장음표시 사용
431쪽
mo recta ad cujusque domum tenderet. Rursus qui contemplatur facta divisione aliqua, tutius quidem faciet, si singillarim perspiciar, quid cuique parti conveniar, id quod supra admonuimus. Atqui docet, magnam evirabit prolixitatem, fastidiumque , si primum aperuerit quid Communiter omnibus conveniat: deinde vero quid proprie singulis, ne scilicet in eadem saepe incidat. quanquam aliquando difficile inveniri verba possunt, quibus illud explices , quod communiter omnibu a Conveniat, necesseq; est tunc idem saepius reperere. singillatimque Omnia persequi. Adhaec qui contemplatur , facta divi sone aliqua . perspicere non facile pote-rir, a cujus potissimum partis consideratione incipiendum sit. Rationem enim , quare, huic illa debeat praecedere, nouprius intelligit, quam quae pertineant ad utramque perspexerit. Qui vero docet, cum id eum non lateat, aliquod debet in
Primum enim ut quidque intellectum aliis poterit rebus lucem afferre , cum ipsum interim nullius rei declaratione indigear, ita prius erit explicandum. Alias autem praeseretur pars dignior , aut ut utilior , aut quae prior sit tempore, aut alia qualibet ratione.
432쪽
Poliremo qui contem platur semper amagis perspicuis ad minus nota procedat necesse est. Qui vero docet contrarium se qui ordinem utcunque potest : ira scilicet, ut qeae a finis notione resolutionis ordine inventa fuerint , compositivo, qui est a caussis ad finem, ipse explicet. Atque ita faciendum esse docet Galenus,& qui illum sequuti sunt. nec desuerunt magni nomianis viri, qui censuerint resolvendi illo ordine vix tradi artea posse ' 8e ideo componendi vilm longe ad id commodiorem esse : a qua ego sententia longissime absum. Certo enim certius est, discere ali 'quem, quod ignorar, neque sponte posse neque a Doctore . nisi ex notioribus: id quod recte docuit Aristoteles, & quotl- die certissima comprobatur experientia. Siquidem igitur sinis notior est iis,quae ad finem spectant, docenti profecto non minus , quam contemplanti a finis erit notione incipiendum tanquam a notiore: Min eo terminandum , tanquam prae omnibus ignoro, quod sit a fine remotissimum. Neque enim satis est, si quae resolutionia ordine inventa sunt , contrario facili uatradi ordine possint. Sed illud videndum est , possint ne ita tradi , iacilius etiam intelligi ut queant, quam si eodem explicarentur Ordine, quo & inventa sunt. quod
433쪽
Cum contingere nequaquam possit, minime probandi sunt doctores illi, qui suam
tantum quaerunt in docendri commoditatem: neque id agunt, ut quam maximo cum fructu doceant. quanquam etiamsi ad solam doctorum commoditarem spe etes , non video quamobrem majorem dicant esse in compositiva methodo facilitarem, atque in resolutivo. mihi certe quotiescunque vel scripsi aliquid , vel meditatus sum, etiamsi res suerunt longe dissimilis argumenti, contrarium ratnen semper contigit : ita ut cogat credere, qui il-iud asserunt, vel nunquam expertOS esse, quid in utraque ex hisce contrariis metho dis in sit commodi: vel certe resolutivae methodi rationem non satis esse assequa tos. Est igitur non minus docentibus , quam contemplantibus commune Praeceptum hoc, ut semper a notioribus ad
minus nota proficiscantur: sed illud palam est multa posse occurrere quae si uni eris enunties , vel absque ulla inductiones facile intelligent omnes vera esse : rametsi non omnes item enuntiare sponte potuissent , ut si dicas in regno recte ad ministrando ad optimum Rei p. starumi omnia esse dirigenda , nemo non agnoscet ita fieri oportere. At si interroges quem - nam ad finem dirigenda sit omnia recta re
434쪽
ΤR DENT. DE METHODO. 389gni administratio , non ita cuiliber in promptu erir, quid respondear. Quo fit ut qui docet multa possit universe proferre . quae qui suo marte investigare illa vellent necesse haberent prius in lingularibus mi quot intueri, arque inde ad rei uuiversae notionem , quasi reminiscendo , perduci e neque ob id tamen non ex notior ibus docere dicendus sit. Caeterum si resolutiva methodo tractandum thema aliquod susceperis , haud equidem teligiose adeo servandam eam esse ad extremum usque putaverim , ut sicubi protuleris aliquid, tanquam rei cujuspiam caussam, cujus 8e alii praeterea sint effectus , non eos liceat re censere. Nam 8e pertinet aliquando ad rerum conrifirmationem , 8c saepe sunt ejusmodi, ut opportuniorem in univer Ib tractatu locum non habeant, ubi explicentur.
Illud quoque non inelegah ter fieri aliis quando posse animadverti , ut ubi diffuse a fine ad causas sueris, & principia evagatus , summatim demum a principiis ad finem perorando revertaris. quod potest Maliqua tantum in Parte plerunq; Observari. Galenus tertiam addidit methodum, quam divisionem appellare possumus,qu πιquidem ejusmodi est , ut definienda primum sit ars , vel scientia, de qua agi-R3 turr
435쪽
tur. mox dividenda quaedam in capita, quae Se ipsa in alias scindenda erunt partes , illaeque piaerumque in alias,explicandumque tandem est,quid quaeque pars sit quidve singulis accidat. neque habetur ulla rario ejus ordinis, qui est a fine ad caussas , vel ejus, qui est a caussis ad finem, sed ejus tantummodo, qui est a toto ad partes. ω totum hic intelligitur ipsa ars, seu scientia integra. Constatque haec methodus tan- . tu mmo do definiendi ae dividendi preceptia, quae supra jam exposuimus. Eam autem quam brevissime Cicero in persona Crassi lib. r. de Orar. complexus esse videtur hisce verbis: Si enim inquit) aut mihi facere licuerit, quod jamdiu eogito, aut alius qui 'iam aua me impedito occuparit, aut modi tuo essecerit ut primum omne jus civile in genera digeraι, qua perpauca fiunt z deinde earum generum quasi quadam membra dissartiat : tum propriam cujusique vim definitione deelaret e porsectam artem juru ciuilis habebitis , magis magnam atque uberem, quam delitis is obsturam. Haec quidem Cicero verum
ut constitutam jam artem hac methodo scribi posse non dubito : lta minime Crediderim commodam eam esse ad constituendam artem,quae inventa nondum esset non enim ubique ordinem servat a notioribus ad minus cognita, quem ostendimus
436쪽
TRIDEWT. DE METHODO. 39 investigantibus Omnino esse necessarium.
Et si quando in eum ordinem incidit, arisque eandem etiam ob causam , ne in docendo quidem probanda erit ullo modo. Quamobrem cum ea una usi sint om ues s re qui hactenus methodici esse voluerunt, studiosorum utilitati non optim8 ab iis consultum esse facile agnoscet. quisquis aliquando resolutivae methodi perspicui, larem, quae prosecto maxima est, expertus fuerit. Et Galenus aperte daeli tertiam hanc anethodum ad compendium tantum. 8c memoriam commodam esse. Atqui ne compendit quidem aut memoriae gratia magnopere desiderandam eam esse dixerim , quum nihil impediat & in resolutiva methodo, si confirmatione a consurationesque omiseris , quam brevissimum esse. Ad memoriam autem quae methodus ea esse aptior Potest, quae di intelligent laequam o prime serviat nihil. n. aequae me mosiam adjuvat , quam si rem optime inintelligaa. xvis. Caeterum illud quoque memoriae opem feret, si dispositione initio usus
fueris, indicando quid primum , di id postea dicturus sis: item si ubi oportunum fuerit, transitiones interposueris, Ostendendo quae absolveris , quaeve subsequantur et postremo si eorum quae Pertracta-Qε ve-
437쪽
TRIDENT. DE METHO D. voa redigere in methodum poteriris. Scquae compositivo aut definiri vo perscripta ordine fuerint. tentabitis vos,possintne Commodius resolutivo. - Exercitationis porro ea erit ratio, ut
perpendatis quid considerari, aut dici primo loco debeat, quid altero, quid tertio ,& sic deinceps usque ad finem juxta praecepta a nobis tradita , animadvertendum. que passim erit, ne ubi rerum copia, quam temere per se naturalis forte ingenii sce cunditas suggeret, a recto vos curriculo abducar. Ideoque vosmet a vobis sae-Pe posceris rationem , quo quidque loco fieri debuerit, quidve factum sit. Itaque ad normam singula exigetis,ut ubique vobis exquisita methodi rario constet. quem laborem alioqui etiam jucundissimum si unicum annum sustinueritis, dispereamni agnosceris alios effectos vos e sse homines . ac incipere tum demum oculos haherea
Quandoquidem autem vix intelligi artium usus potest, sine exemplis, earum praesertim quae sunt difficiles, hic, scio expectabitis vobis ut indicem apud quosnam Potissimum authorea, inventuri sitis dili genter servaram, quam ego requiro me thodum. qua in re haud equidem possum vobis satisfacere quippe cum hujua geoe
438쪽
ris scriptum ullum videre mihi adhuc non contigeri r , & facile nullum exrare mihi Persuadeam. Quanquam enim libellum
de constitutione artis medicae reliquit Gaist lenus, in quo resolutionis ordinem sequutus videtur: multis tamen in locis summam quandam ingenii vim miramur po-'rius , quam perpetuum illud , ac nusquam abruptum , quod nos exigimus, filum agnoscimus. Sed cum plura sint quae ad
constituendam ejusmodi methodum requiruntur: nempe definitiones adhibeas , dispersas res ac dissiparas in unum colligas . universa partiaris . ac dividas, proxiamas causas . Toximosque effectus & ln- tuearis 8e indices. quanquam quomodo haec omnia recto ordine conjungi debeant , ex una aliqua tractatione cognoscere non licear, singulorum tamen infinita Propemodum occurrent exempla , si quia& Platonica & Aristotelea assiduo diligentique studio perlegerit: quorum quidim observatio magno erit ad exercitatiOnem adjumento. Ubi autem in singulis exercitatus aliquis fuerit, adhibitis deinde Praeceptis nostris haud erit difficile apte omnia. prout rea quaeque postulabir,conjungere, integramque thematia cujusque
methodum constituere. Atque ut nos nihil praetermittamus, quo
439쪽
TRIDENT. DE METHOD P. 39squo prodesse vobis posse v deamur, dabimus operam. ut aliquando habearia artes nonnullas a nobis hac ipsa methodo perscriptas .expectare autem propediem fe at teram Logicae partem, quae pertinet ad quaestiones : interim erit vobis specimen aliquod hic ipse libellus, quando minime committendum putavimus , ut quo inscripto de methodo ageremus , quam me thodum maxime probaremus in eo, illa
ipsa desiderari jure posser. Reddi in his ratio Me libella Methodi, nota tu per numeros in margine locis , ct ubi
quidque fiat, is ubi ita fieri da-- bere doceatur.
di definitionem lavestigavimus, & Lo gicam partiti sumus sumptis a fine differentiis , quod ita membra diversitas requirerent caussas, diversaque praecepta. t Post definitionem subjecimus finem methodi extremum. t Qui est rei alicujus cognitio. Hic finem partiti sumus respectu ejus, qui contemplatuι , ω ejus qui docet quandoqui-R 6 dem
440쪽
396 IAcoar A CONTI Idem is qui docer, propriis quibusdam indiger praeceptis. Mox finis quandam quasi formam delineavimus ipsius methodi, ostendentes quot & quibus rebus constet integra rei cujustibero cogniti , Ubi quidem observandum est . quod formam descripsimus si verborum corticem spectes, non methodi, sed ipsius methodi finis, quod faciendum in artibus docuimus.
h Qui enim de methodo agit, is de meo. thodi fine agere censendus est. Idemquesecimus circa alias quoque caussas, nempe materiam & effieientes. Sed materiam dupliciter consideravimus. Ut alia sit rerum quarum haberi ratis cognitio possir, qualem diximus methodi finem esse : alia sit subjectum in quod ipsa cadit cognitio. 4 Hinc ς accedimus ad caussas efficientes illius cognitionis, quae methodi est finis. Cumque illius cognitionis plures esse partes in ejus descriptione Ostenderimus. t Indicamus etiam quae sint cujusque partis efficientes caussae . Quoniamque inter essicientes caussas