장음표시 사용
301쪽
eornua exporrigitur Caesarie etiam cormia adscripsit Iuvenalis Sas XIII bbi ait:
eruta ouis stipuit Germani lumina flavam
Caesariem mc id torouentem cornua cirro'
Vt cornuum gloriain absoluam, superest nominandum comu copiae, quod sane perantiquum est ei fusissimae liberalitatis signum. Horatius, ad Iccium seribens de felicitate, quae Romanis obuenerat tempore Agrippae et Neronis rebui aduersus Armenios optime Sestis, lib. I. ep. IZ. inquit
Italiae pleno, udit copia cornu.Pingitur autem cornu istud recurvum, repletum frugibus excellentioribus, quae abundantiam et fertilitatem significarent. Imaginem eius in nummis frequenter reperimUS, dum illi aut ubertatem, aut pacem, Ut aliam qUamCUm-Cue reip. commoditatem exprimunt, quomodo videre licet in nummis Antonini, Hadriani, Septimii, aliorumque Imperatorum, item in nummis Iuliae, Paulae, Marciae Seuerae, et aliarum claris imarum heroinarum. Vtrum
vero cornu illud ad filiam Iobi, cui nomen cornu stibii, etia ad cornu Amaltheae, aliamve originem referendum sit, alii expendent. Cum igitur ex hisce omnibus liqueat, multo in hono.
re apud veteres fuisse cornua, ut non solum tamquam praeclara animalium arma liaberentur et ornamentum, sed etiam regibus Diisque decori essent et ab iis gestarentur, ut potentiae, Oronae ac splendoris symbolum, atque item ad alia significanda non sine gloria usurparentur, hinc accidit, ea ni victimis auro contegi consueuisse tanto caerimoniarum adparatu, tam solemni faustoque ritu. Qui autem , ut demum ad cornuum ignominiam deveniamus, qui autem, aut ouando factum, ut quod eXimium olim honoris ac dignitatis insigne habebatur, ludibrii et contumelia argumentum vel apud vilis sinum quemqUe tandem euaserit, non vacat curiosius disquirere.
302쪽
Id certe non heri primum aut hodie receptum, satir liquet ex Artemidoro, apud quem procΘ, puellam quampiam uxorem mox ducturo et ex ariete, cui insidebat, lapso suturae coniugis adulterium portendi auguratur qui
quodixor ilia moechabitur, et, quod dici sitit, cornua tibi faciet. Guirocrit. lib. II. cv. II. Quae postrema verba satis indicant, vulgatum illud scomma iam ante Artemidorum, qui Hadriani et Antonini Pli aetate vixisse traditur, in prouerbium abiisse. Quapropter nequaquam mirum est consecutis postea seculis Andronicum omnenum Imperatorem cornua in miserorum coniugum ludibrium sulpendere fuisse solitum, quorum toros adulterio ipse foedarat ut narrat Nicetas, et iam vidit in originibus patriis vir ingenio et eruditione insignis Aegidius Menagius.
Quoniam vero iusium et gloriosum est, per quem profeceris, praedicare, nequaquam silebo, auditores, ad hodiernum sermonem concinnandum paene omnia milusuppeditasse eruditissimum prehemium tractatu suo locupletissimo de usu et praestantia numismatum. Mum enim illum antiquae eruditionis gratia perlegebam, inter alia, quae in rem rueam studiosae inde iisdem fere verbis selegi, fuerunt haec ad disputationem, quam vobis attuli, da cornuum historia opportune facientia. Quamobrem illi potius quam mihi, ii quid non protritae, aut exculcaistae eruditionis accepistis, gratias agite.
IN QUA QUIDAM EX ILIADE SERMONES AGRI. MINATIONIBUS VINDICANTVR.
303쪽
mauei et D me suo oratio, en itur. Nummu, Un/tus Homergaetate nondum in D. Fosea bouis figura in nummo impressa es. Adagium Bos in lingua Glauco, arma sua aurea permutanti cum aeneis Diomedis, Iupiter non mentem abstulit, Ut exponunt multi Graeeammoclem isλεeto, sed extulit, hoc es evexit. Mira apud e- teres hospitalitatis lex Mos exeipiendorum hospitum. Permagna saeuitas inclusiuscumque hospitibus excipiendis. Fortasse tune norum adeo fatebat te us facinoro Q hominibus Iupiter serios, hospitum patronus. Dii sub hospitum forma terras Ius rare soliti. Cur Ae- rapti animalia colerent. Vtisses sub specie pauperis hospitio exceptus omi suae. Cur exspesarent decem solidos dies, um quaererexto hospite , quis esset. Duriusculi mores recentiorum in hospites ais excusandi. Xendochia in risibus ebrisianis. Nes oris sermo ad Patroelum ne inanem gloriationem habet, nee imprudentiam sugnesbi ani eneomium de Homero. Repetitio voco uae censo αενο defenditur. Martialis Ineptus eonuietator Phoeniet sermo ad Achictem ibi habet sordidum, aut indecorum. Versionis Iabes non vati impi
t rei literariae optime consulatur, necesse est, ut in nudiosis iuuenibus summorum auctorum, qui veluti archetypa ad imitandum proposita sunt, recta stabiliatur existimatio. Nam nisi eos tanti fecerint, quanti fieri merentur, facile eueniet, ut eis omissis, aut leuiter et incuriose lectis, ad alios minus probatos conuertantur, quorum lectione ac studio non ita strenuam sibi comparent doctrinae vim Archetypum longe maximum ae praeclarissimum non solum poeseos, sed omnium scientiarum facultatumque nobilissimarum Homerum esse ad rauim usque iterum ac saepius verissime praedicaui. Et sane miror, cum nemo hactenus exstiterit, qui illa duo architecturae et sculpturae miracula Colosseum Romae, ac Venerem Mediceam, insignissimum regii ci meliarchi et patriae huius decus reprehendere ausus sit, inuentos esse non paucos, qui Homeri poemata impudenter coarguerint, quae certe poemata opus habenda sunt in genere suo non sucus atque illa omnibus numeris absolutissimum, omniumque
admiratione dignissimum Quandoquidem autem ita res s habet,
304쪽
habet ne forte ab eius existimatione excidatis, optimi iuvenes, sed in persuasione singularis praestantiae, qua supra ceteros eminet, persistentes, illum omni madio atque attentione uoluere statuatis, quasdam alias accusationes in eum conflata diluendas nonnullis disputationibus suscipiam ad eum plane modum, quo grauiores olim repuli, hodie vero in iis refellendis solummodo versabor, quae certos in Iliade contentos sermones aut collocutione catapunt. Sic inni scrupulo ex animis vestris euulso nihil obstabit, quin tamquam humanae sapientiae principem Vatem hunc habeatis ac veneremini. Nihil apud Homerum non animatum, nihil non spirans, nihil non emi eans, auditores. Fuit tamen in Transalpinis regionibus, qui recente poeta cum eo comparatos putaret longe viuidiores, diceretque, multa apud illum lente, moleste, intempestive, illepide, indecore narrari atque usurpari. Non solum igitur huius censoris iudicio non adsurgit Homerus supra ceteros, sed potius infra multos illo praestantiores ac meliores victus ac superatus iacet. Praecipue vero muloquia incusat aliquorum ducum inter pugnandum habita, quibus belli impetum retardari putat, atque aestum refrigescere exempli gratia Tlepolemi et Sarpedonis Liae lib. V. Glauci et Diomedis lib. VI. Sed si hic censor FoψPosus potius, quam rufisus, ut Martialis dicterio utar, eius aetatis militarem disciplinam nosset, non ut absurda eiusmodi colloquia tam insigni audacia damnasset lege enim atque usu licere sensi et, ut fortes viri obuiam sibi inuicem in pugna facti ex acie se subducerent, id quod in Troiae planitie satis ampla commodius fieri potuit, qu/m alibi, virilitis suae spectaculum ederent, singulari certamine congrederentur, et antequam id facerent, mutui col-Ioquiis sese exciperent. Quae colloquia cum mira proprietate iudiciique solertia personis accommodet vateS, hinc factum est, ut historias ae genealogias in iis commemorari aliquando expedierit, adeo ut sana mentis lectorno quidem inepte et inopportune, sed adposite et convenientissime eas referri sentiat et fateatur. At, inquies,
prolixae sunt, molestae sunt Verum si legere potuisses,
305쪽
IN MOMERUM. Eggo bone censor, in graeco textu longe expeditiores, ac nitidiores sensisses, quam in versionibus, bi visae tibi sunt nonnihil ineptae odiosaeque prolixitatis praeferre. Hic autem extremos collocutionis Diomedis et Glauei versus obseruandos vobis proponere utile erit studiosissimi iuuenes pepererunt enim quaestionem, iam pridem inter eruditos acriter agitatam. Nam ubi duo illi duces paternam amicitiam recognouissent, armis inter se permutatis foedus inierunt, ut ea veluti tessera abstinerent a mutua sibi inferenda caede Iam vero ex Homero versiculos adseram, quos hoc loco oportet expendi.
Vt autem clarius vatis sententiam adsequamini, verbolenus prosa ratione interpretabor Tune Glauco Saturnius ti-Aiter mensem extulit, qui eum Trumdide Diomede permulauis
Ormia curea elieis, relium centum boum habentia pretium habentibus boum nouem. Quaeritur igitur, utrum e*To -
βοια, ε άβοι nummos indicent otiis figura signatos, an aestimationem per oties factam. Scio equidem, noudefuisse plures, qui in hisce vocibus et similibus numicmata putarunt antiquitus esse significata. Nihilominus rectius ac verius sentire Eustathius, Pollux aliique recentiores visi sunt, in quibus est Paulus iurisconsultus I. an-dest XVII adfirmantes, nummum HOimeri aeUo uoum dum in usu fuisse apud Graecos, sed hoties tunc pro pre
vertit eruditissimus Duportus, qui mihi ad hanc sententiam amplectandam facem praetulit, haec figura nummo impressa, idque ad indicandum forsitan usum et morem antiquum, quo boues olim pro pretio dari solebant, atque hinc prouerbium prodiit 'ου Atara , BOI in Insigua, in eos iactatum, qui pecunia corrupti tacerent, ut Demosthenes, eum dictum est argentanginam pati. Nox item
306쪽
item Pharo in praedictis versiculis plerosque decepit n. terpretum, qui verterunt ab irilit, adeo ut sensus sit Glaucum fuisse ab Ioue dementatum, ut imparem illam permutationem, sibique damnosam faceret, daretque aurum pro aere. Verum quid frigidius atque ineptius , si hoc dixisset Homerus At plane naem dixit. Quinimmo sensu prorsus diuerso eam vocem usurpauit nam EέMeto valet etiam extulit, ut nos vertimus. Itaque Glauci mentem extulit Iupiter, dum ad magnificentiam evexit, ut nempe, pretiosiora arma Diomedi tradens pro vilioribus. Ostenderet, quanti eius amicitiam faceret, aemulareturque
auum suum Bellerophontem, qui Oeneo, auo Diomedi poculum aureum similiter pro baltheo purpureo dederat. In quam sententiam eo promtiores imus, quod eam frenue propugnarit ex Porphyrio atque Eustathio clarissima Daceria.
Sed antequam factum Glauci et Diomedis relinquo, antiqua hospitalitatis ossicia exponenda sunt. Nam et Glaucus ea commemorat de Bellerophonte narrans, hospitio a rege Lyciae excepto, et in amicitiae foedere satis elucent, quo se Glaucus et Diomedes obstrinxerunt noualia de caussa, quam quod eorum patres hospites erant inuicem. In quo quis non uideat miram hospitalitatis legem, quae non solum hospites inter se, verum etiam eorum liberos ad se mutuis amicitiae vinculis deuinciendos impellebat Ceterum excipiendorum hospitum mos ferme hic suit. Cum primum aduentarent, is, qui eXcipiebat, manibus prehensabat atque huic sui dextera maxime inseruiebat. Videlicet, hic honor, ut interpretatur Seruius ad Aeneid. lib. VIII dexterarum constitit Uirtute, ob quam hacs merabantis corporis parte. Accedebant faepe oscula quae variis infigebant corporis partibuε, Praecipue capiti, oculis, humeris, manibus. Qui hospitem domum suam introducebat, praeibat quasi viam docens. Iussis adsidere pocula statim miscebantur, et ad-
Parabatur mensa Frequenter etiam lauacra, et nebones hospitibus adhibitae. In discessu numquam non lacta poculis libatio, in qua sibi vicistim bona multa compreca
307쪽
bantur. Cibum potumque affatim, aliaque itineri neceLsaria, abeuntibus suppeditare, et ea , hoc est, hospitalia munera praebere adeo solemne fuit, vi non solum ea statim atque ultro accipere nulla modestia lege vetarentur, sed cum iis libere expostulare possent, qui non darent videbantur enim re sibi iuste debita defraudari. Ita factum saepe, inquit, Felthius, ut multas diuitias hinc atque illinc corrogarint quod gloriatur lysses Od . h.
IX. Quare Aelianus lib. IV, v. o. eumdem, ait, ac Menelaum, instar Phoenicum mercatorum, ad colligendas Opes per varias regiones oberrasse. Quae autem
in veteris hospitalitatis usu, ab Homero saepe descripto, aliquibus videntur absurda, duo sunt: primum, quod nimis tacite, adeoque stulte, quicumque hospites admitterentur, vagi nempe errones, emendici, e quibus,
non agnitis, ac bene perspectis, periculum impenderet damnum accipiendi, siue in re familiari, siue in personis. Alterum, quod, nisi post nouem ferme dies, quaerebatur ex hospite, quis esset, et quare aduenisset ut Glaucus narrat saetum a rege Lyciae, postquam hospitio exceperat Bellerophontem, utque Menelaus decimo similiter die hospitem suum, Paridem, interrogauit Fateor, veteres in hospitibus excipiendis permagna usos esse facilitate,
quae nunc videatur non bona, ac reprehensione digna, tapote multis discriminibus obnoxia. Sed fortasse non adis eo scatebat tellus antiquitus facinorosis hominibus, et ad sallendum pronis atque accinctis quamobrem hospitibus indiscriminatim fidere non tam fuit olim periculosum. quam esset hodie. Quod utut verum esse queat, id tamen primariam ac potissimam antiqui moris caussam nequaquam dixerim Maxime enim ad quoscumque hospites omni beneuolentia complectendos religione urgebantur Nam Iupiter Esrio hospitum habebatur pater, patronus, vindex. Illud praeterea vulgo iactabatur, saepe Deos, ipsumque Iouem, sub hospitum figura terras lustrare solere, et ad hominum aedes ventitare; unde summopere Verebantur, ne, quem hospituit, reiicientes, a se
Devin repellereut Quae eadem caussa suisse videtur Ae
308쪽
286 DissERTAT XXXVIII. gyptiis colendi animalia, quod nempe in Aegypto dic
hantur sub animalium figura latuisse Dii. Non est igitur, cur miremini, lysiem latentem sub specie aduenae pauperis, senis, squalidi pannos a Telemacho ac Penelope domo fuisse exceptum Odi . lib. XVIII et XIX. dignum lauacri honore habitum et in procorum conuiui considere iussum. Quodsi murmurarunt proci atque indignati sunt, hospitemque acerbe habuerunt, id factum, quod eorum plerique Deorum essent contemtores, et in Omnem licentiam effrenes. Quod ad alterum, urbanitati adscribendum puto, exspectasse veteres decem solidos dies, dum quaererent ex hospite quis esset, aut unde adueni sit si enim statim rogarent, putabant, suspicionem se illi facere, quasi cuperent, ut cito abiret quam rara huius urbanitatis atque in hospites benignitatis exempla subsecutis aetatibus Quis est unde venit quando aduenit quando discedet Ita ferme parum sciscitantur plerique statim atque aduenerit hospes, etiamsi non ad suam ipsorum, sed alienam domum diuerterit. Puto tamen, duriusculum morem nostrum erga incognitos hospites ob id ipsum excusari posse, quod hominum perfidia, fraudes, Proditiones adeo in terris percrebuerint, ut eum hospitio domi tuae excipere, cuius fidem perspectam non habeas atque exploratam, opus sit periculosae aleae plenissimum.
Neque vero omnem reiectinus incognitorum aduenarum
hospitalitatem nam bene multa in urbibus ad eos excipiendos enodochia patent, in quibus christianae caritatis officia pedum lauatione , mensa et cubili perbenigne
Sed etiam Nestoris sermonem, quem habet ad Patroclum ab Achille in aciem missum Iliad. lib. XIII. ut ubneratorum Graecorum ducum flatum cognosceret, sibique a bello propter iram absenti statim reuersus nunciaret, Transalpini censoris criminationibus oportet vindicare. Duo enim redarguit in eo sermone vitia, inanem gloriationem et imprudentiam. Sed quomodo inanis Nestoria
gloriatio dicenda est, dum sua ipsius iuuenis exempla proponit cliilli imitanda, ut Agamemnoui reconcilietur, et
309쪽
adflictis Graecorum rebus requisitam opem ferre non amisplius disserat Quomodo imprudentia, dum mira arte Patroclum tantisper detinet eo consilio, ut acceptas clades grauesque calamitates Graecorum Achilli narrandas exponat, si forte iis auditis ad misericordiam fleeteretur 3 Ceterum sermo ille solis centum quinquaginta versibus
constat, et quarta horae pars abunde iussicit ad eum fundendum. Ut autem sustineat Patroclus , urgente licet Achillis praecepto maturandi reditus, tum reuerentia tanti senis facit, tum eius eloquentia, cuius aureis vinculis ita retitus vel nolens detinetur Debuisset sane tantam ce*soris audaciam ac petulantiam frangere inuidendum Quinctiliani encomtum Q. X. cap. II. quod nempe Homerus omnibus elaqtientiae artibus exei lam et Ortum dedit. Quae sane eloquentia tum alibi passim tum in his sermonibus maxime elucet ex quibus Demosthenem mirum in
modum profecisse liquet. Sed esto longiusculus Nestoris sermo Tollere a sene laudem sui et loquendi prolixitatem, idem es ac velle, ne sit senex Laudator temporis actis puero, dictus est senex Horatio, ubi diuersarum
aetatum studia moresque veris coloribus depinxit. Tantum igitur abest, ut in eo peccauerit vates, ut potius decorum probe serUauerit.
Sed rursus obstrepit censor, et intolerabilem sibi adferre molestiam, ait, cantionem illam, nimis intemperanter iteratam 3ὴν δ' ἀπαμ Hβο νο; rescet epe Iam de repetitionibus peculiarem dissertationem edidimus, in iisque ex graecae linguae indole non parum leporis ac venustatis inesse docuimus, adeo ut Macrobius, scriptor non grae-eus sed latinus, sibi longe minus placiturum Homerum dixerit, si ex eo repetitiones tollantur. Hic solummodo, ut futilem delicatuli censoris criminationem retundam, obseruabo, quadragies circiter nexum iunc in tam vasto Iliadis poemate iteratum esse a vate Ilias enim ferme duodeci in millibus versuum constat. In ira illi Aeneide Dix ea futus erat; alia dicta dabas talia voce refert, et similia longe saepius fortasse surpata offendes, ut in apOlogia scriptor anonymui Gallus plane doctissimus, quem puto
310쪽
puto esse Boi uinium, cuius haerere vestigiis plonum gloriae mihi duco, bene ac solerter animaduertit. Quia tamen huiusmodi latinae transiitiones non ita implent aures, ut graeca et o M tamet' res oc, vix ab ullo obseruantur, aut fastidiuntur. Hanc quidem Homericam transitio
nem, frigido dicterio delusam, naso suspendis Martialis e
ait enim Edita, breuibus pereat mihi ebaria libellis
quemadmodum et aliam ludibrio habet repetitionem,
Sed quis insulsum conuiciatorem non reiiciat, qui neptia argutiolis risum ac plausum lectoris auspicatur Speciem magis accusationis iustae praeferre videtur id, quod eidem censori displicet in Phoenicis sermone Iliad. lib. X. Cum enim consilio Nestoris missi essent oratores ad Achillem lysses ac Diomedes, ut ab ira reuocarent, tertius ipsis additus est Phoenix, aetate confectus, qui Achilli puerulo nutritius datus fuerat a Peleo. Sed antequam progredior, notandum, veteris moris fuisse ut nutritius easdem penderet operas piloro, quas nutrix, atque adeo inter alia erret in Genubus, cibulasque praeberet et potum. Cum igitur lysses et Diomedes multa incassum dixissent, nec pervicacem atque inexorabilem Achillis animum flexissent, eum coepit alia ratione adgredi Phoenix, si forte expugnaret. In memoriam scilicet redige.bat, quae sibi seruitia puello praestitisset, et quantum tune se diligeret Achilles, adeo ut neque cibum, neque potum ab alio praebitum vellet sumere, quam ab eo in eius genibus sedens. Hic autem visus est plerisque Homerus tam indecoram et sordidam circumstantiam adiicere, ut nulla possit ratione defendi aut excusari. Ait enim Phoenix: