장음표시 사용
61쪽
tum esse emissum , aut matrimonium celebratum , & dubitetur, an cum sufficienti deliberatione , tunc licet dei, ratio sit quid facti . praesumitur tamen intervet ille . Secundo, quae com muniter fieri solent, praesumuntur facta , dum non probatur Oppositum: V. g. si constet , factum esse Testamei tum , & dubitetur , an fucrit de eo rogatus Notarius , praesumitur rogatus, quia hoc consilevit fieri. Tertio. si concurrant causis praesumendi factum
Principale , v. g. testamentum , tunc Articulus I.
etiam factum minus principale praesii mi debet ; accestbrium enim sequitur principale, ut ostendit Mascard. conCI. 732. ex multis canonibus. Et haec tprincipia quaedam universalia, quae ad hanc materiam de conscientia dubia spectant. Ut autem facile ex his primcipiis conclusiones . & casius particulares deduci possint , operae pretium est per praecipuas materias aiscurrCre , circa quas conscientia dubia vem sari potest. Sit ergo
De Conscientia dubia, in materia legis, aut praecepti.
FX triplici capite huiusmodi conscientia dubia potest oriri. Primo ex parte, praecepti, dubitando, an sit impositum p an use receptum p an abrogatum consuetudine, aut dispensatione λ Secundo ex parte rei praeceptae, dubitando, an sit licita λ an excedat potestatem praecipientis , eo quod sit praeter reg Iam , aut contra Superioris Praelati praeceptum p Tertio ex parte Praelati Praecipientis, si dubitetur. an Superior sit legkimus p vel an sit hujus Subditi S Ierior Z De singulis seorsim agendum . examinando pariter . quando habeat cum usus Epicnejaep
Num teneamur Obedire in dubio , an extet Lex pI. Probabιliu3 negandum contra Probain bilioratus : Sicut etiam in dubio vin , iuramenti, O similium . II. Itine resolvitur quid dicendum in , dubio , an lex aliquem c .m comprehendat ν An ea sis promulgata λ- acceptata , vel usu recepta , aut derogata λ GF dubitemr. Andetur ex ι . o su seni pNI. In dubιο , an is cienter excusirio ,
saepe habere potes Aoum epiche a ,
quatenus prevalet lex naturalis non
exponendi se periculo gravis da
riter dubitetur , obligabit lex, quippe qua es in pus Fune.
I. Λ Ffirmant absolute Vasquea I. a. disp. 6 . cap. 3. AZOr. I. T.
tract. a. cap. I9. quaest. Io., Barbos.& alii ob rationes Probabilioristarum adductas articulo primo superioris quaestionis . Sed communius, & pr babilius Doctores negant, ullam obligationem consurgere, quoties dubit, tur, an lex sive naturalis, sive Divina positiva. iive humana, vel praece Iimm, Diuitigod by Coost
62쪽
Num teneamur osedire in dubio , an extet Lex λ
ptum, aut consiletudo legitime introducta extent: si, facta diligenti inquisitione ad veritatem investigandam , adhuc dubium perseveret . Idemque docent contra Cordub. . Sayr. , Tu rian. , Lorcam, & alios apud Diau. p. q. tr. 3. rec Io. . in dubio voti , ac juramenti, nec non in dubio Iuris de excommunicatione, & irregularitate . Ratio est, quia in dubio melior est conditio Possidentis in quavis materia , sive justitiae , sive aliarum viri tum , ut ostendimus in quaestione amtecedente ; in his autem casibus po sessio est pro libertate . cum quilibet sit sitarum actionum dominus , & libere in illis procedere possit, quoties non constat, se esse ligatum. Confirmatur, quia nemo obligatur gς , quae non sit siuilicienter proposita . & promulgata . ut communiter conceditur: Quoties autem facta m rati diligentia non constat , an detur aliqua lux , toties non est sufficienter
proposita. Ec promulgata ; ergo huiusmodi lex non obligat . Adde ex Sanch. quod in tali dubio serum e ternum non judicat, dubitantem esse ligatum, neque illum condemnat. Neque obstat, quod tutior pars e- Iigenda sit , ne dubitans exponat se ericulo peccandi. Quandoquidem ini, casibus nullum imminet periculum peccati Qrmalis ; ut sepra ostendia
H. Sequitur hinc plurium quaesti nurn re lutio. Et primo, quid dicendum , si constet de lege , & dubitetur de illius sensu , an stilicet talem
casum comprehendat λ Secundo, num obligct Lex, si dubitetur, an sit promulgata Θ Tertio, si dubitctur, an sit acccptata, vel uita recepta. vel der ala, aut dispensatap Quarto . si dii itetur . an detur excusatio sufficiens ab ejus observatione p, Ad primam enim respondetur, cusiam illum non comprchendi, quia tunc perinde est, ac dubitare de lege, an imposita sit pro tali cal , ut notat Sancti. lib. M. disp. a I. n. 33.; Prius tamen consilendus est , si fieri commode pote si . Legislator , aut Supeis 'rior, ut legem exponat. Ad secundam respondetur negatiave , ut probabiliter docent Palatis, &Dian. I. p. tr. 1 o. ref 3. Ratio est . quia lex sine promulgatione non oblugat, ut habetur 9. Illis autem , rastis.
de contrahenda emptione: Ergo, cum
dubitatur de promulgatione . non possidet lex in quantum potens obliga
re, atque adeo non obligat. Ad tertiam respondetur amrmat,ve cum Sancti. , Filiivc., LVm. contra Nav., AZor. , Patauin, Salas , Rebell. apud Dian. loc. cit. rcf r. & a. quia vere possidet lex , quando dubitatur .an sit acceptata, vel abrogata: Habet
enim pro se juris praesiamptionem, &alleganti non esse reccptam incumbit onus probandi; & quoesque non probet, tenetur ad legis Observantiam. Dices, sicut non obligat lex non promulgata , ita non obligat lex non acceptata et Ergo, sicut non obligat lex indubio, an sit promulgata , ut concc .
simus, ita neque in dubio , an sit a
Respondetur, nego consequentiam. Disparitas est , quia promulsatio legis non prauumitur, cum non .setur in le-iislatore obligatio promulgandi legem uam ; potest enim nolle , quod obibget saltem per alisuod tempus: Conintra vero acceptatio legis praesuinitur. quia datur obligatio acccptandi legem justam e Damnata enim est ab Alex. VII. Prop. a 8. , quae habet e Popia snon peccat , etiam absque ulla causa non recipiat legem a Principe promul gatam : Hinc communius docent, legem ante Promulgationem non Obligare secus vero ante acceptationem. Quamvis verum sit, quod, si non acceptatur . etiamsi sine causa . & cum
63쪽
enlpa populi, non obliget, quia legi
lator humanus non praestimitur, quod velit obligare Populum lege, quae supponitur ardua, dum non acceptatur. Α sertiori lex obligat. si dubitetur, an sit abrogata, vel dispensata: Ape te enim constat , in hoc cassi legem possidere. Ad quartam : Censet salas I. a. tr.8. disp. r. sect. 3 s. apud Dian. p. q. tr. 3. Testa. 2 a. , legem non obligare , si dubium sit, an detur excusatio susticiens ab ejus observatione, quando haec est incommoda, & molesta; tum quia in poenalibus sequi debemus benigniorem ante retationem; tum etiam quia non Pra sumitur , quod velit legislator humanus obligare cum tanto onere. Sed communiter docent . legem obligare;
quia lex possidet e Sicut enim in di, bio, an legem impleveris , teneris iulam implere, quia lex possidet, & o ligationi certae non satisfit per soluti nem dubiam; ita pariter in dubio, an siinicienter excuseris, teneris lege, quae ast in possessione. Hinc fit , Benesciarium dubitantem de beneficii tenuitate teneri ad horari quia obligatio universalis est certa, excusatio en dubia; Ita VasqueZ, Bardidit. 6. cap. 6. contra Sesas, & Co dub. III. Non negaverim tamen . quodH lex sit nimis molesta, in dubio. ansiusticienter excuseris . possit aliquam do habere locum epikeja. hoc est legis emendatio . seu benigna interprest latio I V. g. , si dubitas, an jejunium, vel recitatio horarum sint graviter n citura tuae valetudini, nec potes commode ad superiorem recurrere pro dispensatione, ut debes, tune benigne poteris mentem legislatoris interpretari . quod scilicet nolit te ad jejunium , aut recitationem Horarum O,lagare eum periculo gravis damni . juxta doctrinam Salas loc. cit. Ratio est. quia sicut periculum v. g. ne incidas Articulus II. in latrones, excusat, ne domo exeas ad audiendum Sacrum ; & tale Per culum, seu dubium est certa excutiatio; ita dubium , ne per jejunium incidas in grave damnum , excusat te a jejunio , ct tale dubium in certa pariter excusatio. Unde in tali casu. quo locum habet epikeja , dicendum, quod habeas funicientem excusationem , si
certum sit periculum subeundi grave damnum; Ratio a priori est, quia in hoc dubio possessio non est pro lege ecclesiastica de jejunio . sed pro lege
naturae, suae dictat. Nemini licere ex ponere se periculo vitae , aut gravis nocumenti corporalis.
IV. Quod si de hoe ipse dubitetur. num scilicet periculum gravis damni
sit remotum, an proximum ; unde din tes , an siusticienter ex tali periculo excuseris ab obligatione v. s. jejunii; Tunc, si non patet aditus aci superi rem , non esse locum epikejae, docent
communius Doctores cum D. Th. I. a. qu. 96. art. 6., Suar. , Vasq. . Sancti. Palao, Bonac. apud Bard. dIsp. q. c. I Q.
contra Henriq- , & Sylv. Ratio est, quia in tali dubio possidet lex.
Tnodantur nonnulla ad Epicheiam
spectantia. I. Licitum probabiliser est uti Epicheia,
etiam quando habetur probabile dumtaxat sudicium, suoa nolit suis perior in tali easώ obligare. II. m lex debeat es re contraries
an seu iat, quod solum cesset negative . vii licitus fit usus epicheia pini, num sinis legis adaquatus d
beat pariter e are contrarie, meust lex obligare ρIII. Lex naturalis solum eapax est is
64쪽
IR. caenam randisiones requiruntur, obligari voto . aut alia lege naturali. ωι locum habeat epich a s possumus juxta probabilem opinionem V. Divina lex capax es epicbeja prese operari absque recursu ad superiorem. dicta, non quidem relate ad divi- Αd rationem in contrarium add nam mentem , sed relale ad verba ctam a VasiqueZ respondetur , lagem legis. easum parricularem non com- non possidere pro tui cassi. quo pr prehendentis . habiliter judicatur , legislatorem n
luisse obligare ; Etenim, ii probabile est. I. π Ubitatur primo , Sitne lic, superiorem nolle pro aliquo casu o LM tus usus epichejat, si solum ligare, probabile est etiam, quod pro probabiliter judicetur, noluisse legisl, tali casii non obliget lex a superiore torem in tali casu obligare , an iero lata; adeoque lex non possidet. requiratur certitudo Instabis, si probabile sit, quod res
Vasa in I. a. disp. I76. cap. 3. neis precepta sit illicita, vel excedat potegat, tuum epicheja: licere . nisi certo itatem praecipientis , adhuc tenemur constet, nolle superiorem pro tali c, Obedire , dummodo non constet, quod
su obligare; Etenim cum lex possideat, res illicita praecipiatur ; Et ratio est. ob solum judicium probabile non est quia seperior est in possessione praeci- deserenda et Sicut non potes Titium piendi ; ergo pariter si probabile si spoliare re, quam possidet, ob solam quod nolit superior obligare. Probabilitatem, quod res illa sit tua. Respondeo antecedens esse inserius
Equidem censeo cum Suar. lib. 6. de discutiendum ; Sed, eo transmissis, ne- Leg. cap. 8. licitum esse uti epicheia, go consequentiam . Disparitas est , etiamsi probabiliter tantum volunt, quia in eo casia possidet vis praeceptitem si1perioris benignam interpreteis va stiperioris , α habetur in eo v mur, dummodo superior conveniri ne- luntas praecipiendi; unde standum pro queat et At non esse licitum ea uti, si validitate praecepti, donec constet. rem pateat aditus ad Qeeriorem . Ratio praeceptam esse illicitam: At in casu primae partis est, quia universim in re- nostro non possidet voluntas praecipie
bus moralibus judicium probabile sus di pro tali casu, si probabile est, Le-ficiens est ad Operationem cohonestanis gislatorem nolle talem Casum compreis clam r Αlirer grave onus esset in actu hendere, atque adeo lex non possidet.bus humanis semper requirere cogni- II. Dubitatur secundo, An, ut sit lutionem evidentem ; quae raro admo- citus usiis Epikejae . Lex debeat celi,
dum haberi potest . Ratio secundae re contrarie, an satis sit, quod cesset, parris: est, quia, si patet aditus ad sim tantum negative. Dicitur cellare conisi periorein, distentaneum videtur redita trarie, quando legem observando in ν rationi , verba legis rejicere ob solas casii particulari peccatur contra aliatri conjecturas , quando voluntatem , & iugem praestantiorem; ut si quis ressis mentem seperioris exploratam habere dat gladium furioso, vel si 'vis ut au- , Postumus . Ita communiter cum Suari diat Musam, relinquat moribundum ri ioc. cit, Fili iuc. , S aliis: Quamvis pro- Dicitur vero cestare tantum negative., babiliter Palaus putet tom. r. disp. s. si legem Observando non peccatur .l Punct. 3. g. a. , satis esse opinionem ut si quis valde defatigatus, ita ut je-Probabilem sine recursit ad seperim junare non teneatur. adhuc velit te
rem; Sicut quando probabile est dari junare. Hoc posito: Si dicatur, quod
sum cientem excusationem a jejunio e. lex debeat cessare contrarie, ut liceat
65쪽
Eptheiae esset praeceptus, non permissus; quod nemo dixerit Si vero dicatur
susticere, quod cesset negative, multa absurda sequerentur , quae congerunt Auctores ostendentes, quod cessante tantum negative fine legis in casu pamticulari, non eatenus cessare debeat legis obligatio pro eodem casu. Nam primo siqueretur, praecepta Ecclesi,1tica cessante negativo fine talium pra ceptorum non obligare; unde viri persecti non tenerentur jejunare , quia
in ipsis cessat finis hujus legis, qui est
macerare carnem, & passiones deo dinatas attemperare : Possent etiam
viri eximiae sanctitatis Moniales est qui , & Monasteria ingredi, quia in iis cessat finis prohibitionis , ne scilicet Moniales a confluetis exercitiis spuritualibus perturbentur; adjuvarentur enim potius in progressu ad virtutes:
Sie possent legi libri prohibiti, quoties
in aliquo case cessat finis, qui unive sim est , ne pervertantur regentes . Deinde postet etiam in lege nanirali clari exemptio. si cjus finis cestaret undo posset esse licita simplex fornicatio , si cestaret omnino periculum malae educationis in prole. - Respondeo, nonnullos apud Suar. lib. 6. de leg. cap. I. admittcre , quod
cesset obligati' legis in casu Particulari , quo cessat adaequatus linis illius solam negative; Sicut cessat obligatio correctionis fraternae, si hic & nunc
non speratur fructus : Conantur tamen ostendere , hinc non sequi a surda adducta, quia in iis calibus non cellat finis legis adaequatus v. g. Q nicatio non prohibetur praecise . ne ma le cducetur proles ἰ alitur non client prohibitae delectationes morosae in revenerea , & alia peccata contra naturam et Quare prohibetur etiam fornicatio , ne animum a coelestibus au cemus ; S permittitur conjugium, quia onera matrimonii revocant animum ad coelestia , a quibus delectationeS caris
Articulus II. nales avocant e Sic Iectio Iibrorum prohibitorum interdicitu etiam in mdium auctoris, & ne passim hujusim di libri occurrant in manibus eorum. qui facile decipi possunt 3 unde raro
cessat finis adaequatus, atque adeo raro juxta hanc sentcntiam hujusmodi libri legi possitnt, aut retineri. Communior tamen sententia docet , tunc cessare legis obligationem . quando Cinius adaequatus finis vel cessat negative in universali, vel contrarie in casu particulari; Unde lex Tridentini v. g. praecipiens , quod matrimonio prae mittantur denunciationes, ut, si adsint impedimenta, manifestetmir . Obligat etiam in case particulari, quo certun est , nulla adcsse impedimenta , quia ejus finis adaequatus non cessat in uni
versali : Sed quidquid sit de hac quaestione
Ad dubium propositum dico , ad
usum epichejae licitum non requiri, ut cenet lex contrarie, seu ut ejus obsem vatio sit peccatum ut accivit quando quis ex epicheja omittit audire Sacrum, ne deserat moribundum aliter usus epichejae semper cuci praeceptus, non perm1ssus: Quare sufficit, ut sit valde diuidite, & arduum in casu aliquo particulari legem servare ; talis enim lex corrigenda est , utpote quae non debet ad res nimis arduas obligare; d decci cnim prudentcm legislatorem non solum iniqua praecipere , scd e iam inhumana, ac ardua, quae ad P. blicum bonum non spectant. Id tamen intelligendum , quando res praecepta non est lege naturali vetita. ac intrii sece mala , ut est simplex fornicatio, periurium &c. , nam ad haec vitanda semper , & in omni casu obligamur.& cum quolibet incommodo. IIL Dubitatur ultimo , an possit νliquando admitti epichejae usus etiam in lege naturali. Suar. , Vas , Arriag., Amic. disp. de Leg. secl. 4. negant, legem niux ratem
66쪽
rsem eapacem esse epicheiae ; munus enim epichriae est corrigere, de eme dare in cassi particulari legem deficientem; Lex autem naturalis nunquam
deficit, nec corrigi potest, unde non est capax epichejae Sicut nec datur dispensatio proprie dicta in lege n turali , eo quod lex naturalis sit immutabilis . Oppositum tamen sentiunt Corduba, Salas . Nav. Quemadmodum enim lex positiva est capax epicheja: , quia in casu particulari potest deficere, puta lex de audiendo Sacro;
Cum enim ea non excipiat expresse
casum , quo aliquis sine magna dilim cultate non posset adire Ecclesiam ad Sacrum audiendum, ideo ita tali casu lax ista corrigitur ab epicheja; Ita patiter deficere potest , & per epicheum corrigi lex naturalis in casu Pa
ticulari: v. g. lex naturalis de teddendo deposito, quia non excipit expresse casum . quta reddendus sit gladius domino iurioso . ideo per epicheiami in eo casu emendatur, nec datur O tigatio restitutionis ; Sicut etiam lex vetans homicidium non obligat. quam do occisio fit a ministris justitiae, vel ad justam defensionem ; ix lex natu rilis de servando juramento, aut no iii, multis pariter casibus non ob
cap. 3., legem naturalem esse quidem capacem simplicis interpretationis; non tamen epichejae rigorose dictae. ιPrimum ostendunt exempla adducta ; lex enim v. g. naturalis de non occidendo , quamvis videatur unive salis , & omnes casus comprehendere, explicanda tamen est jurna inter num rationis dictamen, quod pariter ost lex.naturalis ; atque adeo in f, quibus circumstantiis non obligat. Secundum vero probatur, quia epicheia, ut conliat ex.D. Th. 3. a. q. Φεart. 6. est correctio legis universalis
deficientis in casu particulari ;. lex a
tem naturalis universalis, v. g. de non occidendo, non deficit in casu paresculari , quo occisio facienda est a munistris iustitiae; cum id ipsiim lex naturalis dictet: Ergo non est capax e- echeiae stricte dictae e. Contra veroc positiva, v. g. de audiendo Sacro, rapax est epichejae, quia talis lex., u pote universalis . deficit in cassu particulari . quo relinquendus sic moribundus ; nec a lege positiva . sed a lege naturali praecipitur omissio Sacti,
ne moribundus desieratur ..1U. Nota demum , quatuor condi
tiones requiri , ut liceat usiis epich jae , seu benignae interpretationis legis. Prima , quod casus non excipiatur, eo quod fit hic . & nunc illicitus.r Unde qui onuitit Sacrum , ne iasicrat . g. moribundum . non dicitur uti epicheja, hoc est benigna legis inte
pretatione mi Omittendum tunc est Sacrum ex necessitate legis naturiis, non ex benigna interpretatione legis positivae. Secunda, ut non excludatur
casus ab ipsa lege : Sic non dicitur benigne interpretari legem naturalem minister iustitiae damnans reum ad mortem , quia lex ipsa naturalis de
non occidendo excipit hunc casum,& ideo, non requiritur benigna late pretatio mentis legislatoris . Tertia. ut lex universalis comprehendat ver bis sitis , secundum sui speciem , c sum hune particularem ; aliter non esset opus hic dc nunc interpretatione. Quarta, quod tales circumstantiae comcurrant , ut casus in particulari prim denter existimetur non comprehensiis, secuntam mentem legislatoris; atque
adeo si iesislator adesset, utique i, tum excluderet: Sic enim epicheia rigorem legis prudenter mitigat, de in medio posita, inaer jus , 3c rigoremi
juris, inter virtutes recensetur.
V. Ex dictis sequitur , quid dicem dum ad quaestionem , an lex divina positiva capax sit epichejae . Nesant
67쪽
enim Va'. in I. a. disp. I 86. & Meis rolla , quia epicheja vadetur habere locum in casu particulari, quo deficit
lex universalis, eo quod legislator non potuit omnes casus particularcs prae- vidcre , lex autem clavina non potes hsic deficere ; ergo non videtur capax epichejae. Dicendum tamen cum Mae
ratio de Leg. disp. 6. siet. 2. . & Bard. ioc. cii. esse capacem epichejae 1tricte dictae , v. g. lex divina de integritate materiali Consessionis, & lex cle prae- Mittenda Consessionc mortalium Communioni , ex epicheja non obligant. ruando imminet grave damnum. RDo est , quia lex divina positiva uniuersalis deficit in casu Particulari, non quia Deus talem casum non praevidit, ut legislator humanus . sed quia erat incongruum infinitos casus partices, res in sua lege exprimere; Quare potest lex divina pati correctionem non relate ad Divinam mentem . sed rei te ad verba legis, quippe quae ex Atiae s. Ethic. s. ferri debet de inbuersali : Quod VasqueZ ipse lac. cita admittit dicens , Quamvis lex ssivina positiva , si selum titeram attendaS, in casu singulari errare, & ita emum dari posse videatur ; comparata tamen cum mente auctoris non errat, quia talis casus menti illius recte o currit , etiam1i illum expresse excipe-xe noluerit.
Teneamurne obedire in dubio, ata res praecepta sit licita λL Iuod usu teneamur, videtur Isidea gravibus Auctoribus suaderi.
esse. II. Nec videt- negandum , si prace pium facile implerι potes.
V. Hine multa ad praxim inferuntur
VI. Triplex certιtudo requιritur . . subditus non teneatur obedire.
VII. Probabale videtur , quod in tali dubio subditus non teneatur obediare , s res pracepta sit πιmis motrista, ct ardua. VIII. Ex quo plura etiam ad praxi
IX. Immo eum gravi alterius naiud cis non solum non teneris. sed nec poteris obed re. να is multis casibus potes severior liacite pracipere . quin subditus o
XI. Id tamen per accrdens contingit. puta ex opinione utrinque probabili M.L TIRima sententia docet. non L esse obediendum superiori in tali dubio . cum Vasq. , Salas, Adriam Ratio est, quia praeceptiun superioriS non potest tacere licitum . quod ali qui eis illicitum : Atqui ct illicitiinaeit, &intrinsece malum, facere, quoadubitas, an sit licitum: Ergo non Potin est illud , accedente Praecepto sup rioris , reddi licitum , atque adeo mbediendum nou ei . Neque enim pol est conscientia dubia deponi ob s luni sit perioriS praeceptum , quia su dirus non videt ratione praecepti specialem honestatem in re Praecepta. Confirmatur primo . quia Praelatus non eth in possessiolis praecipiendi res illicitas i ergo cum dubitatur, an res praecepta sit illicita, dubitatur pariter, an possit illam seperior praecipere; at que adeo subditus repugnam tali princepto non spoliat superiorem possessione praecipiendi rem illam . unde
Confirmatur secundo. Si quid a te petat Titius, & dubites , an debeas, non tencris dare ; ergo si quid praecipiat superior & dubites, an ta iis,
68쪽
sed in dubio, aa res praeepta si licita ἰ 63
citum , quia consequenter dubitas e iam , an debeas obedire , ideo non
Confirmatur ultimo . Maior est ob ligatio voti . quam Praecepti Superio. ris ; In dubio autem , an res Deo promissa sit licita , votum non Obligat, nec juramentum: ergo nec Prae ceptum . Et ratio a priori est, quia quando concurrunt duo praecepta incompossibilia , praevalet praestantius :In casu autem nostro cum Praecepto superioris concurrit praeceptum juris naturalis, ne exponamur periculo faciendi , quod est illicitum ; ergo hoc
Praevalet; atque adeo obedire non te nemur, nec possumus. II. Secunda sententia communior cum Molin. , AZOP. , Valent. , Sancti. lib. 6. cap. 3. asterit , obediendum esse , quamvis subditus dubitet, an res praecepta sit illicita , vel excedat potestatem praecipientis. Ratio est, quia Aug. in cap. Quid culpat r 23. q. I.
docet , Regi quamvis iniquo bellum indicenti subditum posse, atque adeo teneri obedire , dum non constet de injustitia belli . Haec sunt verba Aug. Contra Faust cap. 7s. mr justui, Esu.
Rege homine etiam sacrilego militet,
recte potes illo iubente bellare, si quod
sibi iubetur , vel non ebse contra Dei Pracept- , certum est I vel utrum sit, certum non es ; ita ut fortasse reum faciat Regem tuιquitas imperandi , smnocentem autem militem ostendas ordo ferviendi.
Probatur secundo, quia superior , quatenus superior, habet praecipiendi possessionem, & subditus obligationem obediendi i ergo in dubio melior est conditio superioris, quem non potest subditus spoliare hac possessione , dum
non constat, illicitum esse praeceptum, aut excedens ejus potestatem. Neque obstat ratio in contrarium adducta,
quod scilicet superior non sit in pocaestione praecipiendi res illicitas a Ratione enim sui muneris est in posses sione praecipiendi quaecumque sibi liciista videntur, duin non constat de tu
pitudine . quamvis tibi videantur illic, ta: qua possessione non potest subdiatus illum spoliare; unde dum dubitae de honestate praecepti, non ex suo . sed ex superioris judicio honestatem Praecepti, ejusque obligationem memstitare debet. Confirmatur, quia ille dicitur possidere , pro quo datur praesiimptio j
ris, ita ut in alterum transferatur
nus probandi filam exceptionem; sed praeceptum superioris in dubio praes mitur justum, ut ostendit ex praedicto cap. Uuid culpatur Couar. . & alii. ergo superior habet jus. & possessi nem praecipiendi quaecumque non con stiterint illicita: unde in dubio praes mendum est esse licita, quin culpa ubi a committatur in obediendo. Et rutio a priori est . quia cum dubio sp
culativo nullum committitur peccatum. uoties ratio aliqua urget ad formamum judicium practicum contrarium haec autem ratio est possessio Praec,piendi . quae reperitur in superiore ,& praeponderat possessioni libertatis sebaiti, ut ostendimus . III. Dico equidem primo eum hac secunda sententia; Quoties praeceptum facile impleri potest, obediendum est , etiam in dubio de ejus honestate. Probatur, quia nulla est ratio excusans a subjectione . & obedientia debita siuperiori ; dubium enim de holnestate praecepti non excusat, quousrue non probetur turpitudo. quia su ito incumbit onus probandi turpit dinem praecepti, ut diximus; nec sinperior tenetur Probare , Praeceptum esse licitum, & honestum; cum hoc semper in jure praesumatur: Quare, ut
notat Palaus trach. I. disp. 3. Plina. 13.; Superiores non tenentur rationem reddere subditas eorum . quae
praecipiunt , nec iubditi possunt jud, cium Diuiligod by Corale
69쪽
eium certum superioris suo dubio am
Confirmatur, quia conjux dubitans de nullitate matrimonii tenetur alteri
retenti reddere debitum praecise per Oc , quod ille sit in possessione petendi: Ergo etiam subditus dubitans. an rcs praecepta sit illicita, tenetur obedire, ne spolset stiperiorem posse
sone praecipiendi. antequam certuS Omnino sit de malitia rei praeceptae. IV. Ad primam rationem in conistrarium respondeo, verum quidem eo se , quod praeceptum superioris non possit per se redaere licitum, quod lias erat illicitum ; adeoque nequeat facere, ut licite obedias, si practice dubites, an sit licita obedientia: po est tamen praeceptum superioris per accidens reddere licitum, quod alias erat illicitum, quatenus stante praecepto habetur ratio emcax. & conse quenter obligatio deponendi consciemtiam illam speculative dubiam, &e istimandi licitum esto practice , quod
speculative videbatur illicitum, ut recte docet Sancti. Ioc. cit. . Salas, Mol. disput. II 3. Ad primam confirmationemr Ex eo
quod superior sit in possessione praecipiendi res licitas, fit. quod praestimatur lichum quodcumque a subdito non ostenditur illicitum: non est a tem illicitum id, de quo speculative tantum dubitatur, an sit illicitum, si adsit ratio unicax deponendi prakice dubium speculativum , qualis est a ctoritas superioris praecipientis.
Ad secundam, concesso autecedente, negatur contequentia; nam Titius
non eit in polsessione petendi res tuas, tanquam sibi debitas et Contra vero superior est in possessione petendi a te obcdientiam, tanquam debitam praecepto suo, ut diximus de conjuge a
Ad tertiam dispar est ratio de v eo, ac de praecepto ; nam cum supc-
Anicatas III. rioris sit gubernare sebditos in rebus
dubiis, ejus praeceptum subditos res dii securos; quod non praestat votum, aut juramentum. Ratio demum a primri in argumento adducta tunc prob
rei, ut notat Sanchea loc. citi, quam
do pugnaret praeceptum juris naturalis cum praecepto superioris et in cassi autem nostro non pugnat; quia praeceptum naturale solum vetat, ne e
ponamur periculo transgressionis se malis . non vero materialis a quando autem deponitur practice Propter a thoritatem superioris dubium spccae tivum . non habetur periculum nisi peccati tantum materialis: ergo praeceptum naturale non pugnat cum praecepto superioris; Praesertim quia hic est veluti interpres voluntatis divinae in dubiis i cum sit Dei vicarius ; ut
bene inquit SotuS mem. 3. quaeli. a. de tegendo secreto. V. Sequitur hinc primo , aegrotos v. g. teneri Parere superiori prae temti, ne jejuncnt, ne recitcnt horas εια, etiamsi dubitunt, an ratione aegrituuianis excusentur; quia praeceptum superioris in eo casu legitime interpret tur . aegrotum legiS Obligatione non teneri: Contra vero cessante praecupi
non licet subditis speculative dubita tibus de rei honestate illam exequi per hoc praecise , quod noverint superi rem censere rem illam esse licitam . nisi sorte ea esset scientia seperioris .
ut ea ducti subditi prudenter judic rent esse probabilem honestatem talis objecti. Ratio est , quia seciuso praecepto , aut doctrina superioris res dente probabilem suam opinionem, non habetur sviliciens causa deponenda Praincticu duoium speculativum, ex uo Prae-chὰ quod superior ita idntiat et uua , ut notat SancheZ, si superior uiusu, dito praecipiat, quod abstineat a j junio, propicr aegritudinum , de qua
duba Mur, an suilicienter excusἰt, nota
licet alteri subdito eadem aegritu liriet
70쪽
uid in dubio, an res praecepta μ licisa ρ εο
laboranti non jejunare: Sicuti non potest consessiones audire , qui dubitat de sua senicientia ; potest tamen, si accedat praeceptum superioris: Et Miles dubitans de injustitia belli potes pugnare, si sit subditus, & ei praecipiatur ; Secus vero, si non sit subditus, nec habeat probabilem opinionem debelli justitia , ut communiter docent
Contra Salas , Vasq. . Nav. apud Me mll. n. 327. Sequitur secundo , ut Subditus teneatur parere, non cste opus . quod
illi constet, rem ptaeceptain elle licia tam , sed satis este, quod non constet evidenter oppositum. Ita expresse docet D. Augultinus in verbis laudatis contra Faustum, & Valentia disp. 7. qu. a. ; qui bene subdit, evidens in Praesenti fore , non quod soli lii ito Drsan ex passione tale videtur , sed quod piorum, ac peritorum judicio G videns judicabitur.
VI. Sequitur ultimo ex Sanch. Ioc. cit., quod, ut subditus non teneatur obedire, triplex certitudo requiratur.
Prima, quod res praecepta aut fit illicita, aut excedat potestatein superioris . Secunda, quod seperior non possit, in ea re dispensare . Tertia, quod si possit dispensare, non habeat sui licie tem causani dispensandi. Vt I. Dico secundo, quoties praece erum est de re nimis molesta, ac diueticili, v. g. de longa peregrinatione . abstinentia. &c. , ut dubio de honestate praecepti probabilius est , subdi.
tum non icneri obedire, donec rematurius perpensa constet, eam est elicitam . Ita banch. lib. 6. cap. 3. Αζ-riag. I. a. disp. 26. Sal. , SVr. , ΙΟ.Lug quaest. I 3. ; & hanc opinionem tutam esse in praxi fatetur Palaus tr. I. disp. 3. puncto II., quamVis oppinsitam putet esse probabilem propter rationem in superiori conclusione asductain ; cum molestia . & onus non emciant, quominus superior sit in
possessione . Probatur, quia tanta rei praeceptae dissicultas simul cum dubio de potestate imperandi videtur praepondera te pollessioni superioris, i& favere eo tius libertati subditi , qui non debet onus grave certo subire . dum dubiatat , an tibi possit imponi. Unde solvitur argumentum pro contraria senis
VIII. Hinc sequitur , probabilius
non teneri obedire subditum m d bio , an res praecepta sit licita, vel excedat potestatein Praecipientis , quando ex obedientia timetur grave d innum i vel proprium , vel alienum honoris, vitae. aut Qrtunarum ἱ V. Psi superior interroget de tuo delicto. vel alterius, & dubites , an juridice interroget. Ita Leisius cap. 3I. n. IO. Ratio est eadem ; Et confirmatur . quia Ecclesiae praecepta certa saepe non obligant cum gravi incommodo; ergoa Ertiori praecepta dubia. Praeterea obeclientia debita superi ri non tollit jus, i possessionem tuam in bonis fortunae, honoris, & vitae rergo in rebus magni momenti non suffragatur superiori ista possessio propter obedientiam, de qua dubitas. an debeatur ; nam possiessio subditi in rebus arduis certa praevalere debet juri.
seu postessioni superioris dubiae. IX. Unde fit, quod si praeceptum
vergat in grave damnum sterius, non solum non tenearis , sed nec possis obedire: Secus vero, si in damnum tuum cedat; tunc enim, quia potes cedere juri proprio, poteris obedire , licet non tenearis; cum autem non sis dominus juris alieni , non poteris ingrave damnum alterius obedire; non enim est aequum ad conservanduIn jus dubium superioris, laedere ius certum alterius . Et ratio ulterior est . quia
quilibet habet jus justitiae . ne laedatur in bonis sivis, absque titulo manifesto aquando autem dubitatur, an superiodE hλ. Dissiligod by COOste