장음표시 사용
401쪽
IN HOMERVM. 3 Smorbo salutare. Sunt etiam, qui contendant, nomine
huius pharmaci vinum ipsum esse intelligendum, quod cor hominis exilitaret, luctumque sedet hoc enim sensu
olluc so ora dixit Homerus et Bacchum Zexinc Sporos ira et Alcaeus oliva habini na, et Horatius vinum generosumiamam curiarum eluere efficax. Neque hie gradum sistit interpretum luxuries in tam varias abeuntium sententias; sed plures insuper allegorias comminiscuntur, multosque suaves ludos ludunt loci huius explanationem hariolantes.
Plutarchus enim, et ex eo Macrobius, eloquentiam, siue orationem iucundam in Helenae cratere . qui prouerbio
locum secit, ut notant Rhodiginus et Iunius in adagiis, recognoscunt. Alterius verba, qui tamquam Echo vocem pii oris reddidit, quoniam dilucida sunt atque elegantia, et Plutarchi sententiam paulo latius exponunt, placet adferre. Si Homeri prudentiam, inquit, inscrute--ris altius, delenimentum illud, quod Helena vino mi- scuit, non herba fuit, non ex India succus, sed narran--di Opportunitas, quae hospitem, moeroris oblitham, Dexit.,ad gaudium Vlyssis enim praeclara sicinora filio prae--sente narrabat. Eigo paternam gloriam et singula sor--tia secta dicendo animum filii fecit alacriorem, et ita
dicta est contra moerorem vino remedium miscuisse.
Alii vero ad historiam, alii ad philosophiam, alii ad musicen alii ad virtutem, alii denique ad pulcritudinem pharmaci ab Helena usurpati significationem detorquent.
Si meam in tam magna diuersarum opinionum caterua sententiam requiritis, auditores, profecto merum Ut Umque vinum, quod putauit Dacerra Helenam propinasse nullatenus credam: nam pharmacum illud, qualecumque fuerit, ab ea in vinum esse insusum, nimis luculeiiter ait vates. Quamobrem Plinius lib. XXV. Homerus, in- siquit, primus doctrinarum et antiquitatis parens, gloriam herbarum Aegypto tribuit, herbasque Aegyptias a regis ouxore traditas fuisse Helenae plurimas narrat, ac nobileoillud nepenthes obliuionem tristitiae inferens, et ab He--lena utique omnibui mortalibu propinanduin. Pace
item Plutarchi ac Macrobii dixerinia incongruenter etsi
402쪽
gide de eloquentia et narrandi iucunditate allegoricus senissus ille videtur confingi. Nain licet diserta et iucunda narratio animum mirum in modum deliniat, et moerorem discutiat, nihilominus contrarium in Telemacho gignebat effectum : nam patris mentio, eiusque laudum narratio, quem dolebat sibi non restitui id ipsum erat, quod ad lacrymandum impellebat, grauique adficiebat trillitia, ad quam depellendam pharmacum, vino adiunctum, adhibet Helena. Talis igitur narratio doloris remedium Teleinacho esse non potuit. Accedit, quod non Helena ossicio narrandi functa est, sed Menelaus quare absurde dixisset Homerus, illam admiscuisse vino pharmacum, si pro pharmaco narrationem intellexisset. De inusica similiter, historia; aliisque interpretum figmentis idem sentiendum ea scilicet omnia inepta esse, coacteque elicita, ad Homeri sententiam sincere exponendam, quae aliquod verum, non allegoricum pharmacum suisse nepenthes manifeste suadet. Sed neque Galeni buglossum facile admittimus: non enim tantam ipsi inesse virtutem
CredimUS, ut repente moerorem consopiat, animumque
exhilaret. Quid igitur putem ad aegrimoniam statim ex animo pellendam vino ab Helena infusum adeo valuiiser
Autopium, auditores, aut quid instar opii, aut mandragorae soporiferum et, ut vocant, narcoticum medicamentum, ita tamen temperatum, ut non somnum confestim
cieret, sed nigrum illum humorem in sanguine tumultuantem, curisque animum conficientem, quem AEAα χo-
Ata dicunt, compesceret ac deliniret, post vero aliquod temporis interuallum altum etiam saporem arcesseret, qui moerorem et dolorem aboleret, et calamitatis paternae obliuionem faceret. Turcas sane, Persas aliisque Orientis adcolas opto tamquain praesentissimo remedio iacentiadi lictoque animo mederi notius est, quam ut narrari a me indigeat Epoto igitur poculo , antequam cogeret Telemachum caput deponere et obdormiscere, licuit Menelao medio illo tempore ea, quae de patre Vlysse no-cat, exhilarato iuueni recensere virtus enim pharmaciessiciebat, ut in lacryinis luctuque narrationem illam audiret.
403쪽
dii et Equidem arbitrarer, ita hunc locum de nepenthemulto probabilius ac verius exponi posse, nisi tarnen quis
vestrum repugnet, erudissimi auditores, aliamque potius iudicet inplectendam esse interpretationem. Postremo dicere non omittam, hyperbolice locutum esse poetam, dum de mira atque incredibili huius pharmaci virtute atque efficacia disserens ad consopienduin moerorem adiecit, quod ille, qui potaueris, neque patris, ne ire Naatiis, nec carissimi cuiusque consanguine mortem eo die sit defleturus, etiamsi oculis suis internecioni crudeliter tradiatos viderit. Sicut enim amor, ita et dolor, ut bene anilia aduertit Duportus, nullis es medicabilis herbis, eo uide licet effectu, addiderim ego, ut prors Us X animo tollatur: nam mitigari ac leuati posse ex iis, quae hactentis disputauimus, clare liquet. Vt igitUr Homerus laxiomam ac validis imam suisse virtutem illius pharmae ad leniendum moerorem doceret, ea sermonis X superantia non sine poetico lepore usus es
Ansam mihi praebet hic locus, ut duplicem, quam
habet vox harmactim signi licationem vobis exponam, adolescentes, atque inde meam cuiusdam Aesopi caeda bellae interpretationem castigem. Valet ibitur ea vox reo medium et Denenum. Cum illam pro remedio surpat Homerus, epithetum sole addere mo mite, Ut οδ Qατον larem leniens, aut 'hoc e nihil conssio inuenium, siue pararum. Ubi vero accipit pro Veneno, Vocat ex rhoψινον mortem Verens, θυμο*boeo Uitam corrilli elis, Aυ eo oυAc rivorum tripe, perniciosum. Vtrumque autem sensum vocis illius clarius ostendit, dum Helenam narrat medicinae scientiam a Polydama, Thonis uxore, in Aegypto recepisse illic enim a tellure produci tradit
Age vero sabulam, cui titulus Mercurius, latine ven. sam recitemus eo sensu, quo vertinius Olim Etrusce versiculis Anacreonticis. Iupiter Mercurio praecepit, vi artificibus omnibus me udacii medicamentum infunderet. Hi
404쪽
Hic eo trito, et ad mensuram facto, aequaliter singulis distribuit. Cuin autem reli et sutore multum superesset
medicamenti, totum ei acceptum mortarium in sudit. Atque hinc contigit, ut artifices omnes mentiantur, maxime vero omnium sutores. Nos igitur vocem pretii seo interpretati sumus bonum ac salubre medicamentum, quod putaremus a Mercurio praeberi artificibus, tamquam mendaciorum antidotum, die scilicet obessent sibi mendacia, quae saepius ad deeipiendos emtores effundunt; quia vero sutores hoc antidoto abundarent, idcirco plus caeteris mentirentur. Quam interpretationem arrisiste deinde comperimus aliis quoque Aesepi interpretibus. Nihilominus rem attentius reputantes ex acuta animaduersione,
quam nobiscum amice communicauit eruditissimus vir Ioannes Lamius, frigidam illam interpretationem ducimus ac minus verum. Contra vero Isae' o Denenum interpretemur, rectius sibi constare fabulae sententiam liquebit, rectiusque procedere narrationem. Ideo namque mentiuntur artifices, quia huiusmodi veneno a Mercurio, mendaciorum Deo Iouis iustu, quod plane corruptissimae ethnicorum theologiae non repugnat, imbuti sunt, cuius vi ad mentiendum compellatatur. Quamobrem priorem illam interpretationem huic alteri, utpote meliori ac veriori, posthabendam censemus, et publico hoc teni monio vltro fatemur. Furiosum os enim , ubi Opinionem tuam
minus Veram prae alia cognoueris, retinere eam velle, ac
pugnacissime defendere. Equidem scio, etiam apud Latinos vocem medicamenltim ita bonam et malam partem accipi poste, teste Nonio clys. c. n. VI. Quare illud SP.Liv. Et non es in illis medicamentem extermititi, non remedium, sed venenum mortis significat, taceμακον ἀλέ- ivos. Sed hoc nihil vernaculae meae interpretationi suffragatur, qua vocem eae oraco et bonum medicamentum
reddidi, et eo sensu reddendam esse deceptus putaui.
405쪽
DE LYSSIS AB INSULA CALYPSUS DISCESSU, NAUFRAGIO ET AD PHAEACAS ADPULSV.
SYNOPSIS. In I se exemplum ominis patriam Mementissime di irentis. Cal pso levarunceto hostretctu Insula CGl psus, OT Te, Thebanorum rege, adpeltata es Ox gia Mercurii irga Cal se meretrix. In Massiliae litore meretrices in specubus habitant. Calypsus aedium descriptio, Latinis arminibus a Raphael molaterrano ersa. Ouid in ea ermione 'Interranus peccauerit. Ouatuor dierum spatio nauiculam, qua ab insuta discederet, exstruxit Elisses. I nee absurdum, nec indecorum, nec incredibile. Petrus saguus, Ruthenorum Imperator, artem fabrefac eudi tigna nauesque indotauia ad seis remoluit Pherectas, quod in gnis erat Faber Ilaviarius, praeclarissimis iris accensetur ab Homero. VI Fes potuit se solo nauimus longa icta nauigatione gubernare et a somno abstinere. Mirisue exemptam mononautae ab Eclathio narratum Leucotheaemitta istas traclita missis indus rim, in Poneacidis Ilitus te est, ne noctis frigore interiret. Naui eas a flumen enit, deses loturu equa seruatus VI ses Phaeacibus omnia, quae si bi contigerunt, crest.
tuamquam totis septem annis Calypso nympha Omnibus artibus ac lenociniis curauit lyllem in antro suo apud se detinere numquam tamen ab eo valuit eX torquere, ut patriae obliuisceretur, adeo ut lysses exemplum praeclarissimum sit hominis, patriam ardentissime diligentis, illamque bonis omnibus praeferentis. Tanti enim reditum ad patriam suam aciebat tam vehementer optambat, ut mallet eam reuisere, quam immortalitate donari
Quodsi abnuerent Dii, fumum sultem e suis prosilientem
aedibus auebat videres nec pigebat, dum feret voti com-PO3, amittendae vitae subire periculum. Quam tanti viri erga patriam caritatem valde admiratur Cicero, commendat, extollit.
406쪽
38 DissERTAT. XLIX. Quod autem nympliam illam poeta vocaverit Calypsonem mysterio non vacat. Videtur enim nomen hoc
illi indidisse a verbo καAbarra x, hoc est, abscondere VlyLses siquidem diu apud eum absconsus latuit. Insulam, in qua degebat ea, Ogygiam dictam aiunt ab Oeyge, Thebanorum rege Nec mirum, si alio eam transtulit Homerus fecitque insulam Atlanticam iure enim poetico usus, quod etiam alibi saepe illum sectis animad Leitimus, ea voluit licentia mirabiliorem facere narrationem. Ceterum ea insula Gaulus est, quae, ne cum Caude, siue Gaude, de qua in actis apostolorum sermo est, cons Idatur, cavendum haec enim est prope Cretam, illa prope Melituitu Postquam igitur in concilio Deorum, Vl sis causissam agente Minerua, placuit Iovi, ut ipsa ad excitandum Telo machum iret, rursus post quinque dies de Vlysiis reditu consultantibus Diis flatuit idem Iupiter ablegandum
esse Mercurium ad nympham Calypsonem, ut eius e bis nunciare Deae, oportere tandem detento Vlysii per- initti abeundi facultatem lib. V. Vbi vero ad iter se parantem Mercurium vates describit, refert inter alia, quod virgam acceperit, ei Aaro Esα oov. Homeri versiculos, quos breuitatis studio praetermitto, paulo latius ad launc modum explicauit Maro.
Ibin irgam cupit; hac animis icte euocat Orco PsIlentes, aliarum s bis, qua Tartara mittit; Dat somnos, a limitque, et lumina morte remignat.
Ne video, cur adeo laborauerint nonnulli in liuius vi gae virtute interpretanda . Nonne animarum dux erat Mercurius nonne in eas imperium exercebat nonne id
aperte innuunt ostenduntque Homerus et Virgilius Quid ultra inquirendum Nili quis forte velit claram lucem es se solis probare, tempusque in superuacaneis obseruationibus incassum absumere. Iam vero ad se nos rapiunt Calypsus aedes, ab Homero elegantistime descriptae. Sed antequam descriptionem adfero, animaduertendum est, cur eas in profunda
spelunca collocet. Crediderim, id fecisse, quia nympha
407쪽
IN MOMER M. 38 svicina mari loca incolue iit, artem Ue meretriciam exercuerit, ad eum plane modum, quo mihi docius vir nar xauit, se duin perex re esset, quasdam specus in Massiliae litore exstantes vidisse, in quibus meretrices degerent,
quae specus procul adspectantibus iii mari ita esse facile videantur. Quidni putemus, tale aliquid fuisse Calypso nis specum, quam Deam fecit, et in Ogygia insula vates
locauit, ut poeticum decus augeret Homericam earum aedium descriptiovem latinis carminibus intorpretari meis ditabamur. Sed cum forte in Raphaelis Volateriani interpretationem inciderimus, a labore abstinuimus, eamque vobis recitandam duximui, quae sic habet:
rapiat Maec a in medio breuis insula ponto. Huc bi, te urem retinens, pertienit ab alto, Speluncam ingreditur nymphae fera tecta Calypsus. Die icta in diris accendens sedibus ignem
Vrit odoratam nocturna in luminc cedrum, Diuinosque nudor edit modulamine ocis, Pectine dum telam prae suntem perficit aureo. eluncam irides circumdant undique duae,Alnusque et chIethrae, se Lm ex ouore cupressus, Hoc et aues tra fumeruant, lateque vantur Aequoreae, quibus et ponti sunt humi a curae, Bubones uiri, accipitres, et garrula cornix. Parte alia circum itis protenditur ingens Perpetuoque Nirens, magnisque oneraturesccinis.
uuattuor et fontes surgunt salientibus naeis Inter se sparsim atque aduersa fronte propinqui esuin dipio et tota ernantia prata virescunt. Luem ni forte locum Ueniens adspexer tractus V I Deus, instabit mirans, animoque triumphcns.
Quamquam vero non inconcinna est huiusmodi interpretatio, non tamen Homericum leporem exprimere videtur, propterea quod graeca venustas atque elegantia alia
lingua se referri non sinit, quemadmodum poma felicissimae cuiuspiam regionis longe optima ac pulcherrima sub alieno coelo sterilescunt et flaccent. Praeterea perperam, ut puto, diras ac feras Calypsus aedes dixit Volaterranus, an cum
408쪽
cum nullatenus tales Homerus dixerit. Et si enim diraeessent lyssi, quod inuitum, utpote patriae amore flagrantem, retinerent, id tamen vates hoc loco dicere prudenter cauit nam depingendas susceperat omni amoenitate Ilorentes, ipsisque Diis, si ad eas accederent stuporen et Ollaptatem adferentes quamobrem fuisset absonum diritatis ipsis notam inurere. Postquam igitur Mersecurius speluncam ingressus iucundissilino aedium illarum spectaculo oblectatus esset, et a Dea omnibus beneUOlcntiae significationibus exceptus mandata, quae deserebat, exposuisset, volens illa nolenti animo se Iouis voluntati
Obsecuturam respondit. Sed quomodo dimitti queat Vlysses et ad patriam suam remeare, nulla sibi suppetente rate, quandoquidem quotquot naves habebat, in ultionem comes ibitis boum solis a sociis perpetratae, de qua suo loco agemus, teterrimum naufragium euerterar, contriuerat, absorbuerat Quomodo id factum sit, accipite.
Post Mercurii discessum arcessit illum Calypso in maris litore sedentem, multisque lacrymis aerumnas sua lamentantem, signiticatque se non amplius quin discederet Vetituram, nec suis in aedibus inuitum detenturant: abiret, UO vellet, nauem profectioni pararet, caeter se
praebituram Deae dictis primum Vlysies obstupuit sibique ab ea illud ratus est; sed deinde habuit pollicenti
sidem, eo quod illa promissionem suam iureiurando sanxerit, et ad nauiculam aedificandam se statim adcinxit, spatioque dierum quatuor exstruxit absoluitque Nonne vero, inquiet aliquis, absurdum, indecorum, incredibile habeatur, quod de Vlysse, ratem construente Homerus nairat Absurdum unde enim artem illam calleret Indecorum nam virum regni sceptro pollentem sordidae artis exercitatio dedecuisso videtur. Incredibile quatuor siquidem diebus et arbores cecidisso, et dissecuisse, et ratem fabrefecisse perhibetur. Ne igitur tria haec iucum faciant adolescentibus antiquitatis rudibus, breuiter refellam. Nohυμ αγο passim Homerus adpellat lyssem
quod non solum versipellem significat vastumque, sed
409쪽
I, HOMER v M. 38 Imulta etiam Mentem, quae labore manulam peragantur.
Quid igitur mirum, risi artem fabrefaciendi ligna calleret,
cum praesertim adeo nauigationi conducat V Memoria repetite, auditores, praeclarissimum Rullienorum Imperatorem, Petrum cognomine magnum Hic cum in Itala via versaretur nam mores hominum multorum vidit et
urbes, Vlysis exemplo liuiusmodi artem addiscere, et in ea solertillime exerceri non minus gloriosum, quam viile sibi putauit Potuit igitur lii sapienti stimus princepy, recentii limo seculo luxu superbiaque diffluente, iudium eius artis sibi turpe non ducere; Vlyssi vero turpe fuerit atque indecorum, qui triginta ferme abhinc seculis vixit, quibus luxus a superbia morum simplicitatem nondum corruperat Iliados libro quinto inclytis belli gloria viris. ipsisque Heroibus accensere Phereclum, qui insignis erat
faber signarius, non dubitauit vates, eique illustre nomen tribuere, et quo genere ortus est et referre Nihil siquidem sordidum atque inglorium subesse utilibus artibus arbitrabantur veteres, solique Otio imperitiaeque rerum, vitae conducibilium, turpitudinis notam adspergebant. Nec fidem superat opus quarto die absolutum Historia, ut animaduertit Daceria, exempla tionis suppeditat rerum longo dii liciliorum, ad quas breui tempore perficiendas per se solos omni prorsus auxilio destitutos, multos impulit necessitas Quod si quis ex recentiorum artificum ignauia inertiaque veterum solertiam metiri volet, et rabit cauam maxime in hac siquidem vetetes recentioribus longe mirumque in modum praestitis te certum est Tam
vero subtiliter, tantaque vocum proprietate artisque peritia descriptionem stane concinnalam dedit vate', ut nullus in ea arte exercitatis limus homo ratem melius potuerit eX- struere, suam exstruentem inducit Vlygem. cum au. tein constructa nauis egeret vel O lintea , quibus conficeret, dedit Calypso, simulque esses, cibum, potum Veinauigationis viatica, benigne praebuit. Quinto igitur die postquam navim exsti Vere coepit, soluit a litore, ac sint trorsum in mare tendens , ut ea monuerat, totis septemdecim diebus prospera usus est a. si a viga-
410쪽
vigatione: nam secundum ferentemque ventum Calypso immiserat. Sed ecce gemina diri cultas negotium iterum sacellit lectori, quomodo posset lysses Latem tam diu gubernare solus, et a somno toto illo tempore abstinereri enim de illo adfirmauit poeta Nequaquam abhorret a similitudine liuiusmodi miraculum, auditores, e omnino consimile ex vera historia refert Eustathius. Vir quida in Pamphylia a piratis captus , et in captiuorum ordinem coacstus, anim Aegypti abductus fuit, atque ibi complures annos commoratus. Sed ali silando patitae amore vehementer accensus, ut voti fieret compos, piscatoliae artis se finxit peritum. Itaque herus nauiculam ad piscandum tradidit. Cumque in ea re utilissime hero deseruiret, integra illi permista est facultas, ut in solo piscatu seeXerceret. Tum ille coinparato velo, aliisque tam longo itineri necessariis, tranquillitatem secundumque ventum
NactUS, rem Una agere et nauiculam regere solus incepit,
et immensum illum pelagi tractum emensus feliciter, domum suam reuersus es . Ob facinus tam insigne nomen illi permutatum: nam dem ceps Monqnautes adpellatus est, nauta scilicet solitarius. Quod cognomentum ad perennem rei memoriam mox transiit in familiam, quae adhuc Eustathii aetate supererat, et OnonaUtae Vocabatur. Quid amplius postulandum ad verisimilitudi-Dem Homericae narrationis comprobandam Quantum
vero ad somni abstinentiam auctoritas Lycophronis suffragatur Nauticem siquidem eυπνον et v artem ins Omnem nuncupauit quod tamen ita accipi velim, ut non credamus prorsus insomnem illos dies lyssem perdurasse, sed eorum plerosque, ceteris vero idem iidem leuistimum a breui stimum delibasse somnum, adeo ut sermonis excessu usus sane ultra fidem, sed non vltra modum, numquam somnum oculis suis illum vidisse dierumiliorum spatio, poeta dixerit. Jam vero decimo octauo die nauiganti Phaeacum montes adparuerunt, apud quos satale illi erat laborum exitum inuenire, atque inde ad patriam suam remitti incolumen.