장음표시 사용
281쪽
dissolvere in peetias et in conspectu uratorum componere et ad culum ostendere, quod habuerunt quatuor cum dimidia ulnas, per aetorem sibi traditas. Quaesitum est ergo, cujus testimonium sit alteri praeferendum Et respondetur diffinitive, quod sartoris est
enim consuetum, quod pannus mensuratur et non ponderatur.
Ροndus etiam in panno propter madidationem, pulverem, fila et parva pegiunculas i. e. 88retilem quae deficiunt, plus fallit quam mensura et praecipue quando fines et extremitates panni in vestibus adhuc appare ut, quae sartor iste tamquam cautu non absciderat, sicut visibiliter in pallio ostendit et tunica supradictis. Ex ista sententia colligitur, quod testimonium factorum praefertur testimonio Verborum. 694. De testibus rogandis. Si actor in quaestione testes nominat, et reus in responsione in eosdem testes c0n-8entit ambo r0gabunt eosdem ad judicium venire et veritati testimonium perhibere
Si pars debens testes producere, hanc praemittit protestationem, si per exceptionem vel modum quemcumque aliquis de suis testibus ejiciatur, velit et paratus sit alium instituere: poteS pro teste repulso alium locare, 0ntradictione partis
696. Quod testes ad requisitionem partis debent in faciem et digito demonstrar . Ad requisitionem partis testes contra ipsam producti sibi sunt in faciem statuendi et digito demonstrandi. Quo facto si contra nullum eorum exceperit, p0rtet, quod ipsorum testimonium patiatur. raedicta autem demon- Stratione non facta, quamvis testes quatuor campna intra- Verint, dummodo crucem non tetigerint nec ex judicis licentia ad ipsam in propinquo accesserint, adhuc excepti contra eos interposita est per judicem audienda.
697. De proscripto quantum ad pacis uiolationem. Si inprobationibus exceptionum contra testes propositarum pars deficiens novam nititur proponere exceptionem, juramentum
282쪽
praestabit corporale, quod illam tempore primarum exceptionum ignoraverit vel in memoria non habuerit quoquam modo.
698. De inceptione eriminis contra testam. Si contra testem
excipiatur, quod quandoque propter crimen sibi objectuae a testimonio sit repulsus ex tali exceptionis probatione iterum
a testimonio remoVeatur. 699. Quod quandoque facta depositione contra testes potest
meipi Si testes more solito interrogati, facta depositione non subjungunt in fine: De hoc sumus testes pro ista
parte - propter hoc non est eorum testimonium repellendum.
Defectum enim talis subjunctionis supplet requisitio judicis
antecedenS. 700. Quod contra testes repellendos eaecipitur et in personas
τε in uerba Qui producit testes, contra personas eorum dicere non potest nec in sua causa, nec in alia, nisi ex nova causa, sed in dicta eorum bene potest dicere. t est ratio, quia cum producto teste personam ejus approbo et ideo contra personam ejus dicere non possum; et ideo si approbo illum, pro me teneor recipere illum contra me. Sed quia ignoro, quid testis sit dicturus, ideo in Verba ejus dicere possum, id quia contradicit sibi ipsi vel etiam aliis testibus meis, vel si facit pro adversario meo. Et de talibus exceptionibus faciendis debet
per excipientem, autequam fiat protestatio publica, interponi, isto modo: Domine judex, si aliquis testium meorum a P posit me deviaverit, paratus sum alium Statuere loco Sui A. Contra quem autem producuntur testes, antequam deponant,p0test contra personas ipSorum excipere, id quia Sunt infames, penuri, conspiratores, inimici sui, servi, vel quia sunt nimia familiaritate vel cognatione parti adversae conjuncti, et Sic de consimilibus. Contra Verba vero eorum potest exclyere,p0stquam dep0siti jam est facta, nisi fortassis ex auditione depositionis sumat materiam excipiendi contra personam. Et si testes sunt approbatae vitae et fidelis conservationis, ad eorum petitionem Vel partis, per quam producuntur, excipiens affirmabit juramento suo, quod exceptionem contra eos causa justitiae et non ex malitia interp0nat.
283쪽
7OI. Quod testimonium longioris is oris est ei cacius.
Jus antiquum habet, quod cum agitur de metis et limitibus
agrorum seu causis consimilibus, potissime, ex consequenti Vero cum agitur de possessionibus, arrestationibus vel quibuscumque contractibus, tunc validissimum est testimonium, cujuscumque partis fuerit, quod antiquioris temporis memoratur.
2. 703. De rastibus quantum ad tempus et locum.
Si actor impetit reum quod dis tali vel hora tali positis
insidiis in tali loco ipsum vita sua privasse Voluerit, de quo eum testimonio velit vincere fide digno reus vero respondeat, quod die et hora praedicta non in loco, quem actor nominavit, sed in alio, puta in aliqua civitate vel in aliqua alia villa fuerit, quod velit ostendere testimonio sufficienti illius loci: in tali casu est testimonium rei actoris testimonio praeferendum. Et similiter intelligatur de causis aliis su modo. Si testes deposuerint, quod divisim temporibus et locis
diVersis de causa, quae inter partes Ventilantur, ei conStet, dummodo in deponendo concordent ipsorum testimonium est tamquam dicax admittendum.
704. Quod testibus eae causa legitima se terminus prolongandus. Testibus ex impedimento legitimo seu necessitate inevitabili die praefixo comparere non ValentibuS, Sine praejudici partis est terminus prolixior assignandu8. 705. Quod testes per judicem sunt compellendι. estes nominati et statuendi, si gratia, odio, timore vel alia de causas absentaverint seu c0mparere noluerint, ad preces partis sunt per judicem, quod veritati testimonium perhibeant, compellendi. 706. Quod testes per judicem non sunt repellendi Testes debent esse idonei b. e. tales, quod per exceptionem n0n possint a testimoni repelli Quilibὰ autem reputatur id0neus, de quo non probatur contrarium. Unde edictum de testibus
est prohibit0rium, ita quod quilibet admittitur, qui non prohibetur seu repellitur. Sed talis repulsi est per partem, et non per judicem facienda.
284쪽
767. De testimonio sube toris. Cum advena quidam de A. couquereretur, quod cuidam civi de B duo vasa vini gallicipr XXXVI sexagenis gr. rag. Vendidisset, civis Vero respondit, quod tantum pro XXVII ex ipsa emisSet, et uterque subemptoris testimonium allegaret, sententiatum et ordinatum fuit in senatus consilio, quod nec adVena contra civem, nec civis contra advenam inducere debet testimonium subemptorum, qui vulgariter dicuntur undiiseulat', nisi viros honestos habeat cum eiSdem.
708. De testibus pro deductione uroris a bonorum. HOSPHS
domus conquestu est de inquilino, quod noctis tempore uxorem in curru et bona sua, quae ad XX sex taxabat, sibi deduxisset. Et cum reus tamquam homo bonae famae expurgationem obtinuisset, quaesitum est de numero testium, et responSum est, quod talis reus metSeptimus testium idoneorum potest suam innocentiam demonstrare. Item, dictus hospes conquestus est de Vectore, quod suis equis et curru uxorem et bona sua sibi fuerint deducta pro quo cum sententiatum fuisset, quod e testibus debet expurgare, diffinitum fuit, quod mettertius proborum virorum testimoni se mundare deberet. 709. D testibus homicidiorum et vulnerunι. 8Stes, quo8 primo statuit accuSatus pro homicidio, eosdem statuere potest accusatu pr opera, qu0 vulgariter volteist dicitur; non
est enim alienum uri, quod eisdem testibus sit fides superfaci principali et ejus accessoriis adhibenda.
710. De testihus, qui stin inimici, et quando sunt a testimo uio repellendi. Subscripti judicantur inimici capitales et possunt a testimonio repelli: Primo, qui accusavit alium de crimine capitali licet accuSatuS Vadat, tamen accusator postea Semper ejus judicabitur inimicus. t. qui accusat alium de crimine, propter quod civitatem potuit amisisse vel in exilium relegatus fuisse, judicatur ejus inimicus It qui movit quaestionem alicui status et hon0ris sui. t. Si n0men alicujus quis detulit, ex cujus delatione p0ena aliqua potuisset imponi, licet accusationem
285쪽
6us non peregerit. t. si aliquis movit alteri quaestionem bonorum suorum est. Si aliqui adjuncti sunt adinvicem pr0pter aliquod factum vel dictum, licet accusatio non SubSequatur, adhuc judicantur inimici. t. si quis in causa criminali tulit testimonium contra aliquem, praesumitur postea ejus inimicus. It cohabitantes cum inimicis et conversantes cum hostibus nostris nostri judicantur hostes et inimici et similiter, qui multum est amicus inimici nostri judicatur etiam noster
Et nota, quamvis praedicti sortiantur nomen inimici, tamen quando a testimonio sint repellendi, relinquitur arbitri0 et conscientiae judicantium, Ac judicis et juratorum. Otaetiam licet dicti prohibeantur a testimonio, tamen admittantur
ad accusandum, si injuriam Suam Vel Suorum pr0Sequantur.
7II. Quod minor numerus testium non semper repelliturpe majorem. Quidam villanus impetivit quandam viduam, quod maritus ejus in VI ex. r. sibi fuit obligatus, quod
vellet per duos testes idoneos demonstrare. Vidua ero negante et viceversa per duos testes innocentiam suam demonstrare volente, Villanus dicebat: Domine judex, contra duos testes, quos vidua Vult Statuere, alios quatuor me obligo Statuturum, et quaer0, utrum major numerus testium sit minori secundum
justitiam praeferendus ΘμSuper u diffinitum est: Licet in pluribus admittatur juribus quod testes plures repellant pauciores, tamen hoc in jure civili ab antiquo servari in causi omnibus non consuevit. Unde Vidua per testes sufficientes res et bona sua defendendo melius potest actorem evadere, quam ipse per testes aequales, quo prius in querimonia asseruit se velle statuere, eam possit convincere, pleno jure Nec per hoc jura civilia aliis, nec ipsis alia contrariantur cum enim jura talia quodammodo sint consuetudinaria, et non in toto legalia, unumquodque pro loco, in quo usitatur, valere potest. Est enim consuetudo secundum leges jus moribus utentium approbatum. 712. De testimonio per priuilegium facto. Quidam proposuerunt hunc casum: Quidam deis conqueritur super duos
286쪽
nostro conciVes, quod pater eorum obligaverit sibi hereditates suas pro XXX sex. dans sibi super eo privilegium sigillo civitatis nostrae communitum Et quia idem privilegium, ut dicit, per ignem est consumptum, quaeritur, si judicem et juratos nostros possit statuere, qui testabuntur de dicto privilegio sibi dato, utrum per hoc praefatas XXX. sex non obtineat ipso jure Dicti autem nostri concives respondent, quod easdem XXX sex pater eorum, dum Viveret, persolverit et privilegium laniaverit, deciderit et suffocaverit, ita, ut ejus
copiam ostendere non possit, et hoc per testes idoneos se obligant probaturos quaerentes, utrum testes eorum non Sint
testibus actoris praeferendi Super quo diffinitum fuit: Cum privilegium super facienda solutione finaliter datum fuerit, si hujusmodi solutio per cives antedictos fide digno testimonio
sufficienter probabitur esse facta, actor ejus allegati0ne non obstante, in probatione tali debet merito contentari.
7I3. De testibus in genere, quantum ad numerum. Cum
quaestio sit de numero testium, sciendum est, quod in omni negotio principalis persona dicens veritatem de re sibi nota rectissime habenda est pro teste; cui adhibito uno efficiuntur duo testes adhibitis duobus efficiuntur tres, quod patenter ostendit Dominus, cum dicit: Si peccaverit in te frater tuus, corripe eum inter te et ipsum quodsi te non audierit, adhibe
tecum unum vel duos testes, ut in ore duorum Vel trium testium stet omne verbum μ.
De testibus quaere infra De vulneribus et supra ἡDe testamentis' et hereditatibus' de privilegiis et homicidiis et in multis aliis titulis.)Utrum autem per communitatem et per litteras ferri possit testimonium, et de testibus, quibus vincitur incendiarius Vel criminosus, et quod in gravibus delictis, non obstantibus litteris, etiam jurati sunt testes personaliter de circumstantiis interrogandi et quod numerus septenarius testium est quasi de substantia juris, et quod testimonium multitudinis maxime habetur per auditum, et quod credibilius est testimonium juratorum unius loci pro aliquo singulari actu, quis testimonium
287쪽
juratorum plurium civitatum pro eodem actu et quod testimonium multitudinis saepius est suspectum, omnes istos articulos quaere supra in titulis De actionibus A. Dd. Ad testes testibus praeferendos utriusque partis testes quandoque sunt audiendι. Si tam actor quam reus jus suum per protestationem, quae dicitur uisund Vel probationes et testes se dicat ostensurum et dubium oriatur, cujus partis testes sint aliis praeferendi, sicut ex gr. Si unus allegat pro intento uo testamentarios et alter testes nuptiales Vel consimiles tunc utriusque partis probationes et testes cum circumstantiis necessariis diligenter exquisitis, protestatione de urkund vel priore vel posteriore, cum nec jus det nec
jus tollat, obmissa recipiantur; quia sic inveniri potest, qui testes sint aliis potiores et qualiter dissinitiva sententia sit
proferenda. 715. De testimonio communium hominum. Interdum in
criminibus et in insolentiis testimonium vulgarium et communium sidedignorum hominum, si necessariis juvatur praesumptionibus, in disciplinae, pacis et commodi favorem admittitur ε auditur. Et de hoc legas in illa rubrica De vulneribuS', h0mi cidiis', mortificationibus'.)7I6 Causa nominis proprii non est indisserenter quilibet ad testimonium admittendus. ropter nomen proprium, Sub quo
testis in futuro nominatur producendus, non admittitur ad testimonium, qui legaliter prohibetur, sicut pater, filius vel alia minus idonea pers0na. Unde testis nominati referri debet ad testem, qui a ferendo testimonio non prohibetur ip80 jure. Plus enim in testibus respicienda personarum idoneitaS, quam
Capitulum LXVI De tormenti S. 717. De tormentis. Quidam jurati scripserunt sic De oppido A litteras recipimus in haec verba: Cum rustici cujusdam fili in A. de per duo grossi essent subtracti, rusticu ipse
288쪽
famulum, commensalem suum, quem ejusdem furti reum suspicabatur, capiens temerarie, auctoritate judicis et juratorum nec petita nec quaesita, manibus eum pollicibus tergotenus colligatis in eculeo suspendens, per funem supra et insta trahens, ut de furto praescripto quicquid sibi constaret, confiteretur, per incendium fumo sub ejus pedibus facto, tormentavit; idem autem famulus, eadem durante poena, clamore terrifico, vulgariter dicto Watangeschrey Vicinos ad accurendum commovit. Qui cum Venissent et per fenestras ac rimas domus introspicientes, famulum tormentari vidissent, hoc ipsum judici celariter intimarunt, qui servum suum illuc mittens, cum domum clausam intrare non posset, ostio acto domum introiens, famulum in eculeo pendentem invenit, quem potenter eripiens ad judicis praesentiam duxit, qui casu coram juratis ad hoc Vocatis cognito, partibus terminum judiciarium assignavit onquo cum famulus per omnia, sicut praescribitur, de domino Suo conquereretur, ipseque dominu responderet affirmando, quia furtum filio suo in duobus grossis factum de pera per poenas tormentorum a famul suo extorsisset, famulus replicavit, quod licet de furto simpliciter innocens esset, tamen ad vitandam mortem et salvandam vitam, Sicut natura postulat, de furto fuit confessatus. Super qua replicatione cum dominus, secundum consilium juratorum interlocutoria, habita delibera. tione respondere deberet, in causa juris reiterationibus, quae vulgariter holung dicuntur, perditi Succubuerit, quaerimus, quibus emendis obnoxius teneatur γ' Super quo casu, qui et rarus est, diffinitive responsum est Ex quo ille, qui famulum, commenSalem suum, tormentis ut praemittitur, ad confitendum de furto, de quo fortassis innocens fuit, arctavit, cum in hoc auctoritatem judiciariam, quod sua non interfuerit, judicis et juratorum potestate Spreta, frivole ac contumaciter sibi usurpavit, famulum cum pollicibus utriusque manus ligatum tergotenus suspenderit, Sursum traxerit et deorsum miserit, et in eadem causa judicialiter ventilatus succubuit, ambobus est suis pollicibus detruncandus, et per hoc famulo tormentato et judici plenarie est satisfactum. Si autem eandem amputationem pecunia redimere Voluerit, pro
289쪽
quolibet pollice solvet pro emenda quinque Sex. r. r. h. e. in toto X sex. gr. de quibus famulo per suspendium et incendium laeso cedent quinque et judici tres et juratis duae. Et hic collige, quod per quaestiones et tormentaveritatem a maleficis inquirere solum interest judicis et
Et non sunt omnes homines tormentandi, sed solum qui accusati pro rei habentur suspecti. Et non est incipiendum a tormentis, ut malefici ad confitendum sic cogantur; imo primo aliis argumentis et subtilibus inquisitionibus de loco, tempore et aliis circumstantiis facti sunt commonendi, si saltem sic veritas ab ipsis poterit extorqueri. Est incipiendum a suspectissimo et a quo facillime judex crediderit posse
Et nota, quod confessione reorum pro explorati criminibus haberi non oportet, si nulla alia probatio judicem et juratos et illos, quorum interest causam cognoScere, instruat
Sciendum etiam, quod tormenti non est Semper, est etiam unquam fides adhibenda; nam probatio tormentorum res est fragilis et periculosa, veritatem fallens. Multi enim patientia et duritia tormentorum ita tormenta contempnunt, ut exprimi ab eis verita nullo modo possit alii vero tanta impatientia vincuntur, ut in quovis facto mentiri magis quam tormenta pati velint; et ita fit, ut etiam vario modo fateantur, ut non tantum se, sed etiam alios criminentur. It inimicorum confessioni fides non est adhibenda, quia faciliter mentiuntur; non tamen sub praetextu inimicitiarum erit fides detrahenda, sed causa e0gnita fides est habenda vel non habenda It Latr0nibus inpunitatem sibi capientibus et ex hoc proditores suos indicantibus, non facile creditur, et etiam non communiter impunitas ejus per hujusmodi prodit0res concedenda est. t. Si quis sp0nte de maleficio fateatur a sec0mmisso, non semper ei fides adhibenda est; nonnumquam enim aut metu vel alia de causa in se confitentur quidam. Sciendum est etiam, quod judex et jurati diligentere0nsiderare debent modum tormentandi, ut se talis modus in
290쪽
tormentando servetur, quod tormentatus Vel innocentia vel supplici salvus sit. on debet etiam in re faciliter pecuniaria haberi tormentatio, sicut praescriptus rusticus, de quo in sententia habita est menti facta, nisi fortassis aliter veritas inveniri non possit, quam per tormenta tune enim licebit. Τormenta habenda sunt, non quanta accusator postulat, Sed ut moderatae temperamenta rationis desiderant. Judex et jurati advertere debent, qua c0nstantia Vel qua trepidatione tormentatus confiteatur Debent etiam videre, cujus existimationis, utrum bonae famae vel suspectus fuerit ille, qui tormentatur. Insuper de minore XI annis in eaput alterius non est habenda tormentatio; et hoc maxime, cum nulli extrinsecus argumentis accusati impletur; nec tamen consequens St, ut sine tormentis eidem credatur juveni nam aetas, quae adVerSu8 asperitatem tormentorum juvenes interim tueri videtur, Suspectiores quoque eosdem acit ad mentiendi facilitatem. Unius criminis plurim rei ita audiendi sunt, ut ab illo primum incipiatur, qui timidior est vel tenerae aetatis videtur. Reus evidentioribus argumentis oppresus repeti in tormenta40test, maxime si in eis animus corpusque duraVerint. In illa causa, qua reus nulli argumentis urgetur, non sunt tormenta agiliter adhibenda, sed dicendum est accusatori, qu0d illud comprobet, quod intendit. on est credendum confessioni, quam facit aliquis durantibus t0rmentis, nisi eis cessantibus in eadem
718. De uulneribus et vulneratis quantum ad accusationem, quantum ad temptis accusandi, quantum ad distinctionem, quantum ad mutilationem dictam ieem et de divArsia in genere.
Quemcumque VulneratuS, comp08 rationis et loqui potens, non accusat, illum amici Vulnerati accusare non possunt. t. Si vulneratus infra triduum neminem accusaVerit, accusatio, quam postea fecerit, vigore carebit. Ιt. In uno membro tantum unus defectus, vulgariter dictus leem' accusari potest, quamvis