장음표시 사용
141쪽
ra C. X. de Rudiis Romanorum Iam vero, inquit, principum flim liberalibus anibus erudire, oe ingenia Britannorum studiis Gallorum anteferre coeperunt : ut, qui modo
tinguam Romanam abnuebant, eloquentiam conincupiscerent. Similia de Hispanis tradit Strabo I. m. p. III. Sic factum, ut, quum principum filii in provinciis imbuti essent romanis studiis, moribusque: nollent ad pristinum squalorem relabi; led Romanis potius parere, qui aequum, & justum imperium prae te ferebant, quam barbara, & avita uti libertate mallent . g. 3. Atque ex hac provincialium scholarum consuetudine est illud, quod supra diximus: plus Romanos litteris ad conservandum imperium usos esse, quam armis, & legionibus.
142쪽
f- ''. MAgn pars antiquitatum Romanarum occupatur ludis, & spectaculis. Ludi erant sesti dies, quibus spectacula populo edebantur: unde etiam ipsa hectacula Iucii dicta sunt. Atque his Romanus populus non modo maxime delectabatur : sed , &alia caussa suberat, quod deos placari ludis
putabant. Vid. Cic. cat. DI. c. 8.
g. a. Ludi alii publici erant , qui maxima pompa pro salute civitatis, aut ad demerenis dam populi gratiam instituebantur: alii privati , quibus privatim, inter amicos erant dediti. f. 3.
143쪽
g. 3. De publicis hoc loco agendum est , quorum varia fuerunt genera Nos precipu tantum, & ea seligemus, quae ad intelligendos scriptores, qui in juvenum manibus sunt, maxime facere videntur. Et tales quidem sunt, quos proprie ludos Romanoδ vocabant , & Circen es : porro ludi scenici , gladiatorii , venationum , & re machiae. Sit igitur.
f. I. LUdi Romani erant antiquissimi: de quibus ad Eutrop. I. I p. I. aliquid diximus . Sunt, qui ipsos Circenses putant fuisse. Circenses ergo, ceteris antiquiores, ut Livius 1. VII. c. a. testatur, dicebamur a circo, qui maximus cognominatus est ad differentiam . aliorum: in rotundo enim urbis spatio curribus certabant, circa metam septies currendo ita, ut ad illum non offenderent. Vide in-eterpretes ad Horatii I. I. Od. I. g. a. Numerus dierum incerius est. Ciceronis aetate quadriduum illis dabatur. Phion. a I. c. 43. Plureo postea videntur adjectit
144쪽
Ses. II. de Iudis Romanis.1 arquia Plinius I. IX. F. 6. n. I. Omme hoc tempus dicit, quo . sane plures dies significantur. g. 3. Vanitatem circensium ex eadem Plinii epistola cognosces. Μiror , inquit, tot millia
virorum tam puerilito identidem cupera currenistes equos, in bientes curribus homines videre. Sisamen aut veloritate equorum, aut hominum anstraberentur; esset ratio nonnulla: nunc favent panno, pannum amant. Pannum dicit tunicam
ex panno certi coloris factam, quo in quatuor factiones, qui circensibus certabant, dividebantur. Factiones a coloribus dictae, veneta, prasina, alba , russata: & secundum has etiam studia populi dividebantur, & saepe mordicus inter se de favore factionum decertabant . Exempla circensium sunt apud Suetonium in Iulio G 39. Calig. c. I 8., is Ner. c. i II. Faactionum autem exempla apud eundem in D min/c. 7. VitelI. c. I 4. Calim. c. 33. Plin. LVII. c. 33. , σ ι. VIII. c. 43., & in multis inscriptionibus.
HI ludi sunt vel comoediae, vel tragoediae. Α
Graecis originem habebant, quorum nota lunt comici, tragicique poetae. Apud Ro-
145쪽
11 8, C. XL de ludis Romanorum manos autem eo anno recepti lunt quo pri mus consul ex plebe creatus. Liv. l. V m. c. 2ι f. 2. Erat comoedia vel vetus, vel noma: sic apud Graecos, Romanosque distincta. Isia erat Iicentior, dicacior , impuaentiorque: Lec mode. εstiae plus prae se ferebat. Vide de hae distinctione Cic. de off. l. I. c. 29. , & ΗOrat. l. I fat. q. v. a. QuamVis autem haec modeitior, elegantiorque esset: tamen etiam postea ex veteri aliquid admixtum fuit , praelertim inatellanis , quas Vocabant, comoediis, quod dixerunt exodium. Liv. l. VII. c. 2. Sueton ἐκ Tib. c. 43. Cal. c. 27. , Ner. c. 39. g. 3. Locus erat theatrum, distinctum fomma ab amphitheatro, Plura autem theatr erant ab auctoribus nominatim distincta: ue Marcelli, apud Suet. in Augussi. c. 29. . Pomm peti, ibidem c. 3i., Scauri, apud Plinium Lx XXVI. c. II.; Curionis apud Cic. l. VIII. v.
*. q. Μulta vanitas in theatris suit, ut Cicero etiam t. VII. ep. I. Ostendit : multa impietas , ob quam comoediae priscis Christianis detestatae sunt. Tertullianus de spectaculis c. Io. Theatrum, inquit, proprie sacrarium Veneris es . Adde Μinuc. Fel. c. 36., & La
g. s. Tragoedia a comoediis argumento, &stilo distinguuntur. Comaediae perlonas haben ς vulgares : dicendi genus humile, quod con, veniat
146쪽
GR. III. de ludis scenicis. Ia veniat plebejis. Soccis etiam utebantur, ut agiliores essent. Hor. de arte poet. v. 8O. Tragoediarum autem argumentum triste est rquia regum, & principum calus funestos proinponunt & quidem stilo grandi. atque sublimi , ut magnates loqui decet . Coturnis etiam personae agebant, ut majores, & quasi ex heroum saeculo apparerent . IuVenaL
populo etiam gratissimi ludi erant, quibus gladiatorum paria multa in amphitheatro oti m etiam in foro, & vicis commit
q. a Erant autem gladiatores vilissimi. h mines, vel ex captivis ad hoc studium allecti: vel, si ex ingenuis essent, propter perditos mores, & decoctam rem familiarem . compulsi te lanime vendiderunt. Latii ae autem erant, qui docebant in arte gladiatoria Nipsique rursus magistratibus jam exercitat 1 tos
147쪽
rao C. XL de Iudis Romanorum. tos gladiatores vendebant, ut in publicis ludiscemum, aut ducenta paria ad pugnandum sisterentur. Sen. de benes. l. VI. c. I 2. g. 3. Locus, ubi docebantur, ludus dictus singulari numero: ludi autem plurali sunt ipsa spectacula. Cic cat. D. c. 3. Locus, ubi pugnabant, Vel forum, vel vicus olim erat equum in virorum illustrium funeribus tantum gladiatores exhiberentur. Liv. epit. I 6. Postea hi ludi in amphitheatro sunt editi : circum circa gradatim sedentibus , qui spectabant.
Suet. in Tib. c. 7. Μedius locus cavea dictus retiam arena, quia arenis congestus erat. Virg. AEn. l. V. v. 3 o. , & Tac. his. l. II. c. 62.
g. 4. Ante meridiem armis lusoriis, id est . ligneis pugnabant: post meridiem decretoriis, id est, acutissimis, & ad letalia vulnera paratis. Cic. de orat. c. 78. , θ 8o. Quando sic paria componebantur, non ante spes liberationis erat, quam adversario interfecto : sed ne tune quidem semper missio iecuta est, sed victor inisterdum cum alio recente componebatur. Laαι. VI. c. 2O. n. I 2. Signa erant pollicem premere,
aut convertere. Pressus populi pollex signuir gratiae erat, & liberationis: conversio pollicis signum, quo populus cadentem interfici jube.
bat. Plin. l. XXVIII. c. 2. Iuven. sal. 3. v. 36., R Prud. iv 0mm. l. II. v. I 98. S. 3. Varia genera erant gladiatorum pro ar morum
148쪽
Sect. IV. de ludis Gladiator is . r3rmorum diversitate. Quidam dicebantur thraisces: alii mirmillones : alii laquearii, qui cum secutoribus componebamur: alii hoplomachi . De quibus omnibus praeclare , & copiose scripsit Lipsius in Jaturnalibus i. II. c. 7. seq.6. Mirandum 1ane est , tam sievum, &erudelem morem tam impense a cultissimo Romanorum populo amatum suisse, & in summis habitum deliciis. Cicero quidem tusc. qu. l. H. c. I 7. excusat , quod tali spectaculo juventus ad fortitudinem bellicam animetur : praesertim
si noxii, & perditi, aut damnati etiam adhiberentur. Uerum haec non sufficiunt ad moris ,
crudelitatem mitigandam : quum impium , &inhumanum sit, etiam justa supplicia de sontibus sumere oblectationis caussa; &, si fortitudo virtus est , uti est, non ex malis, & vitiis nutrimentum suum habere debeat. f. 7. Praemium gladiatorum, qui aliquot congressionibus bene pugnaVerant, 3 is erat, seu virgula: quae signum liberationis erat ex ludo gladiatorio. Hinc dicebantur rude donati apud
Horas. l. I. ep. I. v. a. , & OVid. l. II. am.
eleg. 9. v. 22. Qualis autem illa, & cujus a horis virgula fuerit, non satis expressum est . Cic. pro Rosc. amer. c. 6. palmae facit mentionem . Plurimarum, inquit, palmarum vetus, ac nobilis gladiator .
f. 8. Μille sunt translationes, & loquendi formulae apud Latinos cx ludis petitae gladia-I a toriis:
149쪽
13 et C. m. de ludis Romanorum. tortis: ut sunt, petitiones obiectas vitare, deci natione corporis e gere, apud Cic. cat. I. c. 6. Ut autem petere gladiatorium verbum erat, sieetiam repetere, hoc est ictum geminare apud Lactant. l. VI. c. 2 o. n. Ia. Unde in caede Cain ligulae signum erat, & tessera: repete . Suet. in Calig. c. 38. Adde Cic. t c. qu. l. U. c. II., pro Sexto c. 37. , ubi occurrit ferrum recipere. Tales formulae etiam erant, hoc habet, aut simpliciter habet . item loco motus est γ item compo-κere paria . Vide, quae ad Prudent. H h. v. 33. notavimus, & ad Cic. l. II. ep. 3. n. I. g. 9. Tam inveteratus hic mos tam in urbe,
quam in provinciis fuit , ut aegre a christianis etiam Imperatoribus tolli potuerit. Vide
VEnationes erant etiam ludorum genus e non in silvis, 1ed in urbe exercitae. Un dique conquirebantur belluae ex Africa, & Asia ,& spe stante populo conficiebantur. Cic. l. II.
150쪽
I 33 f. a. Damnatos etiam in ludis hujus seneris objiciebant bellu is, qui bestiarii inde dicti. Cie.
in Vatia. c. I 7. Sen. de beneso. L H. c. I9. Addita nonnunquam his venabula sunt: ut, si possient, se a faucibus belluae desenderent ; illaque i terfecta a reatu absolverentur. Hunc ludum bestiariorum Seneca vocat ep. 7O.
NAVigationes etiam ludicrae: quae in speciem belli, non in mari, sed in urbe, aut juxta illam in effosso lacu edebantur. De his 1 aepe Suetonius: ut in Caes. r. 3'. , σ--, ubi edidisse naumachiae spectaculum dicitur. Et de Augusto c. 43. Navale, inquit , praelium circa Tiberim cavato solo edidit. Et de Dominc. q. Edidit navales pugnas pene iugiarum cla1 sum, estosso, . circumfructo circa Tiberim Iacu. I