장음표시 사용
91쪽
sa ebi iuPu ilitate maligna perini Xtas calor, cor feriens febres malignas creat, easque continuas fere,&si haec vis maligna in vicina corpora a corpore aegri ruet tin diffundatur, contagiosas. Differentes primum, quatenus exitiosus hic calor, vel a solama ligna vi procedit. vel a putredine cu inal gna qualitate copulata, nascitur.
Putredo non simpleκ, sed cui perniciosa accesi sit qualitas, iam non putredine sola, uti in reliquis putridis febribus explicatum fuit, cor accendens, sed maligna vi cuius particeps simul est, cor fati. gans, febres malignas & contagiosas nondum lasmen pestilentes, parit: infantibus cum ecthymata& exanthemata erumpere solent consuetas&populares; rarius adultis accidentes. Dein&in ad ultis potius communes epidemias eas gignit, quae
peste miti imὸ grassante, nullis apparentibus verae pestilentiae in bubone praesertim vel anthrace imdic ijs, nihilominus in plurimos saeuiunt, multosq; interdum sine grauioribus symptomatis, alias vero capitis dolore ia delirio praecipuὸ apparentiabus, unde hae febres denominari quoque solent, iugulant. In quibus, in quo loco, dc quomodo pus tredo secta malignitatem eam possit concipere; Et quae illius sit causa, exponenduin . Locum autem in quo putredo haec maligna gignitur, eundem .in quo Se simplicem putredinem fieri diximus, esse oportet: Et invasis vel venae cauae, vel ines erat cis, Vel extra haec quoque consi stere atq; in f sdem, sicuti ostensum fuit, quoque humoribus vel corporibus. In vasis enim maioribus venae cauete sanguis putrescens, si praeter simplicem putredinem, Venenatam quoque vim adipiscatur, &per vasa quoq; cordi copulata, uti in putridis febribus dictum est, cor afficiat, illudque non solum calore putri,
92쪽
C A v s R. 7s sed L maligno exagitet febres continuas, easque duplicem ob noxam perniciosas , excitat, In qui . bus si portionem illius sanguinis maligni, natura in cutis poros, membranasq; aliquas excutiat, maculas vel pustulas enarratas profert: si vero minimἡ, nihil eiusmodi tunc erumpit: nisi fort8 iam prostrata natura, maculae aliquae veneni latentis indices se manifestent, mollemq; pr sagiant. Caeterum tuc pro ratione Putredinis & Malignitatis, quae simul hic concurrunt, hae febres variant. Putredinis sanguinis causa, hae febres ad syno, ςhorum putridarum, vel reliquarum cotinuarum naturam quoque aliquo pacto accedunt:& prout in sanguinem temperatum, vel intemperatum putredo haec inciderit, vel in loco cordi magis viciano, aut longius ab eo dissito facta fuerit, mitiora grauioraue in calore, & quq illum sequuntur sym,plomata profert, totiusq; morbi decursus variat. Vnde fit, quod harum sebrium aliquae in eodem statu synochoruin instar serὸ permanent, nullasq; insignes exacerbationes adferunt: quales febres, cum in infanti b. ecthymata efflorescunt, plerunq: existunt: quae 3c, si natura putrem materiam ad exteriora undique corporis moX propellat, tutiores simul mitioresq: existunt. Sed 3e in adultorum se. bribus malignis si putredo vehemens minimὸ sit, neque in urinis aut sanguine illius indicia magna deprehendantur, immitis calor, aut quae eum se qauntur, accidentia grauiora occurrunt. Sicuti vero putredine in illis inualescente , maximὸ si
corpus intemperatum Occupet, circaq; cor proxime versetur, aut alias partes principes possideat accidit, tunc enim reliquarum cotinuarum in
star cum horrore incipiunt, caloreq; immiti, uti &illae, interdum&causonum modo proferat, ut dictum est, symptomata.
easdem gustque causas, ut in reti- quis putridis diuersa-
93쪽
Qualitatis vero malignae putredini iunctae oecasione, praesertim si ea praeualeat, corque labefactando vires mox dei jciat, cum natura tunc impedita, morbum ordine quodam seruato fortiter aggredi nequeat, accidit, ut hae febres, sue mitio,
res, siue vehementiores, caloris causa existant, nos certam rationem in motu, quo dijudicari queant, observent, nec stato tempore exacerbentur: licὰt per crisim aliquam quoq; interdum soluantur :aliae vero quae synochos putridas referunt minim8, sed per foedas excretio nes sensim, ut in ea quae ecthymata profert fit, desinant. In me seraicis venis biliosa quam diximus masteria, si praeter putredinem eam, qua febres intemmittentes gignit, malignam insuper naturam ac,
quirat, sortἡ3c intermittentes, pernicie non carenteS, procreabit : verum cum eiusmodi male
riam quandoq; in primis hisce vijs natam, siue viridis, caerulea, atraue fuerit , si venenata insuper vis accesserit, natura ipsius pernicie offensa, mox tentet escere, & per lienterias, di arrhoeas, UOmitiones peruersas excutere, rarius fit, ut febres in termittentes malignae inueniantur , & si quandoque ob retentam eam materiam diutius superueniant, eXcretiones eiusmodi lethales comites habeant. Extra vasa vero humores putrescentes, cum fesbres, uti docuimus, simplices excitare ViX queant,
ita 3e si malignitas quaedam accedat, febres putridas malignas minim ἡ, sed syncopes, conuulsones,aliaque potius accidentia procreabunt. Vel si
Venenata ea vis, quae& suapte natui a etiam sine
putredinis opera febres gignere potest, accelle rit,' tunc febres , quas a sola maligna vi accendi posse mox explicabimus , non putridas malignas excitabit. Corpora vero putrescentia, lentasque febres
94쪽
.; C A V s y febres continuas producentia hecticas , si perni cie insinui consequantur, infestas quoque febres eas progignent. Causa vero maligna hanc qualitatem in sanguine producens, & putredini iungens, unde postea hae febres putridae malignae oriuntur, ab Ambienatibus, vel assumpt is Retentisve prosciscitur.
Ambientia nos, aer, aliaue corpora, si non solum putredinis . sed & malignitatis semina in se
contineant: eaque vel perinspirationem attracta, aut percontactum corporibus infusa, sanguinem
inficiant, febribus enarratis causa in , praesertim si iam prius putredo in sanguine extiterit, frequenditer praebent. Quod vitium ab ambientibus procedens. Vel a mutationibus magnis a Aut exhala tionibus proficiscitur. Mutationes temporum seu tempestates in ordinatae, magnae subitaeque, quaS meteora quaesdam praecedentia vel comitantia praesagiunt, vel indicant potius quam causant, eiusmodi in aere vitia , febres hasce epidemias procreantia mali gnas, quibus multi passim corripiuntur, 3e quae in vulgus pestis instar saeuiunt, efficiunt. Inter quas ver pluuiosum, austro diu flante, causa non infrequens sta tuitur. Euhalationes, exspirationesque, non solum putridae, sed &perniciosae, quas terra, aquae, lacuS, proferunt: animaliumq; praesertim iam prius baclue infectorum excrementa, sudores, exspirationes, cadauera, reddunt, aerem inquinantia, corporaq: inficientia, febres eiusmodi, illis tamen qui in talibus locis versantur, unde semina contagij
prodeunt communiores, procreant.
Aquinpti cibi vitiosi, non qui putredinem sal
tem in sanguine, uti supra ostensum est, accersunt,
sed & qui vitiu aliquod malignitatis illius, quam
95쪽
gignunt, utramq; noXam inurant,
simpliciter putridas continuas, sed malignas inasuper, illisq: qui hoc vivendi genere usi sunt, infestas proferunt. Quales quoque post famem diu. turnam hominum societatibus,&militum expeditionibus sequi solere, dictum hoc vetus, λοιπις, post fame pestis sic febres malignas quoque vocantes ostendit. Retentus quoque diutius in corpore sanguis putris, quemadmodum si alicubi ἡ venis effusus
in corporis aliqua sede haereat, Uenenatamq; nasturam induat, symptomata, qualia in ijs, quia bestijs virulentis icti proueniunt, excitat : sic & invenis sanguis alicubi putrescens, certoque loco. ubi febrem excitare nondum potest, diutius sub silens si vetustate adeo degeneret 8c corrumpatur, ut iam no solum putris, & sed perniciosus exi stat: non tantum putridis exhalationibus. febres putridas, sed & maligna vi exitiosas, &characte ribus quibus da in interdum notatas inducet. dua. les in adultis prce sertim, sed certis duntaxat natu ris impuris, etiam nulla grassante febre epide inia, ijs solent accidere, qui diu prius, antequam febre illa corripiuntur , in neutra veluti constitutione positi, affectionibus tamen quibusdam praeiagis grauati, tandem in febrem incidunt: Quam mali gnam esse, subita virium prostratio &maculae, a liaque latentis veneni indicia non unquam erum pentis coarguunt. Sed Sc in infantibus praec pud
febres eandem ob causam, etsi ob robur natur mox virus propellentis, non ita perniciosὰ eicthy, matibus tamen & exanthematibus copiose erumpentibus, totumq; corpus contaminantibus, hor rendae&contagios te, pleraq; ipsoruincerto aetatis tempore inuadunt corpora. Per quas illuuiem
96쪽
primo ortu ad illud infanti tempus usq; quo haec putredo iam inualescens sebrem parit, coaceruas runt, excutiunt,& sc corpus prima hae qtate a putredine hac in sanguine nata, uti postea sequentibus aetatibus per scabiem, aliasq; naturae expurigationes, purificat Aveluti renouant. Quς excrementa perecthymata primum erumpentia, no solum a materno sanguine, quem menstruu Vocant, uti voluerunt, dependent: cum non impuro , sed laudato matris sanguine foetus alatur, & quae excrementa inde colligutur. ad pariendi tempus v . que coaceruata, mox ubi foetus in lucem prodit.
per secessum. non solum biliosa & subviridia, sed M atri sanguinis instar copios8 deij ciantur verum
etiam postquam foetus natus est, eX victus illa inuotatione noua illuuies, uti postea, ea rursum immutata. aliae superfluitates congeruntur.
Maligna sola qualitas, non iam putredini copia. culor Mali lata; sed per se febres accendit, eas quas Pestilen. gn-taςἰm, teSM Venenatas nominauimus. Quae qualitas in s Wbrii corpore rarius, nisi putredo eam praeueniat, &pro in cum putredine iuncta sit, suscitatur: sed a 'veneno extrinsecus corpori illato prodit : illo scio licet, quod eam vim habeat, ut statim postqua in corpus sub hi, priino insultu cordi venenata sua in vim imprimens, malignamque hanc in illo quali tatem, excitans, vires illius totiusque corporis si, mul mox prosternat: illudq; Sc una cum illo spiritatus M humores, corporisque partes accendat : se-bresq; sic pariat, ad epheinerarum x et synocho ruin naturam quoque nonnihil accedentes, sed 'cum summa viriu imbecillitate coniunctas, easq; sicuti Se illas, vel solitarias, vel affectu alio aliquo externo comitatas: Quae tamen disserunt pro ratione veneni praecipuo , a quo hae febres Oriuntur,
97쪽
Clim enim venenorum multa Occurrant genera; quae non solum certis corporis partibus insidianatur sicuti illorum sunt variete noxq)sed cor, uti diactam, afficientia. atq; interea quaedam etiam illud inflammantia febres accendant, &hanc in ipsis proprietatem, qualis sit, explicare mini md posi1
mus: illud tamen praestare ex effectu cognoscamus: Exeflectuu in quos proferunt diuersitatibus praecipuis. Omnia haec venena febres inducentia in duo genera referemus. Vnuin venena a manifestis causis prodeuntia in genere coprehendens: quod venenum inflammas vocabimus. Alterum a causa occulta profectuin: venenu pestilens appellatum. .nena m- Inflammans venenum aliquod inueniri, quod ab ictu bestiae venenatae, fort83c aliunde, corpus subiens febres Venenatas ob id dictas accendere possit; ex accidentibus, inflammatione nimirum vehementi, calore summo totius corporis; sitii in mensa, horrore& rigore, superuenientibus, colligere possumus, uti Nicander & Diosc. haec destri bunt: Nicandro expressὸ testante dipsadis serpentis morsu corprorsu in accendi. Quae febres propriae tantum illis, qui hoc veneno tacti sunt, sae. uisimis, iam dictis, alijsq; nonnunquam accidentibus coniunctae sunt. In quibus si portio aliqua
veneni, vi naturae ad eXteriora propellatur, cha. iacteres aliqui, per maculas aut liuores erumpendites, se in cute alicubi manifestant. Sed &nonnuna quam bubones , Ut in peste correptiS, erumpere, Nicander in cerastae serpetis morsu, Unde in Utroque inguine incessante dolore oriri scribit, coma probat. Interdum 3e illic ubi morsus factus est, virusq; hoc corpus subqt, pustula vel inflammatio aliquando apparent, illamq; per quam venenum D febrium
98쪽
C A v.s M. γ' Pestilens venenum omne cuiuscunque sit gζς V.MG ν, Deris corpus subiens, febrem accendit, Pestilen- stitiis ea, tem dicitam: cum raro inueniatur pestis, licet in febris ma- quibusdam calor vix aliunde quam ex solo pulsu unam P deprehendatur, sine febre e&istens: quae&scuti μές'Πμm aliae venenatae, exitiosa est,&praeterqua illae, contagiosa quoque: & contagij causa, generalis mulotis & popularis. Hoc autem virus pestilens, reli
quorum venenorum instar, ab exterioribus cor, pora primum inuadere, ex eo. quod veluti in mo mento hominem feriat, satis patet. Verum ubi ex tra corpus quod afficit adhuc positum lateat, cuir occultό, non cognito loco, a quo emergit, inua dat, secus ac reliqua venena, quorum plerumque
sede, unde prodierint, cognoscere possumus, hic vero, nisi a vicino corpore affecto illud prouenisi
se suspicemur, unde n.un Venerit incognitum nobis existat. valde dubium est. Plerique in aere ve ne num hoc latere, atq; Vna cum illo corporano stra subire contendunt: vel caelitus seminibus; e stiferis in aerem tinmissis: vel, aere magni, te maporum mutationibus atque exhalatio Albus, ad
eo vitiato, ut non tantum malignitatem eam, qua
lem in putridis malignis febribus inde excitari poste diximus, concipiat, sed & pestifera in illam
vim adipiscatur. Quae tamen quo minus probare possimus, omissis multis alijs argumentis, haec o uendere satis videtur, quod post magnas eiusmodi saepὰ tempestates diuque durantes, etsi alij morbi, nulla tamen pestis, iliis praesertim in locis, ubi
contaeium corporum qgrorum vitatur, sequatur:&quod pestis saepenumero, nullis eiusmodi te in
porum, syderum, astrorum mutationibus praergressis, aut praesentibus, aut illis saltem quae nullius momenti sunt, nihilominus grassetur, in te
dumq; populariter: sicuti Anno 6 q. praesertim in
99쪽
SO FEB O V M peste illa magna, quae apud nos fuit, nemoq; aeris
inclementiam accusare potuit, diligenter obseruauimus. In primis vero , si ab aere venenato, Ut vocant, pesti, suam origine sumeret, Omnes quicunque in eo versantur, eumque hauriunt, hanc luem mox contraherent: cum venenorum in ea sit natura, ut cum tota substantia nobis aduersa sint.
qualiacunque vel quomodocunq; disposita corpora petant , virus illi imprimant: quod cum hic minimὰ accidat, & pestis e vicinis, eodemque aere fruentibus, unum vel alterum, Vel aliquos talitem appraehendat, in aere causam pestis subsistere, atque inde in humanum genus propagari, a iurinare minim8 possumus. Verisimile magis esse videtur, quemadmodum& reliqua venena, in corporibus certis, ab origine mundi innata , haerent; sic &pestilens hocce ve, ne nutri, non tantum hominum quibus corporibus, qui iani peste aegrotant, sed & aliorum, non dum, uti iam dicetur, febricitantium, Se in vestibus quoque, aliisve quibuscunq; delitescere posse.& de corpore in corpus, non solum mutuo conis tactu, sed & intermedio aere, corpora haec inter ueni fite, & venenata illa semina ab uno suscipientate. 3c in aliud derivante, transferri. Quod & vi. rus pestilens, vel inspiratione attractu in , cor mox afficit, febremque in momento accendit: vel alio quin corporis aliquam sedem occupans, inde vel ad cor usque inspiratione, Vel per caecaS vias, progressuin, idem facit: vel illic aliquamdiu subsistes nec ulterius propagatum; corpus infectum, nondum tamen pestilenti febre laborans reddit: a quo tamen vel proprium corpus,vel aliorum, nunc citius, nunc tardius, potest affici. Quae & causa est,
quod aliqui ab infectis locis in alia loca ubi nulla est pestis, fugientes, illicq; aliquamdiu haerentes,
100쪽
t bis multos saepὸ dies peste primum corripiantur,
vel non correpti alios inficiant: scuti & scortum. quod cu eo qui lue venerea in quinatus fuit, coierit, ab eo nondum ita infectam , ut eo morbo aegrotet, alios tamen dein qui cum illo congredi unis tur, eadem lue inficere posse, eAperietia docet, rneliusq; etiam testaturi Et pro in assii mare hoc noveremur, seminaria haec pestis, uti & alia venena. in aliqua mundi plaga se in per in quibusdam cor, poribus residere, ab eaqi in alia loca, eo modo, uti dictum est , propagari. Sicuti & luis venerere venenum. homini saltem,uti ferὰ & pestilens hoc ve ne num contagio su in & noxium, simili modo, prisinum ab Indis, de corpore in corpus serpendo, ad nos usque peruenisse, atque nunc quoque nulli biqua in in corporibus subsistere, & nunc in hosti. losue per contagium vagari scimus. Quae lues, sicuti quandoque in quibusdam regionibus nulli bisse' manifestatis, alijs tamen in locis in certis corporibus residet, & per unum aliquem rursum in regionem eandem transfertur: sic & pestis, etsi diu saepὸ quibusdam in locis cessarit, nihilominus alicubi terraru, corporibus quibusdam inhaerens. inde suo tempore in alia corpora, uti dictum, deri
uatur: ut no necesse sit, eo nomine, quia interdum
nihil de ea ubi vigeat audimus, ouasi penitus eXri in Elaὸ mundo sublata sit, eam cum redit, in aetare, de nouo gealtam, indeq: delapsam statuere: li. cetae rein quoq, maligna qualitate imbui, &cum eo corpora subire posse, sicuti in putridis malignis modo dictum suit, minimὸ negemus: uti ae pestis contagio a corporibus affici infectis, ab coque in vicina corpora, inodo prius dicto, deduci, quoque concedimus: exordium vero illius ab aere proficisci, admittere ob causas enarratas minimὸ possamus. Quae omnia in veneni huius pestiletriis sis