De vita excellentium imperatorum

61쪽

TIMOTΗEUS. SI aequo pauperes alienam opulentium intuuntur sertunam. Itaque Chabrias, quoad ei licebat, plurimum aberat. Neque vero solus ille aberat Athenis libenter, sed omnes fere principes fecerunt idem quod tantum se ab invidia putabant ablaturos, quantum a conspectu suorum reces fisissent. Itaque Conon plurimum Cypri vixit, Iphicrates in Thracia, Timotheus Lesbi, Chares in Sigeo. Di similis quidem Chares eorum et factis et moribus, sed tamen Athenis et honoratus et potenS.

Iv. Chabrias autem periit bello sociali tali modo Io pugnabant Athenienses Chium. Erat in classe Chabrias privatus, sed omnes, qui in magistratu erant, Ru toritate anteibat, eumque magis milites, quam qui praeerant, aspiciebant. Quae res rei maturavit mortem. Nam dum primus studet portum intrare, et gubernato IS rem jubet eo dirigere navem, ipse sibi perni ei fuit.

Quum enim eo Peneu,sset, caeterae non sunt BCurae.

Quo facto circumfusus hostium concursu quum sorti sime pugnaret, navis, odiro percuBBa, coepit sidere. Ηinc refugere quum posset, si se in mare dejecisset, mquod suberat classis Atheniensium, quae exciperet, tantes perire maluit, quam armis abjectis navem relinquere, in qua fuerat vectus Id caeteri facere noluerunt, qui nando in tutum pervenerunt At ille praestare honestam mortem existimans turpi vitae, cominus pugnans Utelis hostium interfectus est.

I. Timotheus, Cononis litis, Atheniensis ruio a patre acceptam gloriam multis auxit virtutibus. Fuit

62쪽

M TIMOTΗEUs. enim disertus, impiger, laboriosus, rei militaris peritus, neque minus civitatis regendae. Multa hujus sunt praeclare facta, sed haec maxime illustria Olynthios et Metantios bello subegit Samum cepit, in qua oppug nanda superiore bello Athenienses mille et ducenta talenta consumpserant. Id ille sine ulla publica impensa populo restituit. Adversum Cotyn bella gessit, ab eoque mille et ducenta talenta praedae in publicum retulit Cygicum obsidiones liberavit. Ariobaretani

I simul cum Agesilao auxilio profectus est a quo quum Laco pecuniam numeratam accepisset, ille cives suos agro atque urbibus augeri maluit, quum id sumere, cujus partem domum suam ferre posset. Itaque accepit Crithoten et Sestum. I II. Idem classi praesectus ircumvehens Peloponnesum, Laconicen populatus, classem eorum fugavit. Corcyram sub imperium Atheniensium redegit socio que idem adjunxit Epirotas, Athamanas, Chaonas, omnesque eas gentes, quae mare illud adjacent. Quo faciorum Lacedaemonii de diutinx contentione destiterunt, et sua sponte Atheniensibus imperii maritimi principatum concesserunt; pacemque his legibus constituerunt, ut Athenienses mari duces essent. Quae victoria tantae fuit Atticis laetitiae, ut tum primum arae PACI publicem sint factae, eique deae pulvinar sit institutum. Cujus laudis ut memoria maneret, Timotheo publice statuam in foro posuerunt. Qui honos huic uni ante hoc tempus contigit, ut, quum patri populus statuam posuisset, filio quoque daret Si juri posita recens filii, veterema patris renovavit memoriam. III. ic quum esset magno natu, et magistratus gerere desisset, bello Athenienses undique premi sunt

coepti Defecerat Iamus di descierat ellespontus;

63쪽

TIMOTΗBUS 53 Philippus jam tum valens Macedo multa moliebatur: cui oppositus Chares quum esset, non satis in eo praesudii putabatur. Fit Menestheus praetor, filius Iphicratis, gener Timothei, et, ut ad bellum proficiscatur, decembtur. uic in consilium dantur duo usu sapientiaque

praestantes, quorum consilio uteretur, pater et socer: quod in his tanta erat auctoritas, ut magna spes esset, per eos amissa posse recuperari. i quum Samum H secti essent, et eodem Chares, adventu eorum cognito, cum suis copiis proficisceretur, ne quid absente se ges Iotum videretur accidit, quum ad insulam appropinquarent, ut magna tempestas oriretur quam evitare duo veteres imperatores utile arbitrati, suam classem suppre serunt. At ille temerari usus ratione non cessit, jorum natu auctoritati, et, ut si in su navi esset Fortuna, IS quo contenderat, pervenit eodemque ut sequerentur, ad

Timotheum et Iphicratem nuntium misit. in malere gesta, compluribus amissis navibus, eodem, unde erat profectus, se recepit, litterasque Athenas publice misit, sibi proclive laisse Samum capere, nisi a Timotheo et re Iphicrate desertus esset. Ob eam rem in crimen vocabantur. Populus acer, suspicax, mobilis, adversarius, invidus etiam potentiae, domum revocat accusantur proditionis me judicio damnatur Timotheus lisque ejus aestimatur centum talentis. Ille odio ingratae civi retatis coactus, Chalcidem se contulit. IV. Hus post mortem quum populum judicii sui paeniteret, multae novem partes detraxit, et decem talenta Cononem filium ejus ad muri quandam partem reficiendam jussit dare. In quo ortunae varietas est ani domadversa. Nam quos avus Conon muros ex hostibum praeda patriae restituerat, eosdem nepos, cum summu

ignomini familiae, ex sua re familiari reficere coactus 5

64쪽

M DATAMES. id Tim hei autem moderate sapientisque vitae quum pler que opsimus proferre testimonia, uno erimus coligenti, quod ex eo sa*ile conjici poterit, quam carussu induerit mirum Athenii adolescentulus camam di-5ceret, non solium antici privatique hospites ad eum desenilendum convel unt, sed etiam in eis Iason tyratinus, qui illo tempore fuit omnium 'tentissimus Ric quum in patria sine Aatellitibus se tutum non arbitraretur, Athena sine ullo praesidio venit, tantique o Io pitem secit, ut mallet se capitis periquium adire, quam Timotheo de fama dimicanti deesse. unc adversus tamen Timotheus postea populi jussu bellum gessit, patriaeque sancti a jura, quum hospitii, esse duxit. Ηaec extrema fuit 'tas imperatotum Atheniensium,1 Iphicratis, Chabriae, impi ieies neque post illorum obitum quisquam dux in illae . urbe fuit dignus memoria.

I. Venio nunc ad fortissimum virum, maximique consilii, omnium barbarorum exceptis duobus Carthaginiensibus, iamilcare et annibale De quo hoc re plura referemus, quod et obscuriora sunt ejus gesta pleraque, et ea, quae prospere ei Ced runt, non magnia tudine copiarum, Sed congilii, quo tantum non omnes superabat, acciderunt quorum nisi ratio explicata suis rit, res apparere non poterunt Disames patre Cami 25 sare, natione Care, matre Scythissae natus, primi militum numero fuit apud Artaxerxem eorum, qui regiam tuebantur. Pater ejus amissares, quod et mmu sortis

et bello strenuus et Regi multis locis fidelis erat repertus, habuit provinciam partem Ciliciae juxta Cappadociam,

65쪽

DATAMES. 55 quam incolunt Leucosyri. Datames militare munus iungens, primum, qualis esset, aperuit in bello, quod Rex adversus Cadusios gessit. Namque hic multis millibus Regiorum interfectis, magni fuit ejus opera. Quo factum est, ut, quum in eo bello cecidisset a Smissares, paterna ei traderetur provincia. II. Pari se virtute postea praebuit, quum Autophradates jussu Regis bello persequeretur eos, qui desecerant. Namque ejus opera hostes, quum castra jam intrassent, profligati sunt, exercitusque reliquus conservatus Regis Io est qua ex re majoribus rebus praeesse coepit. Erat eo

tempore Thyus dynastes Paphlagoniae antiquo genere natus a Pylaemene illo, quem,omerus Troico belli, a Patroclo interfectum ait. I Regi dicto audiens non aerat quam ob causam bello eum persequi constituit, IS eique rei praefecit Datamem, propinquum Paphlagonis(namque ex ratre et sorore erant nati Quam ob causam Datames omnia primum experiri voluit, ut sine armis propinquum ad ossicium reduceret Ad quem quum venisset sine praesidio, quod ab amico nullas vere mretur insidias, sene interiit Nam Thyus eum clam interficere voluit Erat mater cum Datame, amita Paphlagonis. Ea quid ageretur, resciit, filiumque monuit

Ille fure periculum evitavit, bellumque indixit Thyo. In quo, quum ab Ariobaretane, praesecto Lydiae et Ioniae 25

totiusque Phrygiae, desertus esset, nihilo segnius perseveravit, vivumque Thyum cepit cum uxore et liberis.

III. Cujus facti ne prius fama ad Regem, quam ipse, perveniret, dedit operam. Itaque omnibus insciis eo, ubi erat Rex, venit; posteroque die Thyum, hominem re maximi corporis, terribilique facie, quod et niger et capillo longo barbaque erat promissa, optima veste texit, quam satrapae Regii gerere consueverant ornavitque

66쪽

56 DATAMES.

etiam torque, et armillis aureis, caeteroque regio cultu; ipse agresti duplici amiculo circumdatus, hiriaque tunuca, gerens in capite galeam venatoriam, dextra manu clavam, sinistra copulam, qua vinctum ante se Thyum agebat, ut si feram bestiam captam duceret. Quem

quum omnes proSpicerent propter novitatem ornatus ignotamque formam, ob eamque rem magnus esset concursum sui non nemo, qui agnosceret Thyum, Regique nuntiaret. Irimo non accredidit. Itaque Pharnabagum I misit exploratum. A quo ut rem gestam comperit, statim admitti jussit, magnopere delectatus quum tacto, tum ornatu imprimis quod nobilis rex in potestatem inopinanti venerat. Itaque magnifice Datame don tum ad exercitum misit, qui tum contrahebatur duce I Pharnabago et Tithrauste ad bellum Egyptium, parique eum, atque illos, imperio esse jussit. Postea vero quin Pharnabaetum Rex revocavit, illi summa imperii tradita

Iv. Mi quum maximo studio compararet exercitum,2 AEgyptumque proficisci pararet, subito a Rege litterae sunt ei missae, ut Aspim aggrederetur, qui Cataoniam tenebat quae gens jacet supra Ciliciam, confinis Cappadociae. Namque Aspis, saltuosam regionem castellisque munitam incolens, non solum imperio legis non 2 parebat, sed etiam finitimas regiones vexabat, et, quae Regi portarentur, abripiebat. Datames, etsi longe aberat ab his regionibus, et a majore re abstrahebatur, tamen Regis voluntati morem gerendum putavit. Itaque cum paucis, sed viris sortibus, navem conscendit exi a limans id quod accidit facilius se imprudentem parva manu oppressurum, quam paratum, quAmvis magno exercitu. ac delatus in Ciliciam, egressus inde dies noctesque iter faciens Taurum transiit, eoque quo stu-

67쪽

DATAMES. 5 duerat venit; quaerit, quibus locis sit Aspis cognoscit,

haud longe abesse, prosectumque eum venatum. Quem dum speculatur, adventus ejus causa cognoscitur Pisidas cum iis, quos secum habebat, ad resistendum Aspis comparat. Id Datames ubi audivit, arma sumit, suosque sequi jubet ipse equo concitato ad hostem vehitur. Quem procul Aspis conspiciens ad se serentem, pertimescit, atque a conatu resistendi deterritus, sese dedit. Ηunc Datames vinctum ad Regem ducendum tradit

Mithridati. Io

v. aec dum geruntur, Artaxerxes reminiscens, quanto bello, ad qu1m parvam rem principem ducum misisset, se ipse reprehendit, et nuntium ad exercitum Acen misit, quod nondum Datamem profectum putabat, qui diceret, ne ab exercitu discederet. ic priusquam Is perveniret, quo erat profectus, in itinere convenit, qui Aspim ducebant. Qua celeritate quum magnam bene olentiam Regis Datames consecutus esset, non minorem

invidiam aulicorum excepit, qui illum unum pluris, qvuimae omnes fieri videbant. Quo facto cuncti ad eum sto opprimendum consenserunt. IIaec Pandates, Maecustos Regiae, amicus Datami, perscripta ei mittit, in quibus docet, rem magno fore perietido, si quid iis imp rante in AEgypto, erat Meidisset mmque iam esse consuetudinem regi-, Vecistis adversos hominibus tria misant, serendos fortunae suas: quo ieri, ut fata impe lanitimis eorum emitam, quorum vere res in gesten nuntiaretur illum Me mopore fore in discrimine, quod, qui rus Rex maetime obediis, eos haheat in imitassimos.

Talibus illo litteris cognitis, quum jam ad exercitum do

Acen venisset, quod non ignorabat ea vero scripta, d miscere a Rege constituit. Neque tamen quicquam secit,

quod fide sua esset indignum. Nam Mandroclem Mah

68쪽

M DATAMES.netem exercitui praefecit. Ipse cum suis in Cappad clam discedit conjunctamque huic Paphlagoniam occinpat, celans qua voluntate esset in Regem, clam cum Ariobargane facit amicitiam, manum comparat, urbes munitas suis tuendas tradit. VI. Sed haec propter hiemale tempus minus pro per procedebant. Audit Pisidas quasdam copias seversus se parare filium eo Arsidaeum cum exercitu mittit. Cadit in proelio adolescens. Proficiscitur eolo pater, non ita cum magna manu, celans, quantum vulnus aecepisset quod prius ad hostem pervenire cupiebat, quam de re male gesta fama ad suos perveniret ne cognita filii morte animi debilitarentur militum. Quo contenderat, pervenit, hisque locis castra ponit, ut neque I circumiri multitudine adversariorum posset, neque impediri, quo minus ad dimicandum manum haberet expeditam. Erat cum eo Mithrobarganes socer ejus, praefectus equitum. Is desperatis generi rebus, ad hostes transfugit. Id Datames ut audivit, sensit, si in re turbam exisset, ab homine tam necessario se relictum, futurum, ut caeteri consilium sequerentur. In vulgus edit suo tissu Mithrobaramem profecitim Pro Perfuga, quo acilius, recurus, interseeret hostes. time relim qui rem non m esse, et omnes confestim seqtii. Quod 25 si animo strenuo fecissent, 'rerum ut adversorii non possent resistere, 'tim et inre Bialum et foris caederea fur. Ηac reprobata, exercitum educit, Mithrobarg nem persequitur; qui tantum quod ad hostes pervenerat, Datames signa inserri jubet. Pisidae, nova re commoti, a in opinionem adducuntur, perfugas mala fide compositoque fecisse, ut, recepti, essent majori calamitati. Primum eos adoriuntur. Illi quum, quid ageretur, aut quare fieret, ignorarent, coacti sunt cum eis pugnare,

69쪽

ad quos transierant, ab hisque stare, quos reliquerant: quibus quum neutri parcerent, celeriter sunt concisi.

Reliquos Pisidas resistentes Datames invadit primo impetu pellit, fugientes persequitur, multos interficit, castra hostium capit. Tali consilio uno tempore et pro fiditores perculit, et hostes profligavit; et, quod ad perniciem fuerat cogitatum, id ad salutem convertit. Quo

neque acutius ullius imperatoris cogitatum, neque et rius factum usquam legimus.

VII. Ab hoc tamen viro Scisma maximo natu filius Io desciit, ad Regemque transiit, et de desectione patris

detulit. Quo nuntio Artaxerxes commotus, quod intelligebat sibi cum viro sorti ac strenuo negotium esse, qui, quum cogitasset, facere auderet, et prius cogitare, quam conari, consuesset, Autophradatem in Cappadociam Ismittit. Mic ne intrare posset saltum, in quo Ciliciae portae sunt sitae, Datames praeoccupare studuit. Sed tam subito copias contrahere non potuit a qua re depulsus, cum ea manu, quam contraxerat, locum delegit talem, ut neque circumiretur ab hostibus, neque praeteriret ad reversarius, quin ancipitibus locis premeretur, et, si dimicare cum eo vellet, non multum obesse multitudo hostium suae paucitati posset.

VIII. IIaec etsi Autophradates videbat, tamen statuit congredi, quum cum tantis copiis refugere, aut tam diu muno loco sedere. abebat Barbarorum equitum viginti, peditum centum millia, quos illi Cardacas appellant, ejusdemque generis tria funditorum praeterea Cappad cum octo, Armeniorum de m Paphlagonum quinque, Phrygum decem, Lydorum quinque, Aspendiorum et do Pisidarum circiter tria, Cilicum duo, Captianorum totidem, ex Graecia conductorum tria milliaet levis armati rae maximum numerum fas adversus copias spes

70쪽

GO DATAMES.

omnis consistebat Datami in se locique natura: namque hujus partem non habebat vicesimam militum. Quibus fretus conflixit, adversariorumque multa millia concidit, quum de ipsius exercitu non amplius hominum mille cecidisset quam ob causam postero die tropaeum posuit, quo loco pridie pugnatum erat. inc quum castra movisset, Semperque inferior copiis, superior omnibus proeliis discederet, quod nunquam manum consereret,

nisi quum adversarios locorum angustiis clausisset quod I perito regionum callideque cogitanti saepe accidebati: Autophradates, quum bellum duci majore Regis calamitate, quam adversariorum, videret, ad pacem amicitu amque hortatus est, ut cum Rege in gratiam rediret. Quam ille etsi fidam non lare putabat, tamen conditi 1 nem accepit, seque ad Artaeterae legisos missuram dixit. Sic bellum, quod Rex adversus Datamem Su ceperat, sedatum Autophradates in Phrygiam se

recepit.

IX At Rex, quod implacabile odium in Datamem

2 susceperat, postquam bello eum opprimi non posse animadvertit, insidiis interficere studuit quas ille plerasque vitavit. Sicut, quum nuntiatum esset, quosdam sibi insidiari, qui in amicorum erant numero de quibus quod inimici detulerant, neque credendum, neque ne 25 ligandum putaviij experiri voluit, verum salsumne esset relatum. Itaque eo profectus est, quo itinere futuras insidias dixerant. Sed elegit corpore et statur, simillimum sui, eique vestitum suum dedit, atque eo loco ire, quo ipse consueverat, jussit. Ipse autem ornatudo vestituque militari inter corporis custodes iter facere 'pit. At insidiatores, postquam in eum locum agmen Pervenit, decepti ordine atque vestitu in eum faciunt impetum, qui suppositus erat. Praedixerat autem his