장음표시 사용
341쪽
CAPUT XX. poterant: Caesar autem, etsi mentiri posset, veritatem ignoraro non pol crat. Legi et Iinorum comitum opi 22 stolas idem pacis studium expressius continenlcs. Quid resert igitur, quid de illo sentiat Pompeius et Cicero, cum Perraro quisquam ) de hoste i bino sentiat 3 Illud
peio suo scribat Cicero, quem tantum dilexit in finem, ut vir, sicut de eo scriptum est, nihil minus, quam ad bellum natus, et iam senior illum in civilia suo totiens damnata iudicio et infelicia bolla sequeretur et ) magis eligeret secum ruero, quam sino illo consistore; quorum partem, quod non omnibus nota erant. q), et notitiac studio et novitate rerum desectandi gratia huic raparti tristoriae inserendam consui. Is 7) orgo epiItolarum ad Allicum libro octavo Ut enim, inquit, gubernatori cursus secundus, medico salus, imperatori victoria, sic huic moderatori rei publicae beata civium vita proposita est, ut opibus f rma'), copiis locuples, gloria ampla, virtute lioncsta sit. Huius cni in operis maximi inter homines atque optimi illum esse pers ctorem φ volo. Hoc Gne Dolior cum antea nunquam, tamen in hac causa minime cogitavit. Dominatio quaesita ab utroque ost, non id φὶ actum, beata et honesta civitas ut osset. Nec vero illo urbem reliquit, quod eam tueri non posset, nec Italiam, quod ca pellcretur, sed hoc a primo cogitavit, omnes le Tas, omnia maria movere, roges barbaros lucitare, gentes seras ') in Italiam armulas adducere, eXcrcitus Conficera maximos. Gonoes illud 'in Syllani regni iam pridem appetitur' ), multis, qui una sunt, cupienti-
342쪽
bus. An censes nihil inter eos convenire, nullam .pa-
σκοπος ' est ille, ut nos beati simus: uterque regnare vult. Haec a to invitatus breviter exposui. Voluissi
Quid tu, lector, ex his verbis iudicas 3 quantoque 24 iustiorem Pompeii causam reris esse, quam Caesaris Itom in eiusdem libri fine Qua spe proficiscar q), inquit , video coniungoquo me eum homine magis ad vastandam Italiam, quam ad vincendum, Parato. Et senticus se posse roprehcndi, quod talem sequi vellet, ut Ollonderet non se hominis virtute, sed erga se merito ) et metu insanaiae, no ingratus scilicet dice-Tctur, audi, quid eadem dicit epistola: Non me igituris ducit, sed sermo hominum. Et rursus in VIIII. ηὶ cum dixisset: Mirandum in modum Gneus' noster Syllani regni similitudinem concupivit, addidit: Cum hocne, inquies, esse φὶ vis 3 et respondens Beneficium, inquit, sequor, mihi crede, non causam ). Et alibi de codem Si vincit, inquit, Syllano moro eXemploque vincit φὶ. Et statim: Moa autem causa alia ost, qui '' bouescio victus ingratus esse non possum. Et Τ)25 inulla sunt q) id genus in illius epistolis ab homine nou solum doctissimo, sed amicissimo in Pompeium dicta, ut scilicet undique fides constet. Sed ego haec pauca ct ad rem, de qua agitur, spectantia et o Iocis 1 ccretioribus eruta ') libenter apposui, ut utriusque
63 proli et scorra Videtur deest e moi eri vel duci. Dis pendeat ex verbo sequa. G. Fortasse pro audi scribendum
343쪽
partis merita non usque adeo, ut putantur, imparia et utrumque, sicut dictum est, regnare voluisse magno ac fide digno testo constaret. Ad historiae seriem re-26vertor. Dum Ravennae igitur ) subliitisset Caesar, ne provinciae suae terminos transgrediendo aperte agere contra rem publicam Videretur, audiens tribunos, qui pro eo erant, contemptui habitos et vel vi urbe depulsos vel sua sponte digressos, Romae omnes unanimiter contra se sentire, omnia sui odio divina atque humana misceri ac perverti, se quoque per patieu-tiam contemptum iri cogitans nequo iam amplius ferendum dissi initandumque aliquid existimans evocatis legionibus, ubicunque essent ), Pracmissisque clam, quae tunc aderant, cohortibus, ne quam novi molus opinionem turbido abitu praeberet die illa et con-27vivio et spectaculis otiosus ) intersuit. Sero autem clandeliino egressu secretum iter paucis comitatus a ripuit. In quo cum tota nocte deerrasset, vix ad auroram viao ducem casus obtulit; quo praevio ad rectum iter perplexo ac dissicili callo reversus inventisque cohortibus, quas praemisserat . ad Rubiconem venit, amnem exiguum, ted magnarum tunc limitem
regionum. Ibiq) parumper cogitabundus substitit secum tacitus examinans, quantum opus aggrederetur.
Tandem reversus D ad comitos Adhuc, inquit, coeptis absistero ac reverti licet: at si rivum hunc trausgrediremur, serro fierenda nobis crunt omnia. Ibi haeretis dubiusquo antini huiuscemodi visione firmatus est: quidam Iibi et statura et specie corporis supra humanum modum subito visus est, qui amnis ad ripam sedens pastoria modulabatur arundinc. Ad quem, ut animal non visum, cum et pastorcs locorum et quidam quoque militum concurrissent'ὶ, ille subito unius
344쪽
o manu tubicinum arrepta tuba vchomenti flatu inre puit gurgitemque pertransiit. Motus Caeso spectaculo Eatur ) ergo, ait, quo dcorum prodigia atque hostium vocat iniquitas. Coepi a ) res est. Haec di-29cens transiit ae traduxit exercitum Ariminumque, ur-
palculibres portis introgressus tribunis plebis, qui pro-pler eius odium pulsi sibi obviam veniebant, astantibus concionem habuit ad exercitum. Lapis me puero
rebatur. Fuit autem concio efficacissima scissa, ut' serunt, veste verisque seu fictis cum lacrimis adluam dignitatem contra invidiam hostium conservandam sdem militum implorantis et ingentia promitten lis. Caesarem Arimini agentem Lucius Cac sar adole- ω Icens adiit, qui patrem habebat Caesaris legatum. IseXplicitis, pro quibus advenisset, commissa sibi a Pompeio quaedam ait ad Caesarem iure illius, quae intor eos esset, amiciliae. Ea vero huiuscemodi suere: excusare so Pompeium Caesuri et poscere, ne ea, quae pro rei publicao' studio atque amore gesserit, ad iniuriam suam trahat; earum enim esse sibi Caesarem, scd rcin publicam ') robus omnibus cariorum et esse et semper suisse; similitor et Caesari caram esse debere, ut privatas suas inimicitias rei publicao remittat neque tam graviter irascatur, ut, dum hostibus vult nocere, patriae 'in noceat immeritae; idque ita sacero ad nium decu4 eximium Pertinere. Ad ea Caesaris rosponsio paululum longior fuit. 31 Commemoravit iniurias pro multis in ) rem publieam 'λ) 1nerilis sibi illatas; paratum se lamen
345쪽
omnia rei publicae condonare, ita tamen ) ut dise dant omnes ab armis et ad civilitatem solitam revertantur. Dilectus enim per Italiam ferventes et rcicutas sub praetextu belli Parthici legiones et civitatem exarmatam ) quid nili ad suam spectare perniciem ')ZProficiscatur ergo Pompeius in Provinciam Iuam, di-
nant, cessent motus et metus in publici, si lagata icivitas, non armata: se quoquo aequissimo γ) animo quieturum iniurias quo omnes et contumelias obliturum. Ad haec tamen sancienda et iureiurando confirmanda petiit, ut Pompeius vel ') propius accederet vel se ' accedere pateretur; sperare enim se colloquio ct coul pe tactu mutuo omnes controvorsias finiendas. Ad haec responsio in scriptis reddita 'ὶ, ut Caesar quam primum in Galliam xcverlatur exercitumque dimittat; quo saelo iturum in 1 Iispaniam Pompeium; alioquin nihil de dilectibus omissuros consules Pompeiumque. Iniqua responsio visum φεὶ est Caesari, quod se sacere iuberet, cum ipso nihil, nisi promittero se facturum, vellet nec dicm promissis apponeret neque colloquio tempus daret nec Promitteret accessum nec permitteret. Hinc pacis desperatio et belli praeludium Marcus φ) Antonius cum quinque cohortibus Arretium ') praemissus. 33 Erat Auximi γ civitatis ad custodiam Aetius I Varus, quem dccuriones Auximiani summo adeunt con-1ὶ haee sex cod. Om. 2) esse arma am - r. aTmatam. Certo exarmatum et in hoc libro et in aliis noster armis nu-
clarum dicere solet. es. XI. 11. xiiii, D. XVI, 22. de Bem. au. sor. L. II. dial. LXXXX illi. p. IM: dentibus exarmatus lum. deos. rel. L. II. p. 319 : petitiliomerroribus exarmatis. Epit. vir. in. p. 5 : legioni bos exarmatis. 3) perluciem spectare 43 dinnititur - L. dimisι--tur. G. - Lem. dimittatur 5ὶ cod. metius Q eod. rogata 7 cod. quietissimo 83 om
10) redita - nec aliter cod. L. reddita. G. 11 visa - Hoe, quod iuberet, visum est iniqua responsio e se. Si e ratis tolerabilis lectio eodicia .idetur.
346쪽
sensu; dicunt notum sibi Caesaris adventum, nequo vero propositi sui esse suorumque civium neque rationi consonum videri imperatorem populi Romani, talem virum, sic do imperio meritum, tot victoriis insignem moenibus amicae urbis ) arceri; orant, ut f
est, consulat. His permotus Varus et perniciem timens fugam arripit ct insequentibus Caesaris militibus proelio decornero coactus ac detortus ') a suis solus abit, quibusdam corum domum, aliis ad Caesarem se eo e-rentibus, quos ipso collaudatos benigno suscepit et L cium Pupium q), centurionem partis adversae, ad soadductum illico relaxari ac dimitti iubet. Auximum Dingressus civibus gratias agit atque illorum erga eum caritatis haud immemorem so futurum spondet. Qui- 34bus Romae cognitis tantus pavor omnium metit invasit, ut urbe sere Omn ccdcrcnt ipsique consules atque ipso Pompeius, actum suis de rebus opinantes et eX unius oppidi oventu omnia metientes. Mirum valde, unde in tam ') parvis animis tam magna superbia, ut cius viri meritos honores ac gloriam tam Pertinaciter detractarent, cuius nec conspectum certe nec 'Dviciniam pati possent, et patriam et talem patriam solum ad illius nomen universuti animorum consternatione desererent. Sed urgebat Iuno invidia, inde aulem terrebat fama viri, quae eo usque creverat, ut clementissimus omnium prae omnibus atquc ab omnibus timeretur. ΙIis ad Auximum ) gestis Piccnum Momne, cuius olim Esculum R), hodio Ancon ost caput, nullo usquam contradicente pervagatur. Sed cunctis
Iibi urbibus atque oppidis obviam mittentibus laeto-
347쪽
que eum atque eXercitum eius obsequio atque favore prosequentibus ) Cingulo quoquc, quod oppidum suo sumptu Labienus eXtruXerat, leguli auctoris immemores Caesarem adeuntes se imperata lacturos obtulerunt atque imperanti milites alacriter paruerint. Disruso metu simul et fama virtutis ot vulgato horum, do qui-
36 diceret, capiebatur aut pellebatur. Ita pessus ex Etruria Libo, Thermus ) ex Umbria, Esculo q) Lentulus, captus Gneus, Magius 7 , pracfecti ambo'); et cum Magius ad Caesarem ductus cssct ac 1ortasse supplicium formidaret, Caesar eum placato φὶ auimo dimisiti Et vado, inquit, ad Pompeium eique meis Verbis nuncia, quando I ad hunc diem non fuerit nobis Opportunitas colloquendi atque ogo Brundusium, quo ivisso illum audio, profecturus sim V, credo, ut colloquamur, expediens publicae saluti, cuius curam marimam gere-xo nostrum est. Non est a uicin par effectus per nuncios de longinquo atque inter praesentcs ista tractari, quod conspecti vultus et vivae voces δ' ad mo-37 vendos animos multum μ'ὶ possint. Occupato igitur '
sine gladii ictu 'in Piceno Corfinium progreditur, oppidam Pelignorum duodecim milia 'ὶ pastuum distans
Magis verisimile est alterum nomen excidia . Interim interpunctionem contextui quam via suspeeto Eccomodavi. Leto. vulgatam iut Ctam reliquit.
18) eod. Pelegrirum 191 XII - Adde milita. G. VI l m. Dav. ad Caes. p. 542. Ond. ms. - Corfinium est civitas vi-etua Sulmone Vll. miliaribus, iuxta quam positam in alto currit stivius eadens in sumen Piscarias apud ei vitatem populi in Apretio. Item quod non est Itadicosani, ut quidam dicunt. Sehol. 118. Vratisi. ad Lucan. II, 478.
348쪽
a Sulmone, quod idcirco dixerim, quia ' vulgares quidam oppidum putant esso Tuscorum φὶ. Ibi contentionis plusculum fuit. Pendento tamen oblidione Lentulus Spinter' muris egressus et suem metuens ad Caesarem venit sibi atque intrinsecis Veniam petens, ad quem Caesaris responsio fuit, non se, ut cuiquam male saceret, venisse, sed ut se ab inimicorum maleficiisq) atque iniuriis tueretur ac trihunos plebis sui odio in exilium actos in suam reponeret dignitatem, denique ut se ipsum ac populum Romanum servitio et paucorum lyrannide conculcatum antiquao rcdderet libertati. oppido tunc praeerat Lucius 7) Domitius, 38 vir magni animi, sed exiguae fortunae et bello promptus, sed innutius. Is desensionem parans, sed ab oppidanis ad deditionem coactus, cum mori mullet, V nenum a servo medico poposcit, quod ille nec dare volens 'nec negare ausus, ut qui domini mores nosset, Poculum somniserum pro viscuo obtulit, quo illo tia 1io gravi sopore resolutus conquievit. EX perrectus postmodum et delusum se intelligens vixque manus a servo φὶ abstinens eum multis nobilibus, qui secum sentiebant, vinctus ad Caesarem est perductus, mori appuleus et perosus vitam. Quom Caesar illico solvissi sit, novo quis eorum a militibus re vel verbis offenderetur, inllibuit, questusque 3 perbreviter, quod pro suis ingontibus et in illos ct in rem publicam meritis referre'φὶ sibi debitum gratiam neglexissent' ') et iniurias ac ' contumelias indebitas retulissent, cunctos dimisit incolumes; quin et pecuniae pondus iugens Domitii depositum et ab oppidanis sibi oblatum, quam-9 intelligens se
1O a tuo manus - credo de esse medico. G.
12ὶ referre meritia-L. meritia refferre. G. 13ὶ cod. neglixissent
2ὶ Tvltorum - L. Tuscerum. 3ὶ eod. tendente4ὶ cod. Lentitus Spintus 5 cod. iniquorum
349쪽
vis et pecunia publica esset ot in stipendium numerata, Domitio restituit, ne sanguinis, quam po-cuniae, abstinentior videretur. Nihil postremo ex ea victoria vel praedae cuiuspiam vel ultionis accopii, nisi quod Domitii milites 1acramento adegit, non invitos, ut arbitror, sed eo libentius iuraules, quo felicius est sub sequaci, quam sub fugaci duco mili-4otare . Vulgatis sane, quae ad Corfinium acta erant, multum metus omnibus demptum multumque spei additum cognoscentibus Caesarem nihil bello, nisi vi ctoriam, petere. Unde, ut diximus, et Tuscorum' populi et omnis Umbria pulsis inde praesidiis ad Ca sarem transiore. Atque ita rebus suo moro velocitcrgestis ac prospere, cum iam secum Gallia omtiis eisalpina sentiret, magnas partes Italiae Primo occupavit 1 adventu. Sed cum spes cetoris omnibus, soli Pompeio ac ) senatui additus timor, qui in Domitio multum
momenti reposuerant et saepe eum per litteras ovoca-
digressus, ubi belli sedem sitatuisse videbatur, Brundusium petiit, ut Italiae litore in extremo promptior esset ad transitum; ita enim animo decreverat, relicta Italia transmarina tentare, sive id metu solo pellente, sive intentione illa, quam paulo anto ex opiliola Cic 42ronis sicui atque exposui. Caesar autom 1empor Propinquus atque contiguus esse hostibus ) sestinans uoi nisi VII. dierum mora ad 7) COrfiuium exacta eo ipso die '), quo Domitium cupli vosque') dimiserat, motis castris in Apuliam perrexit. Operae Pretium n, n si salior, fuerit, quid de his, quasi modo memoravimus, ct ipse Caesar et alii senseri ut. Cum cnim cle-
350쪽
mentiao illius '), quam Domitio, acerrimo hosti et qui tumultu in illo rei publicae φ) successor sibi destinatus ci ad consulatum aspirans, sicut diximus, sibi minalnitur, exhibuerat, fama ut ad hostes, sic ad amicos etiam pervenisset duoque sibi familiarissini Core lius Balbus atque Oppius factum eius per litteras v
epistola, quae mihi nunc et propter scribentis auctoritatem et propter ipsius cpistolao gravitatem ac bro-vitatem digna his inter seri εὶ visa est. Ea vero est huiusmodi: Caesar Oppio Cornelioque salutem. Gaudeo 43 mehercule q) vos significaro litteris, quam valde prob iis m, quac apud Corfinium sunt gesta. Consilio vestro utar libenter et hoc libentius, quod mea sponto facere constitueram, ut quam lenissimum ') me pra
berem et Pompcium darem operam ut reconciliarem.
tes recuperare et diuturna Victoria uti, quoniam ') r Iiqui crudelitate odium effugere non potucrunt ') n quo victoriam diutius tenere, Praeter unum L. Syllam, quem imitaturus non sum. Haec nova sit ) ratio vincendi, ut misericordia et liberalitate nos muniamus. Id quemadmodum fieri possit ' , nonnulla mihi in montem yὶ veniunt et multa reperiri possunt. De his rebus rogo Vos ut cogitationem suscipiatis. N. Magni DPompeii praesectum deprehendi. Scilicet meo instituto usus sum et cum statim missum iaci. Iam duo pra foeti partium Ρompeii in meam Potestatem Von runt q) ob a mo missi sunt. Si ') volent grati esse, debebunt Pompeium hortari, ut malit mihi esse amicus,
11j om. - Adde sis. G. 12ὶ posset 13ὶ eod. mente 14 N. magni -L. Cn. Magium. 15 Addo fiatrum. G. - Non secit Lem. 16ὶ pervenerunt 17ὶ sed - F. s. G.