장음표시 사용
101쪽
valde arduum, explicare, qua ratione venenum hoc pestilens per contagium de corpore in corpus migret, aut quare haec illauelcorpora potius inuadat, alijs in eadem vicinia existentibus pareat: cum hoc non adeo apert8, ut in caeteris vene nis, sed occultῆ, uti dictum, fiat, uti vero facilius est ostendere, quare febres non eiusdem naturae existentes , aut ijsdem accidentibus & characteribus comitatae, inde nascantur. Quae omnia vel ratione veneni: vel subiecti corporis, quod hoc vesneno insectum est, dispositionis: vel virium causa accidunt. Venenum pestilens eiusdem naturae minimo esse, sed diuersae, est ectus illius tantopere disserenates , qui corporis assecti constitutionis solius cauan, non sic variare possent, ostendunt; cum aliqua regnet pestis, quae sine discrimine in omnes vel plerosque saeuiat: alia vero quae paucos tantum inuadat: alia quae quo uos tetigerit interficiat,
mag amque stragem edat: alia,qua correptorum inulti sanantur verum quidnam in veneno latens illius varietatis causa sit, atq; unde s siciscatur, uti&in caeteris venenis, describi minimὸ potest. Dispositionem corporis, vel cordis, ut vult Feron et .aptam quae hoc Venenum facito suscipiat, in uenire, aeque impossibile , atque veneni huius naiaturam ostendere, videtur. CV in cuiuscunq; conastitutionis & tempera me uti sint homines: atque inter eos, no solum qui impuro corpore mistunt,
sed Sc qui puro & sano praediti sunt, facilius hac
lue assici videamus: ita ut vel nullam aptitudinem hic requiri: vel si quae est, qualis ea sit, non solum cognitu dissicillimam, ut ari Ferne l. sed incogni tam penitus &abstrusam esse, fateri cogamur: Se pro an in causa tam priore, quae in veneno occulta, quam
102쪽
C A v s R. 8 qua in in hac, quae in corporis aptitudine ignota
latet ad diuinam solum prouidentia in confugere. quae pestifera in hanc luem, vel poenae nomine, incertis regionibus, nunc hic, nunc illic latentem excitat, atque in ea loca quae vult, per se, vel per mediu aliquod, in eos quos Deus signauit, transcfert, quibusdamque e medio sublatis, alijs saltem
castigatis rursum prout disposuit, ut alio transmigret, procurat. Verum etsi dispositione in illam, quae Vnum quemque ad peste in suscipiendam st,ptuni ineptumve facit, non aliter explicare postiamus: tamen quod febris pestilens non una ea.demque a veneno hoc pestifero exoriatur, subie corporis quod afficitur diuersitatis causa accidere, demonstrare possumus; cum, quemadmos dum 8e ignis pro materiς accensae varietate vehes mentius leniusve urit, sic cum in quaevis corporas rassari queat pestis, pro eorum rarietate febris inde nata alio alio in modo se habet. Temperata corpora si inuadat nec illis enim parcit, sed &hqc praecipueque infantes, virgine , adolescentes, beneque habitos corripit) febrem nunc mitiorem, Diariae similem , facit; accensis cum corde tantum lard spiritibus: proin & tunc calor, & quae hunc sequuntur accidentia mitiora
apparent, nec urinae admodum mutantur.
Sanguineos & plethoricos si pestis corripiat, tunc simul cum corde, spiritibus & sanguine quoque inflammatis, febris h c pestilens Synochis as
finis erit: in qua maior aestus, &quae ab eo prodeunt, capitis dolor, cum rubore faciei, aliaq; aegro. tantem vehementius urgent symptomata. Biliosos vero si pestis praehendat, tunc ob castorem cordis. spirituum& humorum, bile quoque effervescente motaque praeter caloris enaristata symptomata,vomitus, deiectiones, aliat ac-
103쪽
Impura corpora, praesertim autem ea, quorunt
sanguis putredine prius nonnihil infectus est. Sequae ad febres putridas iam erant disposita , si pestis occupet; tunc ad Putridas continuas, malignas praesertim, febris haec pestilens accedens, Mcalore acri, alijsque grauioribus peste correptum affligit sympto macibus: S: impuritatis causae
cretiones foedas profert. virium quoque nec tantia in veneni; uti prius dictum, causa accidit, ut in maiori minori ue periculo peste laborantes versentur: cum validae vibres validius huic noxae resistant, debiliores citius succumbant. Sed & earum causa poti silinum euenit, ut characteres aliqui, latentis veneni indices, in exterioribus erumpentes, se manifellent, vel minime appareant. Nam si ob naturae debilita. Iem, Venenum pestiferum circa cor, corporis ueinteriora penitus subsistat, nullum illius indicium foris profert. Quod si Vero naturae robore portio illius in partes extimas excutiatur, tunc quamcunque attigerit, vi sua quam in se habet ardente inflammans, vel caustica etiam adures, ruborem, dolorem, stigmata sub axillis: vel bubones in ad enibus , vel iuxta aures: vel anthracem alicubi quorum causa, si magna sit inflammatio, febris in acrementum quoque sumere potest, parit. Nonnunquam vero in poros cutis, si se exoneret, ma. culas, pustulas, illic, sicuti i n generibus ostensum,
protrudit. Quos omneS characteres, Uenenum,
eo a natura, uti dictum, protrusum potius profert, quam quod cum corpus subit, in ingressu suo, nootam hanc, sicuti aliqui existimarunt, mox impriis mat; cum natura, etsi ex his aliqua subito in prima febris inuasione appareant. ubi primum offensam sentit, statim eam repellere ,& venenata haec vis uti
104쪽
C A v s α. 8suti in momento cor petit, ita illico quoque retro,
cedere possit. Nisi fortd ex con tactu corporum insfectorum, tale quid nascatur; sicuti mihi in manibus, cum peste laborantem sudorem mortalem exudantem tangerem, seceroque chirurgo in pedibus pustula, hanc ob causam pestilentialis, citra
febrem & aliam noxam nata, mox tam n iterum
euanuit. Sed de fit ut bubones in peste correptis,
non semper a venenata illa vi in corporis emunctoria excussa, verum ob carbonis vicini ardorem, doloremque, influxum hunc in ad enes com mouentis, uti in alijs quoque inflammationibus accidit, proueniant. Licet&quandoque ab utrisque causis proficiscantur, & tunc plures numero
fer8, vel hidem, vel diuersis in locis proueniunt, qui dein inflammati suppurat que noua in intersdum febrem priori veluti coniungunt. Quae omnia diligenti Se longa obseruatione perscrutatus, qui iam sexies pestilentiae apud nos regnanti inrterfui, &ad singulorum finem usque perseueraui, pesteque correptis fideliter adstiti, manumq; ad hibui, in medium, sicuti haec vidi & cognoui, proferre, veritati potius quam ulli addictus magistro, non dubitaui. Insitus& constans calor in corde, singulisque Calor insitis partibus impressus , no vii ille quem aduentilium& mutabilem esse diximus, Graecique ignem vocant, qui citra temperaturae ipsorum speciei permutationem , has partes accendere atque rursui ne vanescere potest, partibus quae incaluerant ad pristina in constitutionem iterum redeuntibus :
quod ita fieri posse Ferne l. lib. de temperamen istis cap. 9. quoque eleganter ostendit ) sed hic in
quo temperamentum ipsaque elementorum proportio, ut verbis utar Ferne iij, in calidius atq; sic sius ita conuersa sunt, ut aegre calor ille amplius
105쪽
rs F x B R I v Mexillis auferri, seu temperamentum hoc calidius&siccius permutari p ossit, febres excitabit, quae
perseuerantes & diuturnae sunt,&vi X aut nunquaamplius ὸ corpore exstirpari possunt: unde Hecticae, quod corporis habitu, quem ξ γ appellant, firmiter consistant, cum M a suo subiecto aegrὰ separetur, appellatae sunt. Et cum calor iri ipsis no igneus, ut reliquarum febrium sit, sed uti dictum, emperameti duntaxat quaedam in calidius & sic.
eius commutatio: idcirco calorem vi X dum persentiunt, licet & totius corporis partes similares alteratae, calidiores & sicciores este tactu, uti decor expulsu cito Sc duro deprehendantur. QuOrum tamen calor non similis semper permanet, sed tunc cum corpus alioquin calidius redditur, quod non tantum cibo sumpto, cuius saltem me, minerunt, sed nexi notu vehementiore alijsq; ecausis accidit, augetur atq; exacerbatur. 9 d. Sq;& cordis motus admodum intenduntur. Seses corporis haec, quaerebres hasce sequitur, consumptio& marasmus, no illius est a calore veheme Ti.tiore facta colli quatio, qua portiones aliqU . Sporis dissolutas per urinas excerni, temese Jκο- uitarunt. falsifoith ijs, quae a renibus impurcis vesica prodeuntia, urinisti nunquam instat it, cum alias nullo modo id fieri possit, ut nec in ardentissimo causone adeo partes assentur vel l . quescant: cum hic in arcor ob partium similari uintemperamenti quoque in calidius 8c siccius, cor.
di S causa, permutationem, quo nomine non rectὸ nutriuntur, sed sensim emarcescunt, eueniat.
Causa vero esse ciens istarum hecticarum, est Dobris alia, hasce praeueniens. illisque occasione in praebens, 'cum vix ab alijs causis cordis tempera. mentum adeo peruerti posset, nisi interueniente prius febris alterius igneo calore; qui vel sua esst-cacia
106쪽
C A V s' α. eaei aut diuturnitate, cor tandem sic immutaret. Vnde& rarius a simplici& puro calore , in febriobus diariis excitantur, quae exacto tempore quo alias cessare solent, si non desinant, nec in putridas commutentur, in has abeunt. Sicuti vero frequentius a putridis tam solis quam malignis, cu in diuturniores sint, generantur, praesertimque si calidissimo causone cor diu flagrarit, qui tandem res stinctus hanc post se intemperiem relinquit, he.ctica tunc illa diuturna, in qua corpus sensim consumitur, causo necessante, laccedit: non autem ita Ia, in qua causo ne adhuc remanente, ob illius ina,
gnum incedium cor adeo torretur. Vt totum cor
pus subito consumatur. quam hectica colliquantem quoque UQcant, cum tamen nulla alia a causo ne sit noua febris. Verum & ab intermittentibus diuturnis, caloreq; vehementi flagrantibus.
hecticae quoque eo modo produci possunt: Vti iasi continuis copulat , in hae mitritaeo diu perseuerante, idem accidere posse, Fontan . quoque docet. Sed Sc ab alijs putridis et si lento calore praeditae sint febres, si diuturnae admodum existant, corq; continuo suo calore longo tempore pulsent, tanadem illud ita permutari potest , ut febris hectica, lento calore quoque praedita , hasce lentas putridas febres sequatur : sicuti in cacbecticis, &prae sertim phthicci cum causa cor afficiens illi adeo vicina sit, lentas hasce febres in hecticas conuerti videmus. Sed 3e putridis continuis & intermittentibus quae hasce febres hecticas pariunt, febribus adhuc vigentibus, hecticae saepe incipiunt, ες cum ipsis complicantur: quod sicuti superius ostensum fuit, ex febrium praedictarum accidentibus adhuc perseuerantibus, Sc corporis maiore consumptione, quam alioquin in febribus putridis eueniat, de aad hendimus, ut cum hectica cum
107쪽
F E BRIVM putrida acuta lenta J: vel intermittente coniunct est; quo plurimum facit cordis dispositio, si illud natura temperamentum calidius adeptu sit quod facilius a febribus dicitis, atque ampli ita incalescit& exiccatur. Vti di cor tenerius adhuc, in quo calor ille edi traneus facilὰ imprimitur, illius quena. tiuum tempera metum destruit, occasionem prae bet : ob quam causam infantibus iunioribus, feta bres hecticae tam sunt consuetae, ut no solum prae
gressa diuturna febri, sed& diaria, in hecticas la
Curatio. CVratio omnium febrium, a morbo indicatio ne desumpta, generalis est refrigerare &hu .inectare e cum omnis sit calida &sicca. Verum cum non unus idem i. sit calor in omnibus illius speciebus, &causae illius admodum diuersae existant, unde tot febrium ortu tur genera, prout haec causis, vel conueniunt, vel discrepant, cura diuersis febrium generibus erit accommodanda. Quois rum praecipua esse dix inus: quod aliae febres So. litariae seu solae, nullo alio morbo comite se osse, runt: quae rursum vel simplices, vel compositae
sunt: aliae vero alio morbo Comitatae existunt: quorum trium summorum ipsoru in generum cauba, primum cura febrium variat. Simplices solitarias febres eas appellauimus, quae unius generis sunt. Quae tamen ob causam diuersam varia rursum sub se compr henduntnera: quorum causa & cura ipsorum variat: cum
vel a calore simplici prodeant, Purae & simplices dictae febres Ephemerae Synochi: vel putri.
do. Putridae continuae 8c intermittentes : vel mailigno, Malignae putridae,& Pestilentiales & Vene natae vel a calore fixo, Hecticae. Quibus octo gesneribus,
108쪽
neribus, priuatim singulis curationem accommoudabimui.
Ephemera febris pura seu sinplex, solitaria, Ephemera
sponte, primo die plerumq; ante viginti quatuor tam cis horarum spatium elapsum cessat, nec periculum ' adfert. Quod si ulterius ob errorem commissum aut causae magnitudine perseueret, in synocliuin, rarius in hecticam,uti dictum, commutatur. Quod
ne eas, per ς a quae euacuant atque alterant, gubernare oportet.
Ad euacuationem materiei illius subtilis seu sua
liginosae, ut vocant, quae ab accenso nonnihil san. guine in vaporem resoluitur&expirat, per insens lem transpirationε, vel madores manifestos,natura, quae & sponte illud, nisi impediatur, per eiusmodi excretiones facit, iuuabimus. Corpus aegri tectu, ne repercussio fiat, seruado. Cibum nullum antequa declinet febris, ne naturae motum impediamus: vel si vires in corpore debili langueant, tenuem saltem exhibendo. Propinandoq; ea interdum, quae transpirationem illam, vel etiam sudores mouere possunt,uti in synocho comitata moX explicabitur. hluus si laxa fuerit, minus de comutatione huis
ius febris in synochum erit periculi. Quod suppositorio vel clysinate, non per assumpta, hoc breuipempore rectius perficitur. Voinitus sabassumptis,&vino praesertim corpus adeo incaluerit, non erit inutilis. Alteratio non magna, cum calor mitis sit, insti. tuitur. Nisi quod aerem, in quo decumbit aeger, si calidior sit, contemperamus potius quam dmodum refrigeramus: ne calore subito ad cor repres, , febrem augeamus, aut transpirationem sudo resue impediamus. Potu quoque moderato, si si, iant, leuiter eos refrigeramus, seu potius res ib
109쪽
Iamus:quo& sudoribus, ut melius prodeant, ocreasionem praebemus. ηι hi δε- Synochus simplex seu pura, si solitaria manet.bris no pu- etsi vehemens mea sit calor, citra tamen noxam, ricia cisra- si rem tractetur, tertio vel ad summum ouart die, vel expirat, vel sudore soluitur. Quod nisi fiat. in putridam vel hectica in abit. Frequentus Verct,efiusa 8 venis portione sanguinis, erysipelata, bus bones aliosque externos affectus. citius tardius, ue : vel internas inflammatiores subito plerunque producit, sicuti mox in comitata synocho ex. plicabitur. Quibus ut occurratur maturὸ, dum solitaria ad, huc est febris, &praeserti in ne i ternae inflamin stiones, quae summὸ periculosae sunt. sequanturi morbi causa incendium hoc sanguinis sub to restinguere studebimus: sanguinemque ne Θ venis excidat, retinere : & quicquid ab eo in vapores ab hi, discutere: accidentiaque insuper grauiora corrigere. Quae nos obseruata interim corporis constitutione, an sanguinea, biliosa uest, hiscere
mediis perficiemum Sanguinis detractio primum locum tenet, Mad sanguinem inflammatum euentilandum.Ut UO- eant, eumque, ne ἡ venis in partes nobiliores i rumpens . illic periculosas inflammationes procreet, reuellendum, quo nomine &Fontan Onus eam maturandam censet, sicque meae sententiae has inflammationes synochos sequi, non anteire.
subscribto praecipuum est remedium. Quam ob causam in plethoricis subito illa fieri debet: & si
die primo, quia ephemera esse existimabaturi termissa fuerit; altero, cum iam synochum esse, eae eo quod febris non remiserit, constat,mo Xerit insstituenda, &per venae generalis aperturam mo
110쪽
Min robustioribus 8e summὸ plethoricis, ad ani. mi deliquium usque, teste Galeno, facienda: vel saltem iteratis vicibus, quod & tutius est, repetenda. In biliosis tamen & iunioribus quibus etiam decimum annum egressis, si periculum inflamma,tionis immineret, venam aperire n5 vererer par cius erit administranda. Per aluum euacuatio, cum de causa nihil de. mat, & corpus tantum accendat, minim8 competit. Ante venae sectionem tamen, aluus si laXetur,
utile erit: id que ut citius fiat, per Clysterem, qui sit in ut etiam refrigeret, rectius perficitur, hoc modo , herb. Emollitiuarum quatuor an m. i. Lactucae m. g. Hordei p. i. fiat decoctio, in qua dissoliue Cassiae re c. extractae 3 i. vel succi Betae 3 Laactucae an. g. g. Mellis, Butyri re c.an. g. i. Salis parum. fiat Clyster. Sed&post venae sectionem, re iterari potest, si aluus astricta sit.
Vel illiva loco strupus Viol. vel Ros sol. ad I ij.
eum aqua fontis di luti dantur: vel Diaprunis simplex, aliaue ex leuioribus: quibus 8c cacochyamia, si illa adsit, minuitur. Vomitus inconsuetis, maximὸ natura ad euini inpellente, conceditur. Prς sertim Vero conuenit, si a vino, aut aliis assumptis, febris haec nata sit. Et si bilis in synocno, in ventriculo esseruescat, molestet qi, plurimum iuuabit. Exhibentur quae seruore sanguinis restinguen do extinguunt , vel mitigant: eumque ne facit ἐδvenis excidat, incrassant. Quod actu potentiaque frigida praestabunt. Et quae putredinem, in quam sanguis inflammatus facilὸ conuertitur,arcent, Scsc, ne in putridam synochus abeat, praecavent: qualia acida sunt. quas utrumque refrigerando Scputredinem inhibendo praestare possunt. Quae Secum bilis feruorem compescant, in illius redun-