Dissertationes Homericae ..

61쪽

nihil huiusmodi regibus esset indecorum, et haec, prout est usus et consuetudo, vel turpia, vel 1onesta habeantur Ante Romanos reges in regia fortuna nillil superbum fuit, aut valde magnificum, adeo, At reges coenam sibi ipsis procurarent qua de caussa in Iliade Achilles et Patroclus hospitibus ministrantes inducuntur, et in Odyssea ad cyathos Menelai filius, Megapenthes, satuitur L Nausicaa vero Alcinoi, regis Phaeacum, filia, ut veste lauaret, ex urbe cum ancillis ad flumen egreditur Profecto non iusta de caussa propter haec iud ignaris Homero. Quemadmodum si Moysen ceterosque veteris foederis diuinos scriptores rei ietas quod praestantissimorum earum aetatum virorum simplices facilesque imores, quales tunc vigebant, aurea nativaque dictione linguae suae et ipsi pariter enarrauerint, neque iis consecutorum temporUm perdidissimum luxum, qui nondum eruperat, adfinXerint. Antequam Graeculum circulatorem per summam iniuriam Homerum vocares, Virgilium vero regia orationis au-etorem, illud etiam solerter perpendere debuisses, multa esse, quae in Graeco sermone elegantissime efferantur, quae, nisi aliter Latinus sermo nunc letiquandoquidem Latinus sermo Graeco austerior est asperior atque perplexior plane soldescant, neque parum Latinas aures offendant i Suus cuique linguae lepos est, proprietas a que elegantia; quaeque unius linguae veneres sunt, in alia saepe merae sordes liabentur atque pUtamina.Sed magis magisquo caligeri petulantiam atque incredibilem audaciam agnoscere est, auditores, in altero

libro, quem Hypercriticum inscripsit, ubi primi risinis

auctores Latinos, quorum fama in tuto residere videbatur, tamquam magister discipulos, castigare atque emendare, temere ausus est. Nonne enim pro multis uidit, ut ipse blaterat, non bonis proponit sua meliora et scitiora. et tamquam maletornatos eius versus incudi reddit suae ' De Catullo vero haec liabet Catulla docti,smen quare it ab antiquis altrihhfrim, neque undisio comperi, Neglissim an mensem Devit mihi nihil enim non Dulgare es m

62쪽

DissERTAT IV. non raro durus Miata in eo lan ida, quorum miseret, multa coacta, quorum piget Quid de Horatio V Nonne artem ipsius, ad Pisone scriptam, conteintimi deprimere ac nullo paene loco IIabere non erubuit artem, inquam, illam, opus sane diuinissimum , nec sine Musarum adflatu elucubratum, quam dum scriberet quod de Aristotele, librum de interpretatione scribente, Suidas dixit

non in atramento sed in mente calamum tinxisse visui est, quare omnium radianiratione dignis Mima semper fuit, neque umquam satis eruditorum laudibus celebrata. Scaliger autem eam vocat artem traditam sine artee deinde

ero, cum ex ordine eius praecepta enumerasiet, subiunegit: s praecepsores nostri nostasiam sim ad hunc russim parturi essent , iussauefacies nota nobis fuisset, et aliunde petendum esse auxitium infectigeremus; tunc autem admirant da erat implicitati nostrae. Et quoniam supra aliorum iudicium adsurgere, illoque reiecto, acutius tuum atque sagacius proponere pro more habuit, quemadmodum Horatium, Catullum, Ouidium maximo in honore a ceteri doctis habitos, in multis deprimit nam, qua erat callidi

tate, interdum etiam commendat et probat, ne videatur

emanirni areogantia, sed ex veritate, iudicium ferre)t, ita Claudianum, quem non adeo demirantur docti, plenioriore celebrat et exornat Maximus, inquit, poetam u- dissitus , solo argumento ignobisior oraressus, addit ex iu-gelim, quantumdem materiae. Festa in eo co*r, cultus non iugimus, temPeraltim iudicit , dictio candida, iumeri

non adsectati, acule dicta me fa sive ambitione. Qui dammplius de Virgilio suo dicere potui et homo, Virgilio addictissimus p Contra cum altos accepisset Lucanum paene parem Virgilio sacere, in eo inuolutur, et in ipsum LV- canum' quem interdum, ait, potius latrare quam eanere. De Statiqsiuilifer doctiores ita iudicant, inquit, ne-siores esse Sylum, Theloide atque Achillii se at ego contra

sentio. Cumque talem, ut accepistis, in auctorum cenim iura se praebeat, vult tamen a gloriae cupiditate a beri alienus, et extra ambitionis culpam poni suum veritatis

studium Passim legentibua obtrudis, multoque opere suadet.

63쪽

det. Sed nugas agit flagrantissima cupiditat atque ani hitio, qua perpruriscebat usque ex unguiculis Plautino verbo dicere libet), emunctiorem narem suam ostendanti ipsemet pastam se facit et imprudenti excidit, ut mala quem tussis urget, quantumlibet exstimulantem pruriginem laboret opprimere, numquam facit, quin se prodat, et idemtidem perstrepat. Quomodo enim inanis sit gloriae contemtor, qui frequenter adeo thrasonice loquatur, ut gloriosus Plauti miles vix se praedicet arrogantius Non ne certissimum arrogantiae indicium offert, dum in arii,

quas Virgilio exestat in fine Hypercritici, sese, putide

ait non egere hac gloriola, ingenium scilicet suum in maximorum scriptorum censura venditandi cum satis

sibi laudis parauerit piutosophaeis operibus, quae in tu. in edidi pTres praecipuos maximeque furiosos reprehensore Homeli fuisse comperio, quorum criminationes singulas subinde sua locis refutabimus; sicut et aliorum humilioris subsellii Zoilum antiquis temporibus, canem rhetoricum Aeliano dictum; caligerum, duobus abhinc steculis, et Mottam e Gallia, nostro aeuo. Postremum tamen hunc aliqua dignum excusatione existimem, quiad Graeci sermonis prorsus ignarus ad Homeri lectionem, tu aliam linguam non rite conuersi, accesserit; duos vero priores, qui Graece sciebant, insana quaedam gloriae cupiditas ad iniustam tanti vatis criminationem stulte impulit. Quapropter iterum moneo vos, optimi iuuenes, qui Per aetatem incauti estis, ut superbos censores huiusmodieeuitetis, neue eorum haudibus vos implicari sinatis Mala haec scripta quaelibet exagitandi, et auctoribus elyraeeellentissimis oblatrandi cupide atque cacoethes a dy nam quamdam acrioris ingenii ostentationem, corrumpit animum, deprauat iudicium; veritatem profligat, nee tamen reprehensis o ficit, sed reprehensores ipsos traducit. Critices quidem artem, si modestiae cancellis circumstri-hatur, necessariam quidem in literis adfirmamus eas si tui te promouet, auget, excolit. Si vero petulantiarn,

atque impudentiam siue duces, siue comites h abeat is ua

64쪽

et DissERTAT. N. lis caligeriana Homeri censura duriosa est, vana est,se

dita est, literas perturbat, bonam mentem euertit, facitque, ut eius sectatores dicam Terentiano verbo intelligendo nihil intelligant.

DISSERTATIO V.

DE PLATONE HOMERUM E REPUBLICA DI. MITTENTE.

sYNOPSIS. Homeri existinatio Iae itai etur, quod a Platone reprehensitum Amicus malo, sed magis amica veritas ctuam abunde libros suos Homericis Dersibus locupletauerit. Homerum damnat quod de iis sermonem habens, Fabulosas, egorias surpet. Ipsemet Hato Uegoriis abundat. Sanctius de diuinitate in reipublicae libris disseruit. IIIorum librorum maculae atque naeui. Alibi de Diis usto acceptas

o niones eo lectitur Plato aeque atque Homerus modo decore, mo-

indecore de iis disputat Sanae religionis principia bona apud utrumque Inique a Platone Homerus reprehensus, quod a pectabiles formas Diis ad xerit. Alius Platonis error, qui Homerum cr-guit, quod fuerisiciis secti Deos, iuuerit. Refellitur item Platori bi Homerum culpat, quod Scamandrum inducit, opem a Xantho petentem aduersus Achictem. Suspicio es, Platonem erga Homerum inuidia laborasse. Multa poetice feri' t. Stilis eius poeticus etiam uoratione soluta. Dictionem et doctrinam Homeri bique sapit. Cicero, exsimulante inuidia Graecae linguae detraxit. In bonorum et-gam animos inuidia se latenter in iuuat.

I latonem saepe mirari soleo, auditores , quod in libris

de republica Homerum improbauerit , ex eaque dimiserit, quamuis honoris ergo unguentis delibutum, laneaque corona redimitum. Quapropter eiusce rei ad trutinam expendendae cupido me frequenter incestit, videndique, num Plato iusiam Homeri accusandi caussam habuerit,

65쪽

bue ii, quaeue res in eius censuram illum impulerit. Sentiebam enim, auctoritatem tanti viri non parum Homeri existimationi detrahere. Quis enim non videt, florentissimi vatis gloriam non leuiter infringi, quod Platonem habuerit reprehensorem Iam vero valde opportune hic se mihi offert occasio hunc nodum extricandi, Homerumque aduersus Platonem tuendi. Postquam enim caligerum refutauimus, eiusque censeram expunximVS, ne r-

te auctoritate sui nominis iuuenibus, Homeri sapientia initiandis, obesset, opus eis animaduertimus, ut et Platonis reprehensiouem refellamus. Cui Us tamen reprehensio cum sit longe modestior, et ab omni conuicio aliena, non putauimus, Platonem inter alios censores arrogantes atque contumeliosos superiori sermone referendum. Ignoscant, quaeso, mihi Platonis manes, si eius in Homerum crimina diluo, et ab eo hac in parte discrepare, inque illum, veluti pygmaeorum minimus aduersus gigantum celsissimum, insurgere videor. Etsi enim sapientiam ipsius longe maximam, humanique ingenii fines prope supergressam, vehementer colam, exosculer, diligam, eamque diuinis, quos scriptos reliquit, libris toto pectore haurire studeam, ut egentissimam paupertatem

meam ditem, magis tamen veritatem veneror et amplector Quemadmodum enim ipse Plato testatus est, se,

quamuis maximo erga Homerum adficeretur amore, adhuc tamen maiore amore erga veritatem adfici; ita nos,

eius exemplum secuti, quamuis impense Platoni studeamus, tamen impensius, quam Platoni, studemus veritati. Et sane, auditores, cui non videatur absonum atque absurdum, Platonem illum, qui nullo non loco suorum operum tanti facere visus est Homerum, eiusque auctoritate oraecepta sua non exornare tantum, sed et fulcire, gemnisque veluti pretiosissimis Homeri versibus, concinne pro re et loco usurpatis, libros suos locupletare, in reipublicae deinde libris ab eo repente desciuisse, tamquam moribus noxium damnasse, alioque ablegasses In duobus tantummodo dialogis, ceterorum fortasse breuissimis, quo-

66쪽

quaSinta .versus ex Homero citasse compertum est. Quare ex hac scriptorum eius particula cetera qUaeque, tamquam ex viIgue leonem , iudicate, auditores. Quantum vero

ponderis obtineat nescio ratio illa, qua se tueri studet, ubi illum damnat, quod scilicet passim allegorias usurpet,

cum de Diis maxime sermonem habui quae iuuenum animos corrumpant, et ad praue cogitandum, neque ad nudam veritatem expiscandam condocefaciant, Uando, quidem ipsemet allegoriis adeo redundet, iactisque ima, Sinibus, quarum ornamento atque lepore audientium auribus lenocinari voluisse conuincitur non minu certe,

quam Homerum se ipsum euoluentibus placere studuerit. Quot enim habet summus ille intelligendi auctor, quo, rum sensus allegoria inuoluitur et occultatur Nonne evrae allegoriae sunt v nonnullas saltem indicem prolixum enim esset, indicare omnes antrum illud nobile, quod ab egregio philosopho describitur in Phaedro, cu

ruSque alatus diat morum, equique gemini, quorum alter melior, alter deterior, alter pareat aurigae, reluctetur alter ortus Amoris in Conuiuio ex Inopia, eoque Copiae et in eodem fabula, quam narrantem inducit Ari-iiophanem, ubi tradit, homines fuisse rotundoi, et quatuor manibus pedibusque instructos fuisses sed hi cum insolentius se gererent, ab Ioue in binas partes dissectum, atque ita factum esse bipes hoininum genus Equidem fateor, Platonem in reipublicae libris sanctius de diuinitate disputasse in quibus tamen non leuiter insanire ill Um arbitrantur plerique ubi uxorum communionem probat, CO Orum nuditatem, mulierumque in adminimanda re,

Dublica, bellique gerendi cum hominibus societatena; qui maxime Ioanni Serrano illorum librorum turpe Daeui, insignesque maculae visi sunt illic enim similem, ait, se Draebuisse sobrio viro, qui aeuto aliquo morbo laboret, eiusque mentis acies aestuante febri perturbetuo, fateor,

inquam, philosophum illum in reipublicae libris sanctius de diuinitate disputasse at uero alibi vulgo acceptas de Diis opiniones, stultas illas atque ridiculas, passim inplecti-

67쪽

pleelitur, propriis eos nominibus dompellando, eaque ipsis attribuendo, quae falsa vulgi religio attribuebat. Quapropter, si quis contendat aeque atque Platonem de

diuinitate locutum esse Hona erum, hoc est, modo decore, niod indecore, fereque in idem conuenisse ambos, non aberrabit a vero. Cum autem inane de Diis opiniones adhibuerunt non alia profecit de caussa sibi eas narrandas proposuisse putandi sunt, quam ut vulgi rationem haberent. Si enim placere vulgo Homerus studuit, non parum quoque Plato in id studium incubuisse deprehenditur, praetereaque sibi cauisse, ne aduersam Socratis, magis risui sortem incurreret, In Eulyphrone quidem docet,

Socratem esse ab aduersariis in caussam crimenque vocatum, quod humanas cupiditates in Deum cadere conflanatissime pernegaret. Praesto igitur cum in Platone, tu nam Homero, sanae religionis bona principia sunt. Ambos enim constat unum Deum secreto mentis iudicio re

didisse, digneque de illo, quantum humanae menti solo naturae lumine collustratae, licet, sensisse; sed ambos pariter pravis opinionibus, quae de Diis apud homines obtinebant, ut vulgi superstitioni seruirent addictos se ipsos

atque deuotos olteiadisi e neque tamen, ut theologos, sed ut Graeeos, scriptis suis fabulas immiscuisse non enini eam, Uam corde crederent, sed quam foris proslteri cogerentur, religionem tunc pertractasse. Quis autem inritietur, inique a Platone Homerum esse reprehensum,

quod Diis adspectabiles formas adfinxerit Ncquaquam turpe esse Deo existimandum est, hominis formam adsumere, quem ad imaginem suam effictum suaque similia tudine insignitum voluit Aristoteles quidem, quamquam

aliquando minus, quam eius magister Plato, ad intelligendum perspicax et acutus, nihilominus ab Homero edoctus melius, quam ille, agnoscit atque fatetur, diuinum non dedecere numen, ut hominUm mentes ab erroribus, quibus inplicantur, eripiat, urnana specie conspiciendum se dare. Quae Aristotelis sententia nonne doctrinam beati Athanasi aliquantum sapere videtur, qui si eo, quem habet de diuino verbo, lumanam carnem adsumente,

68쪽

stinente luculentissimo sermone docet, lenientissimum

deum, cum hominum mentes in effrenatam rerum, quae

sub adspectum cadunt, appetentiam infeliciter videret prolapsas, ut ad sui agnitionem amoremque erigeret et ad bonam frugem reuocaret, eorum imbecillitati sese accommodasse, hominemque fieri dignatum esse Errat rursus Plato, Homerum redarguens, quod ex Phoenicis persona Deos adfirmat hominum precibus et sacrificiis necti, iram tuo beneuolentia commutare Isicae l. F.

Ipsa larent sese precibus e numina secti.

Vae autem miseris mortalibus, si diuina ira neque precibus exorari, neque hostiis emolliri posset. Rex Salomon de templo quod exstruxerat, verba ad Deum faciens: Cuictimque, ait, Ornheri in loco isto, exatidi de habitarula tuo, id est, de caelis et pruitiare et Parat. VI, I'. videlicet propitium placatumque te praebe PreceS, vota, sacrificia, libamenta, quaedam veluti pacta sunt atque foedera inter Deum hominesque inita, ad eius iram res inguendam atque sedandam' beneficiaque, quorum egent, impetranda, non quidem virtute aliqua sibi propria, qua ad Deum vincendum pro se ipsa valeant, sed quod argumenta sint cordis poenitentiae voluntatisque diuino numini, supremoque domino se subdentis. Animaduertimus item, a Socrate in Sophistis multis laudibus locum illum extolli, in quo Homerus Scamandrum inducit, fluuialem Deum, antho, altero fluuiali numine efflagitantem, ut sibi aduersus Achillem, qui cum eo luctabatur, suppetias ferret deinde vero in republica hunc eundem locum ab eo carpi Quamnam, Dii boni, huius leuitatis atque inconstantiae caussam esse dicamus Mihi iam pridem haeret aqua, auditores, mecum haec saepius reputanti, et, quid impulerit Platonem ad Homerum damnandum, cui tantope ae addictus fuit, hariolanti. Qua enim erat, ingenii acie, mentisque solertia, cur passim Aliis in

locis Homerum laudet, mox vero, mutato repente consilio, in republica damnet Fierine potuit, auditores, ut forsitan

69쪽

forsitan Plato, secretioris cuiusdam inuidiae nimulis lancinatus Homerum illum, quem prius celebraUerat, coluerat, deinde carpserit, atque damnauerit, cum praesertim de illo testatum reliquerit Ioannes Chrysosthomus Hom. IV in M. c. a. quod homoeptimis erat ironiae, ac gelat laclνitio laborabat adversus etinctos Certum quidem est, Platonem principio ad poeticam facultatem animum adduxisse, et dithvrambos, tragoedias epigrammata, quorum nonnulla elegantissima extant' conscripsisse cum autem videret, Homeri praestantiam neque sibi, neque

fortasse vili adsequi licere, animum despondisse, ab incoepto destitisse, et ad aliud scribendi genus, philosophicos scilicet dialogos, confugisse quibus tamen planula fecit, se, quamuis poeticam facultatem dereliquerit, adfectionem tamen, qua in illam ferebatur, derelinquere non potuisse; nam licet prosa oratione scripserit, stilo tamen poetico sum esse liquet, adeoque tum dictionem, tum doctrinam Homericam ubique sapit, ut plerique Homerum archetypum existimauerunt, Platonem vero nobile quodpiam exemplum ad eius similitudinem expres, sum atque efformatum. Qui periti rerum aestimatores sunt, perspicue vident, quam mirum in modum diuturno nudi atque lectione velut in suum ipsius succum atque sanguinem totum Homerum Plato conuerterit, eaque sapientia probe saginatus, ad dialogos illos conscribendos accesserit, quos idcirco haud illi laboriosum fuit, Homeriacis opibus affatim locupletare, Homericisque versibus liberaliter conspergere, eosque idemtidem in quo sane mira eius solertia atque ingenium elucet e proprio sensu ad alienuin maximo cum lepore atque elegantia inflectere. Quoniam vero dialogos illos prae Homeri carminibus probari, lectitarique exoptabataoptimus enim quisque gloriae studio maxime ducitur , seque ipso longe adhuc praestantiorem Homerum 'agnoscebat, cupiditate atque aemulatione fortasse obturbatus, fereque laudum, quas toties iii eum congesserat, oblitus, in eius reprehensionem prolapsus esse creditur. Quod vi magis magisque suspicer, facit Cicero, qui et ipse, exstimulant inuidia Graecam linguam

70쪽

8 DissERTAT . v. linguam non nihil leuare conatus est. Cum enim pri- inuin Graecos scriptores iteruit iterumque uirimis laudi.hus extulisset Graecamque linguam, ceterarum omnium reginam omnium leporum atque elegantiarum uberrimum fontem, totiusque sapientiae veluti penu depraedicasset, ad praeturam usque Suetonio teste de Clar. Iheri Graeco declamasset, diserteque adfirmantem in Academiis cis quaestionibus Varronein induxisset a se amicos suos in quibus ludium erat, in Graeciam uitti, id est ad

Graecos magistros, ut a fontibus potius haurirent, quam riuulos consectarentur, mox tamen in philosophiae liubris Graeco sermoni latinum, veluti locupletiorem, praeferre, exclamauitque in em aliquando Graeciam elut

vero inopiae tam inanem, tamque non veram rationein

praetexuit, ut nemini non constet non recto illum iudiccio, sed animo cupiditate labefactato atque corrupto sententiam illam tulisse, videlicet ut libris suis lectorum re

quentiam, maioremque, quam Graeci obtinerent exu imationem conciliaret. Quia vero latius haec persecuti sumus oratione nostra de linguae Graecae necessitate atque

sacilitate, quam olim Etrusce coliseripsimus publicique iuris fecimus, ab iis iterandis, ut breuitati consulamus; in praesentia abstinendum ducimus. Quidni igitur verisiantile habeamus, Platonem ipsuin eiusdem caussae impulisione in Homeri scripta censorem egisse euinque e Republica sua exsilio mulctasses Credite, auditores; tani fauelle hominum antimis irrepit inuidia, vi excubias saepe saulat, latenterque, ac veluti per cuniculos vel in bonoruin animos se insinuit, eosque vel nolentes subigat. De ea

beatus Anibrosius lib. de S. Iosepho verissime adfirmauit.

quod sanctos etiam viros adurat. Non valde igitur mirandum erit si Platonem etsi concederemus, morum innocentia, vitaeque probitate fuisse integerrimum, de quare plerique auibigunt aemulatio transuorsum egerit, utquo: Homerum aliquando limis oeulis adspiceret impulerit. Quae tamen ita a me disputata esse volo ut non tamquana omnino certa vobis adfirmare ausim; sed suspicionem tan