장음표시 사용
61쪽
re magnitudinis circi,st quem set ipse disciarrit. Cum ergo sit ad clam pars cer ita sit,terra uero ad circum solis punctum sit, quod pars esse no possit,sine cunctatione iudic a Blem constat terra esse maiore,si maior est pars eo, quod pasetis nomem nimia breuitate non capit. Uem selis circo siperioni stellant circos certum es esse maiores,si eo quod continetur,id quod continet maius est: cum hic sit coelestium sphaerant ordo, ut a stiperiore unaquae* in Ior ambiatur. Vnde lunae sphaeram quas a coelo ultimam & uicinam terr minimam dixit, cu terra ipsa in punctum quasi uere iam postrema desciatiSi ergo stellant superioni circi ut diximus circo solis sunt grandiores,singulae aute huius sunt magnitudinis ut ad circu unaquae I suum,modum partis obtineat,sine dubio singulae terra sunt ampliores,qua ad solis circum a stiperioribus minor c,pun istum esse Diximus. De luna,u uere luce lucet aliena, sequentia docebunt. ν
HAec cum Scipionis obtutus non sine admiratione percurres, ad terrasus fluxisset,& illic similiarius haesisset, rursus aut monitu ad superiora reuoratus est, ipsum a coeli exordio sphaeraru ordinem in haec ue ha monstrantis: Nouem tibi orbibus uel potius globis connexa sunt omnia, quorum unus est coelestis extimus,qui reliquos omes comple stitur, summus ipse deus arcens M continens caeteros,in quo sint infixi illi qui uoluuntur stellarum cursis sempiterni.Cui subiecti istem,qui uersantur retro cotrario motu atm ccclum. E quibus unum globum possidet illa,quam in terris Saturnia dnominant. Deinde est hominum generi prosperus 8c salutaris ille sinor,gidicitur Iouis.Tum rutilus horribilis* terris quem Martium dicitis. I in lubter mediam sere regione sel obtinet,dux 5c princeps 8c moderator luminu r liquorum,mens mundi 8c temperatio,inta magnitudine, ut cuncta sua luce Iustret 8c compleatimne ut comites cosequuntur Veneris alter alter Mercurii cu sus. Insim orbe luna radiis selis accensa conuertitur. Insea autem eam n, hil est,nis mortale & caducum,praeter animos munere deorum hominum generi datos. Supra lunam sunt aeterna omia. Nam ea quae est media 5c nona tellus,necp mouetur, & infima est, & in eam sisuntur omnia nutu sito pondera. Totius mundi a summo in imum diliges in hunc locum colle sta descriptio est,& in rum quoddam uniuersitatis corpus Esngitur,quod quidam uid est omne dixerunt. Vnde & hic diciti nnexa sunt omnia. Vergilius uero magnum corpus uocauit:Et magno se corpore mistet. Hoc autem loco Cicero rerum quaerendarum iactis laminibus,multa nobis excolenda legauit. De septem subiectis globis ait a uersantur retro cotrario motu at coetu. Quod cum dicit,admonet ut quaeramus,si uersatur coelum. Et si illi septem & uersantur,& contrario motu movetur. Aut si hunc esse sphaeram ordinem quem CD .cero refert,Platonica cotant autoritas. Et,si uere vibiectae sint,quo pacto ste, lae eatu omium zodiacu lustrare dicant, cu zodiacus & unus 5c in summo coelo sit.Quael ue ratio in uno zodiaco aliam cursus breuiores,aliam siciat longiores. Haec em onita in exponendo eam ordine necesse est asserantita postrem qua ratione in terra serant,scut ait: Omia nutu suo podera.
62쪽
, ' Versari coelum mundanae animae natura,& uis,& ratio docet Cuius aeternitas in motu est quia nun* motus relinquit,quod uita non deserit nec ab eo uita discedit,in quo uiget semper agitatus. Igitur Sc coeleste corpus quod mun 'di anima sutum sibi immortalitatis particeps Lbricata est,ne unin uiuedo d sciat,simiper in motu est,& stare nescit: via nec ipsa stat anima sitia impellit.
Nam cum animae,quae incorporea est,essentia sit in motu, primu autem omium coeli corpus anima fabricata sit, sine dubio in corpus hoc primu ex inco poreis motus natura migrauit. Cuius uis integra H incorrupta n5 deserit,qd primum coepit mouere. Ideo uero coeli motus necessario uolubilis est,quia cur ha mi ucum seni per moueri necesse si, ultra autem locus nullus sit,qub se tendat acces recto aio
.so,estinuatione perpetuae in se reditionis agitatur. Ergo in quo potest,uel ha- v bet,currit,& accedere eius reuolui est: quia sphaerae,spatia loca comple stentis omia,unus est cursus, tari. Sed Sc sic animam sequi semper itidetur,quae in ipsa uniuersitate discurrit. Dicemus ergo,quod eam min* reperiasis semper hac sequitur: Imὁ semper eam reperit,quia ubi* tota, ubi I persecta est. Cur ergo,s quam quaerit reperit, non quiescit Quia Sc illa requietis est ii scia. Staret em,si u stantem animam reperiret. Cum uero illa ad cuius appotentia trahitur,semp in uniuersa se fundat, s per & corpus se in ipsam,& per ipsam retorquet. Haec de coelestis uolubilitatis arcano pauca de multis Pint,no autore repta sisticiant. Qη aut hunc istum extimum globum,qui ita uolbuit summu deum uocauit,non ita accipiendum est,ut ipse prima causa Zc deus muλω fille omnipotentissimus existime cum globus ipse quod coetu est,animae sit si
C brica,anima ex mente processerit. mens ex deo qui uere silmmus est, procreata
sit. Sed seminum quidem dixit ad caeterorum ordinem qui sebiecti sunt unde
mox subiecit: Arcens 8c continens caeteros. Deum uero, non modo immortale animal ac diuinum sit, plenum inclytae ex illa purissima mete rationis, sed Q 8c uirtutes omes,quae illam primae omnipotentiam summitatis sequunt,aut ipse iaciat aut ipse contineat ipsum deni P Iouem ueteres uocauerunt,& apud theologos Iupiter est naudi anima. Hinc illud est:Ab Ioue principium musae, Iouis omia plena. Quod de Arato poetae alii mutuati sent,qui de sideribus locuturus, a coelo in quo sunt sidera exordium sumendii esse decernens ab Ioue incipiendum esse memorauit. Hinc Iuno,& soror eius, & coniunx uocatur. o Est aut Iuno aer:& dicitur seror quia i jsdem seminibus,quibus coelum,etiam aer eis procreatus coniunx quia aer silbiectus est coelo. His illud ad cienduest,t pter duo lumina,& stellas quino quae appellant uagae, reliquas ornes, ' fialii infixas coelo,nec nisi cu cocto moueri,alij quom assci tio do proprior est has quom dixerui suo motu, pter cum coeli conuersione feruntur,accedere. Sed propter immestatem extimi globi, cedentia credibile numerin secula in una eas cursus sui ambitione cosumere, Sc ideo nullii ea in motii ab hola sentiri,cu n5 siissiciat humanae uitae spatiu ad breue salte punctium ta tardae accessionis dephendendii.Hinc Tullius nullius sectae inscius ueteribus approbatae,smul attigit utraiam sententia dicendo: In si sent infixi illi a uoluunt stellarum cursus se pitemi. Nam 8c insxos dixit,& cursiis habere non tacuit.
63쪽
NUnc uirum illi sole globi, Bbiecti sunt contrario ut ait u calum h
umit, tu serant,argumentis ad uera ducentibus,rearamus. Sole
ac lunam & stellas quin*,qbus ab errore nomens praeter Q secti trahit ab ortu in occasum coeli diurna couersio, ipsa suo motu in oriente ab occidente procedere,non solis liternu profanis, sed multis quo p doeisina initiatis,abhorrere a fide,ac monstro simile iudicatu est sta apud pressius intuentes ira esse uelin constabit,ut non istum mente concipi ed oculis quo* ipsis possit probari. Tame ut nobis de hoc sit cum plinaciter negate tractatus, e siquis tibi hoc liquere dissimulas, simul omia quae uel cotentio sibi singit deu aetas sidem uel quae ipsa ueritas suggerit,in diuisionis membra mittamus. Has erraticas cum luminibus duobus,aut infixas coelo, ut alia sidera,nullum sui motu raris oculis indicare, sed ferri mudanae couersionis impetu,aut moueri sita quo accessone dicemus. Rursus,si mouent,aut coeli uia sequuntur ab ortu in in casum,& comuni Sc suo motu meates,aut cotrario recessu in orientem ab occidentis parte uersant. Praeter hoc ut opinor nihil potest uel esse,uel singi. Nile uideamus ad ex his poterit ueni probari. Si infixae essiciit,nuneb ab eade statione discederet sed in eisde locis stata ut aliae uiderent. Ecce em de infixis vergili nec a siti un* se copulatione dispunt, nec hyadas quae uicinae sunt,deserunt,aut Orionis proxima regione relinquunt.Septentrionum quo compa o n6 soluit. Anguis a inter eos labit, scines circunfiisum no mutat amplexu.lae uero modo in hac, modo in illa ciai r gione uisiant. Et saepe cum in unii 'Iocum duae plures uenerint,ia a loco in in si simul visae sunt,& a se post' dea separant.Ex hoc eas no esse coelo infixas,oculis quot approbatibus costat. Igit mouetur,nec lassiare hoc qui poterit,qd uisus sumat. Quaerendum cogo,utrum ab ortu in occasum,an in cotrarium motu sprio reuoluant. Sed
Zc noc irentibus nobis G solum manifestissimo ratis,feci uisus q* ipse monstrabit. oesideremus em signorit ordine, qbus zodiacu diuisiim uel distinctii uidemus,& ab uno signo qlibet ordinis eius sumamus exordium. Cum aries exorit, post ipm taurus emergit:Hunc gemini sequunt hos cacer,& p ordine reliqua.Si istae ergo in occidente ab orientea cederent,no ab ariete in latam, uretro locatus est,nec a tauro in geminos signum posterius uoluerent,sed a g minis in tauim,& a tauro in ariete,redia,& mundanae uolubilitatis cosena a cessone prodirent Cum uero a primo in signum scdm a sceo ad tertium,& i5 uad reliqua q posteriora sunt,reuoluant,signa autem invia coelo serant sine dubio esstat has stellas n5 cum coelo,sed cotra coelum moueri. Hoc ut plene lis queat astruamus de lunae cursu, q & claritate sui H uelocitate notabilior est.
Luna postu a Ble discedes nouata est, scdo sere die circa occasum uidet,& quincina seli quem nup retiat, sta ille demersiis est,ipsa coeli maigine tenet antecedenti sua occidens.Tertio die tardius occidit Φ scdo,& ita qtidie longius
ab occasu recedit,ut septimo die circa solis occasum in medio coelo ipsa uideatur. Post alios uero sitem cum ille mergit,haec orit:adeo media parte mensis dimidium coelum,id est unum hemisphaerium, ab occasu in orientem recedendo metit. Rursus post sitem alios circa selis occasum latetis hemisphaeret, uerticem ten Et huius rei indicium est,t medio noctu exoritur. Postremὀ,toti deni
64쪽
i deni diebus Coeptis,sile denuo coprestendit,& uicinus uidet ortus amboru, idiu soli silccedens ruinis mouet,& rursus recedens paulatim sempin orientem regrediendo relinquat occasum. Sol quoin ipse n5 aliter u ab occasi in ori tem mouet,& licet tardius recessum situm v luna Gsciat,sppe u tanto tempore signit unu emetiatur, *to tora zodiacum luna disbarrit,manisma tia subieeta oculis motus siti pstat indicia. Hunc em in ariete ee ponamus,qd qa ae. noetiale signu est,pares horas semita 8c dies facit. In hoc signo cu occidit,libra, id e scorpi j chelas mox oriri videmus,& apparet taurus uicinus occasiii.Nam agilias & hyadas partes tauri clariores,no multo st,sele mergete videmus. Se inti mese set in signu posterius,id estin tauru recedit:& ita sit,ut neqν uero. Itae,ne F alia pars tauri illo mese uideat.Signu em qd cu sile oriξ,et cu sile ocη cidit,sema occuliξ:adeo,ut M uicina astra sol ivpinatate celent. Nam 8c canistuccia uicinus tauro e,no uidet,tolius lucis instate. Et hoc e qd Uerg. ait:
Candidus auratis aperit cum cornibus annum
Taurus,ia aduerse cedens canis occidit astro. Non mia uult intelligi,tauro oriete cum sele, mox in occasum serti canem,qui proximus tauro est,sm occidere eum dixit tauro gestate Alem,quia tunc inespit non uideri sele uicino. Tunc tamen occidente sole libra adeo superior inuenitur,ut totus scorpius ortus appareat. Gemini uero uicini tunc uidentur o
casui. Rursus, post tauri mensem gemini no uidentur,qd in eos selem migrasse lanificat. Post geminos recedit in cancrum. Et tunc cum occidit,mox libra inc medio coelo uidetur. Adeo constat Blem tribus signis peradiis id est ariete Sctauro & geminis,ad medietatem hemisi rej reccissse. Deni post tres menses sequentes, tribus signis quae sequuntur emensis,cancriim dico, leone & uirginem,inuenitur in libra,quae rursus aequat noctem dies,& dum in ipse signo occidit,mox oritur aries,in quo sit ante sem menses occidere selebat. Ideo auteoccasum magis eius Φ ortum eligimus proponendum, quia signa posteriora post occasum uidentur. Et dum ad haec quae sile mergente uideri silent, lem
redire monstramus,sine dubio eum contrario motu recedere,* coelum mouetur,ostendimus. Haec autem quae de sele 8c luna diximus, etia quin stelitam recessum assanare sufficienti Pari em ratione in posteriora signa migraim
do, nper mun ae uolubilitati contraria recessione uersantur.
Qiem Cicero,υ' quem Picto soli inter erroves stellas sigηauerit oretam. Cur linia lumen suum mutuetur a sole,si , laces,ut tamen non caleficia. Desin rursu non absilure ses medius inter foetas esse dicatur. Vndesideribus nomina. Et cur stellarum errantium, diae aduerse nobis sint,diae pros . . Caput .XIX.
HIs asseris,de sphaerarum ordine pauca dicenda sunt. In quo disseruire sinpiis orita Platone Cicero uideri potest, cum hic selis sphaeram quartam de s habeatura ptem,id est in medio locatam dicat, Plato a luna sursum secudam, hoc est inter septem a summo locum sextui tenere commemoret. Ciceroni Archimenides 8c Chaldaeorum ratio consentit. Plato Amptios omnium philose phiae disciplinarum parentes secutus est,qui ita selem inter lunam Mercurium Nilum Volunt, ut ratione tamen deprehenderint & edixerint, cur ii non-
65쪽
nullis Al sit a Mercurium sit prahi Venerem esse credatur am nec illi qui sita existimant,a specie ueri procul aberrant. Opinionem uero istius permutationis huiusinodi ratio pers iasit. A Saturni sphaera quae est prima de septe,usipad sphaeram Iouis a stimno secundam interie sit OR tanta distantia est,ut Σωdiaci ambitum stiperior triginta annis duodecim uero annis stibieeta c5sciat. Rursiis tantum a Ioue sphaera Martis recedit, ut eundem cursum biennio peragat. Venus autem tanto est resone Martis inferior ut ei annus satis sit ad idiacu peragrandii. Iam uero ita Veneri proxima est stella Mercurii H Me curio sol propinquus, ut hi tres coetu situm pari teporis spatio, id e anno plus minus' ue circumeat. Ideo 8c Cicero hos duos cursiis comites selis uocauit,qain sipatio pari,longe a se nunu recedunt. Luna aute tantum ab his deorsum rotcellit,ut quod illi anno,uigintio sto diebus ipse sciat. Ideo ne* de trium siseperiorum ordine, quem manifeste claret disti it immensa distantia: necnde lunae regione,quae ab omibus multum recessit,inter ueteres aliqua fuit diι sensio. Horum uero trium sibi proximorum, Veneris, Mercurii,& Solis ordinem uicinia consedit. Sed apud alios. Nam Aegyptiorum silertiam ratio nongit,quae talis est: Circulus per quem set disciauit,a Mercuria circulo ut insorior ambitur. Illu quo superior circulus Veneris includit. At ita sit,ut haeduae stellaesu 2 supiores circulotu suoim uertices currui,intelligant supra sele Iocatae. Cum uero per inferiora commeat circulorum,set eis superior existimetur. Illis ergo a sphaeras earum sub iste dixerunt hoc uisum est ex illo stellaru cursu,qui nonnunu ut diximus uidetur inserior,qui & uere notabilior est,sa citum liberius apparet.Na cum superiora tenent,magis rad 3s occuliatur. Et is eo psuasio ista Gualuit,& ab omni bus pene hic ordo in usiim receptus c. Perspicacior tame obseruatio meliore ordinem deprehendit,quem praeter indaginem uisus,haec quiny ratio commendat, qd lunam quae luce propria caret, de sile mutuatur,necesse est senti luminis sui esse subiecita. Haec enim ratio sisecit luna non habere lumen proprium, teras omnes stellas Iucere suo:l illae
supra sele Iocatae in ipis purissimo aethere sunt,in quo omne quicquid est, lux
naturalis N sua e quae tota cum igne suo sta sphaerae selis incubit,ut coeli et nae,quae procul a Ble sunt perpetuo frigore oppressae sint, sicut infra ostendo tur. Luna uero quia sela ipsa sub sele est,& caducorum iam regioni luce sita carenti proxima,lucem nisi desuper posito sele cui resplendet,habere n5 potviit. Denio quia totius mundi una pars terra est,aetheris aute una pars luna est, lunam quiny terram,sed aetheream uocauerunt. Immobilis tame ut terra esse
non potuit,sa in sphaera quae uoluitur, nihil manet immobile praeter cetrum. Mundanae aut sphaerae terra centrum est,ideo sela immobilis pers erat. Rur 'sus terra accepto selis lumine clarescit tantummodo non relucet: Luna speculi instar lume quo illustratur emittit,quia illa aeris Sc aquae, quae per se cocreta Sc densa sunt,sex habet:& ideo extrema uastitate densata est, nec ultra super
sese quavis luce penetratur. Haec licet Sc ipsa sinis sit,sed liquidissimae lucis Nignis aetheres: ideo Quis densius corpus sit, J caetera coelestia, ut multo tamen terreno purius,st acceptae luci penetrabile: adeo ut ea de se rursus emittat nullum tamen ad nos insererem sensum caloris: quia lucis radius,cum ad nos de
66쪽
ro in lunae corpus insundit,& inde re sedet,silam resindit claritudine,no calorem. Nam 5c specussi cum spudorem de se ui oppositi eminus ignis emittit, sesam ignis similitudinem carentem sensu caloris ostendit. Qigem seli ordinem Plato dederit uel eius autores,ciuo ue Cicero secutus quariu locum globo eius as auerit, uel ' ratio psiuasionem huius diuersit tis induxerit,& cur dixerit Tullius,infimo, orbi luna rad is selis accensa c uerti satis dii tu est. Sed his hoc adiiciendu est, cur Cicero cum quartum de serim iste,sele uelit, quartus aut inter septe non sere medius,sia omimodo medius 8c sit.& habeat, abrupte mediu sele,sia sere mediu dixerit his uerbis: Deinde.subtis media sere retione sel obtinet. Sed no uacat adtemo,qua lim pro εἰ μις-
η nuntiatio teperatur:nam sol quartu lacum obtinens,media regione tenebit numero,spatio non tenebit. Si inter ternos em silmmos N imos locat sine dubio
medius est numero. Sed totius spat a quod septe sphaerae occupant,si mensione psipecta,r o solis no inuenit in medio spatio locata,quia magis a summo ipsi. ab ipse recessit ima postremitas,quod sine ulla Sireptationis ambage, pendiose probabit asseruo. Sanirni stella,q summa est, diacum v iginta amnis peragrat,sel medius anno uno,luna ultima uno mense non integro. Tantum eigo interest inter sellam H Saturnum,*tum inter unu & triginta. Tam tum inter Iunam sel hi quantum inter duciecta 5c unum. Ex in s apparet totius a summo in imum spatij, certa ex media parte diuisionem,selis regionee non seri.Sed quia hic de numero loquebat, in quo uere a quartus,& medius est, ideo pronuntiauit udem medium, sed propter latentem spationi dimensio nem,uerbii quo hanc definitione temparet,adiecit, sere. Notandum,q, esse 2ω ,- ω- stella Saturni,& altera Iouis,Martis aliam,non naturae costitutio sed humana ζ' η p suasio est,q stellis numeros & nomina secit. Non em ait illa quae Saturnia
est,sed ciua in terris Sanunia notant,& ille siligor a dicit Iouis,& que itatiudicitis. Adeo exilist in singulis nota haec non esse inuenta naturae,sed hominu commenta,significationi distinet ionis accommodata. Quod uero fulgore Iouis humano mi prosipem & salutare,contra,Martis ore i rem rutilum M terribile terris uocauit,altent tractum est ex stellaru colore ina sil- ηαι -- get Iouis rutilat Martis alterum ex mustatu eorum,qui de his stellis ad homi D num uita manare uolunt aduersa uel prospera. Nam plerun* de Martis stel-
la terribilia de Iouis salutaria euenire desniuuti Causam si as seriὲ altius quaerat,unde diuinis malevoletia,ut stella malefica esse dicatur, scut de FLm, 8c
Saturni stellis existimanu, aut cur notabilior benignitas Iouis N Ueneris me genethliacos habeatur,cum sit diuinoin una natur in medium prostram rationem,apud unum omnino,quod sciam lectam. Nam Ptolemaeus in libris ulbus,quos de harmonia composuit,patesecit causam,quam breuiter explicabo: Certi in t sunt numeri, per quos inter omnia quae ubi conueniunt,iungunt,
8c aptantur,sit iugabilis competentia, e quicqua potest alteri nisi per hos numeros conuenire. Sunt autem epin retus,hemiolius epogdous,duplaris,tripla ris,quadruplaris. Quae hoc loco interim quasi nomina numeront accipias u
Io. In sequelibus uero cum deharmonia coeli loquemur,qd sia hi numeri. suepos
67쪽
ue possim opportunius apiemus. Modo hoc nosse sussiciat quia sne his nume oris,nulla colligatio, nulla potest esse cocordia. Vitam uero niam pcipue sol Scluna moderant. Na cum sint caducotu corpoIu haec duo Ppria,sentire uel crostere,e Ii, k,id est sentiendi natura,de Ble:φu ιὸν autem,id est crescendi natura,de lunari ad nos globostate pueniunt. Sic utrius* luminis bnscio haec n his c stat uita,qua sevimur. Guersatio in nra,N prouentus adi uum,tam ad
ipsa duo lumina Φ ad an uagas stellas refert. Sed hant stellam alias interuetus numeroiu quom supra secimus metionem)cum luminibus bene iungitae sectat alias nullus applicat nutrieri nexus ad lumina. Ergo Venerea 3c lovi
lis stella a hos numeros lumini utri* sectant. Sed Iovialis Lli p omnes,lunae uero a plures: Venerea lunae P oes,Bli 2 plures numeros aggrmat. Hinc licet utrach blisca credat, Iouis in stella cum sele accomodatior est,& Uen
rea cum luna: at* ideo uitae nrae magis comodant,quasi luminibus uitae nisautoribus,numeroistratione cocordes. Saturni aut Martis. stellae,ita noli bent cum luminibus copetentiam, ut in aliqua uel extrema numeron: linea Saturnus ad Ble, Mars aspiciat ad luna. Ideo minus comodi uitae humanae existimant, quas cum uitae autoribus a dia numeroim ratione non iuncti. Cur tri& ipsi nonnun* opes uel claritatem hominibus praestare credantur,ad altera debet pertinere tradiatum: quia hic susticit aperitisse rationem,ciir alia terribi-' Iis alia salutaris existimetur. Et Plotinus quidem in libro qui inscribitur Sisiciunt astra pronutiat nihil ui uel potestate eorum hominibus euenire sed ea quae decreti necessitas in singulos sancit,ita per horum septem transitum statio cine recessu ue monstrari,ut pues seu pleruolando, seu stando, sutura pennis uel uoce significant nescientes. Sic quo* tamen iure uocabitur sic salutaris,ille terribilis,cum per hunc prospera, per illum signiscentur incommoda.
De diuersis raminibus solis,de lyeiusdem magnitudine. Caput . XX.
IN his autem tot nominibus quae de sue dicuntur, non frustra nec ad lauis
dis pompa lasciuit oratis,sed res uerae uocabulis exprimunt. Dux N princeps ait,& moderator luminum reliquorum, mens mundi 8c temperatio. Plato in Timaeo cum de oesto sphaeris loqueretur, sic ait: Ut autem per ipses oesto circuitus celeritatis & tarditatis certa mensura, Sc sit, & noscatur, Arseeurula. deus in ambitu sepra terram secundum lumen accendit,quod nunc selem uocamus. Vides ut haec desinitio uult esse omnium sphaerarum lumen in sole Sed Cicero sciens etiam caeteras stellas habere lumen suum, lam' que Iunam ut stem iam diximus proprio carere, obscuritatem definitionis huius liquidius ab luens, Nostendens in sele maximum lumen esse non selum ait, didi& princeps & moderator luminum reliquorum adeo & caeteras stellas scit esse lumina sed hunc ducem N principem, quem Heraclitus sontem coelestis
scilis tumitu Iucis appellat. Dux ergo est,quia omnes luminis maiestate praecedit: Princeps,quia ita eminet,ut propterea quod talis selus appareat sil uocetur: M derator reliquorum dicitur,quia ipse cursus eorum recursiis , certa definiti ne spath moderatur. Nam certa spat 3 desnitio est, ad quam cum unaquaeque erratica stella recedens a sile peruenerit, tan* ultra prohibeatur accedere,agi retro uidetur:& rursias cum certam partem recededo coluerit,ad directi cu
68쪽
, sug cosueta reuocatur. Ita selis vis N potestas,motus reliquoru Iuminum constituta dimensione moderatur. Mens mudi ita appellatur, ut physici eum corcocli uocauerunt. Inde nimiru, w oia q statuta ratione 2 coelum seri videmus, die & no stem,& migrates incuti uno prolixitatis breuitatis* uices,& certis
temporibus aequa utrius* mensura,dein ueris clemente temptem,torridii ca is cri ac leonis aestum,mollitiem autumnalis aurae, uim fragoris inter utran p te γ'
perie ola haec selis cursus 8c ratio dispensat. Iure ergo cor coeli dicitur a quem sunt oia q diuina ratione fieri videmus. Est & haec causa,props qua iure coecceti uocet,* natura ignis semst in motu primo agitatum est. Sole aut ignis aetherei sentem dustu esse retulimus. Hoc e ergo set in aetnere, d in alati cor, cuius ista natura est,ne un* cesset a motu. aut si breuis si eius qcun* casu aby agitatione cessatio mox aiat interimat. Haec de eo Φ Ble mundi mente ii auit. Cur eo & teinpatio mundi dichus sit,ratio in apto est. Ita em n5 selu terram,sed ipm qQ coetu qd uere mudus uocat,teperari sele certis limu est,ut extremitates eius q logissime a uia selis recesserunt,orni careat bAscio caloris,&una frigoris ppetuitate torpescat, qd in sequetibus aptius explicabit. Reitat ut & de magnitudine eius, qua stissima pdicatione extulit,pauca non plereunda dicamus. Physici hoc maxime cosea in omi circa magnitudine selis in sitione uoluerut,ino maior esse possit u terra. Et Eratosthenes in libris dimensionum sic ait: Mentura terrae septies 8c uicies multiplicata, mensura s, soli, inicitalis iniciet. Possidonius multo multo. saepius, & uici lunaris descistus arguc mentum inuicem pro se aduocat. Ita cum selem uolunt terra maiorem probare testimonio Iunae descietis utunt.Cum deseehum Iunae conant asserere, obationem de selis magnitudine mutuantur. Et sic euenit, ut dum utrunque de altero asti uitur,neutrum probabiliter astruat, semp in medio uicissim nutam
te mutuo testimonio. Quid em per rem adhuc probadam probet Sed Aegypti j nihil ad coniectura loquentes, sequestrato ac libero a mento, nec in patrocinium sibi lunae desectium uocates,*ta mensura set terra maior sit probare uoluerunt,ut tum demum p magnitudinem eius ostenderent,cur luna dessciat. Hoc autem nequau dubitabat non posse aliter d*hendi, nisi mensura re terrae selis inuenta ut fieret ex collatione discretio. Et terrena quidem dimeso oculis rationem iuuantibus de facili constabat. Solis uero mensuram aliter
nisi per mensura coeli,st quod distiirrit,inueniri non posse uiderunt. Ei primum metiendiun sibi coelum illud,id est iter sella,constituerunt, ut per id possent modum selis agnoscere. Sed quaesis,si quis un* tam otiosus, tam* erit
ab omi sectio sci latus,ut haec quom in manus sumat, ne talem uetem promissionem quasi insaniae proxima aut norrescat aut rideat. Etenim ad rem quae natura incomphensibilis uidebatur,uiam sibi fecit ingenium,& per terram a coeIi modus sit reperit.Vt autem liquere possit ratio commenti prius regulariter pauca dicenda sunt,ut sit rerum sequentium aditus instructior. In omi orbe uel sphaera,medietas cetrum uocat. Nihilin aliud est trum, Abὸ nisi punctum q sphaerae aut orbis medium certisssima obseruatione distingui
Item ducta linea de qcun* loco circuli a de nat ambitum, in quam p eiusdem circuli sinunitate orbis partem aliquam diuidat necesse est.Sed non omimodo.
69쪽
Ambitus ci cis per Femsulmeat.
modo medietas est orbis qua separat ista diuisio. Illa em tm linea in partes assi ales orbe mediu diuidit, i a summo in siimmu ita deducit, ut necesse sit ea transire 2 centrum. Et haec linea si orbe sic aequalii diuidit,diametros nuncupatur. Ite diametros omis cuiuscianin orbis triplicata cum adiectione septimae partis suae,mensura facit circuli,q orbis includitur. Id est,si uncias iste teneat diametri l itudo.& uelis ex ea nosse quot uncias orbis ipsius circulus teneat, triplicabis septe,& iaciunt uigintimum. His adisscies septima parte,hoc est unuM pronutiabis uiginti & duabus unciis huius circuli ee meiura,cuius diametros septe uri s extendit. Haec oia geomen icis euidentissimissi, rationibus probare possemus nisi 8c nemine de ipsis dubitare arbitraremur,& caueremus iusto prolixiusmolume extendere. Sciendum 8c hoc, Q umbra terrae qua sel post hoccasum in inta iore hemisphaerio curres sursum cogit emitti,ex qua super terram fit obscuritas q nox uocatur, cagies in altum multiplicatur ab ea mensvira,qua terrae diametros habet. Ei hac l6gitudine ad iosum circulu p quem selcurrit crecta,exclusione luminis tenebras in terra refundit. Prodendu est sit, Φta diametros terrae sit,ut costet qd possit scicagies multiplicata colligere. Vnde his filibatis,ad tractatum mensuratu quas promisit oratio reuertatur. Euidenti sumis N indubitabilibus dimesionibus constat,uniuersic terrae ambitu, quae ubicuno uel incolitur,uel inhabitabilis iacet,habere stadioni milia duceta quinquagintaduo. Cum ergo ambitus teneat,sine dubio octoginta milia stadioru uel non multo amplius diametros habet, dira triplicationem cum septimae partis adiectione, quam superius de diametro & circulo regulariter di ciximus. Et sa ad efiicienda terrenae umbrae longitudine,no ambitus terrae, diametri mensura multiplicanda est: ipsa est em quam sursum constat excrescere,sexagies multiplicata tibi erunt octiFinta milia,' terrae diametros habet,qfaciunt quadragies octies celena milia stadioim esse a terra ustp ad selis cursu,
quo umbra terrae diximus pumire. Terra aut in medio coelestis circuli perque set currit,ut centrii locata est. Ergo mesura terrenae umbrae medietate diametri coelestis essiciet: & si ab altera quo I parte terrae par us ad eudem circulu mensura tendatur,integra circuli p quem set currit, diametros inuenitur. Duplicatis igit illis quadragies octies celenis milibus, erit integra diametros coelestis circuli nonagies sexies celenis milibus stadioim. Et inueta diametros, ficile mesuram nobis ipsius quo* ambitus prodit .Hanc em summa quae diametru facit debes ter multiplicare adiecta parte septima,ut saepe iam dicta est: N8c ita inuenies totius circuli per que set currit,ambitum stadioni habere tremties celena milia, Sc insuper cetum septuaginta milia. His dictis,quibus mcsura qua terrae uel ambitus uel diamen os habet,sed circuli modus per quem set currit uel diametri eius ostenditur: nunc quam lis esse mensuram,uel quemadmodum illi prudentissimi deprehenderint, indicemus. Nam sicut ex terrena umbra potuit circuli per quem sol meat deprehendi magnitudo, ita per ipsum circulum mesura selis inueta est in hunc in dum procedete inquisitionis ingenio: Aesnoimali die ante selis ortum aequa bilii locatum est saxeum uas in hemis aer a specie,cauata ambitione curuatu,
iuba per lineas de nato duodecim diei horam numer quas styli prominen
70쪽
, iis umbra cu transtu selis plereundo distingui time e aut ut scinius bulusinbdi uasis ossictu, ut tam tepore a priore eius extremitate ad altera uis styli uni-bra percurrat,ssio sel medietatem coeli ab ortu in occasiim unius scilicet hemisphani3 couersone metitur. Nam totius coeli integra uerso diem nodiem concludit. Et ideo constat, quantum sel in circulo suo, tantum in hoc uase uni bram meare. Huic igitur aequabiliter collocato circa tepus solis ortui propi quantis,inhaesit diligens obs antis obtutus. Et cum ad primum solis radiumque de se emisit prima summitas orbis, ememens de umbra styli decedes stimmitate prima currui labri eminentia contingit,locus ipse s umbric primitias excepit,notae immione signatus est obseruatum* Φdiu sita terra ita solis orbis, in er appareret,ut una eius sumitas adhuc horitati uideret insidere,& mox locus ad quem umbra tunc in uase migrauerat,adnotatus est. Habita dimensone inter ambas umbraim notas,quae int*rum solis orbem,id est diametrii, natae de duabus eius stiminitatibus metiuntur, pars nona reperta est eius spam, quod a summo uasis labro uis ad horae primae lineam Glinetur. Et ex hoc costitit,l in cursit solis unam tempore aeano malis horam faciat repetitus no uies orbis eius accessus. Et qa couersio coelestis hemisphaem peracis horis duodecim diem condit,novies autem duodeni essici ut centum odio sine dubio se Iis diamen os centesima Zc octava pars hemisphaeri j a noestialis est. Ergo totius aequintam alis circuli ducentesima sextadecima pars est. Ipsum autem circolum habere stadiois: trecenties centena milia, R insuper centum M septuagin-c ta milia antelatis probatum est. Ergo si eius summae ducentesimam sextamd cima consideraueris parte mensuram diametri selis inuenies. Est aut pars isti sere in centum quadraginta milibus. Diametros igit selis cetum quadraginta milium fere ii ditam es le dicenda est. Unde pene duplex u terrae diametros inuenitur. Comit aute geometricae ratibnis examine,cum de duobus orbibus altera diametros duplo altera uincit,illum orbem cuius diametros dupla est sebe altero octies este maiore. Ergo ex his dicendum est, te oebes terra eslemaiorem. Haec desilis magnitudine breuiter de multis excerpta libauimus.
Qua ratione in ομὴ Leroum stellae in meare Loitur, cum is eis motri citri ex his diis breuiori,diaetin ori tempore odiaci sigra percurrant: o si omodo cire
Ius bdiacus in duodecim partes 1 sis sit. Caput . XXI.
Ed quonia septem sphaeras coelo diximus esse subiectas,exteri ore qua quas interius continet ambiente,longet M a calo omes,& a se simulae
rectiterunt,nunc quaerendum est cum lacus unus se,& is costet cc rarοῦ stellaeis
Io sideribus infixis,quemadmodum inferiorum sphaerarum stellae insignis diaci meare dicantur.Nec longum est inuenire rationem, quae in ipse uestibuli, excubat quaestionis. Veriam est em,necp selem lunam' usi ness de uagis ullam ira in signis zodiaci serri,ut eorum sideribus misceatur: sed in illo signo a se unaquaeque perhibetur,quod habuerat super uerticem in ea quae illis subiecta est,cimili siti regione discurrens. Quia singularum s uerarum circulos in
duodecim paries,aeque ut zodiacum ratio diuisit. Et quae in eam partem circuli sui uenerit, quae sub parte zodiaci est arieti deputata,in ipsum arietem uenis se concedit. Similist obici uatio in si gulas partes migratibus stellis tenet. Et .