장음표시 사용
371쪽
3εα DE BELLO CIVILI. CAPUT XIV.
Curio intelligit, Iubam in regno remansisse , sed
eius praefectum Saburam Uticae appropinquare equare Curio praelium committere con lituit, ct ab equitatu a Curione praemisso hoster in castris opprimuntiar; captiυi ad Curionem perducun-rur ; is procedit ad hostium castra. 38. o Is constitutis rebus . probatisque consiliis , ex perfugis quibusdam oppidanis audit ,
Iubam revocatum finitimo bello, di a controversiis Leptitanorum restitisse in regno , Saburam ejus praefeetum cum mediocribus copiis missam Uticae appropinquare. b His auctoribus temere Credens , consilium commutat , .ct praelio rem. committere constituit . Multum ad hanc rem probandam adjuvat adolescentia A magnitudo animi, superioris temporis proventus, fiduciae rei bene gerendae . His rebus impulsus equitatum omnem prima nocte ad castra hostium mittit, ad flumen Bagradam , quibus praeerat Saburae, de quo ante erat auditum. Sed rex omnibus copiis insequebatur , & vs. millium passuum iuintervallo a Sabura consederat . Equites missi nocte iter conficiunt. Imprudentes , atque inopinantes hostes aggrediuntur. Numidae enim quadam barbara consuetudine nullis ordinibus pata im consederant. Hos oppressos somno , ct disia persos adorti, magnum eorum numerum interficiunt. Multi perterriti profugiunt. Quo facto, asCurionem equites revertuntur , captivosque acias. eum reducunt. Curio cum omnibus copiis qua ta vigilia exierat, cohortibus v. castris praesidio relictis. Progressus millia passuum v. equites con
a controverseis Leptitanortim At Leptitani maiores in medici sinu Syrtium. longe a Numidia, Iubae regno. remoti, tota Provincia pro consulari interiacente; minores autem in ipsa provincia ad eunadem sinuna et quomodo igitur finitimo fello remeatus dici potest Nihilomi uus ita constanter libri, Vercian corrupto nomine. iudicent alii: mihi dubitare liceat. h his auctor tis temere credens Frontinus lib. II. Strateg. C. v. se'. 4 . Iuba cinionis animum Amulata regressia impalis ira vanam alacritalem. Lege reliqua. Coia'
372쪽
venit; rem gestam cognovit : ex captivis quaerit, quis castris ad Bagradam praesit . Respondent, Saburam. Reliqua , studio itineris conliciendi, quaerere praetermitti , proximaque respiciens signa: Videtisne, inquit, milites, ca.ivorum orationem ama perfugis convenire t Abesse regem, exiguas e si e copias missas , quae paucis equitibus pares esse non potuerunt. Proinde ad praedam, ad gloriam properate ; ut jam de praemiis vestris, ct de referenda gratia cogitare Incipiamus.
Equites Curionis ea , quae gesserant, laudibus emtollunt. Iuba certior factus a Sabura de praelio, Iubsidium ei mittit . Sabura copias instruit , quibus quaedam mandata dat . Curio copias in eampum deducit. Utrinque militibus ad pugnam
excitatis, commixtitur praelium . Curionis militesttim timore, tum rerum iniquo flatu turbam tur . Curio una cum omnibus militibus oeciditur.
ERant per se magna , quae gesserant sui tesspraesertim cum eorum exiguus numerus cum
tanta multitudine Numidarum conserretur. Haec tamen ab ipsis inflatius commemorabantur , ut de suis homines laudibus libenter praedicant . Nulla praeterea spolia praeferebantur; capti homines , equitesque producebantur , ut quidquid intercederet temporis, hoc omne victoliam morari videretur. Ita spei Curionis militum studia non deerant. Equites sequi labet sese , iterque accelerat, ut quam maxime ex, fuga perterritos adoriri posset. At illi itinere totius noctis conis fecti subsequi non poterant: atque alii alio loco resiliebant. Ne haec quidem res Curionem ab spe morabatur. Iuba certior factus a Sabura de nocturno praelio, xx. millia Hispanorum , & Gallorum equitum, quos suae custodiae caussa circum se habere consueverat, & peditum eam partem,
cui maxime confidebat, Saburae submittat. Ipse Q. s cum
373쪽
eum reliquis copiis , elephantisque xl. lentius subsequitur, suspicatus, praemissis equitibus, ipsum affore Curionem. Sabura copias equitum, peditumque instruit, atque his imperat, ut simulati e timoris paulatim cedant , ac pedem referant : sese, cum opus esset , . signum praelii daturum : S, quod rem postulare cognovisset, imperaturum . Curio, ad superiorem spem addita praesentis temporis opinione, hostes fugere arbitratus, copias ex locis superioribus in campum 4 r. deducit. Quibus ex locis cum longius Esset progressus, confecto iam labore exercitu, Tu I. millium spatio, consistit. Dat fgnum suis Sabura, aciem constituit , & circumire ordines , atque hortari incipit ; sed peditatu dumtaxat procul ad speciem utitur; equites in aciem mittit. Non deest negotio Curio: suosque hortatur, ut spem omnem in virtute reponant. Nec militibus quidem, ut defessis ; neque equitibus, ut paucis, ct labore confectis , studium ad pugnandum, virtusque deerat. Sed ii erant numero cc. Reliqui in itinere substiterant. Hi quamcumque in partem impetum fecerant, hostes loco cedere e gebant . Sed neque longius fugientes prosequi ,
nec vehementius equos incitare poterant. At equitatus hostium ab utroque cornu circumire aciem nostram , & a aversos proterere incipit. Cum cohortes ex acie procurrissent, Numidae integri celeritate impetum nostrorum effugiebant prursusque ad ordines suos se recipientes circumibant, ct ab acie excludebant. Sic neque in loco manere , ordinesque servare , neque procurrere , ct casum subire, tutum videbatur. Hostium copiae summissis ab rege auxiliis crebro augebantur. b Nostros vires lassitudine deficiebant. Simul ii, qui vulnera acceperant, neque acie e X- cedere , neque in locum rutum referri poterant, quod tota acies equitatu hostium circumdata tenebatur . di de sua salute desperantes, ut extrem a me os morerere a tergo caedere incipit.b nofros Gres lassitudine risiei Manae Sic plures libri. nou --βροι. Atque ita suprλ B. Gall. II. Io. eos res frumentaria cla-
374쪽
mo vitae tempore homines facere consueverunt, aut suam mortem miserabantur , aut parentes suos commendabant, si quos ex eo periculo fortuna servare potuisset. Plena erant omnia timoris, S luctus. Curio , ubi perterritis omnibus neque cohortationes suas , neque preces audiri intelligit, ynam, ut in miseris rebus, spem re- .liquam salutis esse arbitratus , proximos colles Capere universos , atque eo inferri signa iubet. Hos quoque praeoccupat missus a Sabura equita- tus. Tum vero ad summam desperationem nostri perveniunt: & partim fugientes ab equitatu interficiuntur, partim integri procumbunt. Hortatur Curionem Cn. Domitius praefectus Equi-- tum , cum pascis equitibus circumsistens, ut fuga salutem petat, atque in castra contendat: &Ie ab eo nim discessurum pollicetur. At Curio, nunquam amisso exercitu , quem a Caesare fidei suae commissum acceperit, se in eius conspectum reversurum , consirmat ; atque ita praelians interficitur . Equites perpauci ex praelio se recipiunt. Sed ii, quos ad novissimum agmen, e quorum reficiendorum caussa, substitisse demonstratum est , fuga totius exercitus procul animadversa , sese incolumes in castra conserunt. Milites ad unum omnes interficiuntur.
N. Rufus suos eobortatur, ut magno animo sint, petentibusque transitum in Siciliam pollieetur. Iubae, ct Vari adυentus falso nuntiatur. Μ ior pars copiarum se Varo dedit , plures ex eis iussu Iubae interfieiuntur, Varus in regnum Iis recipit. HIs rebus cognitis, M. Rufus quaestor in castris relictus a Curione cohortatur suos, ne animo deficiant. Illi orant, atque obsecrant, ut in Siciliam navibus reportentur. Pollicetur, magistrisque imperat navium, ut primo vespere Ο-mnes scaphas ad litus appulsas habeant. Sed tan-Q. 6 tus
375쪽
tus fuit omnium terror, ut alii adesse copias I hae dicerent alii cum legionibus instare Varum, iamque se pulverem venientium cernere , qua Tum rerum nihil omnino acciderat; alii classem hostium celeriter advolaturam suspicarentur . Itaque, perterritis omnibus , sibi quisque consulebat. Qui in classe eranti, proficisci properabant . Horum fuga navium onerariarunt magistros
incitabat . a Pauci lenunculi ad officium, imperiumque conveniebant . Sed tanta erat completis litoribus contentio, qui potissimum ex m gno numero conscenderent; ut multitudine , atque Onere nonnulli deprimerentur , reliqui ob 64. timorem propius adite tardarentur . Quibus rebus accidit, ut pauci milites , patresque familiae, qui aut gratia , aut misericordia valerent, aut naves adnare possent, recepti in Siciliam incolumes pervenirent. Reliquae copiae , missis ad
Varum noctu legatorum numero centurionibus,
sese ex dediderunt . Quorum cohortes militum Iuba postero die ante oppidum conspicatuς, suam esse praedicans praedam, magnam partem eorum interfiei jussit: paucos electos in regnum Ieml- fit. Cum Varus suam fidem ab eo laedi quereretur, neque resistere auderet; ipse equo in oppiadum vectus, prosequentibus compluribus senatoribus, quo innumero erat Ser. Sulpicius, ct Licinius Daniasippus, paucis diebus , quae fieri veralet, Uticae constituit, atque imperavit: diebusque post paucis se in regnum cum omnibus. c piis recepit.
a pa ci lenunculi Nonius Μarcellus : Lenunculus . nnυi umpi .rtorarim: qui ex Sallulti Hist. I x. ad fert . pernoctem ira ιenui cito pi amtis. In Glossis scribitur tem istis, quod putes a temΘincti us , quo Tacitus xxv. s. usus est, originem' hahere . sed etiam inscriptiones veteres CORPORI S L E- NUNCULARIORUΜ mcntionem fecerunt, quod UuN re in stripturam confirmat.
376쪽
COMMENTARIORUM 'DE BELLO CIVILI LIBER III. CAPUT I.
Caesar , 9 Servilius confulas creantur : Caesaris iussu possessiones aestimantur , ut creditoribus satisfiat . Ipse interim , nonnullis , qui ambitus damnati fuerant, restitutis , Brundisum perit, quo ρο exercitum proficisci iubet. Ictatore habente comit ia Caesare, conis Ti.sules creantur Iulius Caesar , ct a P. Servilius. Is enim erat b annus, quo per leges ei consuIem fieri liceret. His rebus confectis , cum fides tota Italia esset angustior, neque creditae pecuniae seu verentur constituit , ut arbitri darentur : per eos fieretni aestimationes possessionum, & rerum, quanti quaeque earum ante beIlum fuissent , atque eae creditoribus tradereaetur . Hoc & ad et imorem novarum tabularum tollendum , minue
dumque, qui fere bella, & eiviles diuensiones sequi consuevit & ad debitorum tuendam ex stimationem esse aptissimum existimavit . Item praetoribus, tribunisque plebis rogationes ad populum serentibus , nonnullos. d ambitus Pompe-
a P. servilius I I samici filius, qui & ipse Isauricus cognomia
natus. Pist. in Caes. h smus, quo per te es ei eonfutem feri annus decimus a priamo consulata. Liυitis VII. Q. c rimIrem nomarum titistarum de aere alieno debitoribus r Iaxando . Seniper hae fax turbarum ad plebem in optimates accendendam, ut Livius XoII. 38. dixit, fuerunt: quas P denter Caesar temperavit aestimatione , ut hoc loco & apud
d ambitus Pompeia lege damuatos de qua Iege Dio Cassi lib. xl. p. 245.
377쪽
ia lege damnatos illis temporibus , quibus a in urbe praesidia legionum Pompeius habuerar, quae iudicia , istis audientibus iudicibus , aliis sententiam ferentibus , singulis diebus erant perfecta in in integrum restituit , qui se illi initio civilis helli obtulerant , si sua opera in bello uti vellet , perinde aestimans , ac si usus esset ς quo- η iam sui fecissent potestatem . Statuerat enim hos trius judicio populi debere restitui , quam suo beneficio videri receptos ', ne aut ingratus in referenda gratia, aut arrogans in praeripiendo α. populi beneficio videretur. His rebus , di b feriis Latinis , comitiisque omnibus perficiundis xx. dies tribuit, dictaturaque se abdicat, Sab urbe proficiscitur, Brundisiumque pervenit. Eo legiones XII , equitatum omnem venire iusserat. Sed tantum navium reperit, ut e anguste xx. millia legionariorum militum , & D. equites transpomtari possent . Hoc unum inopia navium Caesari ad conficiendi belli celeritatem defuit . Atque eae copiae ipsae hoc infrequentiores imponuntur, quod multi Gallicis tot bellis defecerant , longumque iter ex Hispania magnum numerum deminuerat et & gravis autumnus in Apulia , ci cumque Brundisium , ex saluberrimis Galliae, SHispaniae regionibus, Omnem exercitum valetudine tentaverat.
a In infe maess dior lexionum Miserat tempore, quo Pompeius consul sine collega erat . Uide Dionem iam uicto loco.& Cicer. pro Milone cap. I. h feriis La tuis in monte Albano peractis . sine quibus coninsules auspicato in bellum haud proficiscebantur . Dio OG.
t anen e xx milha Ueteres libri XV millia r Scaliger xx. quem plerique sequuntur, quia hoc propius cum vis legi nibus, infra, c. o. Dct. a. c nisi di ipsum minus est convenit a
378쪽
Pompeius, praeter magnam pecuniam , ex multis regionibus elassem cogit. Omnia ad bestiam necessaria comparat. Summum rei maritima imis perium M. Bibulo desertur . ' I. T Ompeius annuum spatium ad comparandas co- .pias nactus quod vacuum a bello , atque ab hoste otiosum fuerat, magnam ex Asia, Cycla
dibusque insulis , Corcyra , Athenis, Ponto, Bithynia , Syria , Cilicia , Phoenice, & Egypto clas
sem coegerat, magnam quoque omnibus locis aedificandam curaverat ; magnam imperatam Asiae, Syriae, regibusque omnibus, ct dynastis, & tetrare his , & liberis Achaiae populis pecuniam exegerat, magnam societates earum provinciarum, quas ipse obtinebat, sibi numerare coegerat. Le 4.giones effeceras civium Romanorum IX : v ex Italia, quas transduxerat ; unam ex Sicilia veteranam , factam ex duabus , Gemellam appellabat ; unam ex Creta , & Macedonia , e X veteranis militibus, qui dimissi a superioribus imperatoribus in iis provinciis consederant; II. eTAsia, quas Lentulus Cos. conscribendas cura Uerat . Praeterea magnum numerum ex Thessalia, Boeotia, Achaia, Epiroque , supplementi nomine , in legiones distribuerat . His Antonianos milites admiscuerat. Praeter has exspectabat cum Scipione ex Syria legiones II. sagittarios ex Creta, Lacedaemone, Ponto , atque Syria, reliquisque civitatibus m. millia numero hahebat , funditorum cohortes VI. mercenarias II; equitum VI r. millia, ex quibus DC Gallos Deiotarus adduxerat , D. Ariobarzanes ex Cappadocia ; ad eumdem numerum Cotus ex Thracia dederat, & Sadalem filium miserat . Ex Mace- .donia cc erant, quibus Rasci polis praeerat , ex
cellenti virtute ; D ex Gabinianis Alexandria, illos , Germanosque , quos ibi A. Gabinius praesidii causia apud regem Ptolemaeum reliquerat,
379쪽
Pompeius filius eum classe adduxerat: Dccc, quos ex servis suis , pastorumque suorum coegerat ', CCC. Tarcundarius Castor , es Doni laus ex Gallograecia dederant: horum alter una venerat, alter filium miserat . cc ex Syria a a Comageno Antiocho , eui magna praemia Pompejus tribuit, missi erant: in his pleiique b Hippotoxotae. Hu Ce Dardanos , Bessos , partim mercenarios , partim imperio, aut gratia comparatos, item Macedonas, Thessalos, ct reliquarum gentium , ct civitatum adiecerat: atque eum, quem supra de-5. monstravimus, numerum expleverat . Frumenti vim maximam ex Thessalia, Asia , Κgypto , Creta , Cyrenis, reliquisque regionibus comparaverat. Hiemare Dyrrhachii , Apolloniae , omnibusque oppidis maritimis constituerat, ut mare Caesarem transire prohiberet. Eius rei caussa omni ora maritima classem disposuerat. Praeerat jEgyptiis navibus Pompeius filius; Asiaticis D. Laelius, ct C. Triarius; Syriacis C. Cassius; Rhodiis C. Marcellus cum C. Pomponio; Liburnicae, atque Achaicae elassi Scri bonus Libo , & Μ. Oetavius. Toti tamen officio maritimo M. Bibulus praepositus cuncta administrabat . Ad hunc summa imperii respiciebat.
ponit . Ex navibus, quae Brundisum revertum tuti ad transportandam reliquam exercitus pariarem , xxx. Bibulus incendit. Μ. Octaυius Issam a Caesare avertit: Salauas oppugnat: obsessi ir-νuptione facta Octavianos castris exeunt . Octavius DFrrhachium se recipit. . , ut Brundisum venit, concionatus apud' milites, quoniam prope ad finem laborum,. ac a comageno Antiocis quem Pompeius extremae sub Taura Syriae . quae Comagene dicitur. Praeposuerate de quo di Cicero lib. xv. epist. I. ad senatum. h hippotoxotae 3 ι et rome τση , sagittarii equestres.c Dardan s. Femrs Dardani. populus Μsesiae superioris. II
380쪽
ac periculorum esset perventum , aequo animo man cipia, atque impedimenta in Italia relinquerent ;ipsi expediti naves conscenderent, quo major numerus militum posset imponi; omniaque ex victoria, & ex sua liberalitate sperarent: conclamantibus omnibus, Imperaret quod vellet ; quodcumque imperavisset, se aequo animo et Ie facturos pridie Non. Ianuar. naves solvit, impositis, o ut supra demonstratum est , legionibus v I r. Postridie b terram attigit Cerauniorum saxa inter , ct alia loca periculosa quietam nactus stationem , & portus omnes timens , quos teneri ab adversariis arbitrabatur , c ad eum locum, qui appellatur Palaeste , omnibus navibus ad unam incolumibus , milites exposuit. Erat ori-7. et Lucretius Vespillo , ct Minucius Rufus cum Asiaticis navibus xv m ; quibus jussu D. Laelii
praeerant: M. Bibulus cum navibus CX. Corcyrae.
Sed neque ii sibi confisi ex portu prodire sunt
ausi, cum Caesar omnino XII. naves longas praesidio duxisset, in quibus erat etiam ipse : neque illi Bibulus, impeditis navibus, dispersisque re
migibus , satis ma ture occurrit , quod prius ad continentem visus est Caesar, quam de ejus adventu fama omnino in eas regiones perferretur. Expositis militibus, naves eadem nocte Brundi- α sum a Caesare remittuntur, ut reliquae leAioneS, equitatusque transportari possent . Huic officio praepositus erat Fufius Calenus legatus, qui celeritatem in transportandis legionibus adhiberet.
a ut supra remon atum ess cap. I. sect. 2.ti terram Cerauniorum ex Petri Uictorii coniectura, V. L. lib. I. ineunte. Antea Graecorum edebatur e ΜSS. Germanorum. Cerauni autem montes in litore Erue i. C aa testum . qtii appellatin Palae omnes libri Pharsalus. sed falso, quia haec Thessaliae est & mediterranea. Lucan lib. v. v. 46o. de Iioc Caesaris transiectu, classis ) venio stumque secundo Lapsa Palaemnas uocis confixit armas. Unde Sulpicius Verulanus. Lucani interpres , Palas en ur- hem dicit. vicinam Orico , prope Ceraunia et quam vocem in vetusto Caesaris codice se legisse Paulus Μarsus ad iv Fast. OUidii confirmat : & Iac. Palmerius Graec. Antiq. P. zw. pro certa lectione habee. Scio. quae H. Grotius & D. UOL,
ius dubitant; quod vero certiora non a ueruat, ia Iceloae Patrae adoujesco.