장음표시 사용
51쪽
GVL. BV D. ANNO T. RELI Q. eam computationem. Ego hunc sensum horum uerbor ebe dico, quod de usuris Romani principes sanxerant, ut earum cumulim ultra fiorte geminatam exigi nulla actione post ij, in te ligendum esses modo eo tepore quo creditor experitur,ea mina in quum actionem suam concipit,dupltim sortis excedit id enim quod ultra duplum foristis excurrit,efcaciter peti non potest non etiam si eo tempore quo agit ex stipulatu,usiurae ante ab eo perceptae, cuque quas sibi deberi contendit cumulatae, duplus ortis excedunt tunc enim summoueri creditor exceptione no pores .
ut uerbi gratia esto semissis usura instipulatum deducta:
ducentesimo illa quidem menst,id est anno sextodecimo croctauo mense sortem aequabit, ut post Hermolaum Barbarum nos copiose in libro de Age docuimus . Ita fit ut tertio er tricesimo anno , Cr quatuor mensibim duplum so . ti foenore accesserit: id est ut sors centenaria ducenarium . foenus pepcrerit. Age ac ut creditam iam sit udeo uetustum it quadruplicato foetius creuerit, cum interim debitor no acriter appellatus nihilsioluerit usurarum utru quadruplin peti poterit Nego lcge agi posse ultra di plura: Nam eius quod plus debetur,petitio ui legis perinliturisin cum actio instruitur, non ultra duplum sortis debetur etias id quod multis ante annis perceptum est i creditore uel duplum uul quantumuis excedit : id tamen debitori nihil prodis ad creditorem summouendum legis interpretatione , quae in futuram ipsa calculum non admittit. Ita fit ut usurae non modo duplicato aut triplicato creae scere legitime, sed etii octuplicato, cr eo amplius posint, si creditor debitore semper appellauerit, nomina s exegerit antequam faenim ultra duplum sortis excurreret: Quod
in usura cete sinu demus: mese nono supra decimu fiextin
52쪽
IN PANDECTA s. annum. Accursius autem,m qui eum siccuti fiunt onge nisi si lor abfuerunt ab intelligentia huius sensus, quando Cripsi alioquin Muraim rationem pristam absurde inlcllex rant. Nec me Allebat cum haec scriberem, non minoris ipsa considentiae usura iri,quam pridem antinomias adino be.
sed tanti utrobis uit conscientiae indu illic
IN cap. In quaestionibus. coniurationem denis Lucii catilinae Iulia mulier detexit: Cr M. Tullium consulem in iudicium eius instruxi Legendum Fuluia, ex sullustio.er indicium non iudicium. Fuit enim Tullius index, id est delator ad senatum,non autem iudicium eiu s rei, quaestione ins exercui uel potirus in indicium eius M.Tutilius ideo in irractivi dicitur: quia indicium Aciendum ipse curauit, perliciis quod curaucrat opera eius mulieris. quonii indictam proprie eius se qui una poecauerit , ut inquit Donatus in Eunuchum: ius ex uerbis Ciceronis in Diuinatione satis liquet: Quapropter inquit si tibi indicium ponulas dari quod tecum una fecerit: concedo si id lege
permittitur.ubi tamen corrupte etiam iudicium Iegebatur.
sed Asconias adnotauit: er indicium eius esse dicit, qui Acinoris cuius ine conscius est latebras indicat impunit te proposita. Hoc autem in catilinae coniuratione conti-giile, ex Sallustio constit his uerbιs, T arquinius ad sonatum adductus erat: quem ad catilinam proficiscentem ex itinere retractum aiebant. Is cum diceret se indicaturum de coniuratione, itides publica data esset: iussum a confimie quaesciret edicere, eadem stre quae Volturcium inccndijs,de caede bonorura,itinere hosti senatum docet. I de alibi,Volturcius primo ingere dIta omnia: disimulare de coniuratione. Postubi side publica dicere iussus est, omnia aperit. Indicare μὶ Mir Graece dicitur. Inde παρεκυνυFαdd 3 non
53쪽
non tantum mercedon indicijs, sed etiam peculiari signifieatione impunitatem conbrio propoctioni , apud Graecos oratores significant. A o legem Iulium de adulteriis,circa principium. Morito iure mariti accusenti illa praescriptio obi citur, si lege prodidi be dicatur ob hoc, Cr reliqua. Pulo hic deessen gutioncm : ut sit,si non legem prodidise dicatur. Est enim
hoc uerbum solenne in exceptionibus. Ulpianus , De p, muti exce- gnoribu3,in cap. Si debitor, Dabitur enim posidenti hineptis' -- exceptios non conuenit, ut eadem res m hi quos pignori esset. Murtianus, Tuli enim exceptione praetor credit
rem tuebitur ,si non inter creditorcin er rim ad quem usus ructgue pertinet,conuenerit ut usustructus pignori sit. Marcel. in cap. creditor, Qui potiores in pignore λε tur, Exceptio enim prioris utilis est, si non nabi ante D-pothecae pignoraeue nomine sit res obligari. Idem, Quod
si isse excipiat,si non conuenit ut sibi res sit obligata, hie
in modum supra relatura replicabit. Hoc aute in loco Ioradisse non,negativa particula, sed extraquam restituenda, hoc modo,Extraqu4m si legem prodidisse dicatur. Accomodatis enim haec particula in coceptionibus exceptio num,ut apudVIpianum, Defunanibus, Labeo scribit, non esse dandum exceptionem ei qui interdicto conueni, tur, aut nisi ripae tucndae causa id ictuam sit : sed ita excipiendum ait, extra quam siquid ita factum sit, ut lege feri
licuit. cicero libro ii. Rhetoricorum, Agit is cuius m
p praeei a est iniuriaru postulat is quicurm agit μr a re rore exceptionem, extra quam si in reum capitu praeiud, cium fui. Hic is qui agit, iudicium purum postulat: ille quicum agitur,exceptione ait addi oportere.In his Cr b iuscemodi alijs prisci conceptionibus muri erat sermonis Lia
54쪽
s maduersa , cum quilibet sibi Tu lunae dictionis iudicium arroget a lidio iniqui, imo, Cr interdit putidi uino.Q odi cutem sequitur, L enocinij qui in crimen lege Iulia praei scriptaem est, cum sit in eundem maritum poena stit
ta, qui de adulterio, er religa. Lego, Lenocinij qu i dem crisani lege Iulia praescriptim est: cum sit eadem in , maritum. Procribere pro excipere cum dativo iungitur. Hodia, ναι mintilianuue libr. v i ri Cum in praescriptione tu pen- ut , de ipsa re quaeri non est necesse. ignominioso patri, filius praescribit.de eo solo iudicatio est,an liceat. Marcel. lege tertia, De praeuaricatoribun , Namsi reus accusatori
ideo praescribit, quod dicat se ab alio accusatu σ absoluti
i N cap.l nter liberas ub eodem titulo egendusic cem, sis eo loco ubi areola relicta est, Lex Iulia stuprum e , adulterin promiticae μισυ μγias appellat. et paulo post, i Stuprum uero in uirginem viduum uecommittitur. Qxodi Graeci δα pθοραρ appellant. Sallustius, Eraι ci cum Fuluia, muliere nobili stupri uetus coctuetudo. cicero in Antoni fecunda, Frequent imo senatu, calend. Ianuarijs,fe- , dente patruo,hanc tibi esse cum Dolabella odij causam a , sus es dicere, quod ab eo sorori Er Axori tuae stupru obluis tum ebe comperisses. l dcm in Verr.in ulti. N octu stupri , causa lectica in urbe introferri solitus est ad muIierem nu- ptain uni, proposita omnibus.Inhn exmplis ciceronis simi prum pro adulterio ponitur quod parsim Papinianus uni- stupri m. mduertisse uidetur.Tranquisius,Neprouincialibus quidε, matrimon s abstinuisse, uri hoc disticho apparet. Vrbanii seruate uxores, cham calau adducimus. Auro in Gallia
55쪽
,s GVL. BV D. ANNO T. RELI L. stuprum emistishic sumpsisti mutuum Plautus in Amphitri
r aram. Ita me probri, stupri, decoris a viro argutam meos Idem Traquillus, stuprare pro adAlterare dixit in Nerone. Latine etiam probrion appellaturi cicero in eadem Philip. Probri insimulasti pudicii imam foeminum. Liuius,Mair nae probri accusatae. Utitur Cr Tranquillus in Caes. Gra ci adulterium Abap epap, φθοραρ,δcrisiam dicunt: quod ultimum Latine probrum esse iudetur. Plautus. ad uerbis dedecus dixit.De uirgineo amplius dicunt . tu κορκσιμ.Non magnopere aute de huiuscemodi uerbis Gra ea restituendis laborandu est,duntaxat cusine ijs sensus I gum restonsioruue planus est ue enim hic λαφθοραμ l .gamus, siue φθοραμ, non magnopere refert. Legi enim in fruginetis Pandectaru Graecur- φθορε is pro corruptoribus uirginu: qui ex uitiatores dictisunt: Cr φθορα Graecis etia i stupro in usu est. Et uisse , cicero fugitiu appellat.1 N cap. Si uxor,Planesiue iusti uxor fuerit, siue inimmdccusatio in instituere uir potest. Nam Cr sextus cis cilius ait, Haec lex ad omnia matrimonia pertinet: cr illud Homericum ulteri. Accusus velut Mercuriali numine instinctus,uxorem iustim imu j tripliciter enarrauit: cris omnibus astipulatore habet Bartolum: me vero in nulla assensiore. nam iusti mulier sic ut Alim iustus dicituri de quo φώχον. vocabulo satis multa in priore editioe diximu3.Vtergo i stus es filius, qui omne i numeros iuris familiaris situlus: obtinet: in iusti uxor omni iure coiugi praedita erat.πάν-
Alia aute olim fuisse matrefmilias, Cr alia matrona uxore alibi planu strimus. Hodie iustae uxoris appellatio aut nulla est, aut eius est uxoris quae iustis sto alibus Cr patim in uiri manu co sinon occulto cossi u. Locus aute Homeri.
56쪽
bieeitatim ab Vlpiano, Iliados lib. a X.ita legirur,
Ecquid amare suas solis Ias censet Atridus Quidni igitur prudens uxorem diligat imo Pectore quisquio erit siquidem Bribeida pari Marte meo dudum, dilexi haud ferius ipse. Verba sunt A chillis ad legatos ab Agamemnone, Cr Gri cis ad eum millios. Quanam igitur inquit de causa Ag
memnon Graecorum populos congregandos curauit, ad Troianis transportandos s Nunquid alium ob causam, quam propter Helenam illum formosanis An tandem Atri soli hominum uxores suas amant f Briseis autem erat nobilis foemna,quam honoris causa ex captiuarum num ro delegerat permittetibus Graecis, aut eximium alias a ceperat, earns uxoris iustae loco habere instituerat. I ni stim ergo uxorem V ianus uel non iustim pullacam uxoris numero loco. habitam intellexit. α v o D autem sequitur, sed et in ea uxore potes' maritus adulterium uindicare,quae uulgaris fuerit quamuis fluidua esse impune in eam stuprum committeretur: Accusesius uulgurem pro peruulgata π prostituta pasta perpserum intellexit, er in antinomia disjklueta de ultoria grais nitate, Cr constantia utitur moresino. Ego vulgarem plebeium inteiligo,quae matris amilias nome obtinet. Lex autem,Quae adulterium,quae lex est constintini,de ea famina sanxi quae cu foeditate ministerij matrisfamilias nomen
retinere no potes h Huic sensui astipulatur. Tranquilli haec uerba in Tγberio, Matronas prostrata pudicitis quibimdd , accii at
57쪽
1s GVL. BV D. ANNO T. RELIQ . decusator publicus deesset, ut propinqui maiorum more de
communi sententia coercerent,ductor fit. Et instrius,Foeminae inquit Mosae ut ad eui das legum poenas iure ac dignitate matronali exoluerentur, lenociniis profiteri coeperunt: er ex iuuentute utriusque ordinis propudii semus quisque,quo minus in opera scenae arenaes edendus natuscons. tenerentur ,Amosum iudici notam stonte subiabit eos Osci; omnes,ne refugium in tali fraude cuiquam ese sit, exilio ascit. Ex cuius uerbis intelligimus mulieres. quantumun prostitutae pudicitiae lege tamen teneri si nomdum ignoti nia notatae nomen am crat matronarum in trinquefundias. i N eodem tramtu Ad legem Iul.de adulaeup.simariatus, Legis Iuli de adulterijs cap. v ii .is cauetur, Nequis inter reos restrat eum, qui tunc sine detractione reip. ab
rit. Et paulo instrius, N ecl.rio dicitur sine detractione. Legendum qui tunc fine detrectatione Reipub.causa ab rit: etiam si omnia restagentur exemplaria. Est autem do
trediare. trestire, vitare, Vitarciaversari, reptare. Tacitus libro uicesimo, Nec Sequani detrectare certamen. Fortuna me
lioribus afuit is Lingones,lφυγομαχμω. Quintilianus insecundo, Rhetorice ossicia sua no detrecte nec occupari gaudeat pertinetem ad se laborem: quae dum operae e dii uni pene possesione depulsa est.Arria. i 4,De re Ilii, Grauim autem delici uest detrectare manus militiae,
γί . sine detrectatione igitur is abesse dicitur, qui occa sonem non quaesierit causae dictionis euitandae. o μ κ ἀπο- δαμωρ διε υσεως et δε πσεωs χαειν.
α v o D aatemscquisu Qvὀd si qhis praebens si uicenme assentis habeatur: ut puta qui in uigilitas G urbanis
58쪽
IM PANDECTA s. eastris mit . de castris Praetorianis intciligendu, in qui bus Praetoriani milites stitiua sua tabcbat, et semper principibum praesto erant. V a cohorte praetoria origine habuerunt de qua nos alibi diximus. T ranqui us in Galba, Gemmanoru cohorte a Caesaribm olini ad custodium corporis
instituta diiboluit ac sine comodo remisit in patriam. er castra praetoria appellantur a capitolino. r N lege, Q nod uit lex,cum flia adulterum deprehenderit,no occibum uidetur.Vidi libru antius, in quo octo sum scriptum fuerat,sed litura co*β , Cr pro eo verbo occisium ocriptu,errore lectom,atque ignorantia. Non est ocissim inquit Vlpianus id est,ut Graeci dicat, λι αργ quod ui Cum fila adultera deprehenderit,id est, non
de nihilo adiecta fiunt haec uerba,no ab re, non temere, ουκεο η,ουδε τυχόντως. habent enim certa fgni'ationem cranimaduertenda. non enim aliter interficere patri coced,
tur adulterum,nisi in ipsa turpitudine deprehen a m. Labeo qMs inquit ita probat, ex Poponius scribit in ipsis
rebus Veneris deprehen*m occidi. Et hoc est quod solani Draco dicunt,Existimo haec uerba Graeca in area quae sequitur scribeta: ἰρ αρθροις εχοντα. Iam primum deprchensi dicuntur,qui lugere nequeunt,uel uitareta mmaxime cupiunt, aut e re incomode suta se explicare crsubducere. Quintilian in duodecimo, In reperius quo dum in disputata mire callidosaeu uero ab illa cauillatione discesserint, non magis si pcere in aliquo grauiore actu, quam parua quaedam animalia quae in angustijs mobilia, in cino depreheuuturi oeotia /, Uci εις αε mar re naτεῆκσαν. hoc est nullu in sic aut in alio praesidium repertur: omni consilio,omnis ope docta bunt. Idem lib. x. Scri-ho rum quotici lici it. si id non dabuun cogitandum. ab utros D
59쪽
GVL. BV D. ANNO T. RELI Q. utros exclusi delant tamen uincere: ut neque deprehensium orator,nes litigator dectitutus esse uideatur. Deprchesum
σι s διακειμs pol : qui eo μ' , ad infantia reductus est,ui iam nihil causidicari posit,quo minus causa cadat. Sic curtius de Alexandro in angusti s harente, Tunc haesitabat deprehensa dilicitas: nec alixd remedium erat,quam reve
reductus estuit nec figere nec inficiari positi. At is dcinum eiusmodi est,qui in re ipsa uenerea correptus est alitim tus que Graeci αλ ossa ἐπὶ τωρ utipho liσωρ dicat: id cst in
Venere deprehensum,aut in re uenerea. Onare Accursus
er qui eius autoriri te adducti sunt,in horti uerboru intelligentia af,alios etiam si derunt. id quod ex uerbis lagis o lcndam,qwe apud Lucianu in Eunucho Iegimus, Atqui inquit iudices, ille leuibim multi Cr uoce Dominea cael rus Eunuchi mitis,si uestibiis suis exuatur, magnopere uobis uirilis apparebit: nisii ij mentiuntur, qui eum aiunt deprehensum in adulteris,ut inquit ligura tabula, puden da in pudendis habentem. quod Lucianus dixit, in ἔφησὶν,α 'a ἐμ αρ diς εχοντα. Leges aute Solonis uo- ναῖ σ κυι Veis appellatas, ncmo ignorat qui Plutarchu in Solone Iegerit,eT Graecos oratores. Quod aute Marpe incrια,id est res uenerea,tio signilicet antecedetia cocubitu,
colloquia,bacta,cotrech tiones Iustiuus, Iocu constitutu, ut Accursius ex cicerone censuit uerba Aristotelis ostendunt,qui libro si timo de Animalibus, de pueris loquens, qui hircire dicuntur circa pubertatem, de puellis quum men es habere incipiunt, ita inquit, Tam enim maxima custodia indigent: ci praecipue incitetur ad experietiam
60쪽
nerearum: ex sit sepius pepererint, postea sedatur Acilius
et castigatur. cicero in Topicis, Ante rem enim quaerulurquae talia fiunt:apparatuue,colloqui locus, costitutiam,conuiuiuaeum re aute,pedum crepitus,strepitu3 hominia , com
porum iambrae, siquid eiusmodi Cr post rem, pallor, t tubatio: qua signa conturbationis ex conficientia , c. teras quae susticionem Acti possunt mouere. Ex his uerbis apparet aliud esse rem uenereum, er aliud antecedentia conbequentiaque ueneris. Adde quod Vlpianus hic dixit, Ita demum hanc potestitem patri competere, si in ipsa turpitudine siliam deprehendat. π in lege,capite quinto, dixit in uxore sua deprehensum.Turpitudo enim est quod tabula legum obscoena in obsicoenis habere dixit. i s cap. si postulauerit. Si postulauerit accusator ut quaestio habeatur de seruo adulterij dccusato: siue adesse uoluerit siue interesste nolueri iubet iudices eu seruu aest mari. Accusas sic legit: cr ablatiuu absolutu esse censit. ego accusati legendu esse puto: hoc est serui qui adulter perpetrati tepore in familia rei luit, Cr postea in alicuius alius dominiu trafit cui preti aestimatio dari iubetur. Crdesse una dictio uidetur, ut sit ita locus restituendus, siue adesse dominus uolucrit. Moris aute luit apud antiquos: ut qui sieritu ad testimonio m ferendum posceret,is pretis serui fidelissiores daret,in causa tum ciuili rum capitali ids lege Atheniecta,ut ex Demosth. Iiquet in oratione quae inscri