Dissertationes Homericae ..

311쪽

Quod ad uerbum latini interpretes ita vertunt e

Saepe mihi rigas in pectoribus,esem,

bino euomens in infantia, ouae cura indiget.

Non equidem negauerim, lectores e vulgo facile reiecturos Phoenicis sermonem, etsi multo artificio elaboratum. et validorum argumentorum robore, Flexanimaque eloquentia instructum, vatique stomachaturos, quod tantam labem expresserit, epica maiestate prorsus indignam. Sed si quis Homeri mentem penetrare valeat, vimque graecae

vocis ab eo usurpatae multo nitidissimae adsequi, non ita sentiet de summo poetarum principe, qui aquilae instar supra alios celsissimus volat, quique, Horatio teste, nil umquam molitur inepte. Nam primum de industria voluisse videtur Homerus naturam exprimere simplici illocandore, quo maxime veteres oblectabantur, nondum

luxu pessimo, omniumque deliciarum mollitie fractis moribus et corruptis. Tabulam, quaeso, vobiscum singite, auditores, in qua pictor eximius factum illud exhibeat, Phoenicem nempe gestantem genibus Achillem puerulum, eique praebentem potusne turpem ne sordidamque pictoris imaginem culparemus, si quid poti liquoris faceret ex ore pueri in sinum gestantis senis eluiuere Quinimmo laude dignum putaremus, quod rem ad viuum repraesentarit, ipsamque naturam sub oculos posuerit. Quem autem latet, picturam et poesin, consertis inter se manibus, in idem coniurarer

diserte docet Horatius. Sed quorsum haec disput, Nil

turpe, nil sordidum, nil indecorum Homerica offert locutio Vox oeno Aucta nequaquam euomere significat, sed est dere, amittere, aut etiam effluere, lenique murmure e X- iure, ita ut limpidistimae vitii gurgitis aquae conueniat, paruis foraminibus, vel ptiunculis venuste erumpenti. Neque enim vinum paruus Achilles e stomacho uomebat in sinum Phoenicis, sed emittebat ex ore. Quam autem faciat nauseam vel delicatissimis inuens more pue-

312쪽

as DissERTAT. XXXIX. reli, aut singultientis, ut incuriosi, purus liquor, qui

eius tantuin labia proluerit Non igitur Homero vitio dandum, sed interpretum oscitantiae, si quid labis locus ille, in alias linguas translatus, contrahit. Experiar, au latinis etiam versiculis nitide possit ea Homeri sententia referri ad hunc modum:

Saepe misi a Idam fecisi in pectore mem,

Emanante labris in infantilibus annis.

Profecto nec turpe, nec indecorum huiusmodi dictum ab ullo existimo habitum iri etsi latinae linguae paupertas non satis exprimat Homericae dictionis nitorem. Memini, vocem etaetri saepe ab Homero Iunoni attributam, consimili ratione olim me defendere dissertat. I. culpam ibi etiam in interpretes transferendo, qui nitidam vocem graecam fecerunt versione sua sordidam,

DISSERTATIO XXXIX.

DE NONNULLIS HOMERICIS COMPARATIONIBUS ET SIMILITUDINIBUS A CENSORIBUS TEMERE IMPROBATIS ET QUOMODO OLYMPUS CUM CATENA IOVIS EX EO DEPENDENTE INTELLIGENDUS SIT.

SYNOPSIS. Becti in In Nomero comparationum et imu tudinum copia m- 'crus mire multiplex se artus Comparationes appendicibus cuctae. si x Telamonius O no comparatus olim Osenis ferebantur principe cc reges Amnus fortitudinis et tolerantiae I mbolum. Salomon quorum cop ain primus in Iudaeam inuexit. Menelaus muscae com-s rutus Salomon sapientem comparat formicae Musae sudacis. Pr eclarus e Gallia ales muscam filiam aeris Docauit Thetis a Patrocli a suere muscas abigit. Ouid significetur hoc figmento Agamemnouaerimum tribas Diis, deinde tauro comparatus Neptunus ire

313쪽

exemplum roborps datus, quia terrae fundamenta concutit. Taurugis ii regni symbolum, eo saevae Urannidis Passoritiae ita gentiae amplissimi quique saepe, Dictebantur. Ad agricolarem itam iis iur homo a Deo actus Cain agricola, Abe pias or. Homerus nusquam easdam comparationes obtrudit mechiel eruditione, ingenio, et militudinum praefantia Homero comparatus. Obmus Homericus non es Thessaliae mons, sed mons coelesis Cacumen Obmpus habet in terram obuersum. Dii hominibus anticephali Huius nouae interpretationis commendatio.

Inter Homeri laudes non vltima prosecta est beatissima

comparationum et similitudinum aptissimarum copia. Nonnullae tamen sunt, quae morosos censores laedunt. Aiunt enim, duritiane frontis, ignoro, an volubilitate linguae magis subnixi, partim viles esse, partim ridiculas, ac sublimi poemati valde indecoras. Quare quod ea Homerus adhibuerit, poetam habent plane rudem,

ac nimis antiquum et cascum. Hunc igitur nodum extricans, adolescentes, vel aduersariis inuitis et ringentibus, ostendam, optimas illas esse, rectoque iudicio excogitatas, faciamque, ut irrito euentu etiam in hac parte criminationes cadant, aduersus nobilissimum poetam inintutae.

Addam deinde, quomodo Olympus cum catena Ioui ex eo dependente intelligi debeat. Dicenti benevolo animo adeste, ac fauore vestro alacritatem addite. Praeclare lucem adferro similitudines et comparationes, nemo ignorat, diserteque docet Quinctilianus lib. VIII. v. s. Hoc autem in genere tam felix, tam locuples Homerus fuit, ut in Iliade plures quam ducentae recenseantur, quibus poesin suam tam sublimem fecit iloridam, iucundam, mirabilem. Cum ver praecipUe custodiendum, ne id, quod similitudinis gratia adsciscitur,

aut obscurum sit aut ignotum, sed maxime perspicuum, et ad exprimendam rerum imaginem accommodatum, id ante alios omnes cumulatissime praestitit noster vates. Et quoniam mire multiplex ac varius omnigenam eloqUentiae speciem exemplis ubique laudatissimis repraesenta . utitur idcirco similitudine aliquando circumcise ac veloci- a ter,

314쪽

ter, aliquando secundius et lentius, ad quasdam circumstantia digrediens, quae redditioni quidem videantur superuacaneae, sed tamen ad exornandam multo lepore orationem, te storemque veluti pictura oculis subiecta delectandum adprime faciant. Etiam Salomonem in Cantico canticorum id factitasse liquet. Adseram exemplum. Dentes in inquit cap. IV, 2 sicut greges tonsortim, quada cendunt de lauacro, omnes gemellis foetibus, et sterilis usu est inter eas. Sano ad dentium sponsae candorem munditiemque exprimendam satis fuisse reor, eos conferre tonsis ovibus e lauacro prodeuntibus. Quod vero singulae gemellos foetus liaberent sub se essetque nulla inter eas sterilis, appendix est, quae rei picturam absoluit, et poesin facit longe ornatiorem. Si quis igitur Homerum ob huiusmodi comparationes appendicibus auctas redarguit, Salomonem quoque, qui Homeri aetate vixis se perhibetur, redarguat, oportet, ipsumque Virgilium, qui eas ex Homero saepe imitatus est. Age vero, illas modo adferamus in medium, quae,

quod magis censoribus displiceant, inclementius ab eis reiiciuntur. Aiacem Telamonium, Iliad. lib. XL Asi-il comparatum, quis ferat inquiunt. Quis talem comparationem non abiectam sentiat, turpem, ac tanto duci maxime indecoram Bona verba, quaeso, o boni censores. De hoc vos animali iudicium fertis, quale hodie reputatur a nobis. Vile scilicet illud habemus, segne ac solummodo ferendis oneribus, grauibusque funis excipiendis plagis natum. At veteribus non haec de illo sedebat opinio Reges et principes asinis serebantur, ac praeterea habebatur asinus fortitudinis, inuictaeque tolerantiae symbolui n. Non nisi asinis iudices in Palaestina, et viros in tota regione amplissimos olim vectos esse, multis diuinarum literarum testimoniis comprobatur. Olli adscendistissuper nitentes Uinos essedetis in itidicio, egimus in lib. Itidic V, Io Et de Iairo, qui habenas imperii Israeliti, ei iudicis munere fungens, duobus et viginti annis moderatus est, memoriae proditum X, . quod triginta

habuerit filios, sedentes super triginta stillas, inartim, et

315쪽

si inemes triginfaulaifatum. Quod plane idem est, ac si diceremus nunc, quales fiunt nostri mores, fuisse singulis currus suos, quibui pro dignitate veherentur. Nec mirum videri cuiquam debet, principibus viris hunc fuisse antiquitus asinorum sum nam non suppetebant equi. Nam Salomon equorum copi in primus in Iudaeam svexit, iisque uti coepit. tiario siquidem regum libro eas'. ac perhibetur habuisse quadraginta millia praesepia equorum currilitim, et duodecim millia equestrium. Figuram vero fuisse hoc animal fortitudinis et tolerantiae, nullo grauiore testimonio me posse probare puto, quam Iacobi, qui bona ac fausta vaticinia de siliis suis, antequam moreretur, proferens, in quemdam illorum dixit Issa char sinu fortis, acclibans inter terminos Gen. XLIX, Irum hoc est, fortiter tenens, et defendens adsignatae sibi sortis in promissae regionis distributione fines. Quae cum ita sint, non video, quare Homero indignemini, quod hanc usurpauit comparationem, qua nil melius atque accommodatius ad firmissimam Aiacis constantiam vivis coloribus exprimendam, qui frequentissima clypeo exeipiebat hostium in se irruentium tela immotus et inconcussus, non secus ac loco manens nequit asinus puerorum baculis a pascuis expelli, Vbi illud etiam notandum, quod ut magis Aiacis virtutem extollat, hostium impetum irae comparat atque ictibus puerorum. Fateor, hanc imaginem antiqui moris rudibus arridere non posse sed hoc

non Homero, quod alias dixi, sed ipsis imputandum,

qui, qualis est, in bono lumine collocata, aut videre ne-qUeUnt, aut nolunt. Prudens Daceria, ne apud minus peritos lectores nitidissima Homeri interpretatio, quam patrio sermone concinnavit, hoc loco sordesceret, ab asini nuncupatione sibi abstinendum duxit, verborumque circuitionem, quibus describeretur, potius adhibuit. Sed, ut hanc comparationem, quam hactenus vindicauimus, iudicant esse indecoram, ita eam, quam modo defendendam suscipimus, aiunt esse ridiculam Patroclo interemto, cum acris de eius cadauere potiundo Gra eorum et Troianorum orta esset concertatio, in eo tutau-

316쪽

do maxime omnium Menelai virtus eluxit Mineruam enim, ait vates, non solum maximo complesse robore hunc ducem, sed muscae etiam audaciain ac pertinaciam

ipsi indidisse. Cur autem stulto derideatur haec similitudo propter animalculi exiguitatem Non moles, sed actio consideranda Sic enim et Salomon sapientem formicae comparat; neque tamen huiusmodi comparationem quisquam risu excipit, sed quibus cor sapit, admirantur omnes. Cum igitur musca iterum ac saepius repulsa non absistat, sed intrepida sine sine rodeat, et morsus semper sit adpetens quis non videat ac fateatur, Irobe ab Homer m Xemplum adduci, ut audaciam, intrepiditatem et conatus magnitudinem in heroum optimo exprimeret Quod si quis ait, comparatum muscae Menelaum qUantum ad robur, mentitur ampliter Disorte enim tradit

vates, robur ipsi a Minerva insusum, quod ab ea supplex

postulauerat, ac praeterea muscae audaciam. Itaque neque hic Homeri locus ob muscae comparationem ludibrio habendus, neque alii, Suos exemplis ab ea ductis similiter explicat et exornat Praeclarissimus e Gallia vates, ut obseruat Daceria, At muscam in suis carminibus uob, litaret, nec mollem planeque fastidiosum seculi gustum laederet, suam anus dixit Praeter similitudines a musca desumtus illud etiam iniqui censores naso suspendunt, quod de Thetide, a Patrocli cadauere muscas abigente, Homerus conisingit iliad. lib. XIX. Vah, inquiunt, nObile acie dignum ministerium V Nonne erat Achilli aliquis captiuus, qui muscas expelleret Vah, inquam ego, frigidum atque insulsum dicterium Sub eo figmento docuit vates, nil salo utilius atque efficacius ad repellendam

mortVarum carnium putredinem, nil contra ad eas Otarumpendas Opportunius ac paratius muscis, HVarum relicsto semine putres vermes facile ac citissime innascuntur. Cum igitur sub speciosis Deorum fabulis naturae facta deis scribere Homero licuerit, ut disputatione XVII. satis ostendimus, curam seruandi cadaueris, ne putresceret, optime aptissimeque Thetidi, marinae Deae, commisit.

Quid

317쪽

Quid de Agamemnone primum tribus Diis, mox auis r comparato Iliad. lib. II Hic pariter non bonum Homeri iudicium ab aliquibus inculatur Nam aegre ferunt, post tres nobilissimas comparationes quartam illam adiici, qua emicans Agamemnonis gloria obscurari videatur, et e summo fastigio, ad quod fuerat euecta, continuo repelli deorsum Sed Homeri sententiam expendamus, ut clare constet, an haec item criminatio falsa sit. Postquam Graecorum aciem, armis instructam belloque paratam descripsit inter eos facit regem Agamemnonem incedentem, oculis ac capite Iovi fulmen eiaculanti similem, baltheo Marti, pectore, hoc est, robore Neptuno.. Vbi notandum obiter est Neptunum in exemplum roboris dari, quia terrae fundamenta concutere dicitur, ἐννοc dixioc Qualis autem taurus in frequenti armento eminet, talem Iupiter eo die constituit Agamemnonem valde prae stantem, eximiumque inter multos heroag.

Qui valet in graeco textu sublimitatem huius loci elegam tiamque pervidere, admiratione defixus vix aliquid putat excogitari posse melius ac praestantius ad imperatoriam dignitatem exornandam. Sed quia ii, qui graecae linguae penetralia non rimantur, comparationem taUri, ut

dicebamus, non probant, audiendus est Eustathius. Existimat enim tres Deorum comparationes pro iis usurpasse Homerum, quibus mens sublii rior, et ad penetrandum allegoricum sensum acutior pro iis autem, qui ad intelligendum hebetiore acultate utuntur, compar2tionem

tauri, quae sub sensum cadit, addidisse. Equidem doctissimo interpreti subscribo reor tamen, dici etiam posse, illud praecipue sibi vatem praefixisse, ut praecellen- tem

318쪽

tem in acie Agamemnonem exhiberet, qualis praecellit

talarus in armento. Vt vero magniticentius illum efferret, Iouis maiestatem, Martis habitum ac Neptuni robur illi adringit, adeo ut, licet ultimo ponatur loco tauri comparatio, tamen in mente vatis fuerit prima, caetera veros maiorem ornatum addita. At, inquiunt, nonne praemclarius erat Agamemnoni, si leoni compararetur Nequaquam. Cum enim hic agatur de imperio agminis, aptior ad hoc significandum taurus, qui armentum ducit, Uam leo, cui natura id proprium non est. Accedit, quod veteribus iusti imperii symbolum taurus fuit, saeuae tyrannidis leo. Neque putandum, nobilissimam non esse hanc comparationem a tauro ductam cum enim pastoritiae vitae genus amplissimi quique saepe amplecterentur, in eoque se exercerent, praeclaras inde species comparationibus ac similitudinibus concinnandis poetae autumabant. Commendatur, inquit Augustinus, in patriarchis, iisdPscorum nutritores erant a uerilia fria, et a parentibus

suis. Et merito. Nam haec est ine si dubitatione usa

seruitus et iusta dominatio, elim pecora homini seruiunt, et homo secoribus dominatur. Sic enim dictum es, cum crearetur: Faciamus hominem ad imaginem et imilitudinem nostram, et habeat potestatem piscium, maris et Dolatilium coeli, et omnium secorum, quae sunt iuper terram. Quaest. super Genes lib. I. Atque hinc factum, auditores, vire, iam diuina poesis Salomonis, quod Canticum canticorum inscribitur, huiusmodi pa tori liis et agricolaribus comparationibus plane fluat. Nam et de vita agricolari

idem dicendum, quod de pastoritia diximus. Nonne ad vitam agricolarem videtur homo a Deo factus Vt de Adamo sileam, nonne e duobus eius filiis alter pastor fuit,

alter agricola ZQuid quod Homerus insuper arguitur, X eadem re deductas comparationes saepius, quam par est, obtrudere. Id profecto verum esse ultro concedimus sed easdem in Homero redire comparationes, constantissime petanegamus. Nihil autem obstat, qui ex una eademquere, diuersas species offerente, plures ac diuersae elician

319쪽

IN HOMERUM. iras tu comparationes. Caeterum tam bonus est, eximiusque in comparationibus et similitudinibus noster vates, vi eruditissimus Calmetius, prophetam EZechielem laudans, eruditione, ingenio et similitudinum praestantia ipsi comparet, supra quem tamen prophetiae dono, quod est incomparabile, immense adsurgit. Quandoquidem vero hodiernus sermo Homericas similitudines respicit, interpretatur, defendit, imaginem summae Iouis potestatis, quam exprimit in aurea catella, ex Olympo dependente, rursus vobis proponimus observandam. Hanc enim ad similitudinum genus facile referri putamus. Rursus, inquam; nam differtat. XXVI. quid illa eatena significaret, triplici explicatione docuimus. Et quia tunc Olymoum non scrutabatur nostra in

terpretatio, sed catenam non putauimus referre coelUmne

ibi nominaremus, an Olympum. Hinc vero de Olympo Seutes, iucundumque corollarium huic disputationi

eoncinnantes quaeriinus, quomodo ex Homerico figmento constitutum ac locatum debeamus montem illum intelligere. Non enim videtur Olympus ab Homero pro Oelo figurate sumi, sed tamquam ipsius coeli pars confingi. Nam Boiuinius alter Monum Inferbi Tom. N. Di Plit. XXIV. contendit, non laic ab Honacro intelligi Olympum, liessaliae montem, sed Olympum, montem coelesiem, adeo, Vt, quemadmodum montes e terra adsurgunt obuerso in coelum vertice, ita e contrario Olympus Homericus radicibus in coelo defixis verticem habeat in terram obuersum. Qui montes in Luna vident, iis certe

verisimilitudini absonum hoc vatis figmentum adpellare

non licet. Multa sano permoverunt eruditissimum virum, Vt hanc interpretationem amplecteretur, et in vulgus ederet. Duo tantum, optimi iuuenes, vobis indicabo PD-mum es , ut Homerus cum Homero concilietur. Cum enim uno loco Olympum vates adfirmet nivibus coopertum, alio contra expertem esse niuium; non possunt haec

inter se conuenire nis dicatur hic mons in vertice, UO coelo longissune distat, habere niues, ad radices vero,

320쪽

Phabitant Dii, carere nivibus. Alterum est, quod catena illa ex Olympo dependens non potest ad terram demitti, nisi eius cacumen in terram obverti reputemUS.

Qua Olympi constitutione admissa Dii erunt hominibus anticephali Neque id ullo modo rectae philosophandi

rationi repugnare existimabimus siquidem homines, terris inhabitantes, sibi inuicem sunt antipodes. Quincumque enim incolae in superficie loci, ubi degunt, recti consistunt, etsi aduersis incolis flatus eorunx videatur absurdus et monstrosus. Nuperam hanc satisque ingeniosam, et ab alio nemine hactenus excogitatam, interpretationem quam maxima cum voluptate animi mei semel iterumque perlegi dignam censui, cui omnes adplauderent. Ex luculentissima vero disputatione, qua illa gallice pertractatur, pauca delibaui, vobisque attuli, studiosissimi iuuenes, ne quid eorum vos lateret, quae docti homines ad illustrandum Homerum tu hunc diem elucubra

runt.

DISSERTATIO XL

AN QVAE DE HELENA HOMERUS HABET SINT FABULOSA AN ADVENERIT IN ITALIAM AE NEAS ET ALIA QUAEDAM AD EXAMEN REVOCATA.sYNOPSIS. Anteis oris conmilium reddendae Helenae Herodoti de Helina narratio. Eius coniecturae, quod non fuerit rotae reiiciuntur. Dolui numinis conmui sua Troianos excaecauit dementia, Ut nou re aeta Helena euerterentur. Isocratis testimonium de Helena Troiae commorante Helena bis in Ae pio fuit C pria carmina Homerum non habent auctorem Menelaus post Troianum bellum octo annis aberrauit, priusquam in patriam suam reuerteretuae. Herodotghistoria mendaciis scatet. Fabulis Homericis substrata veritas. POD tro',