장음표시 사용
211쪽
sudor frigidus, syncope, conuulsio,anthrax , bubo, exanthC-mata ecthymata, liuida,aut nigra. Ab initio si appareant, Muires sunt deiectae, aeger versatur in magno vitae discrimine. Si in augmento, henter distenditur, veluti in tympani te, indicium est, calorem insitum csse debilem non resoluentem
In pulsuum dignotione , requiritur magna medici solertia. suum Medicus quum accersitur, debet considerare aegri aetatem, temperamcntum,sexum,anni tempus, coeli statum, vitae ge- nus dc morbi tempora,& aegri vires secus saepe caespitabit, S: 'ε -- si febris fuerit simplex aut cum putrida copulata. Si simplex ac solitaria, pulsus ab initio est paruus; in augmento, Velox:. In statu frequens & undosus. Si continuis cst copulata, ser- Detolis uisit typum eius a qua duxerit originem cum paruitate: quia cora venenata qualitate afficitur,& sistole cst maior diasto-Ie,autore Gal. lib. 3. de praesag.expulsibus,&lib. de cibis boni de mali succi,& alibi ut diximus. Urinae in pestiferis sunt variae pro temporum diuersitate,& Dexrimi materiae in qua agit venenum. Nam si simplex fuerit, circa initium a sanis non crunt dissimiles: quia tunc temporis venenum adhuc stat in corde, de arteriis, & nondum in hepate, neque in venis, quarum sunt serum: pariter si materia agat in spiritibus. At si copulata pestis fuerit sebri putridae , aut bubo iam appareat in inguine,tunc turbantur de nigricant, alias sunt biliosae quia lues iam irrepsit in hepar & venas. Si contagio agit in spiritus vitales, fiet Ephonacra pestilens: non a putredine , ad quam requiritur humiditas: at spiritus V
sunt tenues, calidi de sicci,dc impuritatis inperto. Statuen- dum igitur pestilens venenum eos tantum alterare dc calfacere: unde cordis calidum innatum redditur igneum, quaeque facile in febrem putrida aut hecticam degenerat. Quum lues distunditur per arterias in corpus uniuerium,vires debilitantur, & pulsus fit paruus, celer S frequens. Quia calor non est mordax, nec sitis vehemens,ideo laborantes sic febrire negant,ut credunt.
Interea saepe animi defectione Sc syncope 'iribus sciliceta veneno exolutis corripiuntur : alias vomitione assidua,aut
vigiliis: alias iactatione corporis,uiriumque prostratione aegri vexantur , de sine sensu doloris plerumque inopinarc ra' piuntur.
212쪽
nia. ς - Quum labes in humores iam putridos agit,urinae per-ι--.ribui turbantur δί confusae apparent,sed substantia, colore , de sedimento laudabiles. Anthrax δί bubo si appareant, naturam nondum victam csse, δί cordis robur de nunciant. Capitis dolor, delirium, dc sitis, quae aegrum diuexant, potius ex dia-phragmatis inflammatione dc ex humoribus putridis permixtis, quam ex pestilenti labe contingit: Tunc pulsus fit languidior de vires pessundant. Si febris pestilens, hecticae copulata fuerit ilicet raroin om- signa si nes moriuntur , non ratione siccitatis febris hecticae, sed ra.
πως 'm tione venenatae qualitatis eam comitantis. Vrinae patiter initio a sanis parurn dissimiles : quia morbus non est in
vilitari. hepate neque in venis, sed in cordis substantiam solidam.
Pulsus etiam est durus, ratione hecticae,& debilis ratione venenatae qualitatis, qua vires collabuntur. s; ἡά ς aue si pestis scaturit ab aere vitiato, aut a terra: si ab aere,auesia boret , nidos,oxia dc pullos relinquunt, aut Volantes mortuae cadunt, aio a terra. δί quae in montibus degunt grauius asticiuntur in quae in val. libus. Si a terra, armenta de pecudum omne genus assicitur ut diximus,lc non aues neque homines. Haec signa in omnibus non apparent: quia haec febris est versipellis. In nonnullis multa, in aliis pauca: Sc licet omnia sint certa,variant tamen pro coeli statu de aegrorum dispositione, de contagionis magnitudine: ob id maxime nodest fidendum.
Nulla est febris in qua prognostica sint magis ambigua, αι. quam in hac seu falutis seu mortis ut Hi p. scriptum reliquitaphor. I9. sicch. 2. Ac ο νοσημά ου παμπιν ἀσφοι-s-m. ουπι τοῦ θανα ου, ου a s δγίης : I. In morbis acutis non omnino certae sunt mortis aut salutis praedictiones.
Quandoquidem alth . die, alia citius, ali) tardius mortu tur, pro cuiusque aegri viribus,temperie, cacochymia,aut ple
thora utraque , victus genere , aeris corruptela , dc remediorum usu idoneo, vel neglecto insumendis,faciendis,educendis dc a lino uendis. Si e sublimi oritur, veluti ex aeris impuritate, id corporum dispossitione, pauci evadunt δί omnium febrium haec est peiasma: quia proprium morborum venenatorum est agere ins is, 1 b. cor tantzm Vit* multa Hi p. lib. I. δίχ. praesagiorum. Signas , , is salutis sunt, quando aeger facile spirat,dc facile sustinet mor- ,2 ij. bium, si dolo quom percipiebat,icuatur,si facile screat, si cor-
213쪽
pus aequaliter est calidum Zc molle, si mediocriter sitit, si urina toto morbi decursu a sanis parum deflectit, si eius eonten . . ta subsident, que alba , taenia & aequalia fuerint. : si alui sedimina parum aut nihil foetent, si anhelitus non eici si placide dormit,si benὰ se habet ad oblata , si exanthemata sunt rubra, si sudor est: spontinus ; isque uniuersus: talis sudor pestiferis febribus est praesentaneum remedium autoreCelso,
Contraria his si acciderint, mortem denuntiant. Si pestis ephemerae aut putridae continuae,aut hecticae,aut phthisi superuenerit,scias taliter affectos esse deploratae salutis , & solo prognostico esse relinquendos ne dissamentur remedia quae multis fuerut saluti. Gal.Vel ut monet Celsus praemita prognostico parentibus ne desperent aegri) aliqua cardiaca, de clysteres benigni sunt praescribendi. Pulsus debilis, intercisus cum syncope , est lethalis. Frigus partium extremarum cum incendio,partium interiorum,& siti indicibili, & ste quenti vomitu, mortem portendunt: pariter sudor frigidus, guttatim crumpens in fronte, facie, de collo: & conuulsio supi mali ominis. Alia signa lethalia ex lib. i. prognost. Hi p. sunt petenda. r
ve curatione propblactica Febris pestilentis.
CVratio huius febris prophi lacticae versatur circa uniuer- tis salia, M. particularia. Vniuersalis pertinet ad Magistratum, Consules, Scabinos & ciuitatis primores, qui omnium 'I consensu AEdiles plebeios creabunt spectatae virtutis,quibus
Imprimis domus pestiferorum, non in ciuitate , sed extra De domo pomoeria, in loco edito, Z acre libero constructa sit, dissita a pistis raviis publicis, prope aquam currentem, ut eorum ministris liceat emundare linteola, ne lues a veniis oppositis praetereuntes inficere possit: sintque in ea plures aediculae ab inuicem septis muralibus separatae. aediles eligantur qui portarum ciuitatis curam habebunt Depora a ne cuiuis urbis aditus concedatur,sciantque distinguere Ecclesiasticos Nobiles notos,ab ignotis extraneis de tenuis fomtunae: quoniam illi in imminente periculo sui curam hilao
214쪽
solent: hi vero non admittantur in urbem nisi eum schedula aut chirographo propinquioris urbis unde venerint, ne luem perniciosam ciuitati inducant. Quinetiam edicto publico sancitum sit singulis centurionibus ac decadibus referre aedilibus,& hi magistratibus remedicis prius clectis numerum aegrotantium,ut ab initio prouideatur, priusquam longius serpat. Si morbus non est contagiosus,accersant aegri quem voluerint medicum, cuius consilio utentur. Contra si est contagiosus de aeger fuerit diues, ab co percunctandii, an velit domi manere,vel ruri proficisci. Si domi cum ministris, admonendus ne quisquam ministrorum a domo exeat,quibus, suis sumptibus parentes necessaria suppeditabunt. Si pauper, relegandus in domum publicam cxtra moenia constructam, cui aerario publico,quae ad victum& remedia pertinebunt,suppeditabuntur. Ex uno aut altero pestifero plebi effutiendum non censeo, sed magistratui tantum & medico electo, quibus pro salute reipub. mentiri licet ex Hi p. iurisiurando de Platone 3. de republ. pag. 389. ob commercium publicum, quo cessiante respub. breui tempore corruit. Interea ciuitati de aegris prouidebitur.
Sic bis terque foelix erit respubl. quae gubernatur a Philosophis,vel in qua ciues philosophantur. Sic principiis obstandum, ne sero medicina paretur: quum mala por longas
Eodem edicto, cautum sit lanionibus, piscatoribus Se hortulanis, ne quid populo venaeant, quin prius singula a peritis
in arte sint cxplorata , ne illi in macello carnes morbosorum animalium exhibeant, a malignis vaporibus ex terra crumpentibus infectorum dum herbas depascuntur: ne etiam piscatore venales pisces semimortuos, ex aqua putrida, exhibeant. Hi vero hortulant ne fruges in hortis stercorisatis,aut Prope aquas putritas educatas populo iam famelico distri
Eodem edicto aediles dabunt operam, ut quisque publicas vias& domos priuatas , ab omni inquinamento defaecatas teneat, de fimum extra pomoeria deserat: quinetiam cloacaede aquae ductus mundentur.
Nundinae, choreae de hominum turba quaelibet interdican cur : scies, canci, porci de hirci contra vulgi opinionem
215쪽
ceantur. Non solum haec sunt in ciuitate obseruanda, sed pagatim : ob id agricolae in singulos animaduertant,& suis
aedilibus suos aegrotos denuncient, ut pro necessitate occurratur,ad aliorum conseruationem: quoniam interdum agri
colae prius quam urbani: alias urbani & frequentius quam agricolae inficiuntur. Qui publico edicto non obtemperauerit,ab urbe cum tota familia expellatur si urbanus: vel denegatur urbis ingressus, si
Eodem edicto& regio, venefici capitali poena puniantur, I qui diuitum ianuas& seras illinunt sanie viceram pestifero -
rum, ut tandem eorum domos sic inquinatas spoliant. De tempore statuendo ijs qui incolumes euaserunt,eorum quo ministris, x iis qui semel aut bis visitauerint, idem Cilc . non debet,liis domi se continere i . aut ad summum 2 o. dies
Qui si in hane contagionem sunt dispositi ea ante id tem- uitatem pu pparebit. Contra,si non sunt dispositi,ea parua cum sit a milum turius dissoluetur. Alij autem qui incolumes euaserunt, . - . o. aut ad summum 6o. dies suisicient, modo aerem de vestimenta priora mutent,& corpus lavent aqua pura,tepida cum pauco aceti. Nedio tempore domus eorum apertis senestris mane& vesperi sultatur, & culcitrae, mattae, stragu la, vestes pelliceat comburantur, quae usui fuerunt pestifcro: quoniam diu labem seruant, etiam permultos menses aeri pervio exposita, ut refert accidisse Venetiis Alexander Benedictus lib. de peste cap. 3. Alieno periculo quisque cautior osse debet. Lapides & omnia metalla, ob eorum densitatem contagium non retinent ob id ab homine pestifero nummos contractanti dummodo aliqua crassitie non fuerint inquina ti accepisse nihil periculi est. Dente LPraeter aediles, magistratus cligat aliquem sacerdotem rς L,ibis, Oligiosum, qui animatum pestiserorum curam habeat,& do hirurgis.ctum ac expertum chirurgum, &pharmacopoeum , qui cor porum curam suscipient ea cautione ut si quis coru ea lue moriatur praeter stipendia concessa) annua pensio ex aerario pumblico detur,qua uxores de liberi vivere possint. Si mares fuerint artem ediscanti si puellae, nubant eodem aerario publimco. Sic non utentur praecone, doctosque S non ignaros ba
bcbunr chirurgos. Hac charitate Christiana in proximum
216쪽
cxercitata Deus optimus x. auertet pestem a nobis,& ciuitatem beabit: ut fecisse legimus Niniuitis, qui hortatu Ionae Prophetae resipuerunt,& Regi Ezechiae ca. 2o .lib. 4. Regum,& cap. 38. Prophetiae Isaias. Iam de particulari praecautione. Particularis pestis praecautio speciatim unumquemque re, spicit, S: causarum effectricum cognitionem, pro quarum di-uci sitate, varianda esse remedia. Imprimis pacandus est Deus ieiunio,oratione , dc cleemosynis, ut fecisse legitur populus Israelitanus suasu Reginae Esther.Neque spernenda sunt humana auxilia a Deo creata ad hominu utilitatem : Eccl. c. 38. Si aer est corruptus ex multis cadaueribus insepultis,scpeliantur vel comburantur. Si a vaporibus putridis iurs una cleuatis, per urbis compita rogis accensis emendetur, ut legitur fecisse Acron Agrigentinus celebris medicus antiquior Hi p. autore Suida,qui hac arte Athenas a peste liberauit. Simili modo Hi p. easdem Athenas & totam Atticam regionem incolumem seruauit. In cuius gratiam auream coronam mille aureoru Athenienses in Templo asculapii obtulerunt Vci rogorum loco,iaxentur tormenta bellica, ut sic commotus aer, contagio quae in eo retinetur, logius propellatur. Si aer est vitiatus a vaporibus malignis diu inclusis in aliquo barathro rcccns aperto, statim repleatur, exemplo Empedoclis qui hac industria Graeciam a peste liberauit. Qui prope paludem aut stagnum putrem habitant, si pestis
eis acciderit.&illis discedendi datur facultas, quam primum aerem salubriorem eligant ne ab co inficiantur, nec repetantlarcs,donec omnis contagio evanuerit. Alij vero utantur sequetibus. Si causae sublimi fuerit,valles quaerat: cotrasiatem ra,motos incolant. Si ob negotia publica aut priuata, hominnes cogutur domi manere, praeter victu insti tuendu utatur sequentibus. Si pestis prouenerita causa in nobis genita,de qua memini,a contrario occurrendum: nempe si plethora, sta suinis missione: si a cacochymia purgatione: si ab obstructi ne,aperientibus si a mensibus aut laxmorrhoidibus suppres-ss, prouocatione: si ab iisdem immodice fluentibus, astrictione: sic de caeteris causis sentiendum. Quinctiam considerandum, num pestis si solitaria, an copulata febri continuae; de anni tempus, quoniam Vnum remedium omnibus pestiferis accommodari nequit. Nunc de regiminc priuatorum.
Qui ruri multas habent domos, seligant eam senestratam
217쪽
versus Septentrionem aut Orientem, nisi eo mali labes ve- .nerit: In aere libero situm procul a stignis,lacubus aut aquis putridis, a quibus maligni, & venenati vapores sursum eleuantur qui homines dispositos facile inquinant contaminantque.
Alij ve id fugiant aerem pluuiosum,caliginosum, & Opa- . cum, ingens frigus,aestum,& somnum meridianum, ventum 'g' 'o australem, aut alium squisquis fuerit)qui in oras nostras luem
deserat: Venerem, motum violentum tum animi, tum corporis, crapulam, temulentiam,famem & omnia pathemata ga* dio excepto. Confidentes ut plurimum seruantur: contra meticulosi facile corripiuntur: choreae a pastu plurimum aduersantur. Animus a curis grauibus immunis esse debet: contra, risus, cantus musica, cithara,& colloquia faceta plurimum iu
A domo non exeundum,priusquam sol aerem a Vaporibus H, is sis. terrenis repurgauerit. Praeter rogos circa muros, S computatim factos, in ea parte venti qua lues defertur: priuatim quisque mane &vesperi domum sumat. Si sit hiems iunia pero, lauro, pinu,lauendula, styrace, benioino, thure, auibus cypreis post describendis. Si sit aestas silicibus candentibus
in aceto demersis. Velsantalo, in id parato: corticibus pomorum. Ardor aestatis temperetur ramis virentibus quercus, populi , myrthi, arundinis, salicis,fraxini, ulmi, vitium, palmae occ.Vel pauimentum domus aqua rosacea, vel frigida saepe irroretur. Humi sternentur folia cucurbitae, vel flores Violarum,rofarum, nymphaeae , caltha: Sec. A domo arcendi sunt ut dixi feles, canes, ne aliunde contagem accersant, & sic domesticos inficiant. Exercitatio sanitatis clivesci citra saturitatem, Hi p. sicch. . lib. 6.epid.& ut paucis expediam cum codem Hi p. sect. 6. lib. 6. cpid. Iabor, cibus , potus, quies, somnus,vigilia, Venus, omnia mediocria sunto. Somnus sit nocturnus aut matutinus assuctis, ta non meridianus. Aluus li- . bera esse debet. Solitae vacuationes, ut mensium, haemorrhoidarum t quae itatis temporibus fluunt in non sunt sistendae: neque ulcerati qua sunt in corpore, ad cicatricem non sunt perducenda. Contra si nulla,popliti vel humero escharotica admota iuuant. Si per urbem cst cundum, naribus offerantur serta fiorum boni odoris: vel malum citrium, vel auran
218쪽
cium caryophyllis infixis,si sit aestas,& habere in ore trochisecum mus chardinum , vel tantillum rad. angelicae. Et si se hyems naribus offeratur pomum ex aromaticis calidis,& cardiacis compolitum, & etiam in ore habeat frustum eiusdem rad. angeli cae, qua nihil praestant iuri aut helcia ij, aut impetatoriae, Zedoatiae, aut gentianae si amarorem non veretur , aut
tormentillae aut sco retonerae Hispanorum quae nihil aliud est quam domesticum tragopogon Diose. aut caryophyllum, aut cinnamomum. Stragula lecti, lintea δί vestimenta saepe sunt mutanda si datur facultas : malum est turmatim incc-dere,& coetus fugere oportet,& hilariter vivere est optimum praesidium. Potus in aestate erit vini oligophori, vel alterius diluti decocto rad. acetosae, & non aqua cruda) vel parum. bullita, ut cius vitium emendetur. Aqua pluuia rehcienda si mali labes ab aere venerio pariter puteana, si a terra sca
turierit. In hyeme vino meraciore utendum ; si senex cst homo aut imbecillo ventriculo ; mane victur Vino condito cinnae
momo δί saccharo & in pastu puro vel diluto hydro saccha
ro, a Gallis Macbes nuncupato. Victus sit moderatus, & boni succi ex Hi p. aphor. q. sectionis a. Non satietas,non fames, nec aliud quicquam bonum cst, quod naturae modum excedit: veruntamen si a medio est errandum, satius erit deflectere ad victiam paulo pleniorem,ex eodem Hlp. aphor. s. sect. I. ter quaterque astue eis, cibum offerre boni succi optimum: quia quae velocitet nutriunt,veloces quoque faciunt excretiones:aphor. a 8.sech. a. Varietas ciborum in pastu vitanda, ne plus assumatur quam ventriculus conficere possit. Contra si an orexia,de vires sun deiectae, vari) cibi sunt osserendi, ut ex singulis degustando, famem vitent& vires tueantur: autore Celso lib.3. cap. 6. Qiucratismate seu ientaculo sunt assueti, co V tantur, horis aliquot a somno exercitatis praemisso exercitio temperato : cuius vicem supplent frictiones totius corporis, quum aer est nebulosus, aut pluuiosus, cum linteis albis& siccis, priusquam a domo exeant. Qui cratismate non utuntur,& libero utuntur a mulctis calidis quum hiems est,aut toperatia quina
aestas, postea describendis, carnes boni succi tingantur si aestas fuerit) oinphacio, vel succo mali citrij, vel au anch, Jul accio ιpsaco puro, vcl diluto, aqua ros. pro cuiatu
219쪽
palato, ut putredo, de aeris contagio arcuatur.
Huic rei utiles crunt cappares, de olivae, δί quaecumque alia quae acidam , salsam dc amaram qualitatem sunt nacta: quia putredini aduersantur. Inter herbas aestiuales probantur Vtrumq; bu glossu, caltha, portulaca, Oxatisdactuca, scriola, viola, spinachia, cucurbita dcc. Inter hyemales probantur melis phyllum, rosmar. sampsuchus, satureia, herpillum, thymus, hyssopus, menta, dc scoraonera quam iudicaui cstetragopogon hortense Diosc. Reliquae quae crastum lentumque humorem generant ut pisces, legumina, dc flatu lenta, meatus intcriores obstruentia aduersantur. Sic censendum de carnibus dispeptis, duris, nigris de viscidis. Inter pisces marinos destuviatiles qui carne dura A friabili sunt praediti, ut acipenser, luctus,perca, asta-ci, locustae concedi possunt, cum omphacio conditi: pari ra tionc ova sorbilia dc tremula cum aliquo succo acido, de butyrum recens concedantur.
Inter fructus praecoces,cerasa acida, ribes hortensis, fita caninus rubus idaeus, fraga, quia putredini resistunt, de stim extingunt: de radices scorZonerae, cinara, scolymos, Cappares, de olivae muria conditae, pira cocta aniso crudo, aut sac-cbarato, aspersa, de Vuae damascenae, aut passulae cxacinatae corinthiacae, de strobili pro bellariis conceduntur. Non sine ratione vulgus medicorum improbat v. nomina ab f. incipientia: Foemina, mes, fructus, flatus, fatigatio Contrahis opponuntur amuleta ab eadem f. incipientia. Fle. botomia, focus, fuga, frictio,fluxus. Imminente peste minus praesente nulli aegri sunt visendi, aut saltem pauci, ne aegrorum halitu , aut foetore excrementorum in luem dispositi polluamur. Corpus excrementis vacuum esse debet, de ab
omni obstructione liberum. Cor muniendum cst saeculis cardiacis post scribendis. Si adest plethora,ca crit minuenda venae sectione: si cacochymia, purgatione facta per mitiora, de non validiora cathartica, ne virium sat prostratio, de humores perca concitati qui antea delitescebant, dc quos natura domari potuisset subsultent, de contagem accersant
: Qui integra corporis sunt valetudine, medicatio
nes dissicile ferunt: dc post cum Ual. lib. quos, quibus, M
220쪽
Manuum frequens ablutio ex vino odoro, aut aqua rosarum aut naphta quae fit ex floribus auranciorum in est utilis: unde versus scholae Salernitanae. Si fore vis sanus,ablue saepe
Amuletorum quibus hodie utimur alia agunt a manifesta qualitate:alia ab occulta: quorum alia sunt frigida, quae aestuanti coelo aptantur: alia calida, quae hiemi conueniunt: alia simplicia,alia sunt composita. Inter simplicia, sunt acetosa, quae ictibus scorpionum M venenis auxilio est , sed inefficacius lapato vulgari testibus Diosc. 55 Aui c. lib. a. tract. a. cap. 1 pollet radice, foliis, semine de succo . Buglossum utrumque, valet rad. foliis, floribus, Sc succo aduersus cordis affectus,&ad venenatorum animalium morsus, Sc ad melancholicos ai uc Cichorium pollet rad. D-liis, floribus, semine Sc succo, intemperiei cal.viscerum,&pesti copulatae, auxilio est: Scabiola, valet foliis, flore, & succo: anthracibus pestiferis admota, dc pesti auxiliatur. Succisa, i. morsus, valet radiee, foliis,& succo quouis modo aptetur,auram pestilentem dc anthracem arcet. Ulmaria , pelli resistit, quae ex humorum putredine fit: caltha valet succo , foliis ocflore 3c conserua quae ex eo fit est explorata aduersus cordis affectus, S pestem. Portulaca, lactuca, nymphaeae flores, qualitatibus manifestis ardorem febris pestilentis extinguunt. Quae ab occulta, dc non a qualitate manifesta huic comtagioni resistunt, sunt cornu rhinocerotis , osseu cartilago cordis cerui, aut bovis sunt ambo eius iem facultatis:) lapis
bereardicus verus δc non sep posititius, hyacinthus, rubinus, granatus, carbunculus, saphirus, uniones, corallus uterque, succinum, terra lemnia, bolus armena, ebur vitum,& eius ramentum Omalum triplex: caphura. Vetonica coronaria seu caryophilli nostratis, omphacium,succi citrij, limonum , au- rancrorum, granatorum, de pomis redolentibus. Syrupi qui ex his succis componuntur, S scrvant Ii :ia officinis. Se conseruae quae ex floribus praescriptis coniiciuntur:
pulueres quoque diatrias an tali, &diamarg. simpl. ac com p. diatragacanthi stig. M contra pestem dcc. Troch. de caphura D. N. de spotiio,deberberis. Inter condita,cauliculi lactucae, pulpa cucurbitae,saccharum