장음표시 사용
481쪽
Fra De smul ac de pretio convenerunt . ne utor r possit. Tamen sine. traditione non habet ultimu 'usi complementum , nec transfertur dominium . At mn ideo Iicet uni contrahentium altero invito conventione discedere, l. 3. Cod. de νεβιnd. vend. nRm
' Res Oudet tie Lugo, hcie pendere ex consuetud i ne, intentionem contrahentium optime declarat . i . sus est ut cum sola Iactura Rrrh. Myμφ' .: h, iasotum videtur intentio. Alioqui senis. xvr β' ἡ.iuii, securitatem obligationis contractae etiam eT Par
contractus humanos venire solent. Nam ante ae
emptionis, & venditionis, exceptis 3 s, qvR r 9.m spectant, ex: I. ule. O rerum p.rmu . st . Qixia permutatione non d/xvr Gis,tilis valoris unius M. Iustitia tamen exigit, ut fit aequalitas v
' rei cohaereates cenisatur para avius . t. 44. -- cus de uuathas messis .
Quaest. II. Ruodnam es pretium /ssum rerum 'NU . Iustum pretium est illud quod
482쪽
Tractatus da contractibus. 30s
Hinc pretium iustum, R iniustum potest esse diversum
In diWersis locis, A temporibus, pro varia in iis rerum aestimatione . Pretium legitimum consistit in indivisibila, ita ut non liceat venditori illud augere, nec emptori minuere, nisi venditor sponte velit minus exigere. Qui RPublica potestas, pro vi, quam habet obligandi suos Iubditos in ordine aci bonum commune, restringit pretium ad aliquid determinatum, ideoque indivisibile. Uulgare vero habet quamdam latitudinem, intra quam licet pluris , vel minoris vendere, aut emere. Ratio est, quia legitimum constituitur ab uno, uel a pluribus in idem Coninsentientibus: vulgare autem pendet a multis non idem Omnino iudicantibus. Quod enim quidam aestimant novem, hoc alii decem, alii uero undecim aestimant. duare ex communi sententia. triplex est vulgare pretium , nempe infimum, medium, seu mediocre, & summum. seu rigorosum. Sic juxta communem sententiam, si pretium medium sit viginti, infimum erit novemdecim Cir citer. summum viginti unum. Item fi medium sit ceniatum, infimum erit nonaginta quinque, summum ver
centum 'uinque. Rut circiter. Et ita cum oroportione de aliis secundum aestimationem prudentum: lic tamen ut
latitudo sit maior, si res sit pretiosior; ti minor, s ressit minus pretiosa, ut patet in exemplis allatis, in quo tum primo latitudo est trium aureorum, in secundo decem. Imo ipsum medium suam habet latitudinem, si is militer infimum, ti summum. Sed quid, se νas quaedam neque Iege, neque ex communi aes imatione hominωm pretia habeant , evjusmodi funx gemmae exquisitae , aves rara, tabella , flatuae antiaeus , stores , artefacta quadam rara, Er limalia, quae non Iunt naeessaria Reis. Res illae non possunt vendi pro arbitrio Venden iis, sed uendi debent seeundum aestimationem peritorum. Ita Ca etau. Nauar. Rebellus , Lessus , aerias , De-LMSo ,
π alii. Quia iussum earum pretium sumendum est. non ex beneplacito domini, sed ex iuvieici prudentis, ste tatis nouitate, antiquitate, raritate, utilitate, & aliis circumstantiis ad valorem rei facientibus. Nam non ideo
Tes tanti ualet, quia venditori plaeet tanti vendere, sed quia intelligentium iudicio tanti aestimatur . Et nem prudenter potest iudicare rem tanti valere, quanti potest vendi r pretium autem iustum debet esse prudenter aestimatum. Nec refert, quod nulla vis, aut necessitas inis feratur emptori . alioqui possent usurae retineri, quan do mutuum petitur ad usus non necessarios, ut indum,
483쪽
Tractatus de congyactibus. de empe. ibi: Presisteri pIebes suas admonea πι , aet ne
caritis Lendant transeuntibus , quam ιn mercato venaer
possent. a. Quia in omni contractu aequalitas justitiae jure naturali seruari debet erga omnes ; sed non servatur iustitim aequalitas inter rem , di pretium , si res pluris
vendatur, vel urinoris ematur, quam valeat. Emptio ,s venditio videt tiν esse introdurea pro eommuni urilitate utriusque. . . auod autem pro eommiani utilitate in ductum es, non aebes esse magis in gravamine uniusquam alteritis, cor ideo debes secundum aqtia Istaιem yeirnter eos contractus insitui . . . oe ideo carius vendere, vel vi Ilus emere rem, quam valeat, es secundum se inju- sum, oe ilιicitum. S. Thom. a.' a. q. 7 . art. I. Quare venditor tenetur in conscientia excessum preti,
restituere, di emptor supplere pretium justum. Nam illud, quod excedit. vel deficit, non censetur liberaliter, ac gratis, & absolute donatum; sed pretium datur solum tanquam debitum, ac justum pretium mercis, merx Ie- ei tanquam aliquid aequivalens, ac debitum pretio oblato; quamvis in foro externo non detur actio, nisi quum est iniustitia, seu laesio ultra medietatem justi pretii, ad vitandam multitudinem litium, quae passim emergerent, si ex quavis inaequalitate daretur actio. Quum autem in pretio vulgari detur,aliqua amplituista, licet vendere pretio summo, di emere Infimo, utrumque iustum est. Non licet tamen ei , qui aliquid
pretio infimo vendidit. pretium occulta mercis imminuistione reducere ad meatum, vel summum: nam ageret contra conventionem, & contra ius alterius ex ea acquisitum , sicque teneretur ad restitutionem .. vendIllo enunest periecta consensu ementis, di vendentis , etiam ante
Obj. L. 16. f. da minor. dieitur in pretio emptionis, x venditionis naturaliter licere contrahentibus se carcum.
Ren. Id intelligendum est intra Iatitudinem vulga Ias , ac justi pretii r vel solum significatur in foro isterno non dari actionem, nec pinnam pro laesione infra dimacrum Alioqui lex ista iniusta, ae nulla esset, A repugnaret isti legi divinae naturali, I. ad Thess. a. Ne quas supergre-dratur, neque cirιtimveniat in negotio iraι rem suum , quoniam vindex es Dominus de bis omnibus.., NOTA. Est inrustitia quoties. dato iusto pretio. additae em-
., Pt Fi. vel venditori onus aliquod pretio aestimabile , quod non. 4 comPensatur. Nam tune est inaequalitas ; nam empine ultra Pre. - tium lasium, vel venditor ultra rem venditam compellitur aa , aliquid pretio aesti bile . pro quo nihil rependitur. Og Lugo.
Quaest. Iv. Mn qui fraude, veι mendatio induxit alium ad emenὸum majore pretio, quam alias σπινθει , quamvis non excedente summum , peccet. o teneatur sta
484쪽
minoris emere, qu m h - - :4 uilitas iustitiae in
vendas in gratiam alter'M s' μ;u, emere. Nam Prae
bit eo tempore, quo vendi lor aecrτους
alterius, sunt pretio aestimδbi ἰς L ' - Η q. diliud pretium alterius, sunt pretio aestimRhi ς '' s.d illud pretium quaedam , perinde ac priv xy0 ux in .ffectus enim debet esse moderatum Iudicio P v4ς' η moderationis re
485쪽
εινον itim mereis secundum se spectatae , & forte rem ann eme
'tes et iundo sibi pio. ideret , si sciret pretium propolitiam Eao 'rim te, seeuridum se valeat . Praeterea deciperet ar car 'Viόtem rei absolutum. & alios postea aecipere Posset.
IJ enim pluris aestimatur . quod npluribus quaeritur , quodque dirustuus , vel minore com
ral t qu:nti aestimatur communiter , non quanti Per Inis
ri causae, ob quas licet minoris rem emere, quam
' et si res emptosi parum sit utilis nec emat nisi
in gratiam venditoris. Rς ς' 'i- 4ucia fes ementi emptores non inveniantur, xv . antur. 8e empto
parum sit utilis. Item si ud' m.
xes quaerantur , aut S'' indicat paucitatem em ees tiltroneae v/Iesunt ''. --.kistat: neque enim li-ptorum ; nisi tamen aliud in Ru .e talcet vilius emer res P VP t , tεxtu, quod osterus pulsi venales Proponunt ' Praeis e qua proximus tur venales. ImO ob nς ς', 'e imminueterinjustum stem suam vendere cogitu P RNI .m .ei utilita- est, perinde ac illud augere ob necessitatem uouIu tem emptoris: quia sicut empxψ λδ ' ---.bsdue illo valorem rei, sic uenditoris necessitas eumdem aulque aia titulo non minuit. eiis; . id minoris aestima a. Ob emptorum paucitatem. Quia Iatur, quod minus quae ixur' -.ri .m Tune enim 3. ob mercium costiam supervenientem Lu is vulgare pretium minuitur ; quia minor cujus maior est copia. q. Quum
486쪽
Tractaιus da contractibus. 3994. Quum merces in magna quantitate simul emuntur. tunc minoris emi possunt , quam si minutatim . & per artes emerentur. Quia hoc vendendi modo mercator li- 'eratur curis, ac imeensis, & operis, quas circa illas lubiisset, & fit expeditior ad novas merces comparandas, quod magis ipsi quaestuosum est, quam si eas pretio ordinario sentim vendidisset. I. uum venduntur auctione publiea, seu sub hasta . tunc ponunt minoris emi, & interdum pluris vendi quam terat pretium mercatorum. Quia ibi res fortuito, ac incerto Pretici subjiciuntur; ita ut seclusa vi. fraude, di lubornatione, pollini juste minoris emi ob lieitantium paucitatem, ac frigus, & pluris vendi ob offerentium multitudinem , ac fervorem. Quare juxta multos iustum illius fori pretium est illud, quod absque vi , fraude . R subornatione offertur, & acceptatur ab intelligentibus, ut Passim fert eruditorum , ac piorum sensus , M usus . in quem pu'lica potestas tacite consentire videtur.
Dixi absque fraude , ore Nam si per fraudem, vel f
hornat Ionem extraha ur res extra pretium mercatorum .
tunc erat inaustitia . & obligatio restituendi: ut si vendi-lIcitatorem , ut augeat pretium; vei IS :mptor ampediat alios, ne pretium libere augeant, veti fraudem avertat alios ab emendo. Nam
commodum 'ς θμψdς, Rut vi impediatur ei ux
aest. vi. An Ileeat pluris vendere νε- eo quod sige tors υaida grata , veι utilis , aut necessaria pove. Ne g. communis sentensia. Quia haec utiliistas , affectio, necessitas non est aliquid vendentis, sed est ex conda Ilone ementis: at iniustum est vendere rem carius propter aliquid, quod suum non est. S. Tho m. a. a. q. arti 1. ubi ait Si aliquis mcile Mm juυetur ex raealtersus , quam accepit , ille vero , qui vendit , non damus catur earendo re illa ; non debet eam supervendare zeusa uistitas , quae alteri accrescit , non es ex υendition. , Iea ex eonditione ementis. Niallus autem debet vendere alteνι quod non es Ititim. licet possi ei vandere damnem ia
uos patriuν. Hinc iniuste mihi carius vendis domum tuam 'leae contiguam, quia mihi perutilis est. Quaelt. VII. An privatim se eos pretium mertas breυi auctum, vel imminusum iri, possit jus e eam pretio cur-Nondere, vel emere , non monita alἔera contra
Assiri modo absit fraus omnis. Ita S. Thom. Σ. R. 3. R alii communiter. Quia pretium, , -- -α - ιςgς. sive. comiNuni aestimatione eonsti- . rustum, & nondum immutatum. Nam scien- Vendentis, vel ementis non mutat decretumr tqs, nedi communem aestimationem, unde petitur: .cu Iusque pretium. Sic Ioseph Gen I. sciens P ivatim fore magnam frumenti caritatem , frumentum
487쪽
Tνactatus ile contractibus . AEgypti pretio currente emit, quod postea earius vendidit: eadem autem est in eo casu , quantum ad iustitiam , venditoris . ac emptoris conditio. Idem dic de pecunia,
cuius valor praesens iustus est , donec per edictum principis mutetur.
Sed observa. I. Potest interdum in hoc peccari contra charitatem, ut ii pauperi magnam copiam rerum breviis inuendarum vendas. Ita RebeI. Reginal. ω alii. Quia charitas vetat ne proximum in gravem necessitatem conisiicias, ut lucreris; sicut iubet ei subveniri et tam cum aliqua bonorum tuorum iactura. Quare si peccas contra charitatem non subveniendo proximo in gravi necessitate constituto , quum potes sine tuo graui incommodo , a fortiori peccabis si eum in talem necessitatem conjicias, uti uereris a. Esset contra justitiam vendere pretio currente res , quarum pretium minuendum est o D ipsius rei vitium rnam eo ipso res illa iam censetur esse tunc uitiosa . ac proinde jam nunc minus valet . Ita communitest . Hinc qui oeculte scit suum debitorem parem non esse solvendq , non potest hoc debit Mn pretio ordinario vendere: quia hoc debitum iam vitiola in est in se, quum debiti , seu obligationis valor multum pendeat a solutionis certitudine. Ita Lugius. . - 3. Si interrogatus, an pretium minuendum ut . neges,
R ideo alter inducatur ad emendum, ex communi lententia peccas contra iustitiam, & teneris restituere . uia mendacio, ideoque via injusta inducis proximum ad contrahendum cum suo damno; ti injustum est proximi bonum fraude, mendacio, vel dolo impedire , aut mi- a. Magistratus peecant contra rustitiam, & tenentur Rarestitutionem , si pretia rerum mutent ob privatam suam utilitatem; vel si edicti iusti promulgationem differant eo
solum fine, ut prius merces vendant, aut emant, Ueι peeunia distrahant; aut si alicui Iegem brevi promulganis dam signifieent, qua notitia ille utatur cum aliorum deis rimento. Ita Rebet Ius, De Lugo, σ σινι musis. Quia ex suo offeto tenentur impediru damna . rare . ne ex suis decretis damnum aliquibus prae aliis eis
veniat. Enimvero eorum ossicium in communem utilitalem institurum est: ergo non possunt eo uti in clamnum aliorum/Ob ntilitatem propriam vel privatam alterius..Hest. VIII. An ex e et u ν vendens ti Itra prorum Iustum. eo quod emptor tale pretium osterar Reis. Neg. eommunis sententia . Quia emptor non vult liberaliter donare exeessum pretii iusti, sed emere, R solvere dumtaxat justum pretium. Unde excessum non offert.nisi ex errore tollente voluntarium, vel ex necet state, aut affectu erga rem illam, quae non augen P tium mercis respectu venditoris , quum stnt ex conditionia
emptoris. Si tamen constaret excessum illum liber Ier
488쪽
Tractatur de contν assibus. 4ex
donari, ut fae Uni aliquando principes, posset retineri donatio enim Iibet alis est justus titulus, ob quem etiam
emptor posset minoris emere . Sed hoc numquam praesu
mi debet, ni fi absint ignorantia iusti pretii ne eessitas fraus, aut coactio . & adsit aliqua causa , ut sontaneui
nitas , amnitas. amicitia, vel liberalitas. Quaest. IX. Si venditor ignoret valorem mereis Da . ad uid tenetur emptor Reis. Ex communi sententia, tenetur illum aperire si rogetur, alioqui iniuste deciperet. Si non rogetur tene iatur pretio iusto saltem infimo emere, quamvis minus ex ignorantia petatur. Nam non servaretur aequalitas - λiniustum est rem emere, vel vendere minori pretio. quam communi aestimatione valeat, quum hoc pretium 'sit in
iustum . Neque enim venditor intendit donare id quod deest iusto pretio, sed rem uti est vendere iusto pretio .
Et manente ignorantia, quaevis eius condonatio non est voluntaria, nec proinde valida. Quaest. X. An qui scit in agro alieno lateνe thesauνum Deita emae aprum pretio eo muni , ut fiat dominus is-ritis e Gatira 3
Reis Amrm. quidam Doctores. Quia x. Christus. Mat. 3. innuit hoe l ichre . a. Thesaurus non est pars fundi. nec eius fructus , quum ibi non natus sed positus me 'rit, nec pertinet ad dominum agri , donec eum in oene mi, quum thesaurus in nullius bonis sit, knsia. da νιν Hiυή. 3. Iustum pretium rei petitur ex communi aestima trone, non ex utilitate soli emptori nota , quae est peraecidens, R extrinseca rei. Nec emptor tenetur indieare. quum euilibet lieeat uti propria scientia ad acqu; rendam rem . quae nullius est: verum alii negant. Aliud est de venis metallicis, vel alio minerali , quae latent in agro: nam sunt partes fundi. qui non consistit in sola superficie , sed in tota profunditate usque ad centrum terrae ; aut saltem sunt fructus agri . Ergo sunt domini agri . ti in emptione fundi debet haberi eorum ratio, quum vere simul emantur. sunt tamen', qui do cent , si emens id ne ei verit , & bona fide emerit . non
teneri hoe compensare : quia quae a nemine cognoscuntur,
non aestimantur pretio, sed se habent in aestimatione hominum tanquani si ibi non essent. Quaest. XI. An liceat jufo pluris vendere ob dilatam
so Iustionem pretii, vel minoras emere ob anticipatam
Reis Nautrum licet , nisi adsit alius titulus iustus .
ut lucrum cessans, vel damnum emergens. Est eommunis fententia, & constat I. ex e. 6. & c. Io. de usur. 1. Quia res non Uenderetur, aut emeretur pretio iusto pretium iustum est Illud, quod aut lege , aut communi aestimatione constitutum currit. Neque pretium debet aestimari ex anticipatione. vel dilatione inlutionis e nam
perinde iustum est , si illud nunc detur , oel solum post annum. Sola quippe ratio temporis per se nihil consertad
489쪽
4ox Tractatus da contractibias. ad pretium e alioqui usura esset licita , & peeunia nu
merata esset pretiosior numeranda , quod damnavit Innocent. XI. Unde solutio futura per se aequalis est aesti mationis cum praestori. 3. In dilata, vel anticipata solutione est mutuum implicitum, di virtualer nam quum ereditor concedit dilationem solutionis , perinde facit aes acceptam a debitore pecuniam eidem usque ad tempus mutuaret. Similiter qui solutionem pretii anti ei ist, idem praestat , ac si nunc mutuam daret pecuniam usque ad tempus me reis accipiendae Ratione autem mutui aialiquid ultra valorem rei exigere iniustum . ac usurarium est . Ita S. Tho m. a. a. quaest. 78. art. a. ad 7. ubi ait :Si aliquis earius velit vendere res fuas , etiam sit tuis sum pretium, ut de te cunia solvenda em torem expectet, manifesse usura committitur ; quia hujusmodi expectatio pratii folvendi habet rationem mutui . Unda ρυν uidia Iira jusum pretium pro hujusmodi expectatione exigi- uν, es quasi pretium murui, quod perta net ad rationem fur . Similiter etiam si quis emptoν velis rem emeνε vilius , quam sit jufum pretium, eo quod peetiniam aniata solυit . quam posit ei res tradi, est pereatum usurae , quia etiam ina anticipatio soliationis pecunia habet mutui rationem , euius quoddam pretium es , quod diminuta itio de ius o pretio rei emptae. Ex communi tamen sententia, lieet numerata pecunia vendere pretio infimo, non numerata summo . quia utrum isque iussum est. Hinc injustum est nunc emere pretio curiarente triticum tradendum eo temptare, quo speratur plus valiturum. Licet tamen merces emere minore pretio , quam valeant quum τmuntur, di datur pretium . si veri-nmiliter putentur minus valiturae tempore, quo trade R. tur : nam alias emptor damnum patetretur.
M NOTA . Μere toribus . qui eredito vendunt merees . non licet , plerumque Ritin i id supra iustum pretium exigere ob iuerum e es sans. Quia raro lucrum eis ideo cessat ' imo ordinarie augetur ἔ, , nam lic vende do plures emptores habent. & plures merces,, vendunt. quam si exigerent.solutionem piae sentem , & liheriri sunt a periculo, S labore eon laeva'di merces .
minoris emere , quam contineant, N. gr. an ugi ad cenis rum nummos solvendos .ntra annum emi eoos numeratis ansum nonaginia
Reis. I. si hae sint litigiosa , vel si eorum solutio stineerta aut cum difficultate, ac molestiis exigenda , Iicite emuntur minoris, quam contineant, nam tunc In aestimatione communi minus valent. Hinc ex I. minus F. de re g. iur. Μ nus es actionem habere , quam rem, quae
scilicet certo, & une molestiis, ac sumptibus haberi neruit. Idem die si ex tali emptione lucrum . cessat . vel amnum oriatur ementi. Non licet tamen ipsis debitoribus ea debita minoris emere , quum sint cauta eorum
490쪽
Tractatus da contractibus . . M minoris aestimabilitatis , & teneantur ad integram soli=tionem. Quaestores vero publici, & ii, quibus in eum bitaliorum debita solvere , si eum creditoribus dure , ae moleste agant, ut 'ad creditum i psis , vel eorum amicis veniadendum adigant, tenentur ad restitutionem , quum sint
causa iniusta dissicultatis solutionis . A damni . .
Resp. a. Secluso lucro cessante, uel damno emergente , non licet credita, & chirographa liquida, ae secura minoris emere, quam contineant. communis fonsentia , re se da Lugo. Prob. Quia non servaretur aequalitas preistii cum re empta et nam minoris emeretur creditum ,
quam valet. Ius enim ad debitum liquidum mille aureorum exigendum, ti certo recipiendum, sine dissiculta. te, ac molestia valet mille a reos ; nam si debitum iris
Iud , quod emitur, non effet exigendum post annum, sed nunc, id Que sine ulla dissicultate, molestia, ac damno , non potest diei non valere mille aureos; sed ob solam di Iationem temporis non potest minui ejus valor , alioqui
usura esset licita . Praeterea mille aurei certo in futurum stlvendi tanti valent, suanti mille praesentes , ut conis sat ex propos. 41. ab Innoc. XI. damnata . - ob eamdem rationem non licet tensus iam constitutos,
nulli periculo expositos, emere infra pretium lege vigenia te taxatum. Alioqui emerentur vitius justo , quum pretium legitimum sit indivisibile , & census jam constitutus
nulli periculo, ac dissicultati expositus Ianti ualeat, quanisti novus. Quod si lex sit abrogata per consuetudinem legitime praescriptam , vel revocata ex consensu saltem tacito Principis. ita ut Census constitutus habeat pretium uulgare. c ut varii dicunt ex consuetudine habere I potest emi infimo pretio census , qui summo venditus fuit, quum utrumque iustum sit. Non tamen potest redimi a uendente , nisi eo, quo emptus est pretio: quia ad justam
venditionem cum paeto retro vendenda, requiritur, ut Uenis
ditor idem pretium ab emptore datum reddat, quum hoc pactum sit simile pacto rescindendi contractum. Quaest. XIII, ad quid tenetur qui Duam monetam pro
vera ignoranter tradidit Reis. Tenetur, ubi id novit, veram tradere, vel si non potest, rescindere contractum : quia rem dedit intrinsece . ac substanti Miter vitiosam , di se obligavit ad dandam veram monetam. Item fuit error circa substantiam mone tae, quae est materia contractus ; R alioqui esset inaequalitas quae ubi innotescit, reduci debet ad aequalitatem , ne fiat iniuria. Quaest. XIV. an Iiceat vendera res defactuosas , Ueι mixtas Rais. Ex eommuni doctorum sen: ntia , peceat contra iustitiam, & tenetur ad restitutionem . i. Qui scienter vendit rem vitiosam . sive in substantia : tunc enim conistractus est etiam nullus , ob defectum consensus substantialis; sive in quantitate, seu ponderes numeIO , vel men in