pretium restituere, ex l.
compensare damnum ex incendio . vel ruma ortum: ni- δε quum posset res eommodatas salvas facere , suas prae tulit. Nam aequum non est . ut altae damnum sustineat,
479쪽
3sa . Tractarus de contractibus.
salvis ejus rebus . cui gratifieatus est , ob euius solius
commodum res sua adducta est in periculum. -- - . iς si Pretiosior. teneris ex iustitia an prae tuas eonserνare. Quia rei alienae ea debetur cuia quam quisque prudens in suis rebus adhiberet et
nil potes exigere compensationem totius
'um passus es eam serva do : nam non teneris
32 'r'tra serv te tuo damno , quod in tuam utilitatem
non detineas. Si autem erat in commodum tui . di dominΤ , potes repetere mediam partem damni quia u-1riusque causa res perae ita batur, R par est, ut qui sentit commodum, lentiat & onus pro ratione commodi. Si res apuia te erat tui solius utilitatem . iuxta Menium, R alios, non potes exigere compensationem pro tuis rebus, ex l. I. cit. g. commod. Quia cum iactura reis Tum tuarum minoris, vel aequalis valoris , teneris alte Tum praestare indemnem, quum tantum tui commodi occasione res eius in periculum illud inciderit. gQ. 3. Quando res tua est aeque pretiosa, potes illam Praeterre alienae, vi res aliena sit apud te in commodum solius comina, vel In commodum eommune. Si vero res aliena fit an commodum tui folius, iuxta multos teneris eam tuae praeferre , ex l. s. cit. Quia rem alienam in tui oιtus commodum acceptam teneris diligentim me conservare : nee tunc ille debet tibi compensare, quum res sua ui solius causa periclitaretur; δt quum solus ex contra
inu commodum sentias , par est , ut solus damnum p tiaris , praestando ad, ad quod tenebaris. Porro, qui rem suam prae aliena conservat., dum tenetur alaenam suae praeferre, tenetur ad restitutionem, quia
Quaest. v I seti id es mandatum
Est osticium. gratis susceptum in gratiam alterius, nue est obligatio aliquid agendi in eommodum a terius , si tis. suscepta , v. eri negotium aliquod gerendi, aliquid i pu emendi, &e. Nam si pretio suscipiatur , in potius locatio operae. Mandatum autem non potest esse Anili de re licita, l. 6. g. mandat. At re integra solvitur morte mandantis, I. II. Cod. Mandanti. Quaest. VII. si vanam funt oblisationes mandatarii, smandantis ZR p. I. Ex communi sententia, mandatarius , R quiis Vis negotiorum gestor, vel procurator tenetur: I. Alterius . negotium diligenter , Ritiliter gerere , tamquam pro- pDum: nam ad hoe se obligavit aceeptando mandatum ,
mec ei aliter negotium commissum fuisset, ex l. 2I. Cod. mandat. ibi , Aliena negotιa exacto ineio geruntur et nec quidquam in eorum adminifratione neglectum, ac deel natum eulpa vaetitim es. E. Negotium susceptum conficere. Vosuntatis es enim fuserpere mandatum , nece talis
480쪽
decuite compenserς, δ-q suseipit nihil petendo s
alterius negotium suis pixs 4 yis miridis ciuem ordina-steiam promittere Mosexv 'μ' e tenetur ei 1mpensas, fiam adhibere tenetur Ahi ' seeuta compensaresti damna ex negotii admini 'φ' di si iecuset , ti opere mercedem congruvnx ' 'l' o. idque et- datur actio contrR qum modo negotii gestor P v
lia negotia gessit. Hic Ru τm Pti reddere debet, sinatur. de oθι g.