장음표시 사용
71쪽
les conspiciantur. ipse autem in hoc artificiosus propriam sententiam non apponit, priusquam aliorum opinionem refellat,ad hoc ut causam, quam ipse excogitauit, & uerior .& admiranda magis uideatur.Verum quoniam puerile ad modum esset Angelucij obiectiones & argumenta aduer, sus aliorum veriores opiniones diluere,cu illa nullius prorsus momenti sint, & quia vereor ne liber in nimia excres atmolem; ideo ad propriam ipsius audiendam sentcntiani mihi properare sit licitum . Quam priuri quam promes set , quasdam conclusiones seu hypotheses, quas ipse po, stulata perperam vocat, in medium giseri. Harum prima illa est.Vrinae substatia costat ex parte potulenta alimentorum, quae ob sui ineptitudinem ventriculi, atque hepatis concoqctionem effugit; atque ex sanguinis sero. quid autem serum sanguinis a parte potulenta differat, cum eiusdem&natura: sint,& ab unica origine &causa proficiscantur,neque i declarat,neque ego assequi valeo: quamuis satius suistet,si non partem potulentam alimentorum, sed alimenti partem si, quidiorem seu humidiorem, seu fluxibilem vocasset. Sed Omn ia concedamus. Secunda conci usio talis est. Urina non praebet significationem ullam eorum, quae in venoso , aut arterioso genere fiunt nisi cum strum, & potulentum illud, quod d iri particeps est utrumque alterationis illius, quae fit in vas dictis. Sed iphas cogor pqulisper subsistere,
quia primae conclusioni aduersari milai videtur. Paulo enim superius dixit partem potulentam csfugere concoctionem ventriculi,tuin hepa is,nunc autem concedit eandem potulentam partem alterationem suscipere in vasis dictis, venis scilicet di arterijs. sed quae n in qui so est haec vasorum ait ratio, a qua partς proficiscitiu Θ dicat ille .aut si non ille, dicat Galelaus .hoc aequidem ido , Galanur', di omnes existimasse venas ab hepate omnem facultatem concoquendi de sanguificandi mutuari. Me insuper non laici hanc seri a
72쪽
ierat Ionem,quae in vasis celebratur, neque re & subiecto. neque ratione ab ipsa concoctione differre: non enim ob aliud urinae magis,vel minus cocts,uel crudae nuncupantur, nisi quia uel congruam alterationem,uel modicam, uel nullam in uasis subiere. Hypotesis uero, quam pro secunda conclusione colirmanda proponit,nisi ii pgnitus uidetur impossibilis. qui enim fieri potest, ut humores sint concitatissime alterati ii tamen illud uerbii in Concitati isnae,aliquid boni uel aprrti & distineti significare potest serum autem,quod
humores illos contangit,& illis adhaeret, & pormixtum exastius est inmune omnino ab illa alteratione seruetur siue enim penes prima sue etiam secundas qualitates alteratio haec spvctetur, & potii simum penes colores, positio haec ab omni ratione abhorret. Scis miror, tuo pacto in tertia conclusione a Trin t fieri posse in eth rogeneis,ut partes aliquet quidpiam perpetiantur, alijs illaesis pqnitus manentibus, &ipsam probare nitatur exemplo eorum, quae apud medicos homogenea potius sunt, & unius rationis. Nam tum chyli, tum sanguinis tum vini, tum etiam lactis pars quaelibet eandem prorsus habet definiti Inem, quam uniuersum lac haberri sic de reliquis.Ex quo patet, quod si corpus,etia si ei concedamus etherogeneum post evocari, sit unius substantiae & rationis,positio est impossibilis. Exemplum autem latas nullum est. non enim igne & coagulo pars lactis butyro si te caseosa multum immutatur,& concrescunt,pars autem serosa manet omnino in alterata. nam in principio coaguli& caloris vi etiam serosa pars aliquid patitur & alteratur. Et hac de causa una cum alijs lactis partibus per aliquod tem pus concreta manet ; quamuis deinde tanquam suxibilior virtute stigoris exprimentis ab alijs separetur. multo minusci fauet exemplum uini, dum subdit in uino temporis vetustatem absumere pςnitus serosum uini liquorem, vinoso succo integro semper manente.Aliud enim est aliquid absumi,
73쪽
& ab aliis partibus tractu temporis separari aliud una cum reliquis partibus in alteratum permanere, aut alterationem reliquis inalteratis subire.Exemplum quinetiam maris experientiar& rationi repugnat,quoniam abiecta salle dinis causa reliqua aqua dulcedinem induitin salsedinem amitti t, cita uniuersa maximam patitur alterationem: quod tamen nemo unquam opinor uidit, quia etiam si concedamus causam hanc falsissimam& meram nugacitatem non esse, non videtur possibile, ut exhalatio un, cum aqua exacte mixta corrumpatur,aut a calore aliquo eleuetur, aut sicccrnatur,&abigaturi reIiqua autem aqua in alterata permaneat : potissimum sit id ratione causae calidae evaporare facientis accidat. Quid autem sibi uelit, dum addit quotidie euenire ut uncteκ quatuor humoribus licet sint omnes permixti & conisi uratur,aut corrupatur, reliquis manentibus In alteratis, ego prorsus non intelligo. Siquidem exemplum ab ictero & tertiana exquisita desumptum, conclusionr ab eo traditae non arridet.Dum enim inuicem mixti sunt humores, impoliati DIe est, ut unus uratur & corrumpatur reliquis ei colatis & γxacte inistis inalteratis. Nam Tertiana exquisita, & icterus oriuntur propter maximam bilis copiam a reliquis praelem tim siccis separatam; quamuis in ictero nulla fit bilis alteratio,sed solum ad extimas & cutaneas partes transmissio. His iactis in aere,ut apparet,sundamentis,ad quaestionem relpo det inquiens, vsh euenire notan quamim malignis leurlabus, cum scilicet humor totius mali causa crassus admodum& viscidus est, ut turbae maximae in humoribus omnibus concitentur sanguinis sero manente inalterato. Haec ellaro sponsio , quae praemissis suppositionibus mirum in moduproportione responderet, nisi qu andam in se clauderet ambiquitatem , quam explicare non ita in promptu e quid enim velit per maximas turbas in humoribus conca-tatas c5iector Oedipus melius intelligeret.credo lata IV
74쪽
bam hanc, siue turbulentiam, siue turgentiam, siue perturbationem, siue quid simile significet, non nisi motum aliquem, uel ad alterationem iptam, uel ad lationem attinentem, connotare posse. Quod si localem motum, idest maximam humorum agitationem inter ari quis usit, hec in nostri corporis humoribus, uel ab assumpto aut inflicto ueneno,uel ab ipsorum turgetia, de qua Hippocrates tum primo aptior. a a. tum alibi loquutus est, uel ab eorundem maxima ebullitionc proficiscitur. Sed humorum turge tia in hoc casu locum non habet,quia hec fit ab humoribus a partibus ad partes in morbi principio transfluentibus, &concitate motis,ut in commento explicat Galenus. tales autem non possunt esse crassa linodum & uiscidi,qualesii responsione, tanquam totius mali causa,ab Angelucio supponuntur. Omitto in his febribus, in quibus urinae sanorum irinis sunt sinites,non apparere in aegrotantibus ea symptomata,quae turgentem materiam comitari solent. multo minus humorum maxima agitatio in uenenum ipsum reserenda est.Sed dato,quod uenenum siue intrinsecus occurrens,
siue intus genitum id praestare possit, hoc citra praeuiam &hanc quidem maximam alterationem humores non exagi-
tat,ergo necesse erit, ut haec maxima turba idest exagitatio ab humorum prodeat ebullitione, uel seruore. ergo relicto locali motu ad alterationem ipsam necessum erit confugere.haec autem alteratio, cum maxima sit,& ad primas qualitates spectet de necessiate,no a passu is,quae remissaeadmodum & tardius agunt,neque a frigiditate,quae sui natura humorum motum & turbam,dc agitationem conciliat, sed ab ipsa caliditate de necessitate pendebit. Modo siquis concederet maximam adesse in humoribus omnibus,& singuine
ipso ebullitionem ac seruorem, di nullam in sanguine susonem fieri posse crederet,hunc non Philosophum,non Medicum,non hominem,sed lapidem existimarem;quid, si maxi
75쪽
mam admitteret sanguinis,& humorum omnium sertiore i& ebullirionem sanguinis seto manente inalterato non amplius lapidem absolute uocarem, sed molarem. quod si data in sim guine uehementi cbullitione,ac aliqua, quamuis par- ua, saltem tenuioris portionis susione, putaret postmoduin- cotingere serum ipsum neque penes colorem, neque penes . consistentiam infici, & alterari posse; hunc non molarem, sed tofaceum lapidem censerem.Sin uero sero ipsis it col lae & consistentia a naturali statu uehementer, aut quoquO-
. modo recedente, urinam omnino in alteratam& naturalia per similem,excerni posse existimaret, eumno lapidem sed: uel argillam , uel figulinum lutum quis merito appellaret Vcrum per turbas maximas,quid quid iubi uestriintelliga - si verum, uti verillimum,est, quod tradit Aristotes , hinni t dum csse, quod alienas i inpressiones facile suscipit, & facile
alieno, listacile proprio terminatur termino,no video quo-- modo turbae maxime in humoribus omnibus concitari pos- snt, nulla in humorum,& sanguinis sero ipsis contiguo alte- . ratione concitata: cum praTettim ichores,& sanguinis sorb- sparos nullatenus a natura regantur, uti sanguis & alii succi - alimen talcs reguntur, sed solum ab ipsa natura pro viribus seras pellatatur,tanquam inutilia,& a nutritione prosus alie- na. Dum vero addit Angelucius; auod id fit, maxima scilicet turba in humoribus omnibus concitatio sanguinis sero manente in alterato tum quia ex Aristotele in habentibus symbolum est facilior transitus, tum quia seri tenuitas, &: fugilitas effugiunt maligni illius humoris crassitiem & ui- sciditatem, nescio per Iouem an sentetiam suam approbet, an potius per ironiam reprobet, potissunum cum aliud exE-plum,quod aperte sententiam suam reprobare videtur, pau
lo post afferat his verbis. Pyrius inquit, puluis, si sti puta, aut paleam habeat obuiam, in ignem ducit praecipitem; sit mctalla,aut ligna densiora supervolet, illa relinquit uix tan
76쪽
tillum calefacta. Sed quid ad harundinis exemplum dicemus ξ quid aliud,nisi ipsum ut in prouerbio dicitur nobis
cannam perGratam inanem & uacuam tribui M. Harundi, ines enim Euri flatum,immensas arbores eradicantem, &propter sui tenuitatem, & propter humilitatem , & propter flexibilitatem facile aufugiunt. Arbores proceres, magna:& latae, innumerisque: lijs stipatae & densae & instesibiles no item. Sed longe distant cxempla in locali motu tradita, ab his,quae penes alterationem comprobanda sunt. His,de causis ipsum aliam ad quaesitum responsionem attulisse puto. Ait enim quod causa citam,cur urinς malignet febricitantium suat interdum sanis persimiles, esse potest obstructio maxima & inuictissima. quae quidem responsio aeque ac prima explodenda esti Nam etiam si demus tantam & talem reperiri obstructionem, haec nihilominus urinarum colore intensum,aud insignem flauitiem non tollit.nam licet putrestens humor sero,propter ingentem obstructionem,non ita possit communicari, ab: igneo tamen calore adeo inten omnibus corporis partibus communicato, nihil prohibet urinas ingentem saltem splendore ac flauit te suscipere: cun praesertim in synocho alioquin sine putredine, etiam rubicundae appareant urinae,quia ab intenso calore sunditur sanguis, & in serum abita rubore respersum. Ingentem uero &inuictissimam obstructionem,urinas aquosias, tenuissimaS,atque omnino perspicuas parere, quorum ratione a sianorum
urinis qua maxime distat,tam claru est qua quod clarissim v. Ad symptomata demum tertij generis se transfert, & quaerit, quae nam sit peticularum causa. di constanter se crede
re affirmat, quod peticulae nil aliud sint nisi crassit exhala. tioncs putris, & ebullientis in venis humoris, quae ob crasi
sitiem & pinguitudinem superare cutem non potucrunda hanc autem opinionem minus veram esse apparebit, si statim interrogetur ille,cur in ardete febre notha, in qua crassi
77쪽
sus, & pinguis humor talem enim pituitam cum bile mi. stam appellat in venis putrescit, esteruescit & ebullit, psticulae non appareant:& rursus, cur statutis quibusdam die bus cutim adoriantur,& interdum retrocedant, &rursus copareant,&earum apparitio toto morbi tempore non perse. ueret, cum tamen eorundem humorum ebullitio eadem
sere semper perseueret. Quod enim attinet ad exempla ab eo proposita, nullius prorsus sunt momenti.in mulieribus siquidem mensium suppressione laborantibus absque ulla sane uinis ebullitione cutis a prauis humoribus & praesertim
melancholicis infici solet. Non bene autem Medicos redarguit magnam peticularum copiam expetentes , quia si eae tempestiue prodeant, maximum aegrotantibus,ut quotudie experientia docet, leuamen conserunt. nec ab re, quoniam utilissimum est, ut praui & venenati & crassi illi uapores a natura foras ad ignobiles partes pellanturi omitto earu apparitionem tempestiue factam etiam per viam signi bonam esse,quia naturae dominium supra materiam illam prauam indicant. Quod autem conserant quinetiam haem culae apparentes per uiam causae,ex eo probatur,quod Auicenas & pleriq; alij optimi & exercitatissimi Medici loga
experientia edocti cauent omni ingenio ne materia illa aut sanguinis missione, praesertim ubi maior pars seras Mi xit, aut alijs auxilijs intus reuocetur. Hinc Aetius & alij in simiores Medici calidis & digerentibus inunctionibus cutim laxant, &leuiter calfaciunt,ut praua illa materia soras euocetur,& per epidemidis meatus transipiret.Maxime autem fallitur,dum addit,quod ex maculis illis alioquin stequentissimis exeuntibus nihil decedit morbi ficae materiae in venis & visceribus ebullietis , nisi quum vel haec est adeo exigua,ut exhalationes tota abire possit: vel materia putredinis antecedens est ita tenuis,ut per totam cutim dispergatur,priusquam ad putredinis secum perueniatiin hoc im quam
78쪽
quam valde aberrat, quia materia antecedens putredinis, nisi ad putredinis secum perueniat, aut quoquo modo putredine corripiatur, & ratione putredinis ebulliat, non potest in crassos & prauos vapores, ut Angelucius fatetur,conuerti, & subinde maculis cutim inficere. Dum autem soluit quaesitum, cur non bene cum illis aegrotantibus agatur,quibus peticulae semel vise paulo post evanescunt,&in vis c-ra se rursus recipiunt. Respondet id fieri, uel propter caloris
naturalis mortificationem, quia malignus humor sine ca-Iore naturali solus de se mittere exhalationes non potest: vel propter exhalationum iter alio traductum, quia fit tape, ut in caput solum serantur a magno illius seruore attractae. Verum,pace ipsius dixerim,neque prima,neque secunda causa vero consona est: caloris siquidem naturalis mortificatio sicuti, ipso quoque teste, potest esse in causa, ut noua exhalatio subinde & amplius ad cutim non mittatur, ita non potest esse causa ut retrocedat, cum etiam in cadauer, bus omni prorsus calore extincto maculae perseuerent: qui nimo propter humorii decubitu magis amplificari & multiplicari maculae cosueuerut.alia vcro causis,in qua ait,fieri scpe, ut materia & exhalatio illa in caput seratur a magno illius seruore attractae, valde ridicula est , & mihi virii huc ei persimile repraesentat, qui asinu, que aequitabat,quiritabat. non ne macularum materia,quae in dorso potissimum, & sirequentior apparere solet, facilius, & promptius ad cor ipsum& partes uiciniores in quibus feruor primo & principaliter
uiget, & maximus est, attrahitur non est igitur ut ad cerebrum ipsum sui natura frigidius, & remotius recurramus. quod quidem confiteri videtur ipse dum addit illa uerba propter adauctam in visceribus ebullitionem. Vt autem magis confirmet sententiam suam de ortu peticularum, sibi offert instantiam inquiens non solum morbillos sine ulla se-bre & cbullitione prodire, verum etiam innumeras cutis de
79쪽
scedationes,&pustulas,ut epini elides, scabiem, &id genus alia absque ulla prorsus febris suspicione.Quam quidem
biectionem,ut tollat,mirum in modum laborat,& responsionem adeo obscuram apponit, ut meo quidem iudicio, etias saepius atque iterum praelegatur, uix tamen percipi possit, citiae nam sit responsionis deductio,aut v is,aut ratio,vel sundamentum . nisi quis sorte fortuna ipsam hunc in modum cxplicaret. Vt scilicet velit cocludere,quod dum cutis commaculatur sine febre ex alijs caulis id prouenire,videlicet ab expultrice a prauis humoribus qualitate presertim peccantibus,tacessita,& irritara: sin aute in exurente appareant f brepropter calore dominante & sundent m prouenire.Hoc ta- me,ut mihi videtur,non suffcir, quia statim quis qi arret,cur in synochis & ardentibus febribus praesertim nothis non appareant. Sed maximae culpandus est, tu ait morbos magnosci acutos omnes a calore oriri, videlicet aut nimis presso, ut acciditin apoplexia, epiplepha,&similibus affectibus: vel nimis ferociente, & nimis adaucto, ut in acutis cum s bre contingit. Quid enim hoc est,nisi uniuersam Galeni doctrinam in lib. de causis morb. in cap. de catas. morb. stigi d. peruertere, aequi uocationes inculcare, & omnia confundere Θ Si quis enim absolute hanc propositionem proponat magnos morbos omnes esse a calore, hoc non potest quis aliter intelligere nisi omnes morbos magnos a calore tanquam ea causa proficisci, quae essiciens sit,& contrarijs submouetur, & ad quam auxilia omnia diriguntur modo quis esset tam stupidus, qui apoplexiam, tetanum & consimiles . affectus frigidis remedijs, non autem calidis profligaret λQuaerit deinde,sui ipsus,opinor, oblitus rum particulae appareant semper symptomatice, an interdum etiam critice. Sed diceret quis, non ne ex tuis decretis constat,hanc qua stionem omnino superfluam penitus inutilemὸ Si cri . ses ex Galeni, & omnium sententia a virtute fiunt alienoru
80쪽
excret ice,ia Otus autem sympi'matici omnes a uirtute str tata & aggravata cruda existente materia proficiscuntur ι si peticulae, h us tu, ut superiori pagina constanter assii masti, oritatur ratione caloris insutis, & propter ebulliete in uenis humore, a quo crassae exhalationes cutim adoricies eleuantur: si paulo post dixisti esse meras exhalat iones,& inde occasionern nactus cs rcdprincia di Medicos propterea quod
sustia expetant magnam peticularum copiam apparere :Ad quid nunc quaeris an macular istis critice vel sympt0matice prodeant ξ Sed parum hoc est longe deterius existiti
iud, quod postea scribit, nempe quod nonnunquam materia est ita tenuis ichorosa, at anicquam putredin m concipiat , & in putredinis soco.retineatur, tota antecedenter per externam corporis cutem dispergitur, uti dum bilisi terri in in febre tertiana,licet putredine no corripiatur,sed
solum materia antecedens febris sit, producit: Cum enim superius constanter a Trinarii, pcriculas prodire propter crassas cxhalationes putris & ebulliciatis in venis humoris; ergo necesse cst ut liuinor , qui peticulas p 'du. pius ebulliat, &puti cscat,& subinde sit causa coniuncta, non autem antecedens sebris malignae, ad hoc ut propria exhal tione culina comaculet. Cum aut e Galeni auctoritas ab eo
adducta,non de maculis, sed de pustulis sit intelligenda, nescio qua de causa ipsim descripserit:.nam maculae,& pustu- DG si cum suis placitis persistere quis uelit, longe diuersam sortiuntur generationem . . Sed quis ipsum non mirabitur, qui supra dixerit peticulas, ad hoc ut appareant, ualidum
admodum exigere calorem,& deinde declarans, cur diuere .sum colorem praeseserant, assii met nigras ad caloris extimctionem referri neque est ut quis eum tueatur dicendo extinctionem caloris non ad extraneum & sebrilcm,sed ad na. turalem reserendam esse, hoc autcm in loco de naturali, supra uero de febrili di e traneo uerba fecisse. haec inquam