Compendium dialectices Aristotelis

41쪽

i quo caesus e remp. no uulnerauit Tertiti non si arna saturnini in illo Ae quo caesus est e rep.oppressa sunt republicam tamen non uulnerauerunt quod si haec ita se habent potest etiam. P.clodius deis republica caesius est ed remp. tamen uulnerasse cum nulla sit uis in libera ciuitate inter ciues suscepta nisi cotra remp. Haec dixius latius uel ut ille locus qu subobscurior est cum multam unu contorta oratione confundat intelligatur uel ut ex hoc etiam telligas quam rudeS atq ignorantes illi sint qui sine artificio praeclaros oratores scripssisi e cote dunt clim si quis artificii expers eos intelligere uelitis

ad nucleum cit nullo pacto peruenire possit quasi infanus 6temnedus esse uideatur duplex ergo huiusmodi neetatiuae conditionalis sensus est unu ex quo tertiuconditionalem sillogismorum modii constitutus Altere quo nullu facimus ipsi sillogismu sed aut factum diluimus aut ne sat providemus Priori exemplum non

si dies est lux non est id est impossibile est si dies est quin lux sit Posterioris non si dies non est lux non est idest non sequitur non esse luce si dies non e Item nisi homo est albus est, n. sequie album esse si ho est ita

primus sensus in his quae contrarii uel repugnantibus constant Alter in reliquis habetur veru hoc tertio a tiocinationis modo breuissime feruntur Cicerone teste quae adferentu ipse contraria appellat graeci enthimemata per excellentia dictit a cum omnis sentetia enthimenia dici graece possit haec maxime quom sutaculistima nomen Omune aquam priuiost ederunt

42쪽

qua ratione Aristoteles etiam motus omne imperfecta ratiocinatione enthimem uocat est enim tanto acutior

absoluto sillogismo simplex conclusio quato breuior uerum enthimemata rhetoru quae accutissima sunt nescio qtia ratione impulsus boetius huius tertii modi solam este contendit positionem 1 comentari, quo super

ciceronis topica edidit maxime cu cicero X contrarIIS

haec conclusa dicat occipsa ratio nihil acut1us dici oste dat quod in se ipsum nil ration1 contineat Quare ut circuitu quem graece periodu appellamu quoque uti

propri oratori maxime multi dicunt quoniam orationis uno cd testu breui ac coacto propositionis rationis

ac conclusionis uim abselutior quidc ipsis uerbos cotinet 1mperfect1or autem colligit ut ergo circuitu magnam id circo uim habet quoniam argumentationem totam breuius ac ocultius S uno spiritu absoluit sic enthimem quo rhetore maxime laudamus si eo facile ac copiose ubi oportet utamur ratione concludi credendum es quod o Cicero innuit pressius ut pleraq solet cii dicat ex contrariis concludi quare non erit syllogism propositio ut boetius sentit sed conclusio simul acasti mptio enibimem quod ut apertius pateatac latius enodetur quos cum plureS essent uicimuS eo pauciores timemu utraq; ratione 6 quonia posterior pars antecedeti oppostum Hsequitura quoniam praecede

ti posterioris oppositu nectit quavis obuerba ipsa plu

res ac pauta uincere ac timere repugnant modum uero conclusionis bucha in repugnatibu qua in contrari s

43쪽

seri diximus Quare ninimem quod assumptione dc conclusione constat huiusmodi est quos cuilures esset

uicimus eo pauciore timemu hac repugnantea positionem negemus sic non quos cum plures essent uicimuS eo pauciores timemus decie assumamus sed eos cum plures essent uicimuleo ergo paucioremn timemus huius ratiocinationis assumptio in enthimem ate uidelicet primo posita est conclusio uero cia negatiua 1

serri debuisset absque negatio qde sed cu terrogatoe

prolata est tenet enim plerunque interrogatio negati onis uim ta ent bimem huiusmodi ad simplicem conclusionem redire uidetur quam ut diximus Aristoteles crithimem uoluit appellari differt tamen ab ea non selu acuitate ac uiribus quas maiores possidet hic mordus sed etiam quoniam uiscillationis appertissima bi ultior hic Ac ideo animu facilius 1llabitur ac labefactat quod omnii Pprium est in quibus artificili magis latet abditu Hic autem ita reconditu es ut non rudes solum sed etiam eos qui rhetoricam profitentur ac docent omnino fiagia quae quoniam cupimus onibus esse notissima alia congeramus exempla qui se amicis nexorabilem prebet is erit placabilis inimicis Haec orato contrariis partibus iuncta es ex hac in tertio modo ratiocinatio fiet hoc pacto no qui se amicis exorab1lem praebet is erit placabilis inimicis sed is se amicis exorabile praebet non erit is igitur placabilis mim1c1ς te hoc metuere alteu in metu non ponere hoc en ita breuius in topici posuit Cicero No latius atque aptius

44쪽

absoluamus paucos iterficere ciues metui tota remp. interire non metuis hic sim1liter contraria metuere ac

non metuere omnia enim opposita praeter relativa pius contraria solent nominari Fiat 1gitur ratiotinatio tert1o modo sic Loc paucos interficere ciue metuIS ac totam rempanterire non metuis sed paucos interficere ciues metuis tota ergo rempublica magis iterire metuis magis adiecimus ut ostenderemus crescere noniaqua enthimem obma1oris ac minoris uim ocultius

subostendere nom. quemadmodum dialetici disti et1us ratiocinationis partibus positis atque simplicibus ut nos in hoc opusculo docendi causa fecimus sic oratores separati atque integri partibus argumentationem icludunt nam id ut docenti necessarium sic ab eo qui dicit alienistimu sed confusis nyntiqua partibus plexulatus neglectis aliis mutatis pressius quod uolui lacrius conplectuntur quod S princeps ille non tum intelligendi sed etiam dicendi Aristoteles factitat Verum qui docet nisi rem omnem ordine suo in lucem egerat uel quoniam ignoret uel quoniam inuid1 laboret 1as confundit ut auditores dediscant Quare nos' haec Ac docendo de scribendo in lucem pserre conamur Non grauabimur quale sit quod diximus e cicerone os edereti ad similem diligentia exemplo ac doctrina caeteros impellamus In libris ergo de diuinatioe ita scriptu relliquit cicero Si sunt diu neq; ate declarant hominibus qua sutura sim aut non diligunt homines aut quod euentura sit ignorat aut existimat nil interest hominii

45쪽

sit quod si1 futurum aut non censent esse suae maiestaγtis praesignificare hominibus quae sunt sutura aut ea

ne ipsi quidem dii significare postimi At neque non diligilt nos sunt en benefici generaq; homu amici neq; ignorat ea quae ab ipsis costituta 6 designata sui ne nostra nihil interest scire ea quae euentura sunt timus enim cautiores si sciemus neque hoc alienum dicut a maiestate sua 1hil est en beneficetia praestantius neq; no possunt iutura praenoscere non igitur sunt dri neq; sigruscant futura sunt autem dii significant ergo S si non significant nullas uias dat nobis ad significatiois scientia frustra enim significarent nec si dant uias noest diuinatio est igitur diuinatio Haec 1cero nos uideamus quae utiquae ratiocinationes huic sit orationi uis inest loci qui ab antecedentibus dicitur Minus quia partibus est principalis ille locus apartibus accedit

Argumentatione quatuor ab enumeratione partium

una qua probat annexum illud neque ante declarat holnibus quae futura sunt quibus partibus enumeratis atque infirmatis reliquitur si sunt dii futura ab illis holnibus declarati qua conclusionem intulit proposit1one ipsa repetita quod semper fere factitatinim oratio ne cessaria rerum serie longior quam perspicuita patitur consecta est Propositione igitur ipsa re sumpta integra

ratiocinationem in hoc tertio modo sic constituit non

igitur sunt di neque significant futura a falsam illa esse qua proposuit enumeratione demostrauit si enim aliqua istaru quinque partiti selum seri posse uidetur

46쪽

ne dii sutura significent quibus minime fieri posse omum infirmatio ne demonstratu est repugnant haec esse probatur S sunt du non significant futura Huiusce naque propositiones non pugnantes este no possunt si uerae esse no possunt Quare Moppositum eius intulit negatione adiecta uel ut ue k1nserat uel ut tertii modi ppositione utatur uel ut ostendat repugnantia affirmativae a seperioribus sequi nonrigitur sunt dii neque siggnificant sutura sed sunt sigmscant ergo ac deinde coclusione antecedentis loco accepta aliam repugnantem negat Repugnans haec est Si di Qtura significant nullas dant uias ad significationis scientiam hoc en op positum praecedenti consequitur nam recte insertur si non significat nullas dare nobis uias ad si1gnificaticis scientiam e ergo repugnan assirmativa qua negauit ut ex ea integrum sillogisnum is faciat qui intelligit hoc modo ii non signiscant nullas uias dant nobis ad significationis scientia significant ut demonstratuesi dant ergo nobis uias ad signiscationis scientia hac conclusionem in tertio similiter utic seperiorem in secundo sillogisno praecedenS facit repugnantis huius Sidant uias ad significationis urientiam nyes diuinatio

quam negauit ut e uera propositione uera inseratura

tertio modo conclusio Sic nec si dant 1as non est diui natio astuptio em lector docto relinquit ullae n. illi curae indocti sim alidant uias Hic concludit est 1gis diuinatio Vides quo artificio locus hic praeclaro illi de uiso oratori absolutus est que libenter interposui sis

47쪽

uid quod docemus apertius saceremus 6 uno ipsius loco tam tei caeteros eloquentiae studiosis edocetes

admoneaus maiore curari faciunt opera ciceroni ex

ponere ne indoetiores reddant auditores lacceperint neq; nudos animos ipsoru se ignorantia ineptioreSad bo studi essiciant ueμ de primis tribus quaS oratori cu dialetico Ocero comves sentit satis dictum erit si illud comonuerius quod iam tetigimus proter Orationis elegatiam dem addi comulariq; non nulla ομposse quaeri docendo ut res pateat fieri oportere asserimus comutationis 1llud tibi exemplo sit quod negatiuam diximus oditionalem cu conditioiS notara Latio

praecedit qua Cicero postposuit cii dicat rei no significant nullas dant uias detractionis illud, igit scintdu neq; futura significat nam si coditiois particula prima propositioe positam detraxit quam rem asthmiptio demostra Nunc nequid huic doctrinae desit alios quatuor breuiter exponeu quos dialetico esse latum cicero est opinatus quavis ipse orator certe sumus dialeticus et1am si quis ita uult uel in oratioibus no nuqhis usus sit Quartus igitur modus est cu disiunctivae antecedensis assumptione ponimus ut quod sequitur infirmetur hoc modo aut dies est aut lux solaris no esssed dies est e igitur lux ite aut sanus est aut aegrotat non est autem sanus aegrotat igitur Quintus modus est cit id quod in disiuctui praecesserit in assumptione tollit ut quod sequitur confirmetur hoc pacto uel uiuit uel mortuus est sed, uiuit suu ergo diem obiit item

48쪽

autino est dies aut no est nox sed dies est non e igitur nox Sextus o Septimus modus ex disiunctiva i copulativa mutata negat1one addita constituutur Genus qdem fit si antecedens ponitur ut conluctu accosequeSIterimatur sic non 8 coecus 6 uidens est sed coccus est non igitur uidet non , risibile no est dem sed risibile non est no est igitur homo Septimus sit si negatiuae positionis quae ex disiues via copulativa facta sit antecedens tollitur ut quod sequier astruatur hoc modo non 6c prudensa ineptus e non est autem prudens e igitur ineptus ita septem hi condicionales modi tres ea ex propositione proficistuntur quam conditionalem proprie appellamus duo ex disiunctiva, duo ex copulata negativa in qua copula sit ex disiunctione uersa hinc patet sextum ac septimum modum in quadam non in

omni materia syllogismos esse Quare syllogisnos ego potius quosda quam simpliciter appellauerim Simplici

ter enim syllogismum dicimus qui ea struetura est ut si quae praecediit uera sint conclusionis necessaria collogatur c6secutio quod tam praedicatoriis qua omnibus condicionalem quinque modi messe videmus At uero hi duo posteriores non ex omni uera conitici 1ua sed ex ea selum quae ex disiunctiva uera uersa sit necessariam habent consecutionem haec enim uera est non de homo est 5 animal non est in Oibus enim contrariis ac repugnantibus quae simul eidem inesse non postlint huiuscemodi copulativa necessitatem continet At septimus ex ea modus confici non potest Non enim sequitur simu

49쪽

non sit ala quoque non esse Item haec uera est non lux non est oc dies est lucem enim non esse Hiem simul qui poterit. At sextus ex ea modus confirmari non

potest Quod si simpliciter is est sylloginisus' ea structura costat ut seper ex ueris uera colligat idque sextus atque septimus modus non faciat quoa eos non simpliciter syllogismos esse necesse est utuntur uero a philosephi qua oratores non minus his ossius syllogismis qui rei qualis qui compositionis gratia consequunt nunquam enim erubescunt si res patitur rem potius qcompositionem diligenter sequi ut pro Milone Cicero nisi uidisset posse absolui eum qui fateretur non dedisset nobis tam salutarem in uindicando licentia ab affirmatione. n. non praecedenti sed annexi ratio procedit

Item quavis pressius si hic ill secit insidias non sit pune si ille huic tum nos scelere soluamur m altero enim si quod praecedit assirmes connexum primo modo offirmatur in altero si antecede: tollis tolles consequesqtiod non copositionis sed rerum sequit Quas ob res danda est opera diligenter natura vim ac ordinem reμ nocte quod exacta topicorunc exquisita doctrina polligcetur deinde syllogisticae copositionis uires non gno rape Nam si is mihi solum posteritat digna conscribet qui haec recte perceperit' haec neglexerit eius scripta

tanquam floscul celeriter decident uersi de persectis syllogismis satis dictu est Nunc de imperfecto dicacis Simplex coclusio est quae unius positionis neces aria consecutide conficie simpliciS hoc pacto eo ipso tepose

50쪽

quo romae istud factium dicitis ego transmare sui non ergo feci nec potui quidem facere copositione hoc Hconteni tu uirtutem cum sis homo uirtutem ergo hocolemnit Huius rei a iunioribus qui de dialetica scripserunt multa dant praecepta quo cognitio 5 dissicilis es ac pat utilis Illud longe ad dicendum necessarium

locorivim omnem exercitatioeicipere .uod non rhetorem solum constituit dialeticum armat uerum etiam ad caetera.facultates tam ornamentum qua opiri afferre

solet o situ modo enthimematicum facile reddit sed omniti sillogismoy radices, quas principia funditus aperit Quas obres maxima sem diligentia topica essa maioribus nostris ratio celebratao profecto ct credit absque loco ρ 1dest topici artisci cognitione recte copiose facile inuenire is cum neque se quanta sit haec res intelligere qua neque maiore tam latinoiqna graecos audiat quasi demens contemnatur Quare tu quem ego ad maioru imitationem non cassi sed recta ratione instituere cupio terminos quaestionis sic diligenter c6sidera ut genera specie.disserentia S propria quae inhaerent accidentia pies singula dissinitiones notas antecedetia consequentia causa effecta coniugata similia conlucta paria Ac rursus maiora minora contraria repugnantia

ut inquaminia hare quae insunt intrisecus inspicias nec te fugiat singulo; uis natura similitudo dissidentia nas fecte locos intellexeris exercitatide adh1bita mirabilem quandam H facilem habebis dicendi copiam nec indoctis ac rudibus auscultes qui id circo putant uel