장음표시 사용
211쪽
Sic priscae motumque, et luxuriem ad id Vari;
Res vero paulatim in eum locuti deducta est, ut Pluta chus tantum temporibus suis receptum esse discrimitiis dixerit, ut eius musicae, quae ad puerorum disciplinam facit, nulla memoria iam exstaret, nullaque cura siet, cum Omnes, qui ad musicam adpellerent theatris servientem Musicam amplecterentur. Qtiod malum i hereis crates indigne ferens , inusicam confinxit muliebri sigura totum corpus verberibus foede mulctatam, fecitque iustitiam liuius foeditatis causiam quaerentem, et musicam respondentem, se a Timotheo turpilii me illis verberibus confossam. Sane a veteribus multa et lain definita esse traditur iis, qui musicam violavissent. Sed quid profuit pPolleriorum aetatum liomines, optimis neglectis legibus, moribus corruptis pulcherrimum illud genus, cui ob maiestatem antiqui maxime studuerunt, ita omnino repudiaverunt, ut nullam interuallorum liarmonicorum habeant
rationem, illudque decus pristinuin e cantilenis prorsus exterminent, dicantque nugatos esse, qui de ea aliquid senserint, aut illud musicae genus probata erint. Atque hinc factum est, vi non solum cantilenae ab honestis, utilibusque rebus celebrandis paene desierint, sed etiam in eam canendi rationem absurde declinarint, quae musicam in minutissima quasi fragmenta concidit Antiqui enim ab hac ratione, fractisque cantilenis, ut Plutarchus, quem saepius laudauimus, docet, non ob imperitiam abstinuerunt, sed illam reiecerunt, quia indecoram reipublicae iudicabant. Musica namque erat olim modulatio grauis et sedata, cum qua verba integra percipiebantur , cui quae hodie usu recepta est, barbara omnino adpelletur, necesse est: siquidem in ea praeter sonum, et voces aliquando, nihil auditur, ita, ut intelligere quis non valeat, etiamsi attentat, quid demum cantetur, quae proinde aures dumtaxat inaniter demulcet, sine aliqua ipsius intellectus oblectatione, ut aues tibi videaris audire, non homines canentes. Quodque magis dolendum est, hac: grauissima musicae calamitate, magis magiique in
212쪽
dies increbrescente, cantusque facultate in peius semper ruente, eam tamen singulariter probant, perditissimeque amant, seu praua consuetudine, seu fucata voluptate decepti, plerique hominum , et cantores huiusmodi, cantatricesque, veluti numina, admirantur, tantum P exis genibus ac thuris sumtu non adorantes, virtutis ac sapientiae augusto nomine indignissime donant, ingentiaque ipsis praemia, mercedesque incredibiles proponiant, quibus maximopere insolescunt. Sed ea nequaquam nollrOrum dumtaxat temporum culpa est, auditores in ipsis Romanis, cum a maiorum suorum continentia, vitaeque integritate desciuissent, luxuque paene dis querent, hanc in effeminatos cantores comoedoique honoris et pecuniae vitiosissimam largitatem animaduerto. Quandoquidem, vi narrat Macrobius Roscio mercedem diurnam denarios mille populus Romanus constituit Aesopum autem, Ilistrionem, tantis opibus cumulauit, ut, quum luxuriosis
sumtibus diuitias immensus prodegisset, et ita una patina sexcenta absumsisset, ducenties sestertium moriens filio reliquerit.
Quoniam vero musicos histriones antiquorum temporum nominauimus, speciem aliquam musicae animaduertere non ab Ie erit, quam neniam veteres adpellabant, quae sine sono, solis manuum vultus, pedum gestibus exercebatur, quibus veluti silens cantilena inerat, ita, Vt populus omnia intelligeret, et mirum in modum oblectraretur actibus in scena intermodiis. iii vero hanc exercebant, Numit, Pontomim et chironomi dicebantur, ut ex
multis scriptoribus, praesertim vero Cassiodoro, deprehenditur, qui ad Altinum scribens, haec habet Uam
sitis exprimi non posset. Sane Demetitus CynicuS, cum mimum, siue chironomum quempiam spectaret, nefarium Martis et Veneris congressum repraesciatantem, X- clamasse fertur, permultum admiratus: Audis, quae fccis, O homo, Lec modo ideo, sed et mihi Dideris manibus
ipsis loqui Ad pleniorem vero harum disputationum
213쪽
pertractationem existimet fortasse aliquis, me et musicae auciores narrare debuisse, quam a lusciniis didicisse fama est et musicorum instrumentorum quibus singulae nationes siue utuntur, siue usae sunt, varium multiplexque genus, genera item diuersa tonorum, quortam praecipue
sunt Lydius, Phrygius, i Dorius' et ixo lydius, SuoScantores nostri orithenticos vocant, videlicet primarios, quibus alios quatuor addiderunt plagis dictos, da oc eis, ex obliquo additos nec non tria genera OdOTUID, - - harmonicum videlicet, intoniatim et chromatictim, varios
Insuper nomos, rhythmos et alia id genus permulta Sed quoniam de hisce omnibus scriptores complures copiose doctissimeque disteruerunt, maxime vero omnium sapientissimus Plutarchus, eaque insuper tam implexa sunt aedit licitia, ut, qui studiorum inorum abscondita penetralia diutissimo labore non peruaserit, mente adsequi minime valeat, misi omittenda esse sum arbitratus Duo tantum attinguam, vulgo non facile obuia neque cognita satis multis, nempe notarum musicarum apud Graecos valde ingentem suisI numerum; cum pro Otii terentur ipsis literis, modo rectis, modo in uersis, modo obliquis, uno verbo multifariam locatis et coaptatis, muscaeque tempus non manus, quemadmodum nos, sed pedis ictu sere metiri veteres consuesse, rictumque illum qui duas in partes dii indebatur, b in aere inceptUm contra quam nos facimus, humi quieuisse, et ex duabus partibus illis, alteram disi , scilicet letiationem, alteram oe:σιν, nempe demissionem, esse adpellatam . . Quod vero pede, dum canebant Icerentur, versus, lain pedibus constare dicti sunt, et eorum metiendorum acuum grammatici
dixere scansonem. Dionysius quidem, ut e Suida constat, musicae his oriam, dex et triginta libris distinctam conscripserat, librosque duos et viginti musicarum institutionum, multaque ediderat a se elucubrata musicaempera, quae Omnia maxime dolemus iniuria temporum intercidisse in iis siquidem antiquae Graecorum musicae bonum specimen haberemus, i cuius Unc ne velligium
quidem, quod sciam, ullum superest, nisi quod doetisti
214쪽
Iba DissERTAT XXV. inus uretius m dissertatione quapiam gallice conscripta a me nuper lecta, tradit, Uatuor graeca cantione cum antiquis notis musicis a se elle repertas, tres nimirum hymnos in Calliopen, Apollinem et Nemesin, ni usque Pindaricae da principium, quem certe ex antiquitate thesaurum pretiosillimum atque inestimabilem nemo noudixerit,
sYNOPSIS. Duo aegrotationum generae num animi, alterum corporis Mu- ce morbo animi mederi potest. Saulis exemplum Destimonia Asc&tiadis et othaeoricorum. Timothei, De sndri, Empe oclis et Xenocratis diu mirabiles esse Hus Theophra ii aliud tisimonium. Cur elepum mus De mirabisiores effectus pro ceret. Etiam modo υehementiores uim motus aliquanis ciet in animis mus De Tria exempta Excuntstiones ulnerum ex Galeno atque Apollonio. Morbos, qui a spirituum turbatione non encscuntur, cururi mum a segreeonceisendum Fabulosae uiae uni curationes morborum per u cen. Curatio adhibita de morsis a Tarantura in Apulia fuse narratur et ereplicatur. Theophrastus resius quid narrat is quarundam et Oeraruin morsibus Germanicus morbus per u ceu sis iter curatus Di putationis anae harae P.
1 arrat Homerus Odysseae libro decimo nono, filios Autolyci fluentem e vulnere lyilis sanguinem inhibuisse
Diuini scite religarunt vulnus is, Et cantu nigri luxum tenuere ruoris.
215쪽
Hunc Homeri locum offendenti bona mihi visa es occasio, quaestionem illam excutiendi, utrum musica et cantu curentur reUera morbi. Argumentum sane non prorsus nouum adfero. Neque tamen putate me inutiliter ac putide illud pertractaturum, locum hunc conscendisse. Nam qua utiliora scit seligendo, qua de iis, qua oab aliis tradita sunt, iudicium ferendo, Ua OUa nonnulla adiiciendo, faciam, ut me actum non egisse, et ferculum eruditioni vestrae non insuaue praebuisse confiteamini. Duo aegrotationum genera distinguere liceat, auditores unum earum, quae animum magis adficiunt, quam corpus alterum earum, quae totae corpori adhaerentes, vix animum tangunt. Constat enim, aegrotante animo non semper aegrotare similiter corpus , nec vicissim aegrotante corpore necessario aegrotare animum etsi vix fieri posse credimus, ut morbus corpori s aliquatenus ad animum non pertineat, multoque magis moibus animi
ad corpus, propter intimam vir isque consensionem. Equidem aegrotanti animo musicen mederi posse facile putem. Multum enim in animum valet, in eoque diversos motus mirum in modum ciere solet, furentem compescere, moerentem solari, erigere, recreare, aliaque multa praestare. Cuius rei testis statim occurrit Saul, cuius aegro animo curationem citharae cantu mirificam David adhibebat. Neque enim DaemonUm Opera procuratum, sed ex sanguinis aut spirituum turbatione ac tu- inultu morbum illum animi furoremque naturaliter X citatum, non vulgares interpretes arbitrantur. Ignotum nemini censeo, quid in homine liuiusmodi morbus, Graecis lucrumi adpellatus, valeat, et quam misere eo laborantes torqueantur, quo aestu corripiantur, quam incondite iactantur, quibus furiis exagitentur. Facile igitur intelligimus, laetitiam atque exsultantiam et musica instrumenta aptissima esse, quibus sua temperies ac motus aequali Siaaturalisque spiritibus ac sanguini restituatur, sublataque procella animus ad se redeat. Neque vero me fugit, sacras literas tostari, spiritum nequam, immissum a domino, exagi-
216쪽
1s DissERTAT. XXV. exagitasse Saulem I Reg. XXVI, Id. Sed non semel id
faciunt sacrae literae, ut Deo esseetus tribuant, qui rei indolem quampiam prae se ferunt, naturae siue leges siue
vires supergredientis, et e caullis occultis obscurisque petuntur. Malum illud exaugebat utique naturale viri temperamentum numquam enim non se prodebat suspiciolum diffidentem, pronum ad vindictam saeuum, viOlentuma quae sane omnia procliuitatem ad morbum illum, cui se totum permiserat, indicant ac demonstrant. Criminis autem conscientia, quae intus latrabat, minae Samuelis, perpetuus timor, ne spolietur regno, et ad privatam conditionem redigatur, vel nec tradatur ab aemulo, vim morbi promouent, amplificantque Accedit etiam Ioannis Chrysos homi auctoritas, qui, de Saulis morbo agens, μανίαν et ipse adpellat, videturque solamen illi Dauid musicis fidibus adlatum, eius peritiae acceptum referre, non diuino miraculo. Haec autem de Saul a
nobis hactenus disputata e doctissimo Calmetio ferme delibauintus. Ab eius tantummodo doctrina in eo desciuimus, quod morbum Saulis ex atrae bilis accensione, aliisque humoribus perturbatis agnoscit nos vero ex violenta spirituum, siue in neruis, siue in fibris conditorum, perturbatione. Eam siquidem doctrinam veterum recentiores philosophi ac medici iam respuerunt, et celebrato illi, ii ita loqui fas est, humorum quaternioni vale dixerunt. Asclepiades vero medicus phreneticos, mente imminuta et valetudine animi adfectos, nulla re magis, quam symphonia et OcUm concentu respiscere, et sanitati restitui censuit Pythagorici itidem, cum violento animi aestu vel se, vel alios agi intelligerent, tibiae vel citharae sonitu intimum dissidium compescere consueuerunt Pythagoram, ait Quinctilianus, accepimus concitatos ad vim pudicae domui adferendam iuuenes, iussa mutare in spondaeum modos tibicina, composuit se. Quid de Timotheo, celebri citharoedo, qui anta arte et facilitate animum ciebat, quod etiam superiore disputatione notaba-mUs, ut quondam canente illo Magnus Alexander ad arina Procurreret, quod me legere meimilia et apud Plutarchum
217쪽
elium, et M. Basilium Quid de Terpandro lyram pulsante, et seditionem Lacaedemonum compescentes Quid de Empedocle, Pylla agorae discipulo, qui adolescentem,
ira furentem, et stricto iam gladio necem alteri inferentem, adeo Opportune promteque citharae cantu mitigauit, vi ne iniuriam urgeret, impedierit. Sed et Xenocrates fertur actos in furorem homines sanitati hac eadem arte restituisse. Quamobrem nemini mirum esse debet, si Theopli rastus musicos modos esse tradit praesentissimum pluribus morbis remedium. Sed si tanta, inquitis, musicae in animos virtUs, cur non agit etiam modo in animis nostris, quae olim in veterum animis agebat Multa praesto milii sunt, quibus obiectioni vestrae respondeam, auditores Adferam nonis nulla. Quis scit, an veteres magis, quam nos, musica sint deleetati, siue quod rarius audirent, siue quod magis, quam nostra, animos mentesque percelleret Veterum siquidem musica grauior erat, et robustior, nostra autem leuior et fractior, atque in minutissimas particulas, ultra quam credi possit, concisa, a qua componendi ratione veteres, ut docet Plutarchus, non quia nescirent, sed quia minus exanimam censerent, prudentes abstinuerunt. Possem etiam dicere cum Calmetio, quod fortasse nos hodie maiori studio in animi nostri motus inuigilamus, nosque minus dolore et gaudio rapi sinimus, quam veteres paterentur, a quam maturrime consuescimus exter
nos corporis gestus, animi indices, occultare et moderari. Sed quia rationem hanc salsam arbitramur, missam facimus. Quamdiu autem miracula illa musices in antiquitate celebrata nos teneant, fidemque omnem superare videantur Etiam modo vellementiores motus aliquando musica ciet in animis. quidem virum noui rei V sicae peritissimum, qui modulationes quasdam, quibus canorae recitationis ratio exprimitur, ab Antonio Cestio iam pridem compositas, canere numquam potest, quin fleat. Est alius etiam amicus meus, qui sanguinem ruptis
ramicibus, dicam Plautine sputauerat post aliquot dies adfuit cantor prope lectum, ubi ad recipiendas vires ad ma linu
218쪽
is DissERTAT AXU. huc iacebat et modulationibus quibusdam, Nisibus ille
quam maxime delec stabatur, , eius aegritudinem leuabat. Tanta autem spirituum commotio acta est prae voluptate, quam ex illo cantu capiebat, vi vulnus, quod in pectore coaluerat, denuo hiauerit, sanguisque per os lantis instar eruperit, cita vita periclitans sacerdotem, animae curatorem, accersi uerit; etsi postea, propitio Deo, reualuerit, et nunc integris viribus medicinae faciendae, IV complures annos bonae valetudini Ioannis astonis, Magni Etruriae Ducis, consuluit, ac nobilistimo nauseo suo amplificando multa cum laude omnem curam imperio
dat Quid plura Vos ipsi memorare potestis, quid in
theatro lautus urbis duobus abhinc annis acciderit; mam ipse non aderam. Nonne , canente illic egregi cantore, nescio quo evirato, suauissimamque ac liquidissimam vocem celerrime crispante et concidente, Anglus quidam tam vehementi voluptate percitus est, ut e forulo, ubi adspectandam fabulam considebat repente surrexit, et in medium theatrum tum sileum, tum comam fictitiam,
sui impos, atque insanienti similis, prsiecerit, parumque abluerit, quin se ipsum quoque praecipitem daret, misi ab iis, Ut prope aderant, opportune cohiberetur L Cum
igitur musicae tum veteri, tum recentiori, plUS minUS virtus sit siue ad excitandos, siue componendos animi Otus, virtUt etiam pollere ad morbos animi quandoque curandos, ex iis, quae liactenus disputauimus, satis superque ostendisse me puto. Restat igitur, ut o morbis corporis breuiter disseramus. Agit quidem Galenus de musica, vel ex cantationibus, quarum usus est ad vulnera obducenda, adfirmatque Apollonius, sua adhue aetate apud Thebanos id remedii genus adhiberi consuesse quamobrem verisimile est, quod pracdicto loco narrat Homerus in curatione vulneris, quod Vlyssi in si ictu in est, carminum cantum isuisse adhibitum. Equidem noui, putasse Clericum,cUm ea carmina super vulnera decantarentur, non ab arte
musica, sed magica curationem exspectasse superstitiosos hominei L cui non repugno. Vix enim et ipso in ani-
219쪽
naum induco, ut credam, musicae ad obducenda vulnera virtutem inesse, illosque corporis morbos sanandos, qui non a spirituum tumultu, iue sanguinis turbatione enascuntur, 3 supra declarauimus Tunc enim fidem facit ipsa ratio, da fieri posse sed ceteris corporis morbis, qui non inde ortum habent, multa evincit ratio musicen posse curationem adferrea, misi fortasse vulneratae fibrae, tunicaeque sono aliquando contrahantur, UinUS-que obducatur, quod non ita facile factu es Nihilominus Thaletem Cretensemi sorte quadam a Pythia edita, adi ille Lacaedemonios, eosque a pestilentia ope musices liberasse, tradit Pratinas apud Plutarchum. Ismenias vero Thebanus, Antigeatidae discipulus plures Boeotiorum is chiadicos, et dolore coxendicum laborantes tibiae cantu
bonae valetudini restituisse dicitur Hoethius de inti ira lib. I. Theophrassius etiam is hi adicos sanos fieri scribit si more Phrygio harmoniam aliquis indigena illis accinerit. Athenaeus lib. XIV. cap. io. Quamuis autem pleraque haec fabulis accensenda sint, nisi quis ad animi solatium reserat, qui dum musica oblectatione tenetur, vim illorum morborum minus sentiat; multo tamen modo licet ambigere de musicae curatione, quam phalangio illo
percussis qui aratritilanidpellatus est in Campania taque Apulia adhibent. Eam siquidem scriptores celeberrimi, et oculati testes adfirmant, fide dignissimi Hic autem Obiter notetur arantillam a Tarento urbe nuncupari,
in cuius agro maxime gignitur Ipsisimam huiusce rei narrationem, plane non inelegantem, quam seribit Alexander ab Alexandro Geuia dier lib. II cap. I Eom siquidem verissimam puto, ' quod optime cum doctrina Georgii Ballivi conuenire comperi, cuius de hac re medicam dissertationem studiose perlegi Cusi per Apuliae campos fertilissmos, inquit Alexander, Abi hoc malum peculiare exsistit, sub cane iter faceremus undiqU Oppida et vici tympanis, fistulis, aut tibiis circumibnabant. Cuius rei caussam nobis quaerentibus relatum est arantulae morsu adfectos undique per oppida curari Cumque eius rei gratia in agrum queindam diuerteremUS, in-N s venibus
220쪽
venimus adolescentem, morbo eiusmodi adsectum, qui, veluti repentino furore ictus, et monte abalienatUS , . corpori motu non indecore, et manuum pedumque gestibus ad tympanum psallebat non inconcinniter, Ut Ue Vehementius modos acciperet, quasi illo pulsu demulceri animus, et leniri vidoretur, sensim et placide aures tympano admouere, mox manUS, caput, et pedes crebro motu concUtereo et demum se in saltum attollere videbamus Quae res cum ludo et risu prorsus digna visa so-ret interim is, qui tympanum pulsabat, tonitu parumper intermisso, pausam fecit Atque illum morbo adfectum, ubi praecentio illa quieuit, veluti attonitum, su-Pentique similem, repente animo linqui et omni sensu destitui cernimus Rursus resumto tympano, ubi primum modulos audiuit, pristinas illum vires resumere, et acri Us in choreas insurgere spectabamus. Creditum est quod
a vero non abhorret vim illam veneni virulento morsu et sanie conceptam, harmonia et vocum concentu per to
tum corpus diffundi, atque inde fato, nescio quo dilabi atque exinaniri. Hactenus Alexander Quod autem uilia narratione maiorem mirabilitatem facit illuc est, quod apud memoratum Ballivium legi, nempe non Omnes eodem siue modulamine , siue instrumento delectari, et ad saltandum cieri, sed, quemadmodum arantulae diversae magnitudinis sunt, coloris et virulentiae, ita earum morsibus laesi a diuersis sonoruin generibus percellUnsur, diuersisque instrumentis, alii scilicet fistula, alii tympano Pa suo, cithara, lyra cymbalo, aliisque Inde fit, ut
quamuis citharoedi tria vel quatuor diuersa sonorum genera I formauerint, ab iis tamen tarantulae veneno infectine minimum quidem ad saltationem moueantur, Mum vero nouum aliud efformant, ibi accommodatius, repente ad illud suspirare, set vehementer saltare occipiunt. HOC VI Um tamen verum est,' virulentia illa laborantes, licet suo quisque indigeat sono, omnes tamen velocissima sonorum, modulamina desiderare, quam sonorum Veloeitatem vulgus illud tarantesiam sermone vernaculo Uucupat Cuius rei citharoedi non ignari sacile muliercula