장음표시 사용
461쪽
IN MOMERUM. Syductum ab Homero Achillem, tum quia Omnes mortuorum animas naturae instinctu auidissimas vitae facit, adeoque maxima illa bibendi sataginis cupiditate incensas, quam modo obseruabamus tum quia, qui sic loquitur, non integer Achilles est, sed Achillis umbra quare quid absumdum, aut decoro aduersum, si sorte Achillis umbra de vitae gloriaeque amore disserens, desipiat, cum apud inferos solus Tiresias sapiat Haec si vobis interpretatio arrideat, optimi auditores, mihi placeo, quod eam primus, ut reor, sim expiscatus. Ne miremini autem, si de suppliciis sontium, deque heroum sede nihil exposui plana enim sunt omnia, et similia habet Maro nisi quod alio uibus visus est Virgilius ampliores atque omatiores HODIIericis suos inferos concinnasse et rursus Virgilium vicisse suis noster Aligherius.
DE SIRENIBVS PLANCTIS SCYLLA ET GHARYBDI OBVSQUE SOLIS.
toDae in narrandis iis, guae sisse neglis ruit. Perae duos nev cplicantur. I sis ars, ne a Sireuibus, eamur Tras, S-rmes, at duae tantummodo apud Homerum. Da Sirenum se s J-monium iuui Hieron m Insula Sirenusac a p. ita a jurm ut . O Sirenum imagine noxiae doluptates Apicata Sire Eno rhs ei oeg HEM. Poetarum carmina e Sirenibus citcntur. A bae, mantas monstra reuera exsuerint, et udhuc exsent. Cur asstas suauitatem iis attri uerit Homerus. Hortatio ad iuuenes , ne se irretb antnoxiarum oluptatum illecebris Solomonis grauissima monDa. b ne in pruto sedentes, quod aceruo humanorum ossium circumdatum
Planctae, siue C anea saxa A me et Char bdis descriptio. Hiram Charybdis undas absorbeat, et resorbeat ter in die, an bis. uantoa
462쪽
progressus ars nautica fecerit, quae duos illis scopulos, toti aut quitati terribilis, nune deridet Boves ovesque Solis in insura Trinacria. Inscio Iris socii vente fame boues aliquot auant. Ob hoc scelus procella excitata, nauisque VI is fulmine percussa. VI Pses ad insulam Calypsoni, defertur Phoebus greges A et regisoLm pauit Sues Neapoli diuo Antonio sacri. Impa sus decem dies in procelloso mari vitam propagauit Iriser diuus Paulus uti que cum
eo nauigantes dies quatuordecim.
In Circo demissum deducemus hodiem sermone Vlycsem, Sirenum, Planctarum, Scyllae et Charybdis boumque Solis periculis superatis, ad insulam Calypsonis. Odi iis lib. XII. Equidem fateor, quod et alibi saepe
saltus sum, huiusmodi narrationes sabulosis cominentis ab Homero commiscern Nihilominus non sine bona utilitate pertractantur atque explicantur, cum ea, Suae sub ipsis delitescunt, scitu digna eruuntur, diiudiosisque adolescentibus animaduertenda proponuntur Sed antequam propositas fabulas edisserere adgredior, memoria mecum repetite, auditores,' illud Aristotelis praeceptum Poetic. cv. s. videlicet deligenda esse poetae potius ea, quae feri nequeunt, dum tamen verisimilia sint, quam quaesieri possunt, si fidem superent. Quem Aristotelis locum diserte admodum ac sapienter clariss Dacerius interpretatus est In Iliade, ait, Odyssea atque Aeneide multa sane habentur, quae esse nequaquam possunt, veri tamen similitudinem prae se ferunt Duo autem eorum genera sunt Horum prius, quae maiora magisque incredibilia dicere possumus, ea sunt, quae omnem exigunt diuinam verisimilitudinem, hoc est, ut videantur posse fieri a Diis, quae fieri nequeunt ab hominibus, qualis est v. g. equi locutio in Iliade, metalia orphos Vlyneae nauis in lapidem in Odystea, nauiumque Aeneae in totidem nymphas in Aeneide Pio secto huiusmodi monstra sobrie ac parce
in GV cenda sunt a poeta, cumque mica, ut aiunt, salis, acie ut iis cum virtute uti, non intemperanter abuti videatur Altera, quamuis in eorum Umerum reserantur, quae nequeunt euenire, verisimilia tamen pro humana
463쪽
quoque conditione ac facultate esse non desinunt, ratione habita siue rerum ipsarum, quae narrantur, siue creduliotatis eorum, apud quos narratio instituitur; veluti Circes historia, Antiphatae, Polyphemi, Sirenum, Scyllae, Charybdis rerumque id genus ceterarum. Homerus siquidem ingeniose et acute lyssem inducit, eas sabulas, quasi tibi reuera contigerint, Phaeacibus narrantem et Phaeacibus inquam, qui ad credendum faciles essent quam in axime, rerum rudes et imperiti, otio diffluerent, fabulasque ut veras historias excipere solerent, Quoniam autem haec verisimilitudo, quae ex horum populorum credulitate nascebatur, poetam non absoluebat, quin aliam simul verisimilitudinem seruaret pro iis, qui recte sapiunt, acriterque ratione tuntur, has quoque partes probe implere visus est sub fabuloso confictarum narrationum cortice utilia abdens documenta, siue ad naturam, siue admores pertinentia, adeoque omni poetica verisimilitudine haec miracula instruere. Quod probe sentiens Horatius pulcra atque admiranda miracula illa celebrauit:
Hi speciosa dehinc miracula promat Antiphaten, Sc IIamque et cum die e Charybdim.
Longinus pariter, eo quod sabulosa sint, vocavit somnia; quod vero omnibus verisimilitudinis regulis sint concinnata somnia Iouis dixit. His ita perpensis, quid de Sirenibus Homerus habeat, iam videndum. Ad Sirenas igitur deuenit Vlysses, quarum cantu ne caperetur ipse ac socii eorum UreS, Vt monuerat Circe, obdurauit cera se autem adligari fecit ar- elissimo vinculo ad malum auis, praecipiens sociis, ne umquam se soluerent, etiamsi oculorum nutibus enixe id peteret. Tres illa vulgo fuisse aiunt a duas tantum Homerus commemorat, quarum nomina dicit Euslathius esse Aglaophonos et Thel xiepiam, quae Sirenusas paruas institas, e regione Surrenti itas, incoluerunt. De iis mapologia aduersus Rustinum testatur diuus Hieronymus
his verbis: Veni hegium, in Selysine litore pausillam leti Ibi Seteres didici fabrilas, es praecipitem fallacis VICAE cursum,
464쪽
d a DissERTATI LVI. cursum, et Sirenarum confica, et insatiabilem Charybdiae
Noraginem. Illa nauigantibus pellices illas vaseprimas mollissimo cantu, nairisque suauissimarum voluptatum pollicitationibus blandiri atque expalpare consueuisse unatum Homeri, tum aliorum poetarum vox est. Ceterum quis non videat, sub Sirenum imagine ipsas voluptates noxias, earumque illecebras depingere voluisse Homerum, quibus plerique mulcentur, dum interim Vlyssos aliique viri prudentes contra earum cantus et lenocinia rectae rationis quasi cera quadam, aures suas Obstruunt atque occludunt Vnde enatum prouerbium: Sirenas raefertiehi, hoc em voluptatis blanditias contemnere. Quo respexisse videtur Hieronymum, dum ait Et nos ad patriam es nantes mortiferos Sirerrum canius debemtis surda aure fransire. In primis vero sermonum illecebrae et lenocinia veraborum Sirenes metaphorice dici solente unde etΣgieην ποet cogere derivari videtur; quia scilicet voluptate suauita teque sermonis homines quasi catena quadam vincti teneantur. Hinc et Isocrates ob suaviloquentiam dictus Si ren Attica Porro marina haec monstra eleganter dot crit
Sirenas hilare an nauigantium poenam; Blandasque morira, gaud moue cruri .
Sirenum oces, et Circes pocula nosc
et quae sequuntur. Et Claudianus:
Donique Ovidius lib. L de arte amandi e
Monstra maris Sirenes erant, quae oce canora Quaslibet admissas detinuere rates.
De nonstris hisce marinis, quae reuera exstitisse, et adhuc alicubi exsistere videntur, quandoquidem num memorant non multis abhinc annis in Frisia captum et nere doctum, Calmetium, si vacat, consulite in Isaiamc . . Cauc
465쪽
Caussam vero, cur monstris illis cantus suauitatem Homerus tribuerit, non minus latere puto, quam si quis quaerat, de cycnorum cantu, qui dulcis inae modulari morti proxi-ini dicuntur, siue, ut malunt hodie plerique eruditorum, cons guntur. Nihilominus non id dixisse temere, neque non aliqua innixum verisimilitudine putauerim vatem, cuna de Sirenum voce, siue cantu, testetur etiam Isaias, ubi Babylonis excidium vaticinans, eiusque superborUm aedificiorum iri saltus horridos et palustres lacui immutationem, Sirenas nornina respondentes vlulis in delubris voluptatis XIII, 2. Quoniam vero tamquam noxiae voluptatis exemplum, ut modo dicebam, Sirenas proponit HomeruS, cauete optimi adolescentes, ne umquam sallacibus eius lenociniis abducitat suo irretiri sinatis. Quem enim alium fructum ex ea capietis, quam dolorem et
poenitentiam Sibi dictum putet unusquisque vestrum illud Horatii:
Sperne oluptates, nocet emta dolore oluptas.
Sed et Salomonis sapientissima monita in hanc rem minime praetermittenda. Quid enim christianus praeceptor solis ethnicorum dictis utatur, neque aliquod idem iidem opportune adferat e diuinis literi excerptum. Una pra
sertim longe plurima ab illis suppeditentur neque robore, neque lepore ethnicorum dictis secunda Fautis, inquit Salomon Prouerb. V, 3. Utiliaris labia eicis et nitidiuae oleo guttur ellis, Goni ma autem illius amara 'ns ob thium, et acula quo gladius biceps. Et alibi XX, I . Suavis est homini favis mendacii: et postea inre bitilr sellis calctilo. Ceterum viciete, quaeso, usui similis Homericis Sirenibus habeatur apud eum dei Salomonem
cap. IX. graphice depicta imago subdolae mulieris et illecebrosae, ad perniciem incautos pertrahentis. Ait siquidem, mulierem insipientem, verbosam, canoram, plenamque illecebris, nihilque boni meditantem in foribus
domus, in edito urbis loco edere, ut transeuntes per viam ex itinere suo gradientes ad se vocet adliciatque Quos vero inuitat, paruulos et vecordes nuncupat bona scilicet
466쪽
niente sagacique non utentes, quales ferme paruuli sunt ac vecordes. Potum dulciorem, utpote furtivum, escamque suaviorem, utpote absconditam, sese praebituram
pollicetur. At ignorant miselli illi, qui ad eam accedunt, quod omnes conuiuae illius iam perierunt, quodque apud illam gigantes sunt teterrimi atque immisericordes. Quid vividius dici poterat quid eloquentius quid utilius quid verius Nonne huic longe simillimam picturam suam Sirenum effiaxisse videatur Homerus, qui in prato sedentes eas facit, quod aceruo humanorum ossum circumdatur pItaque cauete ab illis, cauete, iisque, quae ad vos monendos hactenus attuli, illud etiam Plauti in Asin adiicite, et pectore penitissimo infiigitor
Pereelibrae, pernicies, adolescentium exitium: Nam mare haud est mare, do mare acerrumum, Nam in mari repperi hic elaui bonis.
Aliorum calamitas, pauperies, ignominia, morbi lues. mors, ossaque illa exsucca et carnibus exuta consitan iliumniatorum, vobis etiam impendentium, si accedere audeatis, saluberrimum metum incutiant, ut mortiferae voluptatis illecebras deuitetis, et Vlysiis exemplo securi praetervehamini.
Felix ouem faciunt aliena perieula cautum s
Deuitatis Sirenibus nauigandum fuit lyssi per saxa
excelsa, et magnorum periculorum plena, inter quae mare illud mirum in modum aestuaret. Horum duo adpellari Thae Ursic a veteribus, hoc est, a Diis dicit quae consecutis temporibus Cyanea saxa dici sunt. Tria hic loca proponi ait Eustathius, Planctas, Scyllam et Charybdim, quod ita est intelligendum, ut ab una parte in Planctae, ab altera exaduerso duo illi ingentes scopoli inter se proximi a latere. Cum vero alterutrius partis subeundum esset Vlym: periculum, monet Circe, ut malit per Scyllam et Charybdim transire, quam per Planctas, quae certum atque irreparabile tum sibi, tum sociis omnibus inferrent exitium; rursusque ut Scyllae potius detrimenta ferat, quam
467쪽
quam Charybdis, ut mox videbimus. Conuenit enim Vlyssi, sapienti et cordato viro, ut, quoties duo ingruant mala, minus semper eligat.
Quod addit de saeuiti siue impudentia Cyaneorum
scopulorum, ut nedum columbis Ioui ambrosiam serenatibus, parcant, paulo longiorem postulat explanationem, quam proinde ad aliam disputationem reseruamus. Quod vero attinet ad alios duos scopulos, frequentibus naufragiis olim infames, ne molestus forte sim graece nescientibus Homericorum versuum reeitatione, adferam pro illis Virgilii versiculos, qui in tertio Aeneidos utrumque saxum
illud ex Homero descripsit. De Scylla inquit:
At Sollam caecis cohibet spe ne Iatebris Ora exsertontem, et naues in saxa trahentem. Prima hominis Facies, et pulcro corpore Dirgo Pube temis, postrema immani corpore piserim Delphinum caudas ter commissa siporum.
Scyllam esse aiunt promontorium iuxta Rhegium, Siculum in mare prominens, a quo sint saxa multa et ingentia, quae loca interius habeant caua et speluncas, in quibus habitent marina monstra ubi vero nauigia illis fuerint et euersa, tunc homines ab iis monstris deuorari. Hi ne fabula Scyllam effiagens veluti rabiosam canem, multa capita emittentem, quibus ad se propinquantes quoscumque corripiat deuoretque.Scopulus alter est Scylleo vicinus, sed illo minor, ut ouem iaculo possit quisquam adsequi. In eo ficus est silvestris, sub qua habitat Charybdis, cuius hi sunt effectus, ut undas absorbeat et resorbeat ter in die.
Dextrum Octauatus, laeuum implacata Char boob det, atque imo barathri ter gurgite usios orbet in abruptum fluctus, rursusque sub auras
Erigit alternos, et sidera erberat,nis.
At Strabo ex Polybio docet lib. L illud et pro se errore vel scribae, vel historici positum, ut, quae de Charybdi poeta fingit, seuera conuenire possint cum iis, quae tu Siculo
468쪽
Siculo reto accidunt, quod bis quotidie fluctus mutat,
sicut Oceanus quavis die et nocte bis refluit. Homeri versiculus, qui corruptui creditur, hic est:
Quid sacilius, quam vela, id est, ter prorala, id est, bis
amanuensium siue imperitia, siue oscitantia irrepsi epHanc ergo Charybdin monet Circe declinandam , quia, si in eam se coniecerit, nulla ipsi sit salutis spes animo concipienda quod ut magis confirmet, addit, ne ipsi quidem Neptunsa magis Deo potentissimo, concessum esse, ut hoc eum periculo liberare posset. Itaque suadet, ut relicta hac ad Scyllam se conferat, in qua minus damni patietur, nimirum sex sociorum iacturam, quae leuior sit, quam omnium interitus, quem illi Charybdis importaret. Ceterum superuacaneum censeo de prouerbio hinc orto verba facete euitas Charybdi in Scyllam incidere.
Nonne enim tempus incassum terere videar, si rem lippis ac tonsoribus paene notam explicem atque illustrem Accedit quod , cum Erasmus hanc explanationem eruditissime occupauerit, Ure Optimo me actum agere incusaretis, si eadem, quae ille, in medium adferrem. Hoc igitur praetermisso, vobis potius considerandum proponam, auditorei, quantos progressus ars nautica fecerit, quantumque alligandi cognitio ac peritia increbuerit, cum geminos scopulos illos nunc rideat, nulloque periculo transeat, qui tanto horrori atque exitio toti antiquitati fuerunt. Post nauigatum Scylleum fretum ad insulam Trinacriam peruenturum Vlyssem cum sociis praedixerat Circe quod factum est. Boues in ea ouesque Solis pascebantur, quos in actare scelu erat longe maximum
atque inexpiabile. Nullo adspirante vento ad longum ibi tempus detenti sunt omni penitus absumto cibo, socii acrius esurientes, inscio Ulysse, qui grauiter vetuerat, boves aliquos Occiderunt, ut victui consulerent. Una vero
illis pascendis nymphae Phaetus et Lampetia essent adsignatae, harum altera statim cucurrit, ut Apollini nuncia. ret Ille ira percitus de accepta iniuria Pud Iouem ce
469쪽
terosque Deos conqueritur, seque amplius lumen mundo non allaturum minitatur, nisi sacrilegi liomines admissi sceleris poenas dederint. Tunc Iupiter, ut eum deleniret, ardenti fulmine se abrupturum lyssis nauem in mediis undis promittit. Interea vero tristi portento direptae boum pelles serpere, carnesque tum assatae, tum crUdae, ac verubus fixae mugire. Sed et Iupiter promissi, quod se Pl)oebo obligauerat, fidem liberauit. Cum enim dolens desilensque Vlyssos sine ullo remedio immane, quod socii ausi erant, nefas, post aliquos dies a litore soluisset, et iam longius a terra recessasset, stridens repente Zephyrus cum ingenti procella irruit. Rem in pauca conferam. Saeuiente pelagi vi, atris coelo nubibus Obducto, ac te ribiliter tonante, nauis immisso ab Iove fulmine percussa est socii misere exstincti distracta, discissa, vastata omnia, nusque lysses malo, carinaeque destructae ratis insidens, decem dierum spatio ventorum turbine huc et illuc in varia diserimina ac status atque iterum ad idem saxum detrusus a fluctibus, nilque aliud, quam capiti impendentem mortem operiens, ad Calypsonis insulam vix tandem defertur, de qua superiori dissertatione XLIX. satis disputauimus Iam vero duo, quae supersunt obseruanda , breuiter expediamus. Vnum , quid sibi velit boum illorum Soli saeta dedicatio. iterum, quomodo Vlysses totos decem dies impastus vitam propagare potuerit. Serranus quidem multus est in expiscanda subtiliter caussa, cur armenta gregesque illi Phoebo essent attributi. Iis vero relictis, puto, oves bouesque a Trinacria populis Phoebo esse dedicavitos, quod sub pastoris forma greges Admeti Thessaliae regis olim pauerit. Portentis autem, quae Ciam mactationem consecuta esse perhibet vates, simile aliud cxemplum apud Herodotum videre licet in fine libri vili mi. Nec mirum, eam opinionem apud superstitiosos populos inualuisse, parcendum nempe bobus ovibusque Phoebo nuncupatis. Nonne hac tiam aetate Neapoli securi vagantur sues, qui diuo Antonio sacri existimantur, quos laedere tantae sibi ducunt religioni Neapolitani, ut in
470쪽
M DissERTAT. LVII. praesentissima mala atque infortunia, si id fecerint, se putent incursuros Denique nullo cibo altum potuisse decem dies lyssem vivere, procella diuexatum, in rei suspicionem, quae esse nequiuerit, bona Longini venia non es reuocandum. Alia quidem longioris etiam temporis exempla suppetunt, quae illud verisimile esse confirmant.
Satis esto exemplum Pauli aliorumque, cum eo in procelloso mari nauigantium, qui omnes, Amr. XVII na ratur, tempestate exagitati, ad dies quatuordecim, quin sa- me interirent, ieiuni permanserunt.
DISSERTATIO VILi QUA NONNULLA DE SIRENIBUS AC PLAN.CTIT OMISSA SUPPLENTUM AC ME INDE QUOD RELIQUUM POEMATIS EST PERSTRINGITUR.
sv NOPSIS. Tullius Sirenum cantiunculam Iuttae eriit; qui non videtur
tam auersis Musis et Apolline nullo carmina scrip e. Defenditur
eius versiculus O fortunatam natam me Consule Romam. Eiusdem soni geminatio non es illepida in oratione. Defensio ea. minum, quae VI ci canunt Sirenes contra Scaligerum suantam voluptatem adferat homini ingenuo varia rerum cognitio. Confirmatur muctis exempus a Cicerone altatis suam , t periculosum praetexit. bonarum rerum ad noxias trahi oluptates, exitium a Ferentes. Plevo colori non credendum sui sint Symplegades. Cur poetae eas dixerint errantes. Eas in mare Siculum transfert Homerus, ocat- qu πλαγκταe. Sora Argonuuturum ex iis euam Lincolumis Iuno patrona et conservatrix regum. Hi scopuli corambis, ambro iam Iougferentibus, non parcere uicuntur. Ovidio Ilanis ceti Vocem mi, Mae , aut arελειαAc pro Wλercns Drycuit Homerus siliique possum poetae. Laus Moeronis, quae cum uv ae columbi sapienter interpretata