장음표시 사용
81쪽
eab. contra Socinum oriri hanc affirmat, cuius opinio confirmari potest hac ratione, nam lex dictamen rationis impedire non potest, pariter nec ea quae a dictamine rationis descendunt. hinc est, quod in donatione inter uirum, & uxorem, quia adest aequitas seruandae G dei adest obligatio haturalis, sed non agnita a iure ciuili, sed spoliata omni estectu. hinc et , quod fideius. sor non potest accedere L cum sponsus f. si uxor Ededonat. int. uir. &uxo.S: in l. si non sortem in prin. E decond. ind. usurarum promissio non parit enectum retentionis, licet enim obligatio naturalis tolli non posui, effectus tamen omnes possunt, ut tradit Dec. in dicit. pacta quae contra post Bar. in l. M. f. primo iurem rata hab. Sed quae pacta contra bonos mores dicentur. BO-ni mores sitiat, qui honestati conueniunt. Pacta uero
contra bonos mores intelliguntur non contra mores
alicuius, sed in uniuersum l. item apud Labeonem s. iteait. de iniur. dicunturque quae sunt turpia. l. si quis i quilinoss. sin. delegat. I. alibi, quae pietatem l dunt, uel uerecundiam nostram, ut in l. conditiones ,&l. husfamilias Ede condit. institu. alibi quς contra recertam reuerentiam debitam alicui ut uiro l.aliaLeleganeerffsol. mair. quod inhonestum l. Titia in princip. Ede uerbo. Oblig. ut matrimonia uinculo poenς adluimgantur . Contra ex bonis moribus dicitur, quod hon sati conuenit, ut consuetudinem concubinς post m erimonium non repetere l. exeas. multa E de uerbo. oblig. ex quibus partim descriptionibus, partim exemplis colliere possumus , illud insenere uici contra bo
82쪽
nos mores, quod honestum non est, & hominum pudori non conuenit. Tripliciter autem intelligo dici aliquid posse cotra bonos mores,primo si aliquid turpe sit naturaliter,ut adulterium commicti,homicidia fieri,patriam prodere l. probrum. is de uerbo. signis. erit profecto contra bonos mores naturales, tunc mali m
res erunt, 'ui a naturali ratione dissentiunt: Fortu. lib. de ult. fin. allatio. I9. Aliquando erit pactum contra bonos mores ciuiles cum contra ciuilem honestatem, ut pactum de successione repudianda. Item contra mores Pontificios seu Canonicos, cum peccatum inducitur Bal. in dic. l. pacta quς contra in secundo notab. unde potest esse ut aliquid sit contra bonos mores ciuiles , ut pactum renuntiationis, &de successione, & tamenius canonicum approbet, ut ibi Bald. ratioque diuersitatis est, quia iuris ciuilis finis est seruare quietem, ac tranquillitatem Reipublicς, & hac ratione homines ad beatitudinem dirigere. Iuri uero Canonico propolitus finis eis homines ad aeternam felicitatem conuertere . Vnde ibident sacri canones homines ipeccato, &Periurio .
83쪽
IVDICIUM VERE DICI SOLUM. Porr
litem contestatam probatur nouis argumentis ac praeter alios exponitur 6. uis. Institi de pom. temeri litiganti.
Γ P. XXXI. RE ENTIVS tradirum est iudiciu a
te litis contestationem non dici, quae opinio multis sane auctoritatibus coprobatur, nam ante litem contestatam reus non dicitur contendere l. si is qui Romae cum glo. E. de iudi . & glo. in l. Iuditium soluitur eod. tit. hinc dicitur reus accipere iudicium cuIis contestatur. l. is qui se obtulit de rei uendi. & eo tempore dicitur iudicium coeptum l. amplius non peti, & l. non peti ff. rem rat. hab. ubi dicitur si in ius cum uocauerit iudicium tamen carptum non fuerit, citatio ergo principium iudicij non inducit. Nec dicitur iudicium ante litem , probatur in l. I. in prin. ff. de lit. contest. dein l. is qui se obtulit. E. de rei uendi. atque alijs a Decio adductis in Rub. C. de in ius uoc. in prin. & in rub. exta de iudic. col. s. Rip. in Rub. C. de eden. col. 2 .& rub.deludi. num. - . ut non mirum sit, si contestatio appelletur lapis angularis iudicij a Bald. in c. I. de lit. contes&fundamentum incipientis iudicis in Rub.ss de rer.diuis col. ult. Sed praeter uulgaria argumenta quae in hac quaestione circunferuntur hςc nostra addimus multo apertiora. Primo enim uidetur optime probari in l. aediles
84쪽
dum in edicto aedilium cautum suisse in mancipio redhibendo emptorem ten eri ad praestati on em, si mancipia factum fuerit deterius, ut quia stupratum fuerit, uel fise gitiuum esse coeperit t. cum autem in prin. ff. de aedili. edict.& eadem i. iless procuratoris . Addito; Iurisc sultus haec omnia,quae exprimuntur edicto aedilium pretilare emptorem debere, si ante iudicium acceptum facta sint, siubditurque, quod si quid ante litem conrellatain contigisset debuit enumerari, ut praestaretur, COCterum poli litem contestatam non ita,afferturque ratio his uerbis, idcirco enim necesse habuisse ea enumerari, ut si quid eoru ante litem contestatam contigisset prae star etur, caeterum post iudicium acceptum, tota causa ad hominem restituendum in iudicio uersatur, Zc tam fruct as ueniunt, quam id quod deterior factus est, caeteraque ueniunt. Iudicientin statim, atque Iudex factus est, omnium rerum officium incumbit,quccunque in iudicio uersantur: ea autem, quae ante iudicium contingunt non ualde ad eum pertinent, nisi suerint ei nomia natim iniuncta. hactenus Iurisconsultus. ex quo euidentissime apparet dupliciter colligendo ante litem contestatam iudicium non dici, cum dicantur ante iudicium Contingere, quae ante litem contestatam ueniunt, additurque tunc Iudicem fieri, cum iis contestatur, non est
igitur iudicium, quod sine Iudice non datur. Accedit alia ratio, nam persona filijfamilias idonea non ellii, iudicio sine consensis patris l. lin. A necessitate. C. debon. quae lib. at consensus patris ante litem contestata non requiritur l. si cum dotems eo autem tempore. E.
85쪽
sol. matri Bald. in l. I. C. qui adm. num. non igitur iudicium prius incipit. Tertio nomen rei, non competit ante formam, desubstantiam aduenientem. l. adeos cum ex aliena Ede acqui. rer. dom. at iudicij forma non incipit ante litem contestatam, non igitEr competet iudicij nomen. Obstat tantum in contrariums. est.
Instit. de poen.temer. litig. ubi dicitur principium insti- Mendarum actionum a parte edicti de imus uocando incipere hincque aliqui colligunt a citatione iudicium incipere. Sed missis his, quae a Decio in rub. de iudi. dicuntur longe alia uidetur mihi illius I. mens. Nam Praetoris edictu ad partes iuris uarias pertinebat ad res creditas, ad interdicta,ad nunciationes noui operis,illa ue xo pars tractatus edicti Pretiorij, quae ad actiones instituendas pertinebat, ab ea parte incipiebat, in qua agitur de in ius uocando agitur itaque de initio tractatus, de cognitionis in Praetoris edicto, non de parte,aut principio iudicij existentis, ut ex illis uerbis colligitur ab ea parte edicti, in qua agitur de in ius uocando. Nisi forte malis aliter respondere, atque distinguere, quod aliud
eis principium intrinsecum formae apparentis, &de eo non agi in eos. aliud uero extrinsecum ad rem potius,
non rei, & quasi praeparatio, ut in simili ex Baldi sementia distinguit Ripa in l. quominus E de flumini .nu. so.
Nec est in iure nouum originem, aut principium dici etiam eo tempore, ubi res non est sed illius imago, uel
. similitudo, probatur enim in l. t .ssi de ossi prςse. Praeto. dicitur enim originem Praefectorum fluxisse a Magistria militum,quia Praefecti Pritorio cosnationem quanda,
86쪽
&similitudinem cu Magistris militum habebant,&in
eorum locum successerunt, ita in iure origo emptionis dicitur a permutatione fluxisse propter cognatione quadam,licet eo tempore suam formam emptio non haberet, multisq; modis posse alicuius rei principium consis derari tradest Bal. inrub. Ederer. permu. col. ulti quos hic referre alienum duxi '
de re iussi. exponitur, stes qui dicantur Maz siratus Populi somani.
O P. XXXII. DIVO Pio Magistratibus Populi Romani
rescriptum est, ut Iudicu a sedato ru,uel arbitroru sententias exequeretur hi, qui eos dederunt. Dubium est ad que referatur uerbu a se,& nonnulli interpretantur hoc est a Principe,ea ratione,& exeplomoti, quia uerba debent referri ad disponente 'unde si restator in testamento roget haerede doctore de suis liabris restituendis,intelligitur de libris tellatoris non haeredis. Bar.in l.cum in testameto Ede aur. & arg. leg.notain l.ex facto in prin .ubi Rip.notab. 3 Tad Trebell.ita illa uerba a se datorum referuntur ad Principem disponerem,quς expositio optime a Decio,& Beroo in c.signifisi de ofs.deleg.refellitur.Et sane multis rationibus haec interpretatio infirmari potest, rescripsit enim Impera-eor, ut sententiae illorum exequutioni mandarentur,
qui per se exequi non possent, at delegati a Principeroslunt, ut costat de jure Canonico c. in hieris de offici iud.
87쪽
iudi. deleg. &c. significasti, ubi Abba. Dec. 3. notab. &Berous, & iure ciuili est tex. in l. fin. C. de iudi. & per ea legem Rip. in l. ait Praetor in fine principi) ff. de re iudi. Secundo in dispositione exponenda, ualet plurimum
argumentum, quod a ratione recti sermonis sumitur,l. Plautius. E de aur. & arg. leg. ibi recti sermonis ratio non patitur, ut sermo rectus non sustinet hanc locutionem a se datorum hi qui eos dederunt id eth a Principe debuit enim dici, is qui dedit. Postremo ita uerba accipienda sunt in legibus, ut nihil sit ociosum l. quod ait n. ad i. Iul. de adulte. Sed illa uerba hi qui eos dederunt
hac interpretatione admissa redundarent, ac essent penitus ociosa. Alij omnes interpretantur a se datorum,
id est a Magi stratibus Pop. Romani, ita glo. in uerbo a se, Dec.& Berous in dic. c. significasti, quae interpretatio hac ratione nititur, uerbum enim in relatione ambiguum ad proximiora debet reserri l. si idem cum eodem E de iuris omni. Iudi. quin consuluit Corne. conslib. I. uerbum sibi ad proximiorem referri unde uerbu a se ad Magistratus Pop. Rom. referetur, id enim est proximius uerbum. Ego uero huic interpretationi non assentior, quia illud uerbum a se pendet ab inferioribus, & duo relativa sunt nomina ibi exposita iudices dati, & qui dederunt,unde uerbum ambiguum mediupendens ab inferioribus debet ab altero declarari, a se. 13. ab his qui dederunt. Secundo nimium esset angu- flare dispositionem de Magistratibus Pop.Rom. solum intelligere. Arbitror himc errorem ex illo fonte fluxisse, quia no intellexerunt rescripta Principum plerunt ad
88쪽
ad Magistratus Pop. Rom quandoque ad Praesides, ali quando ad Collegia dirigi, ita tame ut generales leges
essent, & omnes tenerent, sed ad eorum interrogationem sorte rescribebantur, uis tamen rescriptorum ad 'omnes pertinebat, haec ergo uerior uidetur expositio.
Rescriptum Principis ad Magistratus Pop. Rom. directum est,ideo de Magistratibus fit mentio, loquebatur
autem generaliter, ut Iudicum datorum sententiae ab his exequerentur, qui eos dedistent, unde uerbum a se determinatur a sequentibus, hi qui dedissent, non a praecedentibus.QΠae interpretati o his praecipuis rationibus nititur, nam primum recti sermonis ratio non solum patitur, uerum etiam postula i ita accipi . Secundo quia cum duo relapiue proponantur dati Iudices, S qui de- durunt, uerbum ambiguum inter illa positum ab altero debent declarari a se syn his qui dederunt. Deinde dc tertio generalis est illius legis dispositio,& ad omnes Magistratus pertinet, ac Iudices, tam in urbe, quam ex xtra urbem, ideo debet generaliter accipi alias si ad uerbam Magistratus Pop. Rom. reseratur, de urbanis tantuintelligeretur , hi enim significantur per Magistratus
Pot. Rom. l. uoluit . i. st. de interi actio. l. hos st. de accus. l. st. de eo, quod met. caus Postremo ex hac interpretatione nihil superstuum, aut redundans reddiatur. Neque obstant rationes, quae pro stiperioribus afferebantur , quod uerbum ad proxima debet referri, satis enim ad proxima refertur, si a uerbis immediate soquentibus determinetur. Nec quod ad disponentem reterri debeat, ut in primo intellectu dictum est, debet, L enim
89쪽
enim illud intillegi, quando commode,verbis non re pugnantibus referri potest saluaq; ratione recti sermonis Bar. in I. cum in testamento in fin. Ede aur. de arg.legae nisi rationes urgeant in contrarium Rip. in .l. ex facto in princ ad Trebell.stauam nisi appareat ver ba ab inferioribus pendere ex adiuncto RU. ubi supra.
ire appelletur, quam a patre, referuntur praeter aliorum sinientiam nouae rationes, ου ueteres confutantur. ιCAP. XXXIII. IO N Contemnenda prorsis est iIIa disputatio
cura matre potius matrimonium appelletur,& prima ratio a iure Pontificio sumitur, quod inde nome acceperit propter labores , dc umnas, quas matres inparie diffiiijs sustinere solent c. ex literis, de conuer. infid- qmeratio a Gomet. Hisipano in fuerat de actio.Institu.conficinatur, neque enim nouum est, Vepropter labores samatur honor,&appellatio a. r.C. de ossici Magistr. ossi ibi praecedatis, quem prolixior labor e mel i ora stipendia fecerint anteire d. I .de Consul. lib. I r. vi magis tribuatur ei qui plus laborat , m rumq; non esse ait, si proprer labores in mulierum gratiam haec appellatio manau erit, cum & alia plura legamus mulieribus tributa, ut semita cedere, Malia quae a Plutarcho in Problemat. referuntur . Sed haec ratio quamuis Pontifici j hiris auctoritate munita sit,doct 1um aurea non implet, eam que refellit Dec. in a. imp
90쪽
tium .ss de iuri omni.iud. not. r. Alia ratio a Decio affertur propter prolis certitudinem a matre dici, semper enim mater certa est, pater vero ,quem indicant nuptiae .l. quia semper .ff. de in ius vocand. Cui conuenit
illud Homeri Odisseae primo , ubi Telemacus inquiese risis ilium reuelauit mater. Hincque tradit Boschus in nach de nup. in princi' ius ciuile seruos a liberis a matre dijudicat,&secundum conditionem matris determinat, reserti, Didacus Couarru. in Epithom.desponsa. secunda paci cap. primo. Aliam ret ulit Iacobus Niger in .l. I .E de verbo. oblig. ne sorte oriri posset confusio si patrimonium diceretur, cum bona nostra patrimonium appellemus Mihi res facilis, ac plana videtur, si modo contentionis cupiditas &studium amoueatur. Congruum enim fuit, tum quia hoc proprium ossicium mulierum est, tum propter maiorem generandi cupiditatem,pos renio propter editionis partus inimnisterium a foeminis appellari matrimonium . Primo quid magis conueniens quam ut res denominationem sumat ab ea parte, cuius hoc proprium munus, & ossi cium est, muliebre autem ossicium est concipere, parmeumq, tueri, .l.quaeriturg I .de aedili .edict.Uirorum vero proprium leges condere.l. I .ssi de legib. vacare virilibus Ossicijs, & magistratibus, quorum foemini sunt inc paces .l. foeminae .sf. deuer. sag. prolis conceptio, & tutela, qui stat huius coniunctionis effectus mulierum
est. Accedit secundo, quod maior quςdam cupiditas in scemina est prolis maiorque initinctus, ut ra7rer fiat, unde dicitur in iure id maxime cupere t 1 mL a de indic.