장음표시 사용
211쪽
commoratus, summamque ibi copiam frumenti, di reliqui commeatus nactus , exercitum ex labore , atque inopia refecit . Iam prope hieme confecta , cum ipso anni tempore ad gerendum bellum vocaretur; ek ad hostem proficisci constituisset, sive eum ex paludibus, silvisque elicere, sive obsidione premere posset legati ad eum principes fiduorum veniunt, oratum , ut maxime ne
cessat io tempore civitati subveniat: funimo esse in periculo rem quod , cum singuli magistratus antiquitus creari , atque reptam pore itatem annum obtinere consuessent, duo magistratum gerant , ct se uterque eorum legibus creatum e Trdicat. Horum esse alterum Convictolitanem, florentem , ct illustrem adolescentem : alterum C tum , antiquissima familia natum , atque ipsum hominem summae potentiae, di magnae cognati nis, cuius frater Vedeliacus proximo anno eundem magistratum sesserit: civitatem omnem ecse in armis r divisum senatum , divisum populum : suas cujusque eorum clientelas . Quod si diutius alatur controversia et fore , uti pars cum civitatis parte confligat: id ne accidat, positum 33. in ejus diligentia, atque auctoritate. Caesar, etias a bello, atque hoste discedere, detrimentosum esse existimabat , tamen non ignorans , quanta
ex dissensionibus incommoda oriri consuessent ;ne tanta, ct tam conjuncta populo Romano civitas, quam ipse semper aluisset, omnibusque rebus ornasset, ad vim, atque ad arma descend ret , atque ea pars , quae minus sibi confideret, auxilia a Vercingetorige accerseret: huic rei praevertendum existimavit: &, quod legibus JEduorum, iis, qui summum magistratum obtinerent, excedere ex finibus non liceret, ne quid de jure , aut legibus eorum diminuisse videretur , ipse in Κ- duos proficisci statuit , senatumque omnem, &quos Inter controversia esset , a Decetiam ad se
a Decetum ad se voeaυit J Fulvii codex ita elare : era. iam duo alii . Ciacconio teste . Vett. edd. etiam ad μευoc. quod & in Vaticano legi dicitur . Oppidi nometa absise , sequentia cum eo veni et ostendunt . Eo enim
212쪽
vocavit . Cum prope omnis civitas eo convellis.set, docereturque, paulis clam vocatis, alio I co, alio tempore , atque oportuerit , fratrem a fratre renuntiatum, cum leges, duos ex una familia, vivo utroque, non solum magistratus creari vetarent , sed etiam in senatu esse prohiberent; Cotum magistratum deponere coegit : Convictolitanem , qui per sacerdotes , more civitatis , intermissis magistratibus, esset creatus, potestatem obtinere iussit . Hoc decreto interposito 34- cohortatus Κduos , ut controversiarum , ac diLfensionum obliviscerentur , atque , omnibus Ο- missis rebus, huic bello servirent ; eaque, quae meruissent, praemia ab se , devicta Gallia, exspectarent , equitatumque omnem , & peditum millia x sibi celeriter mitterent , quae in praesi diis rei frumentariae caussa disponeret ; exercitum in duas partes divisit . xv. legiones in Seianones, Parisiosque Labieno ducendas dedit: vi. ipse in Arvernos, ad oppidum Gergoviam secundum a flumen Elaver duxit . Equitatus partem
illi attribuit, partem sibi reliquit. CAPUT XV.
nreingetorix, pontibus resissis , iter facit ab ati
tera Elaveris parte. Caesar pontem reficis , re exercitum transdueit, inde Gergoviam perυenit. Vercingetorix eastra in monte ponit ; Caesar , praefidio deiecto , potitur Ioeo , in quo Iegiones collocat a re cognita, Vercingetorix , omnibus im. terruptis ejus fluminis pontibus, ab altera Elaveris parte iter facere coepit . Cum uterque 3 s. utrique esset exercitus in conspectu , fereque e
certum Ioeum signat . Antonini autem itinere ab Am noduno Lutetiam Decetia occurrit. quae haud dubie est D eiete in dextra Ligeris ripa , medio sere loco inter Nevers
a flumen Elawν 3 ex Gebenna monici ruens. ab occasu L geris in septemtrionem tendens, eidem ad Noviodunum ita Nivernum se adluadens.
213쪽
regione castris castra poneret; dispositis explora- Ioribus , necubi effecto ponte Romani copias transducerent; erat in magnis Caesari dissiculi tibus res , ne maiorem aestatis partem flumine impediretur; quod non sere ante autumnum E laver vado transiri soleat. Itaque, ne id accide ret, silvestri loco castris positis, e regione unius eorum pontium , quos Vercingetorix rescindenis dos curaverat , postero die cum Q. legionibus in occulto restitit: reliquas copias eum omnibus impedimentis, ut consueverat, mrsit, ademptis quartis quibusque cohortibus , uti numerus legionum constare videretur. Iis quam longissime possent progredi iussis, cum iam ex diei tempore coniecturam caperet , in castra perventum ἔiisdem sublicis , quarum pars inferior integra remanebat, pontem reficere coepit. Celeriter effecto opere, legionibusque transductis, ct loco castris idoneo delecto, reliquas copias revocavit . Vercingetorix, re cognita , ne contra suam V luntatem dimicare cogeretur, magnis itineribus 36. antecessit. Cassar ex eo loco quintis castris Gergoviam pervenit; equestrique praelio eo die levi facto, perspecto urbis situ, quae posita in aItissimo monte omnes aditus dissiciles habebat , de expugnatione desperavit: de obsessione non prius agendum constituit, quam rem frumentariam ex- redisset . At Vercingetorix , eastris prope oppium in monte positis, mediocribus circum se intervallis, separatim singularum civitatum copias collocaverat ; atque omnibus ejus jugi collibus occupatis, qua despici poterat , horribilem speciem praebebat: principesque earum civitatum ,
quos sibi ad consilium delegerat, prima luce ad se quotidie conveniri iubebat, seu quid commu-
a demptis quantis quibus e rehonibus I Torquent se Interpretes in his. & snperioribus de tr legionibus, quibuscum Caesar restitit et quae doctissime ita D. vomus expediit : Caesar cum vI legioni s in Arumnos prefectis es, oe ctim Elaverim nou nisi usu transire posset, ipse cum istis Iesionibus νωλrit . Dein υν ostendae, qua ratione illas duas legiones derro re de exercitu potuerit, ut iubilominus va tegionum Decies maneret, ait, se quartam quamque cohortem sumps se. Iam Ix colones ubi numeramur, nec Drio quarta pars ea M.
214쪽
nieandum, seu quid administrandum videretur tneque ullum fere diem intermittebat, qui , questri praelio interjectis sagittariis, quid in quoque esset animi, ac virtutis storum , periclitaretur. Erat e regione oppidi collis sub ipsis ra- diei bus montis egregie munitus, atque ex omni parte circumcisius et quem si tenerent nostri , &aquae magna parte, di pabulatione libera prohiabituri hostes videbantur is Sed is locus praesidio ab iis non nimis firmo tenebatur. Tamen silentio noctis Caesar ex castris egressus, priusquam subsidium ex oppido venire posset, deiecto praesidio, potitus loco, duas ibi legiones coIlocavit, fossamque duplicem duodenum pedum a majoribus eastris ad minora perduxit ; ut tuto ab repentino hostium uicursu etiam singuli commeare possent,
Conυie Olitanis AEduur follieitatur ab Arvernis
quosdam actissenter alisquitur, quorum pri reps Litavicus eontra Romanos exercitum d est . Eporedorix rem hane Caesari aperit, eum' que rogar, ut auxilio sit.
DUm haec ad Gergoviam geruntur, Convia litanis mduus , cui magistratum adiudica-'
tum a Caesare demonstravimus licitatus ab Arvernis pecunia , cum quibusdam adolescentibus colloquitur , quorum erat princeps Litavi-Cus, atque eius fratres, amplissima familia nati adolescentes . Cum iis praemium communicat , hortaturque eos, ut se liberos, ct imperio natos meminerit: unam esse 'Eduorum civitatem , quae certissimam Galliae victoriam distineat: eius auctoritate reliquas contineri, qua transducta, i
eum consistendi Romanis in Gallia non fore resse nonnullo se Caesaris beneficio affectum , sic tamen , ut iustissimam apud eum causam obtinuerit ; sed plus communi libertati tribuere .
Cur enim potius Κdui de suo jure, di de legi-
215쪽
bus ad Caesarem disceptaturi, quam Romani adssiduos veniant i Celeriter adolescentibus & a oratione magistratus, & praemii spe ductis, cum se vel principes eius consilii fore profiterentur ;ratio perficiendi quaerebatur, quod civitatem temere ad suscipiendum bellum adduci posse non confidebant . Placuit , ut Litavicus decem illis millibus , quae Caesari ad bellum mitterentur ,
Praeficeretur; atque ex ducenda curaret, fratres inque ejus ad Caesarem 'praecurrerent: reliqua quae s. ratione agi placeat, constituunt. Litavicus , accepto exercitu, cum millia passuum circiter xxX
ab Gergovia abesset , convocatis subito militibus, lacrymans: Quo proficiscimur, inquit, milites t omnis noster equitatus , nobilitas omnis interiit; principes civitatis Eporedorix, ct Viridomarus insimulati proditionis ab Romanis indicta causa interfecti sunt . Haec ab iis cognoscite, qui ex ipsa caede fugerunt . Nam ego , fratribus , atque omnibus propinquis meis interfectis, dolore prohibeor, quae gesta sunt, pronuntiare . Producuntur ii, quos ille edocuerat, quae dici vellet ; atque eadem, quae Litavicus pronuntiaverad, multitudini exponunt e multos equites 'Eduorum interfectos, quod collocuti cum Arveris nis dicerentur; ipsos te inter multitudinem muli tum occultasse , atque ex media eaede profugisse . Conclamant 'Edui , & Litavicum obsecrant , ut sibi consulat . Quasi vero, inquit ille , consilii sit res, ae non necesse sit nobis Ge GoViam contendere , ct cum Arvernis nosmet coniunaere. An dubitamus, quin, nefario facinore admissio , Romani iam ad nos interficiendos concurrant' Proinde, si quid in nobis animi est, persequamur eorum mortem , qui indignissime interierunt : atque hos latrones interficiamus . Ostendit cives Romanos, qui eius praesidii fiducia una erant . Continuo magnum nu
a Oratione man ratis oe praemii spe ductis a Vis . . ih
gunt ratione mari Ditis oe praemio de cru . . . v v Q
suit ne legisse in suo codice. Consule Dion. Vinium.
216쪽
merum frumenti , commeatusque diripit , ipsis
crudeliter excruciatos interficit: nuntios tota civitate Κduorum dimittit : eodem mendacio de caede equitum , & principum permovet hortatur, ut simili ratione , atque apse fecerit , suas iniurias persequantur . Eporedorix fiduus sum- 3st,mo loco natus adolescens , ct summae domi potentiae, & una Viridomarus, pari aetate, & aratia , sed genere dispari, quem Caesar sibi ab Divitiaco traditum, ex humili loco ad summam dignitatem perduxerat , in equitum numero conia Venerant , nominatim ab eo evocati . His erat inter se de principatu contentio: & in illa magistratuum controversia alter pro Convictolitane . alter pro Coto summis opibus pugnaverat . Ex iis Eporedorix, cognito Litavici consilio, media fere nocte rem ad Caesarem deteri; orat , ne patiatur, civitatem pravis adolescentium consiliis ab amicitia pop. Rom. deficere et quod futurum provideat , si se tot hominum millia cum hostinus coniunxerint; quorum salutem neque propino qui negligere, neque civitas levi momento aesti-
CAΡUT XUII. . Caesar, relicto C. Fabio legato ad castrorum pr. Mium, AEduorum agmen insequitur , eorum que iter moratur. Dum AEdui armoriam proiectione deditionem Mnseant, Litaυicus Gerg
viam profugit ; quo Caesar ipse paullo post com
R, Agna affectus solicitudine hoc nuntio Cae- far , quod semper ssiduorum civitati praecipue indulserat, nulla interposita dubitatione ,
legiones expeditas xv, equitatumque omnem exeastris educit. Nec fuit spatium tali tempore ad contrahenda castra : quod res in celeritate posita esse videbatur . C. Fabium legatum cum I Dionibus xx. castris praesidio relinquit . Fratres
Litavici. cum comprehendi jussisset, paullo ante
217쪽
Teperit ad hostes profugi iis . Adhortatus milites , ne necessario tempore itineris labore permoveantur, cupidissimis omnibus, progressus mil- Iia passuum xxv, agmen Κduorum conspicatus , immisso equitatu , iter eorum moratur , atque ampedit: Interdicitque omnibus , ne quemquam
interficiant . Eporedorigem , ct Viridomarum , quos illi interfectos existimabant , inter equites versari, suosque appellare iubet. His cognitis , ct Litavici fraude perspecta , iEdui manus tendere, & deditionem significare, ct proiectis armis, mortem deprecari incipiunt. Litavicus eum suis clientibus, quibus nefas more Gallorum est etiam in extrema fortuna deserere patronos , 6 r. Gergoviam profugit . Caesar nuntiis ad civitatem Eduorum missis , qui suo beneficio conservatos docerent, quos iure belli interficere potuisset, tribusque horis noctis exercitui ad quietem datis, castra ad Gergoviam movit . Medio fere itinere equites a Fabio missi, quanto res in periculo fuerit, exponunt: summis copiis castra oppugnata demonstrant: quam crebro integri defetalis succederent, nostrosque assiduo labore defati ἀgarent, quibus propter magnitudinem castrorum perpetuo esset iisdem eodem in vallo permanendum: multitudine sagittarum, atque omnis generis telorum multos vulneratos e ad haec su sit nenda a magno usui fuisse tormenta e Fabium
discessu eorum, duabus relictis portis , obstrue re eae teras , b pluteosque vallo addere, & se in posterum diem similem ad casum parare. Ιis rebus cognitis, Caesar summo studio militum ante ortum Solis in castra pervenit .
a magno usui Disse tormentad Bene Interpres. τας μνχανα s
h pluteosque vallo addere a Plutei hic non macuinae sunt, seclasseres & tabulae, quibus altitudo valli augeba Pur. quia sutilio terram adgerere non licebat. Festus ἐn PLUTEI . cum de machinae di tegumenti notione dixisset , addit a rarac etiam ea ae , quibus eis praesepiroer , cosem nominoagumiar. Vide δέ supra cap. M. I.
218쪽
Eo AEdui Romanorum bona diνipiunt, multosque eaedunt . At vero fama perlata omnes milites in
Caesaris potestatem devenisse , primum se apud Aristium purgant, deinde legatos, qui idem δε- eiant , ad Caesarem mittiant : sed postea clanis destina esloquia de bello suseipiendo balent , Caesare interim omnia hae dissimulante. DUm hae ad Gergoviam geruntur, JEdui, primis nuntiis a Litavico acceptis, nullum si- '' hi ad cognoscendum spatium relinquunt. Impetilii alios avaritia, alios iracundia, ct temeritas, quae maxime illi hominum generi est innata, ut levem auditionem habeat pro re comperta. Bona civium Romanorum diripiunt, caedes faciunt, in servitutem abstrahunt . Adiuvat rem proclinatam Convictolitanis , plebemque ad furorem impellit, ut, facinore admisso, ad sanitatem reverti pudeat. M. Aristium tribunum mit iter ad legionem facientem , fide data, ex a oppido C hillono educunt : idem facere cogunt eos , qui negotiandi causa ibi constiterant. Hos continuo in itinere adorti, omnibus impedimentis exuunt ἔrepugnantes diem noctemque obsident , multis utrinque interfectis, maiorem multitudinem ad arma concitant. Interim nuntio allato , omnes 43. eorum milites in potestate Caesaris teneri, concurrunt ad Aristium : nihil publico factum consito demonstrant: quaestionem de bonis direptis decernunt: Litavici, fratrumque bona publicante legatos ad Caesarem, sui purgandi gratia , mittunt: haec faciunt recuperandorum suorum ea
se t sed contaminati facinore, & capti compendio ex direptis bonis , quod ea res ad multos pertinebat , S timore poenae exterriti, consilia clam de bello inire incipiunt, civitate1que reliquas legationibus solicitant . Quae tametsi Caesara opp.do Cabillono 3 Cabillonum Eddorum oppidum ad stamza
219쪽
ar intelligebat, tamen quam mitissime potest , legatos appellat: nihil se, propter inscientiam, levitatemque vulgi , gravius de civitate judic re , neque de sua in fiduos benevolentia diminuere. Ipse maiorem Galliae motum expectans , ne ab omnibus civitatibus circumsisteretur, consilia inibat, quemadmodum a Gergovia discederet, ac rursus omnem exercitum contraheret, ne
profectio nata a timore defectionis similis fugae
Caesar collem quemdam ab hostibus detentum oecupat ; hostes omni exitu, s pabulo prohibet rmandata militibus dat. Deferibitur oppidi m rus , o situs . Caesarei hostium eastris potiti n-tur , ac dum ad portas oppidi appropinquant , hoster territi se e muro dejieiunt . L. Fabius oppidi murum ascendis: Hostes oppido, qua maxime laborat, succcirrunt. 4. Tassic cogitanti accidere visa est facultas bene Arei gerendae . Nam cum minora in castra operis perseiciendi causa venisset , animadvertit collem, qui ab hostibus tenebatur, nudatum hominibus , qui superioribus diebus vix prae mul- ωtitudine cerni poterat. Admiratus quaerit e X perfugis causam, quorum magnus ad eum quotidie' ' numerus confluebat . Constabat inter omnes , quod iam ipse Caesar per exploratores cognoverat, dorsum esse ejus jugi prope aequum, sed silvestre , & angustum , qua esset aditus ad alteram partem oppidi: vehementer huic illos loco timere , nec jam aliter sentire , uno colle ab Romanis occupato , si alterum amissitIent , quin poene circumvallati , atque omni exitu , S pabulatione interclusi viderentur : ad hunc muniendum locum omnes a Vercingetorige evocatos . Hac re cognita , Caesar mittit complures equitum turmas eo de media nocte. Ιis imperat, ut
paullo tumultuosius omnibus in locis pervaga
220쪽
rentur . Prima luce magnum numerum impedimentorum ex castris, mulorumque produci, a atque iis stramenta detrahi, mulionesque cum cassidibus, equitum specie , ac simulatione , collibus circumvehi iubet . His paucos addit equites , qui latius ostentationis caussa vagarentur . Longo circuitu easdem omnes jubet petere regiones ἀHaec procul ex oppido videbantur , ut erat a Gergovia despectus in castra : neque tanto spatio, certi quid es et , eXplorari poterat. Legionem unam eodem iugo mittit, ct paullum progressam inferiore loco constituit, silvisque occultat. Augetur Gallis suspicio , atque omnes illo munitionum copiae transducuntur. Vacua castra hostium Caesar conspicatus , b tectis insignibus suorum , occultatisque signis militaribus , raros milites , ne ex oppido animadverterentur , eΚmaioribus castris in minora transducit : legati 1
ue , quos singulis legionibus praefecerat , quideri vellet, ostendit: in primis monet, ut contineant milites, ne studio pugnandi, aut spe praedae Iongius progrediantur . Quid iniquitas loci habeat incoismodi , proponit . Hoc una celeritate posse vitari. occasionis esse rem, non praelii. His rebus expositis, signum dat, & ab dextera parte alio adscensu eodem tempore jsiduos mittit. oppidi murus ab planicie, atque initio adscensus, recta regione, si nullus anfractus intercederet , MCC. passiis aberat. Quidquid huic circuitus admoliendum clivum accesserat, id spatium itineris augebat. A medio fere colle in lon- Litudine , ut natura montis ferebat, ex grandibus saxis vr. pedum murum, qui nostrorum impetum tardaret, praeduxerant Galli, atque interiore omni spatio vacuo relicto, superio em partem collis usque ad murum oppidi densissimis Castris com eleverant . Milites signo dato celeriter ad munitionem perveniunt , eamque trans-
a atque iis mammea J in vet. cod. neque iis r quod ScaligeremendaUit aeste iis . ut in plerisque nunc editis est : cleis gantius atque D. Vinitas substituit . quia detrahere eis dicimus, non ex quo. Stramenta autem hic clitellae. stramini-hus effartae . Goduis.
, testia insignibus fumini a vide supra lib. Ir. cap. 2I. sin. s.