장음표시 사용
211쪽
mediante phantasia & appetitu sennti uo , subito apprehedit ali uod bonum delectabile, quo appetiti allicitur, hoc proponit voluntati stib ratione boni tantum delectabilis, & nullo in
do sub ratione mali. . Tunc enim voltintas determinatur ad hoc appetem
dum,&non est in illius potestate, arpetere & respuere, Quia intellectus d terminato proponit illi bonum, quod appetat, & non simul proponit illi in lum, quod respuat. Secundo,ex praeuia deliberatione seu usu rationis; quod i liac fit, quando intellectus non solum apprehendit aliquod obiectum, sed simul in eo videt rationem boni lcmali,dc praeterea iudicat discurrit de
toto negotio. Tunc enim voluntas imdisserenter potest, vel appetere illud propter rationem boni, vel respuere latex rationem mali, vel deniquere ab omniactu ; quia nec bonum
malo comixtum potest illam necess- .iare ad appetendum ; nec malum bo- .no commixtum potest illam necessit g re ad respuendum,
212쪽
Hinc sumi possimi hae duae regulae., Quidquid proponitur voluntati sub ratione boni & mali, hoc potest
voluntas vel appetere propter ratione boni , vel respuere propter rationem mali: vel nec appetere nec respuere. propter mixtionem boni & mali. ULiera, Quidouid proponitur voluntati sub ratione ooni tantum, ad hoc ne cessario allicitur Voluntas ; quia nec potviillud odisse, cuni non appareat ulla ratio mali , nec potest suspendere actum, quia naturale est, ut unaquae potentia feratur in suum obiectum determinatum. In hoc autem casu, uado proponitur voluntati bonum, sub ratione boni tantum, habetobi cium determinatum: Ergo natur ii ter in illud fertur. Iuxta has regulas intelligendi sunt Theologi , cum dicunt voluntatem Opliciter spectari
Iosse. i. vinatura quaedam est. 2. viliora est. Tunc enim censeturspecta ii, Vt natura est, quando ad muni obiectum, & ad unum actum determinatur. Tunc autem spectatur , ut tib
213쪽
C A P V T V. ra , quando indifferenter se habet ad plura obiecta, Vel saltem ad plures rationes formales unius obiecit, circa quas varios actus potest exercere Haec autem determinatio vel indifferenti pendet ab intellectu, qui aliquando voluntati proponit determinate y--λ. num obiectum, & sub una ratione; liquando plura indisserenter, aut ν- nuin sub pluribus rationibus , qu u. . sin lete per se mouere possunt. .
JGnorantia variis imodis diuidi sed
in materia morali. I. in antecedenterii, consequentem dc comitantem.
α .in ignorantia iuris de factio. in vinciabile M inuincibile .in voluntaria&m
214쪽
holuntariam. s. in culpabilem & inculpabilem. Hae tres posteriores diuisiones vix disserunt. Nam iFnorantia vincibilis, voluntaria & culpabilis, sari bidenissent. Et similiter inuin- cibilis , inuoluntaria & inculpabilis 'Secunda diuisio nota est. Primam 'sic explico. Ignorantia comparari potest, vel ad aes iam, qui ignoranteriit, vel ad voluntatem ignorantis. Si
conferatur Cum adhu , tunc omnis
agnotantia, et est antecedens , quia scilicet est lausa actus; vel est coniurans , quia scilicet non est causa actus. sed tantum c0ncomitanter se habet ad actum. Si autem conferatur cum voluntate, tunc omnis ignorantia, Vel est antecedens , quia scilicet antece- dit consensum voluntatis, & ideo est inuoluntaria ; vel est consequem,quia scilitat Muitur consensum volunt iis, dcideo est voluntaria. Hinc patet, candem ignorantia posse esse antecedentem & consequentem , diuersi, re pectu. Potest enim eadem ignorantiato a eslo
215쪽
. C A P , T , . . esse causaaistus, & ita dicetur antec δ' densi & simul potest esse voluntaria.& ita dicetur consequens,quia scilicet sequitur Consenuam voluntatis. Vnde
triplex potest funii discrimen interha,
tres ignorantiri. i. quia antecedens est inuoluntaria; consequens, voluntaria ; in quo differunt inter se. i. quia antecedens & consiliuens sunt causa actus ignoranter laeti ; in quo disserunt a concomitante , quae non est Causa actus. 3. quia actus, qui fit, recte dicitur fieri ex ignorantia, quando ignorantia est causa actus; quando autem non est cauta, non dicitur fieri ex ignor tia , sed ignoranter. Nos hic disputantum de ignorantia antecedente, qu* est causa ad iis ignorantor facti ; & est iiivoli ori , inuiticibilis de inculpabilis. Est e gQ quaestio , an is, qui facit aliquid
ex ignorantia , quod alias non esset facturus, censeatur id facere voluntarie libere λ D. Thomas q. 6. ari. 8 respendet, censeri facere simplici- iar inuoluntaria. Et probatur
216쪽
m ignoranima , cum antecedat Co sensum voluntatis, est simpliciter i uolun ia: Ergo actus, qui ex illa se quitur, tanquam ex sua causa, est simpliciter inuoluntarius. a. quia est ca se actus ignoranter facti. Ergo qui ex tali ignorantia operatus est, non fuis set operaturus, si sciuisser: Erpo inuoluntarie operatus est. Haec responsio explicanda est, iuxta eam distinctio nem, quam hactenus secuti sumus.
Pruna Concluso. Ignorantia am 'tecedens, quae est causa actus igno ranter facti, impedit ac minuit Volun'. tarium, sicut& metus. Ratio est,quia sicut ea, quae facimus ex metu, non facimus omnino sponte dc voluntarie s non enim iaceremus , si abesset metus )sic etiam ea, quae facimus ex ignorantia, no Acimus omnino sponte & voluntari e, quia non faceremus,
si abesse ignorantia. Hinc 'itet , e
quae fiunt ex metu & ignorantia, par tim voluntari. , partim inuoluntari fori. Voluntarie, quia voluntas,
217쪽
praesente metu & ignorantia, vult se icere, quae DCit. Inuoluntarib, quia non vellet, si abesset metus &ignorantia.Est tamen magnum dissertinen quia quae fiunt ex mQtu , fiunt simpliciter voluntarie ; α secundum quid , inuoluntarie. Quy autem fiunt ex ignorantia, contrario mod se habent, quia fiunt simpliciter in Quoluntario ; & secundum. V Iuniari E. Q d sic ostendo. Quando aliquid est, quod ex una parte V lumus, dc ex altera non Volumus tunc censemur illud simpliciter velle, quando consideratis omnibus Cir cunstantiis, volumus di tunc simplici ter non velle , quando considerati' omnibus circunstantiis , non vota mus. At, qui facit aliquid e* metu, ille consideratis omnibus circunsta tiis, vult ue licet non vellet, absentet metu: Ergo simpliciter vult. Qui a tem facit ex ignorantia, ille consid ratis omnibus circunstantiis, quaS a tea ignorabat, non vult: Ergo simpli'.
citos non vult. Quod autem quisplicit
218쪽
pliciter vult, hoc simpliciter volunt rium est; & quod simpliciter non vult, simplicitet inu0luntarium est: Ergo
Secunda Conclusio. Ignorantia antecedens, de qua agimus, parti mminuit, partim non minuit libertatem voluntatis. Minuit, qualentas ea, quae facimus ex ignorantia, non facimus ex plena cognitione de deliberatione. Non minuit, quatenus ea, quae . facimus ex ignorantia, ponemus non facere, si vellemus. Nam ignorantia
non obstat, quo minus possimus facere & non facere, ciuod facimus Quod itali exemplo declarari potest. Petrus. Cogitat de Maria in uxorem ducenda. Videt osse speciosam, sed ignorat pau-
perem dc corruptam esse . si sciret,nollet consentire in matrimoniWm i co
sentit autem, quia ignorat. Posita durante hac ignorantia , liberum cst Petro consentire & non comsentire t Ergo talis ignorantia non necessitat illiam ad alterutrum , M. . xςlinquit indictrentem. Et consi O.q
219쪽
U CAP. V v V matur, quia posita tali ignorantia, inde se habet Petrus, ac si putaret M Haim esse speci06m, diuitem & C Vinam: At si hoc putaret, non neces rio consentiret in matrimonium;quia posset velle manere in caelibatu, pr pter molestias, quae occurrunt in m rimoni : aut si omnino vellet inimmatrimonium, posset alim quaerere
aga , ita ' lossis non agere. Igitur tib i arbitati impediturper via
CAEpodixi , ad usum liberi arbitrii i
220쪽
coactionem, quoad priorem par-xem , non quoad posteriorem. Quod enim vi aut coacte facis, non omnino sponte & voluntarie faciS. Libere tamen facis,quia potes non facere. Pro maiori explicatione notandum est, quod supra dixi, duplices esse actus . liberi arbitrii seu voluntatiS, nempe C licitos & imperatos. De utrisque intelligi potest, quod dictum est. Nam vir,q uo vocari possunt violenti aut coacti. Hoc tamen duplici sensu intelligi potest. Primo, ut dicantur violςnti aut coacti, ἁ violentia seu coactione, tam quam a principio activo. E. Vt dicam tur violenti aut coacti, a violentia seu s0actione , tanquam a motivo. Hoc posteristri modo intelligenda est do- urina tradita Nam quando externa vis aut C actio mouet me t aliquid velim facere, vel reipsa faciam, tunc censeor id aliquo mod0 vi aut coacto facere, quia non facio oninino sponte & volutarie, tametsi libere. Simile est,quod dixi, de metu. Nam sicut metus potest me viquere aut impellere, yt aliquid