장음표시 사용
161쪽
mum est unde et morbis magis fuerunt obnoxii posteri, quam veteres illi homines, quos non Homerus solum, sed et alii, qui similia pertractant, nullo morbi genere conflictatos esse tradunt, nisi coelitus immis', ut Iliadis
libro primo peste ab Apolline immissa conflictati sunt
Graeci. Haec autem ne inaniter dieta esse, et a veritato
abesse credatis, grauissimi scriptoris. Cornelii Celsi, facit auclarita libro primo uomero auctore, inquit ille, disci pote J, morbos tum ad iram Deorum immortalium, lasos, et ab iisdem vem posci solitam Neriqti, imile est, inter nonnulla auxilia Hersae balethdinis plerumqtie lanistra eam contigisse ob bonos mores, quos n3que desidio, neglie Iuxuria itiarent. Siquidem haec duo, cos ora prius tu Graecia, deinde apud nos ad xertint Ideoque multiplexis medicina neque olim apud GraecDI, neque aptiis sinae gentes neces aria i ahqri s ex nobis adsenectutis principia perducit. Haec ille. Quodsi cui a rationes satis non sint, cur natura roburque hominum sit imminutum, addi
potest, hanc etiam senescentium temporum naturam OΓ-tassis este, ut, quo longius in mundo progredimur, eo imbecilliora reddantur omnia , non secus atque anni lib. grauescentibus virtus hominum si angi ac debilitari soleti Sed adhuc fortasse rationi neutiquam consentandUm pumtabit aliquis, nec credere ipsummet Homeruna potuisse, in an unum iuducet, tam breuis temporis spatio, centum circiter annorum curriculo (nam, ex communiis CZeorcyAo in calculo, atque ex ipso Plutarcho, tot interfluxerunt stati inter bellum Troianum et Homeri tempora , tam insigne humanae proceritati ac robori decrementum obtigisse. Vtut tamen res sese habeat, Virgilius certe in hu-iescemodi dicto Homero fuit multo audacior ictu intemperantior Ait enitri deri urno, ingens saxum, quod in agro iacebat, neque non solum duo, ut habet Horne-rus, sed ne duodecim quidem homines, quales Unc sunt,
gestarent, ab illo prehensum, atque in Aeneam fuisse coit, tortum Aeneid. lib. XII
Hic Isidicti bis sex ceruice subirent,
Luo ia nune homini Ire ducit corpora testas,
162쪽
I o DissERTAT XVIII. Huc etiam respexit Iuvenalis satyra declina quinta:
Saxa inclinatis per humum quaesit Iacertis sicipiunt torquere , domestica seditione Tela ne hune lapidem, quali se Turnus et Aiax, Et quo T dides percussit pondere coxam Aeneae, sed quem aleant emittere dextrae Illis di imiles, et, pro tempore,cice; Nam genus hoe si iam decrescebat Homero. Terra malos homines nunc educat atque pusillis.
Non infitior tamen, poeticae exaggerationi aliquid fortasse tribuendum esse, ut non ad philosophicam amussim, sed ex aliqua exsuperantia, atque crisa in locutus sit, ubi heroum staturam et robur descripsit. Nihilominus ex tot allatis testimoniis facile credi possit, adhuc
ex antiquior aeuo nonnullos homines heroieis temporibus superesse multo proceriores ac robustiores, quam homines temporum consecutorum Homerum vero id generatim de heroibus fere omnibus adfirmasse, ut maiorem ipsis aestimationem conciliaret, bellique Troiani a se habitam narrationem faceret luculentiorem. Neque enim crediderim, id umquam Homerum dixisse, nisi probabiliter dicere potuisset Homerum, inquam, adeo sole tena, adeo prudentem, adeo callidum, ut proinde proponatur ubique tamquam exemplar absolutissimum scriptoris maximi, iudicio praediti. Nam quod in arte Horatius praecipit,
nsa voluptatis mussa tat proxima eris;
ipsemet ex Homeri exemplis didicit. Sed ad aliud, quod rursus obiicitur, respondendum.
Quomodo , inquiet aliquis vestrum, hanc in heroibus illis sobrietatem, et intemperantiae vacuitatem modo Commendas, qui superiori disputatione de cibo potuque heroum disserens, ingentem carnium copiam eo comedere fuisse solitos, vinumque adfatim bibisse adfirmasti 'cl- firmaui sane; sed vinum nurn quam non aqua in cratere dilutum potabant, aliquo demto exemplo, quod raro admodum
163쪽
IN HOMERUM. I Imodum contigit Carnes multas comedebant; sed nulla horum condimentorum accessione, quae nihil aliud sunt. quam suauia scis admixta venena. Nam, ut in Plauti Bacchide est, hoc quidem homines iam retiem itam sis sint, quod condimenta virismodi in vom congeron alatim. Et rursus in Pseudolo verissime ait Condimenta sunt, quae intestina conuiuis exedrint. Nulla tunc gulae irritamenta, nulla bellaria, cupedia nulla, nullae mattyae Aridus ac parabilis cibus, panis videlicet, et caro assa, vinumque
aqua commixtUm, totus erat Vel Opipararum mensarum adparatus. Nusquam heroum ebrietas, Usquam crapula: uno verbo, certum est, illi obstitisse intemperantiam, quin statura proceriores et robore validiores, et a morbis immunes fuerint, ut ex Celsi temimonio diceba
sYNOPSIS. Aerea oementoris non pro infretili, sed pro immensa curpatur ab Homero Aes campanum turris eterum cedium regiarum iis foro maximo Sennacheribi clamor aduersus si eos obsecos Herodotus cuiusdam Aegyptii meminit Ocalissimi. Vox teterrima cuiusdam lenonis apud Boccaccium Thras bulus, Athenien tam ux,,oeli magnitudine perin ignis Carneadis philosophi maxima ac sonantis mamox Concertantium in phisis hicis ac theosigicis disputationitius clamor Stentoreumox in cantu Iugens ox roboris ac fortit iunis indicium me bonus Menelaus, aliique heroes, pellati Hox magna leonis et tauri Neptuni clamor paene incredibilis LaurDaceriae, quae Homerieum Ioram elegonti nne in acticum sermonem vertit. uomodo Hreuius locum de Stentore imitatus P. Hox Aentoris in prouerbium abiit. Tota uias in membrana descripta, quam ima nucis caperet. An id fabulosum mulis ae notis compendiariis Graeci amanuenses abanda aut techeses C riui Ierosolymitani extempli
164쪽
templi dictae, ab amanuen bus exceptae. In intes no Draconuutrumque Homeri poema aureis Dieris escriptum. Cati cratis, ae Myrmecidis tenui rani currus, qui sub alis muscae abscondebantur. Minutissimis etiam literis scripta quaedam nostrorum temporum.
ut ii fieri possit, ut vox hominis unius tam ingens sit ac
sonora, ut quinquaginta voces hominum conclamantium adaequet Res plane mira, et quae idem superet. Homerumtamen, talem tantamque vocem valuisse emittere
Stentorem, adfirmat de quati quemadmodum pollicitus vobis sum, hodierna disputation verba mihi facienda sunt. Homeri locum , qui in fine libri quinti Iliadis lia.
hetur, primum omnium recitemus i
Quos versus ad hunc modum latine sumus interpretati
Stans ibi clamauit De candida uno tacertos, Stentor 'simulans, cuius Ox aereata clumorque Aequabat clamantis guttura qui iguviut .
Aerea igitur voce praeditum vates adpellat tentorem non ea significatione, ut vox elus esset infragilis, 3 metoc, quamquam et haec significatio voci aereae possit attribui; sed, quod longe lateque exaudiretur, ut mox subdite quandoquidem tantum soni ipse solus edebat voce sua quantum quinquaginta alii, qui simul vociferantur. Adposite autem vocem hanc aeream dixit. Aes enim, aut cuprum, magnam habet vim ad sonitus ingentes in aere ciendos, in cuius rei testimonium adferri possunt aerea, ut aiunt, campana quae ad multa passuum millia ExaUdiuntur, inter quae celeberrimum illud fuit, quod stupendae turri veterum nobilissimarum aedium, quae in foro maximo liuius urbis ad summi magistratus sedem excitatae olim sunt, includebatur, cuius tanta erat moles ut plures homines aegre valerent illud pulsare. Nomen autem Vaccae et a vulgo tributum fuit, a nomine, ut Putor
165쪽
to, ipsius turris, quae ante etiaram, quam maxima illa nota illi committeretur, turris Vaccae gentilitia praeclarissimae familiae nomine vocitabatur. Vacca tigit, longinqui ab urbe populi, ad quos vel ad quatuordecim mil. lia passuum sonus eius diffundebatur, dictitare solebant:
mugitus enim ille saepe ad arma ciues conuocabat. Sed haec praeteream VS, quae obiter indicasse, neque ab re abis sonum, neque vobis iniucundum fuerit, spectatissimi iuvenes. PraetereUndum autem non est, magnam vocem tu
loco, quem explicamus, satis adposite tributam esse ab Homero Iunoni sesquidem nihil aliud vox est, quam percussus aer, per Iunonem significatus. Oportuit autem Iunonem sic vociferari, ut videlicet omnes in tam inagno exercitu clamantem audirent. Succurrit milii quid prorissus simile in sacris literis de Sennaeheribo, impio illo Achriorum rege, qui, cum urbem Ierosolymam EZechiae aetate obsidione vallasset, e castris suis extremum in initabatur excidium obsesiis, ut talibus minis perterriti manus darent a Paralip. XXXII, IS. Clamati alitem, inquit diuinus scriptor, Doce magna, tentorea scilicet, ut ego interpretor Alioquin quomodo a populis, qui in muris erant urbis obsessae, exaudiretur Exauditus est autem, et USque teterrimis minis perterritui, Zechias rex opem ab exercituum Deo impetrauit et retulit. Quapropter miror sane hunc Homeri locum adeo nonnullis displicuisse, tamque absurdum incredibilemque arbitratos esse, ut versiculum illum, quo facit poeta vocem stentoris quinquaginta hominum vocibUs parem, expunxerint. In multis enim codicibus non legi, testatur Eustathius. Miror, inquam: nam absurdius est atque
incredibilius, quod de Neptuni boatu idem Homerus
narrat, ut mox diceruus nec tamen locus ille expunctus
est. Cur igitur expungatur alter, qui prae illo longe modestior est y Ceterum in historia etiam Herodotus meminit cuiusdam Aegyptii, omnium mortalium similem in modum vocalissimi, qui in casti is Darii erat. Porro Stentor hic, de quo meminit Homeruὴ, in menter mihi reuocat hominem
166쪽
IM DissERTAT. XIX. minet illum pessimum, et lenonia arte infamissimum, qui ingenti atque horribili voce e fenestra domus Andrea
vocium Perusinum apud Occaccium nostrum exterruit, atque ab aedibus expulit dum per inaximum dolum ab improba, quae intus habitabat, muliere rapto sibi marsupio, argenti pleno, noete intempesta eius e domus fores pulsabat, ut intro reciperetur. Fab. V . diei a. Eius enim teterrimam vocem tam graphice depinxit solerterque expressit paucis quidem, sed significantis limis uerbis
scriptor noster celeberrimus, ut non minorem, quam Homerus, admirationem et laudem mereatur.
Thrasybulus quoque dux classis Atheniensium, vocis magnitudine perinsignis i iis se traditur qui auctor fuit, vi militari suffragio Alcibiades ab exsilio reuocaretur. Memini etiam me legere in Carneade, Cyrenensi
philosopho, quem As αλοψωνοτατον, hoc est, vocalissimum describunt Plutarchus et Laertius, qui maximam et sonantissimam vocem, qua pollebat, moderari vix poterat, adeo, ut, dum in gymnasio doceret, ingenti voce sua audientium aures obtunderet, ac paene surdos faceret nimio clamore quamobrem saepius eum monere gymnasii princeps coactus est, ne tantopere clamaret. Cui aliquando ille dixit Da mihi Docis modum cui gymuasiarcha: Modum habes auditores tuos. Praeceptum hoc inculcandum sane foret concertantium plurisque in philosophicis ac theologicis disputationibus Saepe enim tam immodice vociferantur, ut miseris auditoribus eorum clamori Plautine loquar cerebrum excutiat. Fidem etiam adstruunt tentoreae voci ab Homero descriptae monachorum quidam, dum vel in templis laudes Deo persoluunt, vel mortuos deducunt ad tumulum, per vias urbis circumeuntes. Eorum enim aliquis uno saepe tonitru vocis suae ceterorum adsectarum cantum plurium quandoque, quam quinquaginta vel exaequat, vel etiam superat, magna interea popelli corona sacrum illum Stentorem, dum offert, verbo dicam Dauidico vociferarionis hostiam sti. Pante, admirante, magnisque adplausibus extollente.
167쪽
Illud vero nequaquam silendum, ingentem vocem roboris indicium esse, ac fortitudinis Qui enim magna claraque voce praeditUS est, magnum etiam thoracem habet, vastumque, cui calidum cor inest, ac strenuum, ut putant aliqui philosophi ex suo animi fortitudo corporisque robur proueniunt. Hi hc pallim apud hunc poetam 'o v ά - , oc honus, Menelaus aliique heroo, adpellantur. Hinc Hector, cum multas caedes patrasset, et in Teucrum, aurigae sui interfectorem, ira percitus urgeretUr, c με αυχ αχ- , horribiliter ociferans ab eo dictus est Iliad. ih. VIII Et Aristoteles ingentem vocem tauro atque leo L. inesse tradit, quod robustillima ac fortistima animalia sint. Cui diuus Ioannes in Apocalypsi I, I. consonat, qui leoni vocem , tamquam tDviI-trui, attribuit. Sed de Neptuni voce iam dicendum, quae fidem multo magis, quam O Stentor iuperare videtur, ut supra aiebana. Itaque, cum epitanus res Graecorum in peius ruere videret, Achille adhuc in ira obfirmato et a pugna abstinente, Agamemnoni animos addit, tamque, ut clam hostibus acriter dimicet, adhortatur. Vbi vero Agamemnonem stimulasset, ut pariter incitaret omnes Achivos, fortiter clamauit, tanta scilicet voce, tantoque clamore, quantUm emitterent nouem, vel decem hominum millia in bello. Quo facto magnum plane robur in Graecorum pectora immisit. En Homeri cum locum:
Quae carmina ad hunc sere modum latine verti posse censuimus:
Si fatus eampum insiluit, iramoribus auras Implens nam quantu n clamqui Moues eciesque Mim homines, cum casIra ruunt Mavortis in armas
168쪽
Tantam Neptunus misit de pectore docem, Adderet Crobur Graiis in praeua longa.
Quamquam viro, cum immodica quadam sermonis exsuperantia haec dicta est e, a poeta, videantur; non tamen absurdum puto, immo Deo valde decorum, si tantam vocem mittere potuerit, quum praesertim Neptunus aquarum Deus haberetur . Quis enim ignorat ingentem mari s sonitum, cum procellis exagitatur Certe cum Ioannes vocem summi numinis exprimeret in diuina reuelatione inquit, vocem illius se audiuisse, tamquam Ocena,qLartim
mnctarum. Nimis ergo frigido putideque Homeri dicitimi
interpretatur Aristarchus. Cum eniti tanta Neptuni vox illi prorsus videretur incredibilis, non legebat rasai Ao , , δεκα χιλοι κOtiem nimirum oti decem uti io; sed af Zethoi, Idaeos thoi, hoc est, silem aut decem labia, quod idem est ac nouem decemue homines. Sed hoc imodo nihil grando de Deo dixisset. Si enim tentor tantum clamabat, quantum quinquaginta homines Neptunus profecto, tantus Deus, non minorem, sed multo maiorem hominum clamantium numerum exaequare debuit. Hic vero satis admirari non possum soler illius nobilissimae seminae, Gallia iudicium, quae Homerum patrio sermone elegantissime interpretata est, aceriae, inquam quae, cum videret, huiusmodi exprestione, pulcherrima quidem in graeca lingua nequaquam sibi licere cum laude uti in gallica, simulque nollet tam pulcrum poetae dictum sue ni ittere, siue imminuere, prudenter dixit, vociferatum esse Neptunum, quantus clamor esset totius exercitus, irrumpentis in pugnam. Hac enim ratione et Homericam sententiam tenuit, nisi etiam ampli- sicauit, siquidem totus exercitus ad centum millia viro-rtam pertingebat et tamen huiusmodi dicendi forma voes , quae neque duriuscula esset, neque elegantiae linguae suae inconcinna. Quod vero Neptunum, Deum tam magnum atque insignem, clamor ille optime deceret, probare
possem similibus dicendi formis quibus Dei vocem X- primit
169쪽
primit sacer codex Psalmorum enim scriptor ait Vox domihi in mugiri centia, L. XXVIII , d. Et rursus ADoce tonitrui rei ormidabimi, L. CUI, T. Iobus vero e Tonabit voce Iagnit idinis fuae cap. XXXVII q. Sed, ut absoluamus alterius, quem attulimias, prioris loci explanationem de voce tentoris, notandum Huquomodo imitatus sit illum Virgilius, cliuerso nempe sensu Homerus enim vocem aeream ibi usurpauit pro voce immensa, longe lateque sonum suum diffundente, ut declarauimus. Virgilius vero vocem ferream dixit pro O-c tufragili quae clamando non desacit. Aeneid. lib. VI
Non mihi is linguae centum int, orti ve Centhm, Ferrea sex, omnes scelerum comprevdere formas, Omnia poeniar m percurrere nomina pol m.
Vbi insuper obseruandum, quod Virgilius pro aerea, ut est apud Homerum, dixit terream, moribus suae aetatisse prudenter accommodans, quae magis habuit in usu ferrum, Uam aeS; cum contra heroicis temporibus magis in usu esset aes temperatum, usim serrum, ut decima sexta disputatione demonstrauimus. DeniqUe pro comperto est, vocem tentoris abiisse in prouerbium, quod
apud Iuvenalem legitur satyra deciti: tertia:
Tu miser excomas, mi Stentora incere possis.
Cum vero duabus hisce postremis disputationibus duo ab Homero recensita miracula explanaverim, videlicet staturam ac robur heroum Troiani belli, vocemque Sten toris, et quae fidem superare videbantur, credibilia, nisi fallor, fecerim aliud etiam miraculum, pro huius sermonis corollario, breuis me expendam, non quod in Ho
mero it, sed quod ipsum respiciat. Illud enim disser
tatione tertia commemorabam, curn vos ad Homeri studium adhortarer, spectatissimi adolescentes, nempe tot/m Iliadem in tenuis ima membrana antiquitus fuisse descriptam , quam complicatam testa nucis caperet. Quod cum vobis narrarem, nihil de ea re me statuere memini, utrum vere, an falso memoriae proditam esse existima a cena.
170쪽
rem . Vos autem iam tum, adolescentes, exspectatis, et a me vestro quasi iure postulatis, ut meam vobis opinionem patefaciam, ac nosse cupitis, utrum ad historiam,
an ad fabulas id amandandum putem, et quandoquidem alia illa duo miracula tuitus sum, an aliquid praesto mihi sit, quo et huic fidem adstruam. En vobis indulgeo, quaeque habeo ad rei, quae idem omnem superare videtur, verisii nititudinem comprobandam, indicabo potius, quam explicabo Nux illa ex maioribus fortasse uerit,
membrana autem ex tenuissimis, quales inensium sunt, auri potius, quam crassae materiae similes, adeo, ut X-plicata in magnam superficiem extenderetur complicata in paruum globulum contraheretur, praesertim cum et complicatio artificiose facta multum conferre potuerit ad membranam subtilius contrahendam. Praeterea dicere
possem, totam ibi scriptam fuisse Iliadem per sigias, siue
literas singularias, siue etiam notas compendiarias, quibus graeci amanuenses antiqui incredibiliter abundabant, ita, ut possent excipere orationes, quas populo dicerent Patres graeci, ut de catechesibus pulcherrimis ac doctissimis Cyrilli Ierosolymitani certissimum est; quae proinde αυτοσχεδ αcaeca inscriptae sunt, hoc est, ex tempore dictae, quaeque ad nos irae via deuenerunt, alioquin in aerem euanuissent maxima reipublicae christianae iactura .
Habeo auctoritatem Ciceronis, Plinii, Solini atque aliorum, qui id memoria prodiderunt. Habeo aliud simile, quod narrat Zonaras, et Codrenus videlicet in bibliotheca Constantinopolitana librorum plenissima, quae sub Ba- si isto Imperatote conflagrauit, inter alia fuisse tabo ou
ctii Homeri poemata, Ilia et Oditifen, Ereis literis verunt inscripto, cum soria rerum ab heroibus gesarum.
Habeo ex Plinio lib. VII. c. at Callicratem, ac Myrmecidem currus ex ebore fabrefecisse, qui sub muscae alis absconderentur. Habeo et exempla nostris quoque
temporibus prolixioris scripturae minutissimis literi inmodica